Niektóre problemy geologiczne w północno-wschodniej Polsce w nawiązaniu do obszarów przyległych

Dopi€TIO na osta:tni·e lata

:pm.y~pada pełnia

rozwoju

ibadań

•

instytutu.

NaLeży

:przy tym

pod-kreśLić ś!Cii.słe .powiąz·anie 'Ziagadnień

t·emetye

z-no-maukowych

z

prakityo:zm..ymi.

Od

wsze

c

h

-stronnego

ibOIWiem

i

najhardziej nowocz

es

nego

rotZwoj

u

podstawowych tn.auk g·eol:oglcznych

prowadzonych prlZez

Insty

t

ut Geologkzny

za-leży

S!Ze!roka

i

najbardziej zdecydowana reali

-zacja

.cmaz

powtatż•niejszych dOII'az

tlrudniejszych

zadań

stawi.anych

ptrrzed .goologią stosowaną.

SUMMARY

Fovty yea!Iis of a·ctiVIilties of the G,eołog1kal Insti!tute

can be divilded in1lo three pedods.

Fir.s,t fwm the day of esroabLilsihment to Mall'ch 31-s:t 1938,

Second - fmm the day of p~oclla!iming of the d!e-cree about establishing of the geological survey. This

pell"iod ·comp.rlises ał1S10 the German occupartilon and comp[1ete desiłmoyLng of the I111stitute dudng Wa•vs·am Insur1re1crti!oo.

Third period has begun on January 1-st 1953, the day of ovg;aruilziJng a new na1lional g.eołogioal survey

which is c.ooDJe{!rbed w!ith the ex'ils.Ung of Central Office of Geology, departamental and local geological s'Urveys.

ConUnuous developmen:t of the GeologiJcal InsUtute

in pea1cef.ul oontdlitlions •Ls deiSICribed by the autho.r.

TMs is marked by th€ dev•eltopmenl!; of geołogilc:al

sciences and national economy in Poland. The achie-vements and the TIOlie of -the G,eoiJJog.i~ I.ns:tirt;ute in PiopuJ.aT . Pol.an,~ •i:s desarlil~ed in detail. 1t app:ears in great . d1S<lOVIenes of mtnerał vesources, ge1ołogical mapp'lng wor1kis and s·cienlti•fic publliioartii0111S.

PE310ME

B cBH3H c copm\aJieTneM reoJiorH'lecRoro HHcTrrry

-Ta, o6pa3oBamwro ocpHIWaJihHO 21 cpespamr 1921 r., aBTOp OIIHCbiBaeT ero ):leHTeJibHOCTh, IIO):Ipa3):1eJIHH ee

Ha 3 sTana: I - co JIIill o6pa3oBaHHH no 31 MapTa

1938 r.; I! - OT ITOHBJieHHli ):leRpeTa, npH):IaiDr.u;ero

reOJIOrH'!eCKHM HCCJie):IOBaHHliM łOpll):IH'!eCRYłO cpOpMy

rocy):lapCTBeHHOH reoJiornqecROH CJIYlKÓhl. 3TOT rrepHO):I

Bl\JlłO'IaeT TaKme HeMel\RYłO ORKyiial\HłO H IIOJIHOe pa3 -J'YllleHHe HHCTHTyTa BO BpeMH Bap!llaBCHOrO BOCCTaHHH;

III - rrepHO):I Ha'IaJICH l HHBapH 1953 r. CO ):IHH BX O-):Ia B lł\H3Hh HOBOH opraHH3al\HH rocy):laJlCTBeHHOH re o-.I(OrH'l€CHOH CJiylK6hi, '!TO CBH3aHO C cyr.u;ecTBOBaHHeM IJ;eHTpaJir,Horo YnpaBJieHHH reoJionm, reoJiornqecKnx OTpaCJieBb!X H TeppHTOpHaJibHh!X CJiym6.

ABTop rrpe):lcTaBJIHeT HenpephiBHoe pa3BHTHe JIHCT H-TyTa B MHpHb!X YCJIOBHHX, liBJillłOI.l\eeCH OTpameHHeM pą.3BHTHH reOJIOrH'!eCRHX HayR H HapOJIHOrO X03HHCT.Sa B IlOJibllie. B oco6eHHOCTH IIO):IpOÓHO OITHCbiBaeT pOJih H ):IOCTHlł\eHHJ1 reoJIOrH'!eCROro HHCTHTyTa B Hapo):IHOH IlOJib!Ile, Bb!paJKałOI.l\eeCH BeJIHRHMH OTRpb!THliMH ITO-Jie3Hh!X HCROITaeMhiX, HapTorpacpH'!eCHHMH pa6oTaMH

H Hay'!Hh!MH rry6JIHKal\HHMH.

STANISŁAW

TYSKI

· Instytut GeologicZJny.

NIEKTÓRE PROBLEMY GEOLOGICZNE W

PÓŁNOCNO-WSCHODNIEJ

POLSCE

W

NAWIĄZANIU

DO OBSZARÓW

PRZYLEGŁYCH

I

NTERESUJĄCY

NAS OBSZAR znajduje

się

na \I)Ograniczu dwóch jednostek

ttekto-rucmych pier:wszego

rzędu:

synekltizy

nadbał­

tyckiej

i

anteklizy

mazursko-białoruskiej

(9),

a

ściślej

r.zecz

biorąc

na· pograniczu

obniżen:i!a

litewskiego

li

wyniesienia

mazursk<h.'ruwal-skiego*.

·

Jak wiadomo, synekliiza

nadbałtycka

stanowi

obniżenie· podłoża

.krystaJ.iozlnego

między

.ante-kld.zą mazuxsko-hiałoruską

a

ttarozą

fermos-kandzką. Wypełnia ją .gxuba

seria

osadó.w

pa-leozoiczńych

-

kambru, ordow:ik.u,

.syluru

i

dewonu -

przykryta

niez;gocinie

cechszty-nem

i

.i:redukowanymi,

w

stosunku do

ohsmr-u

bruzdy

duńslroHpol<$iej,

osadami

meZIOroi!ku.

Rw:hy

·

~jrogenice;ne między

kambrem

a ordoW.ikiem,

zaznaczające się

tn.a

całym

obsza-me

.platfOrmoWym,

uzyskują także

potwierdze-nie

w

profiLu wiei!'ICenia

w

o.lrolicy

Pasłęka.

Ma-nifestują się

one w

Sitropie

piiłsk()'W{!ÓW

kwar-• Obniżenie litewskie rozumiem jako część syneklizy nadbałtyckiej, podobnie wyniesienie mazursko-suwal-skie - jako zachodni cypel anteklizy mazursko-białoruskiej.

cy:towych,

pi['lawdopodobnie

środkowego

kambru

(odpowiednik warstw-ioorsldch?

według

podzia-łu

geologów

radzieckich).

Na

pograruczu

tkam-bru

:i

ordowiku

musiało

tu

dojść

do

wyniesie-nia

i

do silnej erozj.i. Efektem

t~h

zjawJak

jest brak

_

wy$zych ogniw kambru oraz

obec-ność Oll"dowicki~ ·zlepieńca

o leyiszlc!Zu

ilas-to-piaswzysto-wapiennym z

otoczakami.

ciem-nych

łupków

bezwapiennych

i

wapieni.

Wy-żej leżą•ce ~pienie

ordJOiwiku

wykazują il:akŻe

przejawy niespotlrojnej sedymoo.tacji.

Są

to

wa-pienie

gruzrowe, jakiby

,z1epieńoow.a.te.

Na

.?O'"

.gralllkvLu

O['ldow:iku

.

i

sy:lur-u obserwuje

się

po-w1tórnie

pl'Zejawy wynurz.enda lub

5jpłyoonia.

Występują

tu

otoczaki

wapieni,

duża ilęść

ma-teriału

detrytycmego,

szczątki

·

Ol'ga:ni:czne.

Wszystko

to

.spojone jest

substancją iLastą:, ciemną, bezwapienną.

Na serii detrytycmej

leży

gruba,

ponad

sześćsetmetoowa

seria

·

łu~

k?'w nastych

syluru,

od góry

:ściętych e:roZyj~

me.

Według

H. Tomczyka (informacja

.

ustna)

brak w okolicy

P.a.słęka

dwustu

kilk~$-ęciu

metrów gómej

partii

ludLowu,

stwierdzc:'IDego

przez

;geo1ogów

iradzJi.ookich

.

:pod

Kalinmgra-dero (19). Zjawisko to

jest

konsekwencją

ru.;.

'

chóW

inłoclopaleozoicmych,

podewońskich

a

przedoochsztyńskich.

Wskutek tej erozji

obserwujemy na obszarze synekH,zy

nadbałtyc­

kiej niezgodne

ułożenie

osadów cechsztynu .na

róŻinych

ogniwach dewonu i syluru. lm dalej

w kierunku NE od stroefy

wgłębnych IJ.'Ozła­

mów tektonicznych (1, 4, 12

'

) oraz bardziej na

N od wyniesienia

matzursk~suwalskiego,

tym

.

słabsze są

•

konsekwencje tej erozji.

Zjawisko to bardzo dobrze

widać

na

poniż­

szych przekrojach (ryc. l i 2).

nadbałtyckiej

zaznacza

się

cienienie tych

osa-dów na znacznie mniejszej przestrzeni

niż

na

skrzydle

północn~zachod:nim.

Synekliza

nadbałtycka

jest asymetryczna,

o sk<rzydle

północno-;zachodnim

stopniowo i

ła­

godnie

przechodzącym

w zbocze tarczy

fen-noskandzkiej, a o bardziej stromym skrzydle

południow~wschodnim.

J.

Znosko

także

w

pra-cy

swej,

ostatnio przygotowanej do druku (13)

wysuwa sugestie co do

niesymetryczności

sy-neklizy

nadbałtyckiej.

Ka(iningrad

So~ieck P.fawińsk

:

NE

s

)( )(

Ell<

s

o

500 1000 1500 2000 2500 )( X X Ryc.\ l. Przekrój I Fig. l. Section I

.

~

•

D lt

Sk l

_POZiorf'laO 20 40 60 BO 100 km a 0 · pionowao o.~ 1 1.5 2 2.5

'

Q•t

)( )( . )(

Należy

jeszcze

zwrócić uwagę

na fakt

na-stępujący. Wyżej

wspomniano,

że

erozja.

mło­

dopaleozoiczna

illiłjsiLniej

zaakoontowana jest

nie tylko w

pobliżu głębokich rozłamów

tekto-nicznych

podłoża

krystalicznego (ryc. 1), ale

także

w

południowej

peryferycznej

części

obni-żenia

litewskiego, w

bezpośredniej bliskości skłonu

wyniesienia.

mazursko-suwalskiego

(ryc. 2).

Być może, świadczy

to

o starszym,

"

.

•

Skala:p~zioma

q

2p

Lf>

6p

ap

~krn

ptonowa

O 0.5 1 1,5 2 ...., 3000 Ryc. 2. Przekrój II Fig. 2. Section II

Na

·

przekrojach widzimy

także,

w jak

dużym

stopniu

zasięg

i tektonika

cechS~Ltynu

wyka-zuje styl identyczny ze

stylem

całej

serii

nad-ległych

utworów me?Jozoiku.

·

.

Synekli.za

·nadbałtycka spłyca się

i

•

zamyka

na

.

NE na Litwie. Rozszerza

się

i

pogłębia.

ku

SW (ryc. 3).

Kierunek osi syneklizy

nadbałtyckiej

jest

NE -

SW.

Oś

ta jednak ulega

przesunięciu

w

różnych

okresach geologicznych. Na

sprawę tę

zwraca

uwagę także

J.

Znosko (9).

Schema-tyczne mapy

miąższości

osadów permu oraz

starszego paleoroiku

ilustrują przesunięcia się

osi syneklizy (ryc. 4

i

5).

,

N a mapach tych

widać

poza tym,

że

w

obrę­

bie

południowo-wschodniego

brzegu syneklizy

186

tektonicznym

założeniu

granicy obu tych

jed-nostek tektonicznych.

Powyższe spostrzeżenia

potwierdzają wcześniejsze

uwagi, jakie w tej

sprawie

wypowiedział

J.

Skaruna (6),

analizu-jąc

wyniki

badań

geofizycznych w

północno­

wschodniej Polsce, oraz J. Znosko (9) ...:._w

wy-niku

rozważań

sedymentacyjno-tektonicznych.

Przyjmując monolityczność,

a

więc

i

dużą sztywność

tej

części

platformy, trudniej

było:­

by

zrozumieć budowę

syneklizy

nadbałtyckiej.

Szybkie wykLinowywanie

się

osadów

paleo-zoicznych w kielfunku wyniesienia

·

mazumko.:.

suwalskiego

mogło spowodować

zmiany

litolo-giczne w

wykształceniu skał. Można ·się

spo-dziewać udziału materiału

gruboklastycznego

w

utworach

głównie

kambru

i

ordowiku,

O 20 40 60 80 100km

M.

t-o

'

Ryc. 3. Mapa geologiczna odkryta poludniowej części synekHzy nadbałtyckiej

a

częściowo może

i syluru (10, 12, 19)

.

Mo2ma

również

teoretycznie

przyjąć, ż.e

ut

•

wory

kambru, ordowiku,

t

syluru i dewonu,

choć

ni

e-pełne,

a

może

i w innym

wykse:t<ałceniu

facjal-nym

pokrywały

pierwotnie wynie

s

ien,i,e

ma-zursko-suwalskie. W wyniku w

s

pomnianych

już

ruchów epejrog

e

nicznych

mogły zostać

w

całości

zerodowane

.

Rzeźbę

powierzchni

podłoża

krystalicznego

na wyniesieniu mazursko-suwalskim w

dużym przJilbliżeniu

znamy na p

o

dstawie wyników

szeregu

wierceń

oraz wyników

badań

geofi-zycznych i geologicznych interpretowanych

przez szereg badaczy

:

A

.

Dąbrowsk1ego

i K.

Karaczuna (4), St.

Pawłowskiego

(1), J

.

Sko-rupę

(6)

i

J.

Znoskę

(9). Ost

a;

tni

o

interpr

e

tacja

badań

sejsmicznych dokonana przez J.

Skoru-pę

(7)

dostarczyła

.

w tym zak

•

resie c

e

nnych

da;nych. Ogólnie rzecz

biorąc,

powierzchnia

podłoża

krystalicznego zanurza

się

na

intere-sującym

nas obszarze pó

b

nocnych Mazur w

kie-:

runku NW

.

Co

się

t

y

czy cha11akt

er:

u

petrogra-ficznego

skał budujących

fundament

krysta-liczny

,

rto be~pośrednie

dane mamy zaJedwi

·

e

z kilku

Wiierceń,

które

doszły

do

podłoża.

Stwierdzono

występowanie

granitów, gnejsów,

Fig. 3. Geological solid map of the southern part of Peribaltic syneclise,

s

jenitów, gabra

,

łupków

krystalicZJnych

fyllitowych

i

anortozytów. Jest to

niewspół­

mie~rnie mało

w sto

s

unku do bard:zJo

zróż,nico­

w

an

ego charakteru tych

skał,

rozprzestrzenio-nych na

rozległym

obszarze wyniesienia

ma-zursko-suwalskiego. O

różnorodności skał

pod-łoża

kr

y

stali

c

znego

świadc-zy także

ll!l'ozmaico-ny obraz dodatnich i ujemll!l'ozmaico-nych anomalii

ma-gnet

y

cznych

d.

grawimetrycznych (3, 6, 10),

a

także

porównanie z

odsłoniętym

fundamen-tem krystalicznym, jakim jest tarcza

fenno-skandzka.

Cechą charakterystyczną skał

osadowych

po-krywających

wyniesd.e:nie mazursko-suwalskie

jest

,

po pierwsze, brak osadów paleozoieznych,

a po drugie,

duże

zredukowanie

miąższ.ości

ooadów

mezozoicz~nych

i lic:me hiatusy.

Zjawisko redukcji osadów mezozoicznych

w stosunku do

o

bszaru bruzdy

duńsko-polskiej

jest

charakte~rystyczne

dla

całej

platformy,

a

więc

i dla wyniesienia

mazursko-suwalskie:-go (10, 12). Na fundamencie krystaliamym

prze.ważnie leżą

tam utwary dolnego triasu.

Sedymentacja zapewne w

:

s

zystkich ogniw

tria-su

odbywała się

na

całym

obszarze

północno-

':

wschodniej Polski. Obecnie jednak na wynie-

i

187

O 20 4/J 60 80 100 km

Ryc. 4. Schematyczna mapa miąższości osadów permu w pólnocno-wschodniej Polsce i na obszarach

przy-ległych

sieniu mazursko-suwalskim

,

a

takż.e

i

w

obrę­

bie s

y

nekliz

y

nadbałtyckiej

utwory juraj

skie

1

kootaktują

z

różnymi

ogniwami

triasu.

'

J.

Zno~o tłumaczy

ten fakt

koo!S'ekwencją

·

młodszych

ruchów

e

pej.roge

nicmych

·

(

starok

i-.

mer

y

dzkich -

10).

Redukcję

osadów me

zozoik

u

i

lic.zne hi

aJ

tusy

zaobserwowano

także

w okolic

y

Pasłęka. Miąż­

szość

piaskowca

pstrego wym.osi

tam

około

500 m, brak jest retu

,

wapienia mu

sz

lowego

i górnego kajpru. Szereg

kolejnych

młodszych

ruchów

epej['logenicznych ZJarówno

pozytyw-nych, jak i

negatywnych w

obrębie

obszaru

Ryc. 5. Schematyczna mapa miąższości osadów paleo-zoicznych (starszych od cechsztynu) w pólnocno

-wschodniej Polsce i na obszarach przyległych

''-Y. ~

'1

i.

\

\

\

\

\.'\

Wilno

Fig. 4. Sketch map of thickness of permian deposlts in north-eastern Poland and in adjacent areas.

platformow

eg

o

znala~ło

s woj e

odzwierciedle-nie w

wykształceniu młodszych

s

erii

mewzoi-ku.

I tak na

przykład

w okolicy

Pasłęka miąż­

szość

ret

y

ku i liasu utrz

y

muje

się

w

grani-cach stu

kilkudziesięciu

metrów, doggeru

około

25

m (prz

y

czym

stw1erdzono

tylko baton i

ke-lowej), malmu

około

250

m (jedynie po bonon

środkowy),

neokomu brak,

wyższe

ogniwa

kre-d

y

od cenomanu do mastr

y

chtu

osiągają łączną

miąższość około

400

m

.

Szczegółowym

opraco-waniem wyników

tego

wiercenia

zajmuje

się

szell'eg

geologów (11).

Jeśli

chodz:i

o dalsze zainteresowania geologii

Fig. 5. Sketch map of thickness of Palaeozoic deposits (older than Zechstein) in north-eastern Poland and

obszarem

północno-wschodniej

Folski,

to

za-gadnieniem

niesłychanie pasjonującym,

ale

za-razem bardzo trudnym do

raLwiązania

jest

bu-dowa

skał

krystalicznych

:podłoża

zarÓWtnlO pod

kątem zróżmdoowania

wiekowego, tektoniki,

składu

petrograficznego, jak i residuów

wie-trzeniowych.

Niezbędna

jest

duża ilość wierceń

i bardzo wnildiwa analiza

szczegółowych

ba-dań

geofizycznych ze

względu

na pokrycie tych

formacji

płaszczem

utworów kenozoicznych

i mezozoiczmych. Zagadnieniem budowy

podło­

ża

krystalicznego

na

obszarze

północno­

wschodniej Folski

pod

kątem

zbadania

możli­

wości występowania

rud

żela:zm

i metali

nie-żelaznych

zajmuje

się

J.

Z n osko i pierwsze

wyniki na ten temat

już

podaje (14).

Równie wamym problemem geologii regio,_

na1nej jest sprawa zbadanila. charakteru

skał

starszego paleozoiku -

kambru, ordowiku i

sy-luru w warunkach wylilinowywarna

się

na

skłonach

wyniesienia mazursko-suwalskiego,

to 7Jl'laczy tam, gdzie

istnieją

podstawy do

IPI'IZY-puszczeń, że

na

małej

przestrzeni

mają

miejsce

zmiany litologicm-e w kierunku

zwiększenia

udziału materiału

gruboklastycznego w

budo-wie

skał

tego wieku.

Waga zagadnienia polega na tym,

że

w

przy-padku potwierdzenia

się

hipotezy zmian

litolo-gicznych w dolnym paleozoiku

można będzie

wnioskować

o

perspektywiczności

tych

utwo-rów co do

możliwości

istnienia

złóż

ropy i r.azu.

Niezależnie

od

naszych

rozważań

na ten

te-mat (10, 12), geologowie mdzieccy w ostatnio

opublikowanej pracy (19)

wyraźnie piszą, że

"w

grandcach zapadliska

nadbałtyckiego

(sy-neklizy

nadbałtyckiej

-

wedłuc

naszej

no-menkLatury) polepszenia

właściwości

kolektor-skich

skał

przekroju kambru, ordowiku i

sy-luru

należy oczekiwać

na

południowym

obrze-żeniu

zapadliska,

ponieważ

w tym kierunku

można się spodziewać

szeroko

rozw.i!Iliętych,

przybrzeżnych

facji w

!Związku

ze

zbliżaniem

się

do linii brzegowej starszego

wyniesien~a

biał.oruslciego"

(wyniesienia

:ma:rursko-suwal-skiego). Fonadto geologowie radzieccy w

cyto-wanej pracy

ewentualną perspektywiczność

obszaru

leżącego

:na N od :naszej granicy

opie-Mją

na

następujących

faktach:

l.

Długotr.wałe p01grążanie się

sym.eklizy

nadbałtyckiej

w czasie dolneg.o paleozoiku.

2.

Obecność

dobrego

zamknięcia

nad

możli­

wymi horyzontami w kambr.re, ordowiku i

dol-nym sylurze w postaci grubych

1

serii

łupków

ilastych syluru, przy jednoczesnym

obniżaniu

się

mpadliska.

3.

Obecność

wód wysoko

zmineralizowa-nych, chlorowo-wapniowych

związanych

ze

środkowym

i górnym

·

kambrem, ordowikiem

i dolnym sylurem.

4.

Obecność

g.a.zu

węglowodorowego

w

dol-nym paleozoiku w Sowiecku

.

5.

Obecność bezpośrednich

przejawów

rop-nych w

środkowym ,i

górnym kambrze w

wier-ceniu

pod

Kaliningradem.

W

świetle

dotychczasowej

znajomości

geolo-gicznej

pogranicza

obniżenia

litewskiego i

wy-niesienia mazursko-;suwalskiego,

7Jl'lajdująćego

się

w granicach Folski

(półiilocne

Mazury),

trudno jest w obecnej chwili

mówić

konkretnie

o

perspektywiczności

tego obszaru. Niemniej

dla

wyjaśnienia

tej

sprawy

w

sensie

pozytyw-nym lub e-wentualinie

negatywnym

konieczne

jest,

jak to wynika

.z

powyższych

wywodów,

wykonanie

·badań

pod

s

tawowych, regwna1nych

·

przy

za

s

tosowaniu

głębokich wierceń

i

metod

geofizycznych, podobnie jak to

przeprowadza-ją

na

północ

od

!nlaszej

granicy geologowie

ra-dzieccy.

Dalszym :problemem, o którym nie

należy

za-pominać,

jest zagadnienie genezy, charakteru

i

udziału skał

wylewnych w utworach

dolno:-paleozoicz.nych.

Skały

tego

typu

bowiem

w kilkumetrowej

miąższości

stwierdzono

ostat-nio w okolicy

Fasł~ka wśród

•

niask

·

owców

kwar-cytowych kambru.

Według wstępnej ~pinii

Za..:.

kładu

Fetrografii i Geochemii IG,

skały

te

ma-ją

charakter diabazów.

Co do utworów

cechsztyńskich

ol'laZ

dolno-triasowych,

ważnym

problemem

e:

punktu

Wli-d.zem.ia paleogeografii jest

prześledzenie msię­

gu cechsztynu, szczególnie jego facji salinarnej

oraz zbadanie

wykształcenia

serii ilrastych

dol-nocechsztyńskich

(odpowiednik

rmedzionoś­

nych

łupków

mansfeldzkich)

i

mułowoowo-

,

pia

.

s.

zczystych

piaskowca pstrego.

Trzeba.

?<>""

'

wiem

·pamiętać, że

w utworach tych :powliille'D

,

być

znaczny

udział materiału pochodzącego

z

odsłoniętego

i

nisizezonego

prnez

długie

okre-sy

geologiczne

podłoża

krystal

d.

cZ1!1ego wynie-

;

sienia

mazursko-suW1alsk~go. !

Zbadanie

pełnego

profilu

młodszego

od

tria-su komplektria-su

skał

meq;ozoicznych dostarczy:

wiele cennych danych

potwierdzających,

uzu-pełniających

lub

korygujących

nam:e

dotyci:-czasowe

poglądy

na

;zagJadnienia

sedymentacyJ-no-paleogeograficzne w

powiązaniu

z

różno­

wiekowymi

ruchami epejrogenicznymi, jakim

podlegał

obszar platformy

wschodn~o-europej­

skiej

znajdujący się

w naszych gramoa.ch.

Na

zakończerrlie należy zwrócić uwagę, .że

przy

wykonywaniu

wierceń

nie

wolno

zaru~­

dbywać możliwości wszechstronne~o

.

badan:~a

głębszych

wód

pod

względem rodzaJU 1 stoprua

ich zmineralizowania. Wyniki

badań

hydro-geo

logicznych

starr1owią

nie tylko jeden z

głóv<.T~

nych

elementów

kompleksowych opracowan

geo

logicznych, ale

mogą także prtzyozynić się

do rozszerzenia sieci lecznictwa

balneologicz-nego. Obszar

północno-wschodniej

Folski.,

ty-powy

I"egion turystyki

i

sportów wodnych,

gdzie

znajduje

się

szereg lesistych

miejsco-wości

o

dużych

walorach klimatycznych,

zy-skałby

w znacznym

stopniu

na

atrakcyjności,

gdyby

się udało odkryć

cenne, natur-alne wody

mineraLne. Ogólne

przesłanki

oparte na

do-t

y

chczasowej

znajomości

hydrogeologicznej (5)

pozwalają się spodz~ać występowania

przede

wszystkim

solanek

chlorowo-sodowych,

ze

składników zaś

specyficznych -

siarkowodoru.

LITERATURA

l

1. Arreń B., Pawłowski St .. - Projektowe

założenia geologiczne badań ogólnych podłoża niżu

Polski. Cz. III. Strrefa brzeżna platformy wschod-nio-europejskiej w Polsce. Inst. ~ol. Wyd. tym-czasowe na prawach rękopisu. Waa-szawa 1958. 2. B a ki r o w

A.

A. - Próba zbad'ania ~logii

pod-łoża krystalicznego platformy. rosyjskiej na

pod-stawie wierceń oporowych. Warszawa 1955.

3. Dąbrowski A., Pożaryski W. -

Projek-towe założenia geologiczne badań ogólnych

pod-łoża niżu Polski. Cz. I. Ogólny pogląd na budowę

geologiczną niżu Polski. Inst. Geol. Wó'd.

tym-czasowe na prawach rrękopisu. Warszawa 1958.

.4. D ą b r o w s k i A., K ar a c z u n K. - Morfologia

podłoża prekambryjskiego w północno-wsohodniej

Polsce . .,Przegląd ~ologiczny" 1956, nr .S. 5. K o l a g o C. - Uwagi z zakresu hydrogeologii

dotyczące projektowanych wierceń strukturalnych

Bartoszyce i Gołdap. (Rękopis) Arch. Inst. Geol. Waa-szawa 1960.

6. S k Oll' u pa J. - Morfologia podłoża

magne-tycznie czynnego i podłoża k:rystalic2lnego w pół­ . riocno-wschodniej Polsce. Inst. Geol. Biul. 160.

Wall'Szawa :1959.

7. Skorup a J. - Wstępne wyniki :refrakcyjnych

sondowań sejsmicznych wykonanych w 1959 r.

na obSzarze Ełk - Pasłęk - Braniewo - Gołdap.

Spraw. i oprac. Zakł. Geof. IG. Arch. Inst. Geol. Warszawa 1959.

8. S.okołowskl St., Znosko J . - Atlas

Geo-logiczny~olslcl. Tablica 7. Mapa tektoniczna Polskl

l : l 000 000. Inst. Geol. Warszawa 1958.

9. Sokołowski St .. Znośko J. !Projekt

10.

mapy tektonicznej Polski jako części mapy tek-tonicznej Europy. "Kwart. Geol." 1959.

Ty s k:i S t. - Plrojekt robót geologicznyoh dla dwóch wierceń strukturalnych w rej. Ball'toszyc

i Węgorzewa. Arch. Inst. Geol. Warszawa 1960.

11. Tyski S t. - Wyniki wiercenia oporowego

Pa-słęk IG. "Przegląd Geologiczny" 1959,

nr

6.

12. Tyski S t., Z n o s k o J. - Projektowe założenia

~eololdczne badań ogólnych pod.łoża niżu Polski

Cz. II. !Polska północna. Inst .. Geol. Wyd.

tymcza-sowe na pra~h rękopisu. W:arszawa 1957.

13. Z n o s k o J. - Tektonika niżu Polski. Maszynopis przygotowany do druku (1959).

b

4.

~

~

ł

Z n o

s

k o J. - Uwagi o strratyg;rafii i tektonice

podłoża krystalicznego północno-wschodniej

Pol-ski. "Kwart. Geol." (w dtruku).

15. B p Y H c E.

n. -

HcropH.II pa3BHTH.II IlpHn.RT-CHOro npom6a B naneo3oe. MarepHaJibi no

reono-rHH eBponełkHoił reppHTOPHH CCCP. MocHBa

1956.

16. B p Y H c E.

n. -

H crpaT!łrpaqmH ~peBHHX

~0-op~OBHHCHHX ornomeHHił 3ana~a PyccHolł

nnar-<ł><>PMbi. «CoB. reon.» 1957, M 59.

17. re ił c

n

e p A. H. - HoBhie ~aHHhie no crpaTH-rpacpHH H TeHTOHHHe HH»<Hero naneo30R

ceBepo-3ana~Hoił 'lacru PyccHoił nnarcpopMbi. BCErEH.

HoB. cep. Bhm. 14. MocHBa 1956.

18. re o

n

o r H 'I e c H a .11 Hapra eBponeiłcHoił qacrH

CCCP, Ypana H HaBHa3a B Maciiira6e 1:1 500 000.

BCErEH. MocHBa 1948.

19. ,ll; H H e HIll T e ił H r. X. - reoJIOrH'!eCHOe

crpo-eHHe H nepcneHTHBbl HecpTera30HOCHOCTlł

IJpH-6aJITHHH H BenopyccHH. BHHrHH, Tpy~hi, Bhm.

XVIII. MocHBa 1959.

190

20. O l e w i c z Z. R. - Baseny sedymentacyjne·

i strukturalne ziem Polski. Prace .Inst. Naftowego nr 63. Katowice 1959.

,

.

SUMMARY

In the nortthern Maa:ury, which is a translitional ~e bebween the Bałltic syareol:ise and the MaZ~Ury-· ~ałoruś antecliise ·we face

wtirbh

the followmg_ geolo ..

~l problems.

l. Charaotel'iistics of the cristalUne basement

Ooo.-

'

cernJilng the age of rookiS, the'iir tedtonics. pertrographic

eontent and rock waste. · .. · .

2. Lithological and facial conditions of older Palaeo-wic sedes i. e. Oambr.ian, Ordov•icl-an and Shlurian

-Wth~ wedg~ing OUJt on the l.Jfunb of the antecli-se. More ~stiic depooits a•re exp.ected there when oompared

W!iith the all'OO. of the Balrtic syn~ise w.here tmces · of

gaJS, oil and milneral waters were f>ollńd within. older Palaeozoic series.

3. EXJtenrt; of the Zeobstein Sialine fade.

4: Appearence of t·he Lower Zechstein argillaceous·

senes (oounlte!1pam of the copper-bearing Mansfeld

shales).

~·

Silty-aa-enaoeous Btmtsandstetn

d~i~

froin .tbe .

poinit of

vrew

.of

rock

waste of the cristalline .... ___ _

men1t. · · """"""

6. The whole section of mezozoic series· (Tr.iassfc. e~­

c~uded) as to tht; sadimenl?logic~ and palaeoge(>grap-

-hlca.I problerns m oonn.ecbon wnh epeirogenic

move-ments of different age. ·

7. Deep waiter lev.els as to the lcl.nd and degree of.·

theia.- m'i:nera;l'i'laltiion.

PE310ME

Ha reppHTOPHH ceBepHoił MaJoBHH, B nepexo~Hoił' 30He Mem~y npH6aJITHiłCHOił CHHeHJIH30ił H Ma3ypCH0-6eJiopyCCHOił aHTeHJIH30ił BblpHCOBbJBaiOTC.II CJie~yJO~He

reonom'IeCHHe npo6Jiel'o'!bJ: · ·

l.

XapaHrep

nopo~ Hp~cranmł'lecHoro ocHoB~HH.II

B OTHOllieHHH HX B03paCTHOrD paC'IJieHeHH.II,

TeKTOHH-HH, nerporpacplł'IeCHOfO COCTaBa, a TaHme OCTaTO'!HbiX

npo~yHTOB BbiBeTpHBaHH.II.

2. JIHTOJIOro-cpa~HaJibHOe pa3BHTHe o6pa30BclHHił HH>HHero naJie030.11-HeM6pH.II, op~OBHHa H CHJiypa B YCJIOBH.IIX BbiHJIHHHBaHH.fl B. _HpbiJie aHTeHJIH3bl. IJpe~-­

nonaraeTC.II 3~ecb HaJIH'łHe 6onhmero HOJIH'!ecrBa Hnac

CTH'IecHoro MarepHana, no cpaBHeHHJO

c

reppHropHeił

npH6aJITHiłCHOił CHHeHJIH3bl, B. HH»<HeM naneoaoe HOTO;

poił o6HapymeHhi cne~bl . HecprH, ra3a H npHcyTcTBHę

MHHepaJIH30BaHHbiX BO~.

3. PacnpocrpaHeHHe ~exmreiłHoBoił coneHocHoił

cpa-~HH.

4.

PacnpocrpaHeHHe HH»<He~exmreiłHOBbiX

rnHHH-CTbiX cepHił (aHaJior MaHCcpeJib~CHHX Me~HCTbiX

CJI.8H-~eB). · ..

5. AneBpoJIHTo-nec'!aHuCThie o6pa3oBaHH.II necrpori:> nec'!aHHHa C TO'-IHH 3peHH.II ·y'IaCTH.II B HX CTpoeHHlł

MaTepHaJia BbiBeTpHBaHH.II HpHcTaJIJIH'IeCHOro OCHOBa~

HH.II aHTeHJIH3bl. .

6. Ce~HMeHra~HOHHo-naneoreorpacpił'!ecHHe Bonpocbi

nonHoro pa3pe3a ~orpHacoBoro HOMnJieHca Me3o3oił'­

CHHX nopo~ C y'IeTOM pa3HOB03paCTHbiX am!iłporeHH­

'IeCHHX ~Bl!>HeHHił, HOTOpbiM nO~BepranaCb TeppHTOpHR

BOCTO'IHO-eBponeiłCHOił nnarcpopMbl, HaXO~.II~a.IIC.II

B npe~eJiaX CeBepO-BOCTO'-IHOił IlOJibillH. ,

7. BHA H creneHb MHHepaJIH3a~HH 6onee rny~oHHX