Rolnik : bezpłatny dodatek do "Głosu Wąbrzeskiego" poświęcony zagadnieniom rolniczym 1931.01.10, R. 3, nr 1

WffBiigMrr,

Motto- EDCBA

„Uczcie się wzbogacaj­

cie się — czekajcie.

Bezpłatny dodatek do „Głosu Wąbrzeskiego'4 poświęcony zagadnieniom rolniczym

Nr. 1 Wąbrzeźno, dnia 10 stycznia 1931 r. Rok 3

Królewiecka fabryka mięsna w obliczu ruiny.

P r a s a r z e ź n i c k a n i e m ie c k a p o ś w i ę c i ł a w o s t a t­

n i m c z a s i e s z e r e g a r t y k u ł ó w s p r a w i e r z e ź n i e k s p o r ­ t o w e j „ O s tp r e u s s i s c h e F l e i s c h w a r e n w e r k e A . G . “ , w K r ó le w c u .

J u ż w c h w i li j e j z a ło ż e n i a , t j . p r z e d m n i e j w i ę ­ c e j d w o m a l a t a m i , o r g a n i z a c j e r z e ź n i c k i e n i e m ie c ­ k i e u z n a j ą c w z a s a d z ie d o b r e i n t e n c j e r z ą d u , k t ó r y s t w a r z a j ą c r z e ź n i ę w K r ó l e w c u , p r a g n ą ł p r z y j ś ć z p o m o c ą r o l n i c tw u w s c h o d n i o - p r u s k ie m u , t w i e r ­ d z i ł y j e d n a k , ż e i n s ty t u c j ę t ę t w o r z y s i ę n a k o s z t r z e m i o s ła r z e ź n i c k i e g o i s p o łe c z e ń s t w a k o n s u m u ­ j ą c e g o n i e r o k u j ą c j e j p o w a ż n i e j s z y c h s u k c e s ó w n a p r z y s z ł o ś ć .

I w P o l s c e r z e ź n i a k r ó l e w i e c k a w z b u d z i ł a d u ­ ż e z a i n t e r e s o w a n i e , g d y ż c e l e m p r z e d s i ę b i o r s t w a b y ł o m i ę d z y i n n e m i p r z y j ś c i e z p o m o c ą c i ę ż k ie m u p o ł o ż e n i u r o l n ic t w a w s c h o d n i o - p r u s k i e g o p r z e z z ł a ­ g o d z e n i e s k u t k ó w z a w a r c i a t r a k t a tu h a n d l o w e g o p o l s k o - n i e m i e c k i e g o . M y ś l z a ł o ż e n ia f a b r y k i m i ę ­ s n e j w K r ó l e w c u z n a l a z ł a z r o z u m i e n i e u c i ę ż k i e g o p r z e m y s ł u z a c h o d n i o - n i e m i e c k i e g o , k t ó r y d ą ż ą c d o z a w a r c i a t r a k t a tu z P o l s k ą a s p o t y k a j ą c z d e ­ c y d o w a n y o p ó r z e s t r o n y p r u s k i e g o r o l n i c t w a p o ­ s t a n o w i ł a k c j ę t ę p o p r z e ć s w e m i w p ł y w a m i o r a z f i ­ n a n s o w o .

P r o j e k t z o s t a ł z r e a l i z o w a n y g ł ó w n i e p r z y p o ­ m o c y k r e d y t ó w r z ą d o w y c h , p r z e w i d z i a n y c h w t . z w . „ p r o g r a m ie p o m o c y d o r a ź n e j d l a r o l n i c t w a ( L a n d w i r s c h a f t li c h e s N o t p r o g r a m m * * ) , z k t ó r y c h 3 0 m i l j o n ó w M k . p r z e z n a c z o n o n a u s p r a w n i e n i e i p o p a r c i e z b y t u z w i e r z ą t r z e ź n y c h i m i ę s a .

K a p i t a ł z a k ła d o w y p o c z ą t k o w y f a b r y k i w y n o ­ s i ł 3 .6 0 0 .0 0 M k ., a w s u b s k r y p c j i w z i ę ł y u d z i a ł:

p r z e m y s ł Z a g łę b i a R u h r y , p r z e m y s ł c h e m i c z n y , s y n d y k a t p o t a s o w y , p r z e m y s ł w ę g l o w y , e l e k ­ t r y c z n y , p r z e d s i ę b i o r s t w a k o l e j o w e , D . b a n k i i i n n e p o w a ż n e i n s t y t u c j e b a n k o w e , c e n t r a l a o r g a - n i z a c y j z b y t u z w i e r z ą t , m i a s t o K r ó l e w i e c w f o r m i e t e r e n u n a b u d o w ę , w r e s z c ie k i l k u w ł a ś c i c i e l i z i e m ­ s k ic h z P r u s W s c h o d n i c h .

J a k o k a p i ta ł o b r o t o w y p r z e z n a c z y ł r z ą d n i e ­ m i e c k i z w y ż e j w y m ie n i o n e g o f u n d u s z u k w o t ę 4 m i l j o n y M k .

Z d o ln o ś ć p r o d u k c y j n ą f a b r y k i o b l i c z o n o n a u - b ó j r o c z n y : 1 3 0 0 0 0 ś w i ń , 2 6 0 0 0 s z t u k b y d ł a r o ­ g a t e g o i 2 6 0 0 0 c i e l ą t.

P r z e s t r z e ń f a b r y k i o b e j m u j e 2 5 h a a u r z ą d z e ­ n i a s ą w y r a z e m n a j n o w o c z e ś n ie j s z y c h z d o b y c z y t e c h n i k i , o c z e m z r e s z t ą ś w i a d c z ą k o s z t a b u d o w y , w y n o s z ą c e o k o ł o 4 0 0 0 0 0 0 M k ., c z y l i s u m ę p r z e ­ k r a c z a j ą c ą k a p i ta ł z a k ł a d o w y .

Z d a w a ł o b y s i ę , ż e i n s t y tu c j a t a k z a s o b n a w n o ­ w o c z e s n e u r z ą d z e n ia t e c h n ic z n e i w k a p i t a ł o b r o t o ­ w y p o w i n n a b y ł a z a ją ć p o w a ż n e s t a n o w i s k o w n i e ­ m i e c k i m p r z e m y ś l e m i ę s n y m , t y m c z a s e m s t a ło s i ę i n a c z e j , g d y ż w e d l e k r ą ż ą c y c h p o g ł o s e k o r a z w i a ­ d o m o ś c i o t r z y m a n y c h z b a r d z o a u t o r y t a t y w n y c h ź r ó d e ł p r z e d s i ę b i o r s t w o s t o i w o b e c r u i n y f i n a n ­ s o w e j .

P o w o d e m n i e p o w o d z e n i a m a j ą b y ć z j e d n e j s t r o n y t r u d n o ś c i z b y t u w y p r o d u k o w a n e g o t o w a r u , a z d r u g i e j s t r o n y n i e m o ż n o ś ć n a b y c i a o d p o w i e d ­ n i e g o s u r o w c a w P r u s a c h W s c h o d n i c h .

W e d l e p r o g r a m u d w i e t r z e c ie p r o d u k c j i m i a ł o b y ć p r z e d m i o t e m e k s p o r t u z a g r a n i c ę , a j e d n a t r z e ­

c i a b y ł a p r z e z n a c z o n a n a z a o p a t r y w a n i e r y n k u w e w n ę t r z n e g o . J e d n a k c e n y s u r o w c a b y ł y t a k w y ­

s o k i e , ż e m i m o w y s o k i c h p r e m i j e k s p o r t o w y c h , w y w ó z g o t o w y c h p r o d u k t ó w z a g r a n ic ę s t a ł s i ę n i e ­ o p ł a c a l n y m , a t a k ż e o b s y ł a n i e r y n k u b e r l i ń s k i e g o n a r a z i ł o f i r m ę n a p o w a ż n e s t r a t y .

W m a j u u b . r o k u r o z p o c z ę to p r o d u k c j ę b e k o ­ n ó w i w t y m c e lu z a w a r t o u m o w ę z f i r m ą „ A r m o u r a n d C o " , j e d n a k z n o w u w y s o k i e c e n y s u r o w c a k r a ­ j o w e g o p r z y n i s k i c h s t o s u n k o w o c e n a c h b e k o n ó w n a r y n k u a n g i e l s k i m s p o w o d o w a ł y , ż e n a w e t p r z y b a r d z o w y s o k i e j p r e m j i w y w o z o w e j f a b r y k a d o ­ k ł a d a ł a p o d o b n o o k o ł o 2 0 M k . d o 1 q b e k o n u i z m u s z o n a b y ł a p o 2 - c h m i e s i ą c a c h e k s p o r t w s t r z y ­ m a ć .

R z e ź n i c k a p r a s a n i e m ie c k a i n f o r m u j e , ż e w r o k u 1 9 2 9 p o d d a n o u b o j o w i z a l e d w i e 7 5 0 0 ś w i ń i ź e d o k a ż d e j ś w i n i f a b r y k a d o k ł a d a ł a o k o ł o 5 6 M k ., t e m w i ę c e j , ź e d u ż ą c z ę ś ć m i ę s a s u r o w e g o p o t r z e ­ b n e g o d o p r o d u k c j i k u p o w a ł a n a r y n k u b e r li ń s k i m i p o p r z e r o b i e n i u z n o w u r z u c a ła w f o r m i e g o t o w y c h p r o d u k t ó w n a r y n e k s t o l ic y . K r e w i s z c z e c i n ę z e ś w i ń , p o d d a w a n y c h u b o j o w i , s t a n o w i ą c e a r t y k u ły b a r d z o c e n n e , n i s z c z o n o , n i e m o g ą c r z e k o m o z n a ­ l e ź ć d l a n i c h n a b y w c ó w .

P r z y t a k m a ł e j p r o d u k c j i i n i e r a c j o n a l n e j g o s ­

p o d a r c e n i e m o ż n a s i ę d z i w i ć z ł y m r e z u l ta t o m , t e r n -

2 — DCBA

w i ę c e j , ż e f a b r y k a w y z y s k i w a ł a z a l e d w i e 1/ 1 6 c z ę ś ć s w e j z d o l n o ś c i p r o d u k c y j n e j i z a t r u d n i a o l b r z y m i s t o s u n k o w o a p a r a t a d m i n i s t r a c y j n y , z ł o ż o n y z e 1 2 0 r o b o t n i k ó w i u r z ę d n i k ó w .

K a p i t a ł o b r o t o w y m a b y ć o b e c n i e j u ż w z u p e ł ­ n o ś c i w y c z e r p a n y , a b a n k i p o d o b n o n i e m a j ą z a ­ m i a r u u d z i e l a ć d a l s z y c h k r e d y t ó w , n a l e ż y z a t e m p r z y p u s z c z a ć , ż e f a b r y k a z n a j d u j e s i ę n a d r o d z e d o b a n k r u c t w a .

N i e u l e g a w ą t p l i w o ś c i , ż e s f e r y g o s p o d a r c z e p r u s k i e i r z ą d n i e m i e c k i b ę d ą d o k ł a d a ł y w s z e l k i c h s t a r a ń , a b y d o b a n k r u c t w a n i e d o p u ś c i ć , j e d n a k j e ż e l i t o u c z y n i ą t o p o p e ł n i ą p r a w d o p o d o b n i e n o ­ w y b ł ą d , g d y ż b ł ą d t k w i w s a m e m z a ł o ż e n i u i s z t u c z n e m i ś r o d k a m i n i e d a s i ę n a p r a w i ć . P o l e g a o n n a f a k c i e , ż e ś w i n i e w s c h o d n i o - p r u s k i e u z y s k u ­ j ą k o r z y s t n e c e n y n a n i e m i e c k i c h r y n k a c h k o n s u m - c y j n y c h ( w S a k s o n j i , B a w a r j i , W e s t f a l j i i t p . ) , w o ­ b e c c z e g o f a b r y k a k r ó l e w i e c k a z m u s z o n a j e s t z a k u ­ p y w a ć s u r o w i e c p o c e n a c h , j a k i e m o ż n a o s i ę g n ą ć n a t y c h r y n k a c h , o b n i ż o n y c h z a l e d w i e o n i e z n a c z ­ n e k o s z t y t r a n s p o r t u , g d y ż t a r y f a k o l e j o w a n i e ­ m i e c k a p r z e w i d u j e 3 0 p r o c , z n i ż k i d l a t r a n s p o r ­ t ó w ż y w y c h ś w i ń , p r z e w o ż o n y c h z K r ó l e w c a d o B e r l i n a . O b l i c z e n i a w y k a z u j ą , ż e f a b r y k a k r ó l e ­ w i e c k a z a k u p u j e ś w i n i e o d h o d o w c ó w w s c h o d n i o p r u s k . p o c e n i e z a l e d w i e 9 M k . n a 1 0 0 k g ż y w e j w a g i n i ż s z e j o d c e n n o t o w a n y c h n a g i e ł d z i e b e r l i ń s k i e j . P r z y t a k w y s o k i e j c e n i e s u r o w c a n i e m o ż n a m ó w i ć o r e n t o w n e j s p r z e d a ż y g o t o w y c h p r o d u k t ó w a n i n a r y n k u k r a j o w y m , a n i n a r y n k a c h z a g r a n i c z ­ n y c h .

W t a k i c h w a r u n k a c h n a l e ż y w ą t p i ć , c z y z n a j ­ d z i e s i ę i n s t y t u c j a f i n a n s o w a , k t ó r a b y c h c i a ł a l o ­

k o w a ć d a l s z e k r e d y t y w p r z e d s i ę b i o r s t w o , n i e m a ­ j ą c e p o d s t a w r e n t o w n o ś c i , a p o m o c r z ą d u m o g ł a b y p o l e g a ć c h y b a n a p r z y z n a n i u d a l s z y c h u l g t a r y f o ­ w y c h w z g l ę d n i e j e s z c z e w y ż s z y c h n i ż d o t ą d p r e m i j w y w o z o w y c h , k t ó r e i t a k s ą z a w y g ó r o w a n e i o b c i ą ­ ż a j ą n a d m i e r n i e s k a r b p a ń s t w a .

M i m o t o s f e r y d o b r z e p o i n f o r m o w a n e t w i e r d z ą , ż e w b r e w w s z e l k i e j l o g i c e i z a s a d o m k u p i e c k i m l o ­ s y f a b r y k i k r ó l e w i e c k i e j w s e n s i e j e j l i k w i d a c j i n i e z o s t a ł y p r z e s ą d z o n e i ż e z o s t a n ą p o d j ę t e e n e r g i c z ­ n e k r o k i w c e l u j e j d a l s z e g o u t r z y m a n i a .

D l a n a s s p r a w a t a p r z e d s t a w i a p e w n e z a i n t e r e ­ s o w a n i e , g d y ż i s t n i a ł y p r z e z j a k i ś n i e d ł u g o z r e s z t ą c z a s z a m i a r y , a b y f a b r y c e k r ó l e w i e c k i e j p r z y j ś ć z p o m o c ą p Y z e z d o s t a r c z e n i e j e j t a ń s z e g o s u r o w c a z a g r a n i c z n e g o , a n a d t o f a b r y k a w o k r e s i e r o z p o ­ c z ę c i a p r o d u k c j i b e k o n ó w w z b u d z a ł a w ś r ó d n a ­ s z y c h s f e r b e k o n i a r s k i c h o b a w y s t w o r z e n i a p o w a ż ­ n i e j s z e j k o n k u r e n c j i d l a p o l s k i e g o b e k o n u n a r y n ­ k u a n g i e l s k i m . O b a w y t e o k a z a ł y s i ę n i e u z a s a - d n i o n e m i , g d y ż b e k o n k r ó l e w i e c k i a n i s w ą j a k o ś c i ą a n i c e n ą n i e o k a z a ł s i ę w s t o s u n k u d o P o l s k i k o n ­ k u r e n c y j n y m ,

Z t r u d n e g o p o ł o ż e n i a f a b r y k i k r ó l e w i e c k i e j m o ż e m y t y l k o W y s n u ć d l a n a s n a u k ę , ż e p r z y w s z e l k i c h p o c z y n a n i a c h o r g a n i z a c y j n y c h p r z e m y s ł u m i ę ­ s n e g o , n a l e ż y s i ę p r z e d e w s z y s t k i e m l i c z y ć z o s z ­ c z ę d n o ś c i ą i n i e i n w e s t o w a ć w p r z e d s i ę b i o r s t w a z b y t w i e l k i c h f u n d u s z ó w , t j . p r z e d r o z p o c z ę c i e m b u d o w y p r z e p r o w a d z i ć g r u n t o w n ą k a l k u l a c j ę r e n ­

t o w n o ś c i , D r . D .

“ “ — o —

Pryszczyca.

O d p a r u m i e s i ę c y s z e r z y s i ę n a P o m o r z u z a r a ­ z a p r y s z c z y c y . C h o r o b i e t e j u l e g a j ą z w i e r z ę t a r a ­ c i c o w e , b y d ł o r o g a t e , o w c e , k o z y , ś w i n i e ( s t ą d n a ­ z w a : z a r a z a p y s k a i r a c i c ) — w r z a d k i c h w y p a d ­ k a c h k o n i e i i n n e z w i e r z ę t a , — a n a w e t l u d z i e .

W a ż n ą k w e s t j ę o d g r y w a p r y s z c z y c a w r o z w o ­ j u g o s p o d a r c z e m k r a j u , g d y s i ę p r z y j m i e , ż e b a r ­ d z o z n a c z n y p r o c e n t ś m i e r t e l n o ś c i w y k a z u j ą c i e ­ l ę t a ( d o 8 0 p r o c . ) , k r o w y p o d c z a s t e j c h o r o b y c z ę ­ s t o r o n i ą , — m l e k o s p a d a d o j e d n e j t r z e c i e j , — a r ó w n o c z e ś n i e w s z y s t k i e z w i e r z ę t a s t a j ą s i ę w y c h u ­ d z o n e i t r a c ą n a w a d z e . — P o m i j a j ą c t e f a k t y , p r z y s z e r z e n i u s i ę p r y s z c z y c y z o s t a j ą z a m k n i ę t e w s z e l k i e t a r g i , j a r m a r k i , w y s t a w y , p o k a z y , p r z e ­ t a r g i i t . p . d l a z w i e r z ą t r a c i c o w y c h , — p r z y c z e m w y w ó z i p r z e w ó z t y c h z w i e r z ą t j e s t z a k a z a n y , a z a t e m r u c h h a n d l o w y t e m i z w i e r z ę t a m i z o s t a j e n i e m a l z n i e s i o n y . N a w y j ą t k i z e z w a l a t y l k o S t a ­ r o s t a w z g l . W o j e w o d a . W z w i ą z k u z s z e r z e n i e m s i ę t e j c h o r o b y z o s t a j e w s t r z y m a n y w y w ó z z w i e ­ r z ą t r a c i c o w y c h z a g r a n i c ę , a t e r n s a m e m s p a d e k c e n z w i e r z ą t i m i ę s a . J e d y n y m s k u t e c z n y m ś r o d ­ k i e m d l a s t ł u m i e n i a p r y s z c z y c y j e s t n a l e ż y t e i ś c i ­ s ł e p r z e s t r z e g a n i e z a r z ą d z e ń w y d a n y c h p r z e z w ł a ­ d z e . S t r a t y d l a r o l n i c t w a s ą b a r d z o p o w a ż n e . S t a ­ t y s t y k a w y k a z a ł a , ż e s u m a s t r a t p r z y p r y s z c z y c y w E u r o p i e w l a t a c h 1 8 9 0 — 1 9 0 9 w y n o s i ł y 2 m i l j a r ­ d y f r a n k ó w . N a l e ż y p r z y t e m p r z y j ą ć , ż e s t r a t y t y l ­ k o w m l e k u w y n o s z ą n a k a ż d ą s z t u k ę c h o r ą 1 5 - — 2 5 z ł . G ł ó w n y m i ś r o d k a m i o c h r o n n y m i s ą : z a m ­ k n i ę c i e z a g r o d y , w k t ó r e j u r z ę d o w o s t w i e r d z o n o p r y s z c z y c ę , — t a b l i c e o s t r z e g a w c z e ( z n a p i s e m

„ P r y s z c z y c a " ) w i ą z a n i e o s ó w , n i e d o p u s z c z a n i e p o ­ z a o b r ę b z a g r o d y i n n y c h z w i e r z ą t ( k o t ó w , g o ł ę b i , k r ó l i k ó w , d r o b i u i t . p . ) , — o r a z u ż y w a n i e m l e k a t y l k o w s t a n i e p r z e g o t o w a n y m . Z a k a ź n i k p r y s z c z y ­ c y n i e z o s t a ł d o t y c h c z a s w y k r y t y , n a t o m i a s t s t w i e r d z o n o , ż e z n a j d u j e s i ę w z a w a r t o ś c i p ę c h e ­ r z y k ó w , s k ą d ł a t w o z a k a ż a ć m o ż e m l e k o , ś l i n ę , w y d a l i n y i k r e w .

P i e r w s z y m o b j a w e m t e j c h o r o b y u z w i e r z ą t j e s t p o d n i e s i e n i e s i ę c i e p ł o t y c i a ł a , k t ó r a w k r ó t c e o p a d a , w c z a s i e p o w s t a w a n i a p ę c h e r z y k ó w p r y s z ­ c z y c o w y c h n a b ł o n i e ś l u z o w e j j a m y g ę b o w e j , w y ­ m i e n i u i s z p a r a c h r a c i c o w y c h . Z w i e r z ę t a s ą s m u ­ t n e , p r z e ż u w a j ą p o k a r m o s t r o ż n i e , a c z ę s t o t r a c ą c h ę ć d o j e d z e n i a . Z j a m y g ę b o w e j c i ą g n i e s i ę ś l i ­ n a w d ł u g i c h n i t k a c h . — S t a n t a k i t r w a 2 — 5 d n i , p o c z e m n a s t ę p u j e o g ó l n e p o l e p s z e n i e , a w m i e j ­ s c a c h p ę c h e r z y k ó w t w o r z ą s i ę s t r u p k i . W t y m w ł a ­ ś n i e c z a s i e n a l e ż y s t o s o w a ć w s z e l k i e , m o ż l i w e ś r o ­ d k i o c h r o n n e , c e l e m n i e d o p u s z c z e n i a r o z w l e c z e n i a z a k a ź n i k ó w ( m i e s z c z ą c y c h s i ę w z a w a r t o ś c i p ę ­ c h e r z y k ó w , s t r u p k a c h , ś l i n i e , m l e k u , z ł u s z c z o n y m n a b ł o n k u ) p r z e z b e z p o ś r e d n i e l u b p o ś r e d n i e z e t ­ k n i ę c i e s i ę s z t u k c h o r y c h z e z d r o w e m i , n a p a s t w i ­ s k a c h , t a r g o w i s k a c h , w o b o r a c h i t . p . — S t w i e r ­ d z o n o , i ż z a k a ż e n i e n a s t ę p u j e z w y k l e p r z e z p a s z ę , m l e k o , ś l i n ę w o d ę , p o d ś c i ó ł k ę , w o z y , w a g o n y k o ­ l e j o w e , s t a t k i , r a m p y k o l e j o w e i t . p . , k t ó r e z o ­ s t a ł y z a n i e c z y s z c z o n e z a k a ź n i k a m i p r y s z c z y c y o d z w i e r z ą t c h o r y c h .

L u d z i e m o g ą b y ć r ó w n i e ż p r z y c z y n ą r o z w l e ­

c z e n i a c h o r o b y , n p , s ł u ż b a s t a j e n n a , d o j a r k i i d o -

3 —MLKJIHGFEDCBA jarze, oprzętacze, handlarze, rzeźnicy, domokrąż­

ni, którzy łatwo przenieść mogą zakaźniki prysz­

czycy zapomocą obuwia, odzieży, i rąk. — Wy­

trzymałość zakaźników tej choroby jest słaba. Cie­

płota 60u C niszczy zjadliwości limfy pęcherzyków już po 15 minutach, — a ciepłota 100° C niszczy ją natychmiast. Światło dzienne (październik — lu­

ty) niszczy zakaźniki dopiero pod wpływem kwa­

śnej fermentacji w oborniku.

W roztworze wapna 5 % , sody 3 %, karbolu 2 %, kwasu solnego 1% zakaźniki zostają zniszczone w ciągu 1 godziny. Nadmienić wypada, iż pryszczy­

ca należy do zaraźliwych chorób zwierzęcych, co do której istnieje obowiązek natychmiastowego zgłoszenia do najbliższego posterunku policyjnego lub bezpośrednio do Starostwa. — Za bydło roga­

te (z wyjątkiem cieląt do 3 miesięcy) padłe z po­

wodu pryszczycy należy się w myśl obowiązują­

cych przepisów zapomoga, wynosząca trzy czwar­

te wartości szacunkowej.

Na audycje rolnicze radjostacji wiedeńskiej przeznaczona jest tygodniowo t. zw. ,,Godzina na­

czelnych organizacyj rolniczych”. Na godzinę tę składają się odczyty wygłaszane w dni powszednie.

Rozwój ilościowy audycyj rolniczych jest bardzo słaby, jak o tern świadczy wymownie następujące stawienie odczytów:

1926/7 - 49, 1927/8 - 42, 1928/9 - 43, 1929/30 - 57.

Znaczną część programu rolniczego stanowią od­

czyty o treści ekonomiczno-rolniczej oraz poświę­

cone sprawom organizowania zawodu rolniczego. — Brak w programie rolniczym radjostacji austrjac- kiej niemal całkowicie tego, co stanowi treść i isto­

tę działalności rolniczej w tem środowisku, które wiedzy tej najbardziej potrzebuje — wśród dro­

bnych rolników. Nasz program rolniczy jest o wie­

le bogatszy treścią i bardziej przystosowany do po­

trzeb najszerszych mas rolniczych. W, T.

RADJO ROLNIKA. BUDŻET

RADJO WE PROGRAMY ROLNICZE.

Sprawa postępu rolniczego w naszych bardzo niestałych warunkach opłacalności prowadzenia go­

spodarstw, w wielkiej mierze zależna jest od wła­

ściwie zorganizowanej i umiejętnej świadomej swe­

go celu pracy rolnika.

Tak pojętą istotę pracy tworzyć może jedynie szeroko rozwinięta oświata zawodowa. Mimo wiel­

kich trudności jaki szerzenie oświaty rolniczej u nas napotyka, każdy rolnik ma w mniejszej lub większej mierze otwarty dostęp do skarbnicy wiedzy, którą zdobywać może drogą samokształcenia się zawodo­

wego przez czytanie pism i książek rolniczych, oraz przez odczyty radj owe.

W niedzielę, dnia 11 stycznia rb. o godz, 14-tej o tym sposobie zdobywania wiedzy rolniczej mówić będzie przez rad jo inż. W. Sawicki w pogadance p. t.: „Samokształcenie się w rolnictwie przy po­

mocy książki”.

W dalszym ciągu niedzielnego programu Roz­

głośnia Warszawska nada odczyt mecenasa Zy­

gmunta Nadratowskiego o godz. 14,30. Będzie to

„Pogadanka prawnicza” — znajdą w niej radj©słu­

chacze wyjaśnienie szeregu spraw prawnych, z ja- kiemi rolnik jako właściciel gospodarstwa, obywa­

tel, sąsiad, wreszcie jako członek rodziny często się

spotyka. , .■>. । y,j

Kończy o godz. 15,00 niedzielną audycję radjo- wa pogadanka „Cukier dla koni i świń” — wygłosi ją prof. Jan Rostafiński, dając szereg ciekawych wiadomości w zakresie racjonalnego odżywiania zwierząt domowych,

ROLNICZE PROGRAMY RAD JO WE wAUSTRJI Bardzo czynną i urozmaiconą działalność działu rolniczego centralnej radjostacji warszawskiej Pol­

skiego Rad ja warto porównać z działalnością rolni­

czych radjostacyj zagranicznych.

Znane są i przez radj ©słuchaczów cenione sta­

rannie opracowane i wykonywane programy ogólne radjostacji wiedeńskiej; jeżeli chodzi natomiast o dział rolny stacji, niema on swego specjalnego kie­

rownictwa, a podlega całkowicie działowi naukowe­

mu radjostacji. Program rolniczy ustalany jest na konferencjach przedstawicieli zarządu radjostacji z przedstawicielami innych zawodów.

dla robotników rolnych Województwa Pomorskiego od dnia 1 października 1930 r. do 31 marca 1931 r.

D eputatnik :

10,5 kwintala żyta a 17 zł. — 178,50 zł 3 „ jęczmienia a 18 zł — 54,— zł 1,5 „ pszenicy a 25,50 zł — 38,25 zł

1 „ grochu a 30 zł — 30,— zł

15 „ kartofli a 1,80 zł — 27,— zł 0,375 ha roli a 40 zł — 60,— zł 0,030 ha kapuśnika a 10,— zł — 10,— zł utrzymanie jednej krowy 170,— zł suchostanie krowy 90 Itr. mleka 16,— zł

mieszkanie 60,— zł

opał 175,— zł

zasługi 180,— zł

Razem 998,75 zł 998,75 zł : 300 dni = 2,33 dziennego zarobku

czyli na godzinę 0,36 zł.

Chałupnik :

6 kwintali żyta a 17 zł — 102,— zł 1,5 „ jęczmienia a 18,— zł — 27,— zł 0,75 ,, pszenicy a 25,50 zł — 19,12 zł 0,75 „ grochu a 30,— zł — 22,50 zł 0,375 ha roli a 40,— zł — 60,— zł 15 kwintali ziemniaków a 1,80 zł — 27,— zł 2 wolne furmanki i słoma 20,— zł

opał 60,— zł

dzionka (przeciętnie) 600,— zł Razem: 937,62 zł 937,62 zł : 300 dni = 3,12 zł

dziennego zarobku, czyli

na godzinę 0,34 zł

Wartość deputatu dziennego 1,12 zł Zaciężnik:

Kategorja I a. i I b. (chłopcy i dziewczęta od 14— 16 lat):

3

1 kwintale żyta

,, jęczmienia a 17,— zł

a 18,— zł 51,—

IS­ zł

0,5 „ grochu a 30,— zł IS,— zł zł

15 ,, ziemniaków a 1,80 zł 27,— zł

2,5 „ węgla a 4,— zł 10,— zł

razem: 121,— zł

_ 4 — Kategorja II a, II b, III i IV według kontrak­

tu taryfowego:

4 kwintale żyta 1 ,, jęczmienia 0,5 ,, pszenicy 0,5

grochu 15 ,, ziemniaków

2,5 .. węgla

razem: 150,75 zł a 17,— zł 68, — zł a 18,— zł 18,— zł a 25,— zł 12,75 zł a 30, — zł 15, — zł a 1,80 zł 27,— zł a 4,— zł 10,— zł Tygodniowy budżet dla sezonowców:

15 kg ziemniaków 0,27 zł 7 Itr. mleka zbieranego 0,35 zł 3,5 kg chleba 1,05 zł

0,5 kg kaszy 0,20 zł

1 kg mąki 0,34

i 0,09 0,25 kg soli zł

Opał, mieszkanie, światło naczynia kuchenne, kuchar

zł ka na 20 sezonowców 1,60 zł razem: 4,20 zł Wartość deputatu dziennie

Pomorska Komisja ( — ) Sojecki,

0,60 zł.

Pracy Zjednoczenie Zawodowe Polskie Związek Robotników Rolnych i Leśnych

(—) Malinowski ( — ) Krupka.

Landbund Weichselgau (—) Spitzer ( — ) Kuntze.

CUDA HODOWLI.

ROŚLINY TYTONIOWE BEZ NIKOTYNY.

W miejscowości Forchheim pod Karlsruhe ist­

nieje specjalny instytut hodowli roślin tytoniowych mający na celu badanie drogą doświadczalną za­

równo najlepszych sposobów uprawy, jak i sposo­

bów zmniejszania w liściach roślin nadmiaru szko­

dliwych ilości nikotyny. W tym celu prowadzone są naukowe doświadczenia nad przeszło 150-ciu tysiącami gatunków tytoniów ze wszystkich kra­

jów świata. Dyrektor instytutu podaje w ostatnim numerze czasopisma naukowego ,,Umschau“ wia­

domości o wynikach tych badań. Zgórą 4000 do ­ świadczeń dowiodły, źe drogą specjalnej hodowli, siania, nawożenia etc. można sprowadzić ilość ni­

kotyny, zawartą w roślinach tytoniowych, prawie do zera. Naodwrót jednak można również podnieść tę ilość nawet do wysokości 12 proc. Udało się także w trakcie prac doświadczalnych stwierdzić, że niektóre gatunki tytoniu, chociażby przeniesione z najgorętszych krain, jeżeli będą tylko zasadzone, a nie pielęgnowane, zawsze posiadają ten sam pro­

cent nikotyny, co i w swojej ojczyźnie. Można więc będzie w przyszłości regulować procent nikotyny, zawartej w liściach tytoniowych, zupełnie dowol­

nie. Na ilość nikotyny posiada także ogromny wpływ sposób, w jaki się suszy liście tytoniu. Z do ­ świadczeń instytutu wynika również, że tytoń, po ­ zbawiony nikotyny w drodze naturalnej, nie traci ani aromatu, ani smaku. Dym z papierosów zrobio­

nych z tytoniu specjalnie wyhodowanego nie szko­

dzi zupełnie nawet osobom, które nie znoszą zapa ­ chu tytoniowego, podczas gdy nawet najlepiej w drodze chemicznej „odnikotynowane" papierosy na ­ bierają w paleniu nieprzyjemnych właściwości.

Panów Sekretarzy Kółek Rolni­

czych upraszamy o regularne nadsyłanie sprawozdań z odby­

tych zebrań.

NOTOWANIA GIEŁDY PŁODÓW ROLNICZYCH LKJIHGFEDCBA w P O Z N A N IU .

U rzęd o w e stw ierd zen ie k o m isji n o to w a n ia cen

N o to w a n ia o fic ja ln e z d n ia 7 I. 1931 r.

100 kg. w ładunkach wagonowych parytet Poznań.

. t ( . 1 7 ,7 5 — 1 8 .2 5

ra a a aia a 2 2 0 0 — 2 3 ,5 0

J ęca m ia ń iw « । . a 2 0 0 0 -2 1 ,5 0

J ęca ia ia ń b ro w . , . . s . , , , , « , 2 5 ,0 0 — 27 0 0

O w i* . , . , , , , , , 1 9 ,7 5— 2 1 ,0 0

M ą k a iy ta ia a w o rk , a ta a . ( . . ( , — , 3 0 ,2 5 M ą k a p n e a a a ti5% a w o rk . . , . , , , , 4 1 ,2 5 — 4 4 ,‘ 5

O tr ęb y ż y tn e 1 2 ,0 0 — 1 3 ,5 0

O tr ę b y p s z e n n e 1 2 ,0 0 — 1 3 ,5 0

T A R G O W IC A M IE J S K A .

z d n ia 5 I. 1931 r.

Płacono za 100 kg. żywej wagi:

B y d ło :

B . S ta d n ik i:

a ) w y tu c zo n e p e łn o m ię s is te 9 5 105

b ) tu cz n e m ię s is t e 9 0 — 9 4

c ) tu c z n e d o b rze o d ż y w io n e § 0 8 6

d ) m ie r n ie o d ż y w io n e 7 0 76

J a łó w k i i k ro w y .

a) p a łn o m ią l, w y tu c i k ro w y a a jw . w a rto ści r ze źn e j 1 3 0 — 115 b ) p o ła o m io ą . w y tu o a . k ro w y n a io j d o b ro m łod o m aj.

w a rt, ra eia o j d o la t 7 . ... 1 2 0 107 e) a ta rsa o w y tu ea . ja łó w k i i k ro w y . . . .

d) m iern i* o d ty w io n ę k ro w y i ja łó w k i . , . 8 0 — 90 aj lich o o d ty w io n * k ro w y i ja łó w k i . . , , 7 0 — 8 0 O a a a y o k lew a o i

C IE L Ę T A .

a) n a jp rzed n ieja a * c ielę ta tu ccn o . . . . 1 6 0— 127 b) śred n io tu cco a * c ie lę ta i n a jp ra ed . a a a k i . 1 6 0 — 120 o) m n iej tu ca o a e c ielę ta i d o b re a a a k i . . . 1 6 0— 116

d) lich e a a a k i ( , g o— 12g

O W C E .

a) ja g n ięta tu ca a e i m ło d sze sk o p y tu czn e . . 1 2 0 — 134 b ) a ta reze a k o p y tu ca a e, lic h e ja g a ięta tu ca a e i d o b rze

> d ty w . m ło d e o w c e . 1 0 0 — 1 1 0

«) m iera ie o d ty w io a e sk o p y i e w e e . ---

Ś W IN IE .

c) p ełn o m iesia te o d 120 d o 150 k g . ty w . w a g i 1 5 0— 140

ej p ełn o m ięsia te o d 100 d o 120 k g . iy w . w a g i 1 2 8— 133

d ) p e łn o m ię siste o d 8 0 d o 100 k g . iy w . w a g i 1 2 0 — 126

ej m ięsiste iw ia ie p o n a d 8 0 k g , , 1 1 0— 110

f) m a cio ry i p ó ia e k a straty . , f t t , 1 2 0— 1 3 8