Krzysztof Antoni Kuczyński
In memoriam : Jan Hryńczuk
1920-1995
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Germanica 2, 231-234
2000
A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S
F O L IA G E R M A N IC A 2, 2000
I N M E M O R IA M . JA N H R Y Ń C Z U K 1920-1995
W dniu 4 stycznia 1995 r. zm arł w Łodzi em erytow any pracow nik K a te d ry L iteratury Niemieckiej U niw ersytetu Ł ódzkiego doc. d r h ab. Ja n H ryńczuk.
U rodził się on 1 listopada 1920 r. w miejscowości M aciejowa, w wojewódz twie now osądeckim . D o szkoły powszechnej oraz do gim nazjum h u m an is tycznego uczęszcza! w Samborze. W ybuch wojny uniemożliwił m u kontynuację nauki w szkole średniej. P odczas wojny pracow ał fizycznie, n a to m iast po wyzwoleniu został zatrudniony ja k o ko rek to r, a następnie tłum acz w redakcji gazety „W olność” w Legnicy.
Jednocześnie uczył się w liceum ogólnokształcącym T U R i w 1951 r. złożył egzam in m a tu ra ln y w Legnicy. W ro k u 1952 ro zp o czął stu d ia germ anistyczne n a U niw ersytecie W rocław skim . T y tu ł m a g istra uzyskał w 1956 r. n a podstaw ie pracy H ans Fallada als fortschrittlicher Schriftsteller, napisanej pod kierunkiem prof. Zdzisław a Żygulskiego.
J a n H ryńczuk po ukończeniu studiów przez ro k pracow ał w Bibliotece Uniwersyteckiej we W rocław iu, a następnie w latach 1957-1967 był lektorem języka niemieckiego n a Politechnice W rocławskiej.
W 1965 r. uzyskał stopień d o k to ra n au k hum anistycznych przy U niw er sytecie W rocław skim n a podstaw ie rozpraw y Poglądy estetyczne naturalistów
niemieckich, której pro m o to rem był prof. Zdzisław Żygulski.
Od roku 1967 pracuje Jan H ryńczuk na Uniwersytecie Łódzkim . W stycz niu 1973 r. habilituje się (na U niwersytecie W rocław skim ) n a podstaw ie ro zp raw y Z ałożenia estetyczne prądów literackich m ięd zy naturalizm em
a ekspresjonizm em w N iem czech i Austrii. W tym sam ym ro k u z o stał
pow ołany n a stanow isko docenta przy Uniwersytecie Ł ódzkim .
W latach 1974-1975 pełnił funkcję zastępcy d y rek to ra In sty tu tu Filologii G erm ańskiej U Ł , w latach 1975-1981 był kierow nikiem Z a k ład u H istorii L iteratu ry Niem ieckiej (do końca X IX w.), n ato m iast w okresie 1981-1984 kierow ał K a te d rą L iteratury Niemieckiej.
2 3 2 In mem orian. Ja n H ry ń czu k 1920-1995
W ro k u 1984 przeszedł z pow odów zdrow otnych n a wcześniejszą em eryturę. Był członkiem Łódzkiego Tow arzystw a N aukow ego oraz Polskiego T ow arzys tw a N eofilologicznego. U zyskał nagrodę indyw idualną m in istra szkolnictw a wyższego, nauki i techniki za pracę habilitacyjną (1975 r.) oraz został odznaczony Złotym K rzyżem Zasługi.
Ja n H ryńczuk był prom otorem ok. 150 prac magisterskich oraz 3 rozpraw doktorskich (Czesław Płusa, M ałgorzata Półrola, Izabela G rausberg).
W twórczości naukow ej Ja n a H ryńczuka m o żn a wyróżnić trzy kręgi zainteresow ań: (a) estety k a n a tu ralizm u w Niem czech, czego głów nym rezultatem jest książka Poglądy estetyczne naturalistów niemieckich, w k tó rej a u to r ukazał specyficzne cechy tego p rąd u literackiego i w yodrębnił wśród teoretyków naturalizm u kilka grup; (b) założenia estetyczne p rą dów literackich n a przełom ie X IX i X X w., w tym p ro b lem aty k a litera tu ry fin de siècle w Niemczech i A ustrii (wyróżnić tutaj trzeba książkę
E stetyka f i n de siècle'u, gdzie J a n H ryńczuk dał n o w ato rsk ą p ró b ę stw o
rzenia nowej koncepcji literatury n a przełom ie X IX i X X w. o raz wy odrębnienia prąd ó w literackich tego okresu); (c) ewolucja powieści nie mieckojęzycznej X X w.
Cechą w arsztatu Ja n a H ryńczuka była um iejętność w ydobycia filozoficz nego podłoża zasad i program ów estetycznych w literaturze i kulturze, dalej dążność d o ukazyw ania zjawisk literackich w aspekcie kom paratystycznym . P lanow any tom studiów o ewolucji aw angardow ej powieści niemieckiego obszaru językowego X X w. (m. in. dzieła A . Schnitzlera, R . B eer-H ofm anna, A . D ôblina, F . K afki) nie u k azał się drukiem .
K rzy szto f A . K uczyński
B IB L IO G R A F IA D R U K O W A N Y C H P R A C D O C . D R . H A B . JA N A H R Y Ń C Z U K A
1. (Rec.) H . W aidson, The M odem German Novel, Oxford 1959, „K w artalnik N eofilologiczny” (I) 1962.
2. (Rec.) Deutsches Schriftstellerlexikon, W eim ar 1961, „K w artaln ik N e o filologiczny” (4) 1962.
3. D eutsche Literatur in Polen nach 1945, „D eutsch-Polnische H efte” (7-8) 1963, (w spółautor: N . H onsza).
4. (R ec.) H . Bänziger, Frisch und D ürrenm att, B ern, M ü n c h en 1962, „K w artaln ik Neofilologiczny” (3) 1964.
5. (Rec.) G. K oziełek, Friedrich Ludwig Zacharias Werner. Sein W eg zur
In mem orian. Jan Iiry ń c z u k 1920-1995 2 3 3
8. (Rec.) G . K oziełek, D as dramatische W erk Zacharias Werners, W rocław 1967, „Przegląd H um anistyczny” (5) 1968.
9. (R ec.) N . H o n sza, W kręgu literatury niem ieckiej, K ato w ice 1968, „Przegląd H um anistyczny” (4) 1969.
10. Obraz społeczeństwa Republiki W eimarskiej w powieściach H ansa Pallady, Z N U Ł (81) 1971, S. I.
11. Poglądy estetyczne młodego R . M . Rilkego (1898-1903), „K w artaln ik N eofilologiczny” (2) 1971.
12. Twórczość epicka Uwe Johnsona, „G erm anica W ratislaviensia” (17) 1973. 13. (Rec.) M . Szyrocki, Dzieje literatury niemieckiej, t. 1, W arszaw a 1969,
„G erm an ica W ratislaviensia” (17) 1973.
14. Neoklasycystyczna teoria noweli Paula Ernsta, „G erm anica W ratislaviensia” (20) 1974.
15. E stetyka Fin de siècle’u w Niem czech i Austrii, K atow ice 1974, (por. rec.) T . B urek, „T w ó rczo ść” (3) 1975; A . A leksandrow icz, „ R u c h L iteracki” (6) 1975; W . Bialik, „ L ite ra tu ra ” (44) 1974; N . H onsza, „ O d ra ” (12) 1974; K . A. K uczyński, „K w artaln ik N eofilologiczny” (4) 1975; G. Kozielek, „G erm anica W ratislaviensia” (27) 1976; M . W ydm uch, „N ow e K sią żk i” (23) 1974.
16. (Rec.) S. Stankovich, O tto Julius Bierbaum. Eine Werkmonographie, B e rn -F ran k fu rt a.M . 1971, „G erm an istik ” (4) 1974.
17. (Rec.) P. H aid a, Komödie um 1900. Wandlungen des Gattungsschemas
von H auptm ann bis Sternheim, M ünchen 1973, „G erm an istik ” (4) 1974.
18. (Rec.) M . Szyrocki, D zieje literatury niemieckiej, t. 2, W roclaw 1972, „G erm anica W ratislaviensia” (21) 1975.
19. A rbeitsm aterial fü r polnische Germanistikstudenten des 1. und 2. Studien
jahres zur Lehrveranstaltung. Deutsche Literature, Ł ódź 1976 (w spółautor:
A. Will).
20. (Rec.) S. Lublinski, Die Bilanz der M oderne. Ausgewählte Schriften I,
D eutsche Texte 29, hrsg. von G . W unberg, T übingen 1974, „G erm an ica
W ratislaviensia” (27) 1976; „ G erm an istik ” (1) 1976.
21. (Rec.) W . H . W ilkening, O tto Julius B ierbaum ’s relationship with his
publishers, G ö ttin g en 1975, „ G erm an istik ” (1) 1976.
22. (Rec.) R . L. A ckerm ann, Bildung and Verbildung in the prose fic tio n
works o f Otto Julius Bierbaum, Bern, F ran k fu rt a. M . 1974, „G erm anistik”
(2) 1977.
23. (Rec.) G . H au p tm an n , Italienische Reise 1897. Tagebuchaufzeichnungen, hrsg. von M . M achatzke, Berlin 1976, „G erm an istik ” (2) 1977. 24. (Rec.) Czarny pająk. Opowieści niesamowite z p ro zy niemieckiej, wy
b ó r i noty o au to rach G . K oziełek, W rocław 1976, „G e rm a n istik ” (2) 1978.
2 3 4 In mem orian. J a n H ry ń czu k 1920-1995
25. (Rec.) W . Bölsche, Die naturwissenschaftlichen Grundlagen der Poesie, M ünchen 1976, „G erm an istik ” (3) 1978.
26. (Rec.) S. Lublinski, Ausgewählte Schriften II, D er A usgang der Moderne.
Ein Buch der Opposition, T übingen 1976, „ G erm an istik ” (1) 1979.
27. N ow y kierunek w metodologii badań literackich w R F N . N a marginesie
ksią żki Josta Hermanda „Synthetisches Interpretieren", Z N U Ł 59(1979),
F o lia G erm anica.
28. (Rec.) Dawna nowela niemiecka, w ybrał i oprać. G . K ozielek, W arszaw a 1979, „G erm an istik ” (3) 1979.
29. (Rec.) A. W ö hrm ann, D as Program m der Neuklassik. Die Konzeption
einer modernen Tragödie bei P aul Ernst, W ilhelm von Lublinski, F ra n k fu rt, B ern 1979, „G erm an istik ” (1) 1981.
30. (Rec.) W . H . W ilkening, O tto Julius Bierbaum: the
A biography, S tu ttg art 1977, „G erm an istik ” (1) 1981.
31. (R ec.) W. Bölsche, D ie naturwissenschaftlichen Grundlagen der Poesie, T übingen 1976, „G erm an ica W ratislaviensia” (XL) 1980.
32. (Rec.) Polenlieder. Eine Anthologie, hrsg. von G . K ozielek, S tu ttg art 1982, „G erm an istik ” (4) 1982.
