Przestrzeń tolerancji – analiza problemu w kontekście różnych przestrzeni publicznych

(1)

Key words: exclusion, discrimination, diversity, integration, public spaces

Introduction

7ROHUDQFHLVDFRPPRQSUREOHP

WKDWDOZD\VUHPDLQVYDOLG7KLVWRSLF

LVLPSRUWDQWGXHWRWKHFORVHOLQNEH- WZHHQWKHIHHOLQJRIEHLQJWROHUDWHG

DQGVHOIHVWHHPZHOOEHLQJDQGWKH

TXDOLW\RIKXPDQOLIH>6WDUIIRUG

&DWWHOO@*URXSVWKDWDUH

PDUJLQDOLVHGGXHWRYDULRXVUHDVRQV

HJEDVHGRQHWKQLFRULJLQRUVH[XDO

RULHQWDWLRQDUHHTXDOPHPEHUVRIWKH

VRFLHW\VRWDNLQJDFWLRQVVXSSRUWLQJ

WKHGHYHORSPHQWRIWROHUDQFHLVHV- VHQWLDOWREXLOGDQenvironment that is safe for everybody.7KHGLVDEOHG

DQG WKH HOGHUO\ DUH WKH JURXSV WKDW

DUHPRVWRIWHQGLVFXVVHGLQUHIHUHQFH

WRVSDFH2QWKHRWKHUKDQGUHVHDUFK

RQSHRSOHZKRVXIIHULQWROHUDQFHGXH

WRRWKHUUHDVRQVVXFKDVVNLQFRORXU

RUVH[XDORULHQWDWLRQLVQRQH[LVWHQW

'XHWRWKDWWKHDXWKRUVRIWKHSUHVHQW

SDSHU WRRN DQ DWWHPSW WRDQDO\VH

WKH SUREOHP RI WROHUDQFH VSDFHV

FRQVLGHULQJ QXPHURXV IDFWRUV WKDW

OHDGWRVRFLDOH[FOXVLRQ7KHLVVXHRI

VKDSLQJ WROHUDQFH LQ SXEOLF VSDFHV

FUHDWHV DQRWKHU OD\HU RI FRPSOH[- LW\DVWKHDEVWUDFWWHUPQHHGVWREH

SODFHGLQWKHPDWHULDOZRUOG,QWKLV

FRQWH[WSXEOLFVSDFHLVXQGHUVWRRGDV

DQDUHDWKDWIRVWHUVHVWDEOLVKLQJVRFLDO

FRQWDFWV DQG GHVLJQHG WRIXOILO WKH

QHHGVRILQKDELWDQWV$QQRXQFHPHQW

RIWKH0DUVKDOORIWKH3DUOLDPHQWRI

WKH5HSXEOLFRI3RODQGRI6HSWHPEHU

RQSXEOLVKLQJWKHFRQVROL- GDWHGWH[WRIWKH$FWRQ6SDWLDO3ODQ- QLQJDQG0DQDJHPHQW$UW

LWHP

$FFRUGLQJ WR<RXQJ >@

SXEOLFVSDFHVVKRXOGLGHDOO\EHDF- FHVVLEOHWRHYHU\ERG\VRDVWRHQDEOH

FRQWDFW ZLWK GLYHUVLW\ 0RUHRYHU

SXEOLF VSDFHV GRQRW RQO\ KDYH

DSK\VLFDOGLPHQVLRQEXWWKH\DOVR

KDYH VXEMHFWLYH PHDQLQJV WKDW DF- FXPXODWH ZLWK WLPH >.URSHOD <OHQ

@ ,Q VSLWH RI WKH DEVHQFH RI

IRUPDO DFFHVV GHQLDO FHUWDLQ PRUH

RUOHVVVXEWOHVSDWLDOLQIRUPDWLRQPD\

PDNHWKHXVHUIHHOXQZHOFRPHLQWKH

DUHD>0DGDQLSRXU@7KHVSDWLDO

DVSHFWRIWROHUDQFHPD\EHFUXFLDOIRU

FUHDWLQJ DFRPIRUWDEOH OLIH HQYLURQ- PHQWDQGLWPD\FRPSOHPHQWPRVW

FRPPRQDFWLRQVHGXFDWLRQDOOHJDO

RUSROLWLFDO7KHSUREOHPDSSOLHVQRW

RQO\WRWKRVHZKRDUHPDUJLQDOLVHG

EXWDOVRWRWKHUHPDLQLQJSDUWRIWKH

VRFLHW\&UHDWLQJQHZERQGVDQGUH- ODWLRQVKLSVDVZHOODVLQWHJUDWLRQDUH

HOHPHQWV WKDW KDYH DSRVLWLYH LQIOX- HQFHRQHYHU\KXPDQEHLQJ

7KLV LV ZK\ WKH SDSHU RIIHUV

DGHWDLOHG GLVFXVVLRQ RI WKH VSDWLDO

FRQWH[W RI WROHUDQFH 5HVHDUFK KDV

FRQILUPHGQRWRQO\WKHH[LVWHQFHRI

ERWKSK\VLFDODQGV\PEROLFGLPHQ- VLRQV RI VSDFH EXW DOVR WKH FRQ- QHFWLRQ EHWZHHQ LWV IRUP DQG WKH

VHQVHRIEHLQJWROHUDWHG+RZHYHULW

UHPDLQVXQFOHDUZKDWSXEOLFVSDFHV

KDYHWKHSRWHQWLDOWREHFRPHVSDFHV

RI WROHUDQFH RU FRQIOLFW DQG ZKDW

SURSHUWLHV VKRXOG DVSDFH RI WROHU- DQFHKDYH7KHSUREOHPRIFKRRVLQJ

S a fe S p a ce – P ro b le m A na ly si s i n t he C o nt ex t o f V a rio us P ub lic S p a ce s A le ks a nd ra B le ch a rz , A le ks a nd ra L is

DOI: 10.30825/5.ak.170.2019.63.2

Przestrzeñ tolerancji – analiza problemu w kontekœcie

ró¿nych przestrzeni publicznych

6áRZDNOXF]RZH wykluczenie, G\VNU\PLQDFMDUyĪQRURGQRĞü

LQWHJUDFMDSU]HVWU]HĔSXEOLF]QD

Wprowadzenie

7ROHUDQFMDWRSUREOHP]äRĔRQ\

LQLH]PLHQQLHDNWXDOQ\3RGHMPRZD- QLHWHJRWHPDWXMHVWLVWRWQH]HZ]JOö- GXQDĈFLVä\]ZLñ]HNSRF]XFLDE\FLD

WROHURZDQ\P ]VDPRRFHQñ VDPR- SRF]XFLHPLNRPIRUWHPĔ\FLDF]äR- ZLHND>6WDUIIRUG&DWWHOO

@ *UXS\ ]UÑĔQ\FK SU]\F]\Q

PDUJLQDOL]RZDQH ]HZ]JOöGX QS

QDSRFKRG]HQLHHWQLF]QHRULHQWDFMö

VHNVXDOQñ VWDQRZLñ UÑZQRSUDZ- Qñ F]öĈè VSRäHF]HþVWZD GODWHJR

WHĔ SRGMöFLH G]LDäDþ ZNLHUXQNX

UR]ZRMX WROHUDQFML MHVW NOXF]RZH

GREXGRZDQLD EH]SLHF]QHJR dla ZV]\VWNLFKĈURGRZLVNDĔ\FLD2VRE\

QLHSHäQRVSUDZQH LVWDUV]H WRJUXS\

QDMF]öĈFLHMUR]ZDĔDQHZRGQLHVLHQLX

GRSU]HVWU]HQL EUDNXMH QDWRPLDVW

EDGDþGRW\F]ñF\FKRVÑEGRWNQLöW\FK

QLHWROHUDQFMñ]LQQ\FKSRZRGÑZQS

NRORUXVNÑU\F]\RULHQWDFMLVHNVXDO- QHM =WHJR Z]JOöGX ZSRQLĔV]\P

DUW\NXOHSRGMöWRVLöDQDOL]\SUREOHPX

SU]HVWU]HQLWROHUDQFMLZäñF]DMñFZLH- OHF]\QQLNÑZZSä\ZDMñF\FKQDVSR- äHF]QH Z\NOXF]HQLH =DJDGQLHQLH

NV]WDäWRZDQLDWROHUDQFMLZSU]HVWU]H- QLSXEOLF]QHMWZRU]\NROHMQñZDUVWZö

WUXGQRĈFL]HZ]JOöGXQDXPLHV]F]H- QLHDEVWUDNF\MQHJRSRMöFLDZĈZLHFLH

PDWHULDOQ\P 3U]HVWU]Hþ SXEOLF]QD

MHVWUR]XPLDQDZW\PNRQWHNĈFLHMDNR

REV]DU VSU]\MDMñF\ QDZLñ]\ZDQLX

NRQWDNWÑZVSRäHF]Q\FKSU]H]QDF]R- Q\ GR]DVSRNDMDQLD SRWU]HE PLHV]- NDþFÑZ >2EZLHV]F]HQLH 0DUV]DäND

6HMPX5]HF]\SRVSROLWHMf@

,GHDOQHSXEOLF]QHPLHMVFDZH- GäXJEDGDþ<RXQJD>@SRZLQQ\

E\è GRVWöSQH GOD NDĔGHJR ĔHE\

PRĔQDE\äR]HWNQñèVLöZQLFK]LQ- QRĈFLñ0LHMVFDSXEOLF]QHQLHPDMñ

WDNĔHW\ONRIL]\F]QHJRZ\PLDUXDOH

]DZLHUDMñRSUÑF]WHJRVXELHNW\ZQH

JURPDG]ñFH VLö ]F]DVHP ]QDF]H- QLD >.URSHOD L<OHQ @ 3RPLPR

EUDNX RILFMDOQ\FK ]DND]ÑZ ZVWöSX

u VXEWHOQH LQLHVXEWHOQH LQIRUPDFMH

ZSU]HVWU]HQL PRJñ VSUDZLè ĔHMHM

XĔ\WNRZQLN QLH SRF]XMH VLö ZQLHM

PLOH ZLG]LDQ\ >0DGDQLSRXU @

3U]HVWU]HQQ\DVSHNWWROHUDQFMLPRĔH

PLHèNOXF]RZH]QDF]HQLHZWZRU]H- QLXNRPIRUWRZHJRĈURGRZLVNDĔ\FLD

LVWDQRZLè GRSHäQLHQLH QDMF]öĈFLHM

SRGHMPRZDQ\FKG]LDäDþHGXNDF\M- Q\FKSUDZQ\FKSROLW\F]Q\FK3UR- EOHPQLHGRW\F]\MHG\QLHW\FKNWÑ- U\FKGRW\NDPDUJLQDOL]DFMDDOHWDNĔH

FDäRĈFL VSRäHF]HþVWZD 7ZRU]HQLH

QRZ\FKSRZLñ]DþLNRQWDNWÑZRUD]

LQWHJUDFMD WRHOHPHQW\ ZSä\ZDMñFH

SR]\W\ZQLHQDNDĔGHJRF]äRZLHND

3UREOHPHP V]F]HJÑäRZR SR- UXV]DQ\P ZQLQLHMV]\P DUW\NXOH

EöG]LHZäDĈQLHSU]HVWU]HQQ\NRQWHNVW

WROHUDQFML 3RWZLHUG]RQH ]RVWDäR

LVWQLHQLH QLH W\ONR IL]\F]QHJR OHF]

UÑZQLHĔ V\PEROLF]QHJR Z\PLDUX

SU]HVWU]HQLL]ZLñ]NXMHMXNV]WDäWRZD- QLD]SRF]XFLHPE\FLDWROHURZDQ\P

1LHPDMHGQDNMDVQRĈFLFRGRWHJR

MDNLH SU]HVWU]HQLH SXEOLF]QH SRVLD- GDMñSRWHQFMDäE\FLDSU]HVWU]HQLDPL

WROHUDQFML OXE NRQIOLNWX RUD] MDNLH

NRQNUHWQLH FHFK\ SRZLQQD PLHè

WDNDSU]HVWU]Hþ3UREOHPZ\ERUXSR- PLöG]\ UR]ZLñ]DQLHP LQNOX]\MQ\P

]U]HV]DMñF\PZV]\VWNLFKRUD]HNV- NOX]\ZQ\P WZRU]HQLHP RVREQ\FK

SU]HVWU]HQLSU]H]QDF]RQ\FKGODPDU- JLQDOL]RZDQ\FKJUXSWDNĔHSR]RVWD- MH RWZDUWH =HZ]JOöGX QD HNVSOR- UDF\MQ\ FKDUDNWHU EDGDþ ]DäRĔRQR

ĔHEDGDQLH EöG]LH PLDäR FKDUDNWHU

LQGXNF\MQ\ LEöG]LH SURZDG]RQH

]D SRPRFñ PHWRG\ MDNRĈFLRZHM u

DQDOL]\ PDWHPDW\F]QHM =äRĔRQRĈè

LZLHORZñWNRZRĈè DQDOL]RZDQHJR

ZSUDF\ SUREOHPX Z\PDJD XĔ\FLD

VWRVXQNRZRHODVW\F]QHMPHWRG\ED- GDZF]HM7DNñPHWRGñMHVWPLöG]\

LQQ\PL DQDOL]D WHPDW\F]QD GDMñFD

PRĔOLZRĈè]QDOH]LHQLDLRSLVDQLDHOH- PHQWÑZ SRZWDU]DOQ\FK Z]RUFÑZ

NWÑUH SRU]ñGNXMñ LQIRUPDFMH =DäR- ĔRQR SRQDGWR ĔHSRWHQFMDä SU]H- VWU]HQLSXEOLF]Q\FKMDNRSU]HVWU]HQL

WROHUDQFMLOXENRQIOLNWXDQDOL]RZDQ\

EöG]LH QDSRGVWDZLH Z\SRZLHG]L

]DPLHV]F]DQ\FKZ,QWHUQHFLH

=SRPLDUX EH]SRĈUHGQLHJR

Z\ZLDG DQNLHWD ]UH]\JQRZDQR

SRGF]DV SU]HSURZDG]DQLD EDGDQLD

]HZ]JOöGXQDQDVWöSXMñFHSRZRG\

%H]SRĈUHGQLH ]ZUÑFHQLH VLö

GRRVRE\PRĔHZSä\ZDèQDRJUD- QLF]HQLH VZRERG\ Z\UDĔDQ\FK

SRJOñGÑZ FRZUH]XOWDFLH SUR- ZDG]Lè PRĔH GRSU]HND]DQLD

QLHDGHNZDWQ\FKLQIRUPDFML

:\UDĔDQLHVZRLFKRSLQLLZEH]- SRĈUHGQLPNRQWDNFLHZSU]\SDG- NX SU]\QDOHĔQRĈFL GRPDUJLQDOL- ]RZDQHM JUXS\ ZLñĔH VLö F]öVWR

(2)

19

EHWZHHQ LQFOXVLYH DYDLODEOH IRU

HYHU\ERG\ DQG H[FOXVLYH VROXWLRQV

FUHDWLQJ VHSDUDWH VSDFHV GHGLFDWHG

WRPDUJLQDOLVHGJURXSVDOVRUHPDLQV

RSHQ'XHWRWKHH[SORUDWRU\QDWXUH

RIWKHUHVHDUFKLWZDVDVVXPHGWKDW

WKH VWXG\ ZRXOG EH LQGXFWLYH DQG

WKDWLWZRXOGEHFRQGXFWHGZLWKXVH

RI DTXDOLWDWLYH PHWKRG LH WRSL- FDODQDO\VLV%HLQJVRFRPSOH[DQG

PXOWLIDFHWHGWKHSUREOHPDQDO\VHG

KHUHUHTXLUHVXVLQJDUHODWLYHO\IOH[- LEOHUHVHDUFKPHWKRG6XFKPHWKRG

LV DPRQJ RWKHU WRSLFDO DQDO\VLV

WKDWRIIHUVWKHSRVVLELOLW\WRILQGDQG

GHVFULEH UHSHWLWLYH HOHPHQWV SDW- WHUQV WKDW DUUDQJH WKH LQIRUPDWLRQ

0RUHRYHU LW ZDV DVVXPHG WKDW WKH

SRWHQWLDORISXEOLFVSDFHVDVVSDFHV

RIWROHUDQFHRUFRQIOLFWZLOOEHDQD- O\VHGEDVHGRQFRPPHQWVSXEOLVKHG

RQOLQH

7KHDXWKRUVGHFLGHGQRWWRXVH

GLUHFW PHWKRGV LQWHUYLHZ VXUYH\ GXHWRWKHIROORZLQJUHDVRQV

$GGUHVVLQJDSHUVRQGLUHFWO\PD\

UHVXOW LQ OLPLWLQJ WKH IUHHGRP RI

WKHH[SUHVVHGYLHZVDQGDVDUH- VXOWOHDGWRSURYLGLQJLQDGHTXDWH

LQIRUPDWLRQ

([SUHVVLQJRQHqVRSLQLRQVLQGLUHFW

FRQWDFWE\PHPEHUVRIWKHPDU- JLQDOLVHG JURXSV RIWHQ LQYROYHV

GLVWUXVW DQG ORZHUHG VHQVH RI

VDIHW\ZKLFKDVDUHVXOWPD\DOVR

OHDGWRLUUHOHYDQWRSLQLRQV$GGL- WLRQDOO\WKHVWXG\IRFXVHGRQWKH

IHHOLQJV WRZDUGV GLVFULPLQDWHG

SHRSOHQRWWKHIHHOLQJVRIWKHVH

SHUVRQV

7KHVWXG\DWWHPSWHGWRDQVZHU

WKH IROORZLQJ UHVHDUFK TXHVWLRQV

EDVHGRQWKHREMHFWLYHVDQGDVVXPS- WLRQVSUHVHQWHGDERYH

RQ1: :KDW NLQGV RI SXEOLF VSDFHV

LQWHQVLI\WKHSUREOHPRILQWROHUDQFH

DQG ZKLFK RQHV UHLQIRUFH WROHUDQ- FH":KDWSODFHVKDYHWKHSRWHQWLDO

WRJHQHUDWHFRQIOLFWVEDVHGRQLQWRO- HUDQFHDQGZKLFKRQHVPD\EHFRPH

VSDFHVRIWROHUDQFH"

RQ2: :KDW SURSHUWLHV VKRXOG FKDU- DFWHULVH DVSDFH WRIRVWHU WROHUDQFH"

6KRXOG ZH FUHDWH SDFHV DYDLODEOH

WRHYHU\ERG\ RU UDWKHU VSDFHV GHGL- FDWHGWRVSHFLILFPDUJLQDOLVHGJURXSV"

Methodology

)RUWKHSXUSRVHVRIWKHUHVHDUFK

WKH FRQWHQW DQDO\VLV PHWKRG EDVHG

RQLGHQWLI\LQJDQGFKDUDFWHULVLQJWKH

REVHUYHG SDWWHUQV ZDV DGRSWHG

FRPPHQWVSXEOLVKHGLQVRFLDOPHGLD

QHZVDQGHQWHUWDLQPHQWSRUWDOVZHUH

DQDO\VHG7KHUHVXOWVZHUHWKHQLQWHU- SUHWHG ZLWK XVH RI WRSLFDO DQDO\VLV

7KLV PHWKRG EHORQJV WRWKH JURXS

RITXDOLWDWLYHDQDO\VLVPHWKRGVWKDW

IRFXV RQDQDO\VLQJ WKH LPSRUWDQFH

DQGTXDOLW\RIH[SHULHQFHVHJWKH

ZD\ LQ ZKLFK LQGLYLGXDOV LQWHUSUHW

WKHLU HQYLURQPHQW $V RSSRVHG

WRTXDQWLWDWLYHPHWKRGVZKLFKVLP- SOLI\WKHFROOHFWHGGDWDWRQXPHULFDO

YDOXHVTXDOLWDWLYHDQDO\VLVFRQVLVWVLQ

DGHWDLOHGGHVFULSWLRQRIWKHREWDLQHG

UHVXOWVLQRUGHUWRFUHDWHWKHPRVWGH- WDLOHGSRVVLEOHFKDUDFWHULVWLFVRIWKH

REVHUYHGSKHQRPHQRQ>3LHWNLHZLF]

6PLWK@7RSLFDODQDO\VLVEHLQJ

RQHRIWKHPDLQWROOVXVHGIRUTXDOLWD- WLYHLQWHUSUHWDWLRQLGHQWLILHVDQDO\- VHV DQG FKDUDFWHULVHV WKH REVHUYHG

SDWWHUQV >%UDXQ @ DGGLWLRQDOO\

FRQVLGHULQJ YDULRXV UHODWHG DVSHFWV

>%R\DW]LV@

Research procedure – topical analysis

7KHILUVWVWDJHRIWKHUHVHDUFK

SURFHGXUH FRQVLVWHG LQ FROOHFWLQJ

GDWDUHOHYDQWFRPPHQWVE\PHDQV

RIHQWHULQJNH\ZRUGVLQDVHDUFKHQ- JLQH*RRJOHLQWKHr1HZVsVHFWLRQ

UHDGLQJ FRPPHQWV EHORZ QHZHVW

DUWLFOHVRQQHZVSRUWDOVDQGMRLQLQJ

WRSLFEDVHGJURXSVRQ)DFHERRN$V

IDU DV XVLQJ WKH EURZVHU ZDV FRQ- FHUQHGWKHNH\ZRUGVXVHGLQFOXGHG

DSDUW IURP WKH ZRUGV rWROHUDQFHs

DQG rLQWROHUDQFHs DOVR WKH QDPHV

RIVSHFLILFPDUJLQDOLVHGJURXSVHJ

rWKH GLVDEOHGs 2Q)DFHERRN WKH

DXWKRUVVHDUFKHGIRUFRPPHQWVDQG

SRVWVERWKLQJURXSVWKDWGLVFXVVLV- VXHVWKDWDUHGLUHFWO\UHODWHGWRPRQL- WRULQJLQWROHUDQWEHKDYLRXUEXWDOVR

RQJURXSV ZKRVH PHPEHUV GLVFXVV

YDULRXV JHQHUDO WRSLFV 2EWDLQLQJ

GDWD ERWK IURP WRSLFDO DQG JHQHUDO

JURXSVLQFUHDVHGRXUFKDQFHVWRILQG

PRUH GLYHUVLILHG FRPPHQWV 7KH

FRPPHQWVZHUHWKHQVHOHFWHGEDVHG

RQWKHH[WHQWWRZKLFKWKHLUFRQWHQW

ZDVUHODWHGWRWKHDQDO\VHGSUREOHP

WROHUDQFHDQGSXEOLFVSDFHDQGWKH

FODULW\ RI WKH PHVVDJH &RPSOHWHO\

LUUHOHYDQW FRPPHQWV HJ DGYHUWLV- LQJ DV ZHOO DV FRPPHQWV ZLWKRXW

19

]QLHXIQRĈFLñLREQLĔRQ\PSRF]X- FLHP EH]SLHF]HþVWZD FRZUH- ]XOWDFLH PRĔH WDNĔH GRGDWNRZR

VNXWNRZDèQLHDGHNZDWQRĈFLñZ\- SRZLHG]L3RQDGWRSU]HGPLRWHP

EDGDþE\ä\RGF]XFLDZREHFRVÑE

G\VNU\PLQRZDQ\FKQLHRGF]XFLD

W\FKRVÑE

3RGVWDZö EDGDþ VWDQRZLä\

S\WDQLD EDGDZF]H RSLHUDMñFH VLö

QDSRZ\ĔV]\FKFHODFKL]DäRĔHQLDFK

PB1: :MDNLFK SU]HVWU]HQLDFK SX- EOLF]Q\FK QDVLOD VLö SUREOHP QLH- WROHUDQFML DZMDNLFK WRWROHUDQFMD

XOHJD LQWHQV\ILNDFML" -DNLH PLHMVFD

PDMñ SRWHQFMDä E\è SU]HVWU]HQLDPL

NRQIOLNWÑZRSDUW\FKQDQLHWROHUDQFML

DMDNLHPRJñVWDèVLöSU]HVWU]HQLDPL

WROHUDQFML"

PB2:-DNLHFHFK\SRZLQQDPLHèSU]H- VWU]Hþ E\ VSU]\MDè WROHUDQFML" &]\

SRZLQQRVLöWZRU]\èSU]HVWU]HQLHGOD

NDĔGHJRF]\SU]H]QDF]RQHGODNRQ- NUHWQ\FKPDUJLQDOL]RZDQ\FKJUXS"

Metoda

1DSRWU]HE EDGDþ SU]\MöWR

PHWRGöDQDOL]\WUHĈFLRSDUWñQDLGHQ- W\ILNRZDQLXLFKDUDNWHU\]RZDQLX]D- REVHUZRZDQ\FKZ]RUFÑZ$QDOL]LH

SRGGDQR Z\SRZLHG]L ]DPLHV]- F]DQ\FK QDSRUWDODFK VSRäHF]QR- ĈFLRZ\FK LQIRUPDF\MQ\FK LUR]- U\ZNRZ\FK ,QWHUSUHWDFMö Z\QLNÑZ

EDGDþSU]HSURZDG]RQR]DSRPRFñ

DQDOL]\ WHPDW\F]QHM 0HWRGD WDQD- OHĔ\ GRJUXS\ DQDOL] MDNRĈFLRZ\FK

NWÑUH NRQFHQWUXMñ VLö QDEDGDQLX

]QDF]HQLDLMDNRĈFLGRĈZLDGF]HþQS

VSRVREXLQWHUSUHWDFMLRWRF]HQLDSU]H]

MHGQRVWNL:RGUÑĔQLHQLXRGPHWRG

LORĈFLRZ\FK NWÑUH XSUDV]F]DMñ ]H- EUDQHGDQHGRZDUWRĈFLOLF]ERZ\FK

LQWHUSUHWDFMD MDNRĈFLRZD SROHJD

QDV]F]HJÑäRZ\P RSLVLH RWU]\PD- Q\FK Z\QLNÑZ ZFHOX VWZRU]HQLD

MDN QDMEDUG]LHM GRNäDGQHM FKDUDNWH- U\VW\NL ]DREVHUZRZDQHJR ]MDZLVND

>3LHWNLHZLF] L6PLWK @ $QDOL]D

WHPDW\F]QDMDNRMHGQR]JäÑZQ\FK

QDU]öG]L VWRVRZDQ\FK ZLQWHUSUH- WDFMDFK MDNRĈFLRZ\FK LGHQW\ILNXMH

DQDOL]XMH LFKDUDNWHU\]XMH ]DREVHU- ZRZDQHZ]RUFH>%UDXQ@GR- GDWNRZRUR]ZDĔDMñFUÑĔQH]ZLñ]DQH

]QLPLDVSHNW\>%R\DW]LV@

Procedura badawcza – analiza tematyczna

3LHUZV]\PHWDSHPSURFHGXU\

EDGDZF]HM E\äR ]HEUDQLH GDQ\FK

RGSRZLHGQLFK Z\SRZLHG]L NWÑUH

QDVWöSRZDäR]DSRPRFñZSLV\ZDQLD

VäÑZ NOXF]RZ\FK ZSU]HJOñGDUFH

LQWHUQHWRZHM*RRJOHZVHNFMLe:LD- GRPRĈFLsSU]HJOñGDQLXNRPHQWDU]\

SRGQDMQRZV]\PLZSLVDPLQDSRUWD- ODFKLQIRUPDF\MQ\FKRUD]GRäñF]DQLX

GRJUXSWHPDW\F]Q\FKQDSRUWDOX)D- FHERRN:SU]\SDGNXV]XNDQLDGD- Q\FKSU]\XĔ\FLXSU]HJOñGDUNLRSUÑF]

eWROHUDQFMDs LeQLHWROHUDQFMDs MDNR

VäÑZ NOXF]RZ\FK XĔ\ZDQR WDNĔH

QD]Z SRV]F]HJÑOQ\FK PDUJLQDOL]R- ZDQ\FKJUXSQSQLHSHäQRVSUDZQL

:\SRZLHG]L QDSRUWDOX )DFHERRN

SRV]XNLZDQR ]DUÑZQR QDJUXSDFK

]DMPXMñF\FK VLö WHPDW\Nñ EH]SR- ĈUHGQLR]ZLñ]DQñ]PRQLWRURZDQLHP

]DFKRZDþ QLHWROHUDQF\MQ\FK MDN

LQDJUXSDFK RWHPDW\FH RJÑOQHM

JG]LH XĔ\WNRZQLF\ Z\SRZLDGDMñ

VLö QDUR]PDLWH WHPDW\ &]HUSDQLH

GDQ\FK ]JUXS WHPDW\F]Q\FK MDN

LRJÑOQ\FK]ZLöNV]DäRV]DQVöQD]QD- OH]LHQLH EDUG]LHM UÑĔQRURGQ\FK

Z\SRZLHG]L 6HOHNFMD Z\SRZLHG]L

QDVWöSRZDäDSRGNñWHPVWRSQLDSR- ZLñ]DQLDLFKWUHĈFL]DQDOL]RZDQ\P

SUREOHPHPWROHUDQFMñSU]HVWU]HQLñ

SXEOLF]QñRUD]F]\WHOQRĈFLSU]HND- ]X 2GU]XFDQR NRPHQWDU]H R]X- SHäQLH QLH]ZLñ]DQHM WHPDW\FH QS

UHNODPRZHM RUD] QLHSRVLDGDMñFH

ZDUWRĈFL LQIRUPDF\MQHM QS VNRQ- FHQWURZDQH MHG\QLH QDREUDĔDQLX

OXESRSLHUDQLXLQQHJRXĔ\WNRZQLND

-HĈOLZ\SRZLHGĒQLHE\äD]UR]XPLDäD

QDZHWZNRQWHNĈFLHFDäHJRSRVWXOXE

G\VNXVML WDNĔH QLH E\äD EUDQD SRG

XZDJö

1DVWöSQLHZZ\QLNXDQDOL]\

PDWHULDäX SRG NñWHP S\WDQLD ED- GDZF]HJRXV\VWHPDW\]RZDQRGDQH

]SRG]LDäHP QDJUXS\ WHPDW\F]QH

SRVWDZD QLHWROHUDQF\MQD SRĈUHGQLD

LWROHUDQF\MQD 3U]\G]LHOHQLH ]HEUD- Q\FKIUDJPHQWÑZZ\SRZLHG]LGRRG- SRZLHGQLFK WHPDWÑZ QDVWöSRZDäR

]D SRPRFñ LQWHUSUHWDFML VSRVREX

SRVWU]HJDQLD ]MDZLVND WROHUDQFML

LLQQRĈFL SU]H] Z\SRZLDGDMñFH VLö

MHGQRVWNL

:NDĔGHM JUXSLH WHPDW\F]- QHM RNUHĈORQR LVFKDUDNWHU\]RZDQR

ZVND]DQH ZZ\SRZLHG]LDFK EH]- SRĈUHGQLRRUD]ZQLRVNRZDQH]QLFK

SRĈUHGQLR SU]HVWU]HQLH SXEOLF]- QH 1DVWöSQLH SRGGDQR MH DQDOL]LH

ZFHOX RNUHĈOHQLD LFK SRWHQFMDäX

(3)

DQ\LQIRUPDWLYHYDOXHHJIRFXVLQJ

RQO\RQRIIHQGLQJRUVXSSRUWLQJRWKHU

XVHUVZHUHUHMHFWHG&RPPHQWVWKDW

ZHUHXQFOHDUHYHQLQWKHFRQWH[WRI

WKH ZKROH SRVW RU GLVFXVVLRQ ZHUH

QRWWDNHQLQWRFRQVLGHUDWLRQHLWKHU

7KHQWKHPDWHULDOZDVDQD- O\VHG ZLWK UHVSHFW WRWKH UHVHDUFK

TXHVWLRQVDQGGDWDZHUHV\VWHPDWLVHG

DQG GLYLGHG LQWR WKHPDWLF JURXSV

LQWROHUDQW QHXWUDO DQG WROHUDQW DW- WLWXGH7KHFROOHFWHGIUDJPHQWVZHUH

DVVLJQHG WRWKH UHOHYDQW WRSLFV DV

DUHVXOW RI WKH LQWHUSUHWDWLRQ RI WKH

ZD\ LQ ZKLFK WKH DXWKRUV RI FRP- PHQWVSHUFHLYHGWKHSKHQRPHQDRI

WROHUDQFHDQGGLYHUVLW\

)RUHDFKWRSLFDOJURXSWKH

SXEOLF VSDFHV WKDW ZHUH PHQWLRQHG

H[SOLFLWO\ GLUHFWO\ DQG WKRVH LP- SOLHG LQGLUHFWO\ ZHUH GHWHUPLQHG

DQG FKDUDFWHULVHG 7KH\ ZHUH ODWHU

DQDO\VHGLQRUGHUWRGHWHUPLQHWKHLU

SRWHQWLDO DV VSDFHV RI WROHUDQFH RU

VSDFHV RI FRQIOLFW EDVHG RQLQWROHU- DQFH

7KHQ PRGHOV LOOXVWUDWHG E\

WKH KLHUDUFKLFDO SODQ ZHUH FUHDWHG

$WWKHILQDOVWDJHRIWKHUHVHDUFKSUR- FHGXUHWKHGDWDZHUHDQDO\VHGRQFH

PRUHLQRUGHUWRYHULI\WKHPDQGWKH

PRGHO ZDV PRGLILHG WRFUHDWH WKH

ILQDOYHUVLRQ

Materials

7KHGDWDEDVHVXEMHFWHGWRDQDO-

\VLVFRQVLVWHGRIWKHFRPPHQWVSXE- OLVKHGRQOLQHXQGHUDUWLFOHVRQQHZV

SRUWDOV RU SRVWV LQ VRFLDO PHGLD

7KHVH RQOLQH VRXUFHV ZHUH FKRVHQ

GXHWRWKHLUKLJKSRSXODULW\(DV\DF- FHVVUHFRJQLVDEOHQDPHDQGDYDULHG

FRQWHQWHQFRXUDJHGDUHODWLYHO\KLJK

QXPEHU RI XVHUV WRYLVLW WKH SDJHV

DQGHQJDJHLQDGLDORJXHZLWKRWKHU

,QWHUQHWXVHUV7KHIDFWWKDWWKHQXP- EHURIFRPPHQWVZDVKLJKHUWKDQLQ

QLFKH SRUWDOV DGGUHVVHG WRVSHFLILF

XVHUV VSHFLDOLVW SRUWDOV DQG GLVFXV- VLRQIRUXPVPHDQWDZLGHUUDQJHRI

PDWHULDOV WREH DQDO\VHG DQG EHWWHU

FKDQFHVWRQRWLFHDQGSLQSRLQWYDUL- RXVSDWWHUQV0RUHRYHUWKHDQDO\VLV

RIPDWHULDOVWKDWZHUHVLJQHG)DFH- ERRN2QHWDQGRNRSUHVVDVZHOODV

DQRQ\PRXVFRPPHQWV'HPRW\ZDWR- U\,QWHULD:\ERUF]DHWFSURYLGHG

XV ZLWK YDULRXV ZD\V RI H[SUHVVLQJ

RSLQLRQV7KHSRVVLELOLW\WRFRQFHDO

RQHqVLGHQWLW\XVXDOO\HQWDLOVDKLJKHU

VHQVH RI LPSXQLW\ =LHOLQVNL

FLWHG LQ 0D]XUHN WKDW OHDGV

WRH[SUHVVLQJ RSLQLRQV IUHHO\ 7KXV

WKHDQDO\VLVRIPDWHULDOVIURPVRXUFHV

WKDW SHUPLW DQRQ\PRXV FRPPHQWV

ZDVDQLPSRUWDQWSDUWRIWKHVWXG\

7KH DQDO\VHG VWDWHPHQWV FRQ- FHUQHGWKHSKHQRPHQRQRIWROHUDQFH

IRUYDULRXVW\SHVRIRWKHUQHVVQDWLRQ- DOLW\DQGHWKQLFRULJLQUDFHVH[XDO

RULHQWDWLRQDQGGLVDELOLW\DOWKRXJK

PRVWRIWKHPUHIHUUHGWRHWKQLFPL- QRULWLHV DQG VH[XDO RULHQWDWLRQ DV

WKHVHLVVXHVZHUHWRSLFDODWWKDWWLPH

VWDWHPHQWVZHUHDQDO\VHGLQWRWDO

)LJ7DEOH

Results

7KHILUVWFULWHULRQIRUDVVLJQLQJ

WKHFRPPHQWVWRVSHFLILFFDWHJRULHV

ZDV WKH DWWLWXGH WRZDUGV WROHUDQFH

7KH PDQQHU RI XVLQJ VXSSRUWLQJ

DUJXPHQWV GHFLGHG DERXW DVVLJQLQJ

WKH VWDWHPHQW WRDVSHFLILF FODVV

)LJ'LDJUDPSUHVHQWLQJWKHVRXUFHVRIWKHDQDO\VHGGDWD 5\F:\NUHVSU]HGVWDZLDMñF\ĒUÑGäDDQDOL]RZDQ\FKGDQ\FK

MDNRSU]HVWU]HQLWROHUDQFMLEñGĒSU]H- VWU]HQLNRQIOLNWÑZRSDUW\FKQDQLHWR- OHUDQFML

6IRUPXäRZDQR PRGHOH LOX- VWURZDQH VFKHPDWHP KLHUDUFKLF]- Q\P 2VWDWQLP HWDSHP SURFHGXU\

EDGDZF]HM E\äD SRQRZQD DQDOL]D

GDQ\FK ZFHOX LFK ZHU\ILNDFML RUD]

PRG\ILNDFMDPRGHOXGRZHUVMLRVWD- WHF]QHM

Materia³

-DNRED]öGDQ\FKSRGGDZDQ\FK

DQDOL]RPZ\NRU]\VWDQRZ\SRZLHG]L

]DPLHV]F]DQHZ,QWHUQHFLHSRGDUW\- NXäDPLQDSRUWDODFKLQIRUPDF\MQ\FK

OXE SRG ZSLVDPL QDPHGLDFK VSR- äHF]QRĈFLRZ\FK:\EUDQRWHĒUÑGäD

LQWHUQHWRZH]HZ]JOöGXQDLFKGXĔñ

SRSXODUQRĈè ãDWZRĈè GRVWöSX UR]- SR]QDZDOQD QD]ZD LUÑĔQRURGQRĈè

WUHĈFL VSUDZLDä\ ĔHVWRVXQNRZR

GXĔD OLF]ED XĔ\WNRZQLNÑZ VNäRQQD

E\äD RGZLHG]Lè GDQñ VWURQö L]DDQ- JDĔRZDè VLö ]D MHM SRĈUHGQLFWZHP

ZGLDORJ ]LQQ\PL LQWHUQDXWDPL

:LöNV]D QLĔ ZSU]\SDGNX EDUG]LHM

QLV]RZ\FK VNLHURZDQ\FK GRNRQ- NUHWQHJR RGELRUF\ ZLWU\Q SRUWDOL

VSHFMDOLVW\F]Q\FK LIRUÑZ G\VNXV\M- Q\FKOLF]EDZ\SRZLHG]LR]QDF]DäD

V]HUV]\ PDWHULDä GRDQDOL]RZDQLD

LPRĔOLZRĈè]DREVHUZRZDQLDLZ\W\- SRZDQLDUÑĔQ\FKZ]RUFÑZ3RQDGWR

DQDOL]RZDQLH PDWHULDäÑZ ]DUÑZQR

V\JQRZDQ\FKQD]ZLVNDPL)DFHERRN

2QHW 2.2SUHVV MDN LDQRQLPR- Z\FK 'HPRW\ZDWRU\ ,QWHULD :\- ERUF]DLWGGRVWDUF]DäRZ\SRZLHG]L

FKDUDNWHU\]XMñF\FKVLöUÑĔQ\PLVSR- VREDPLZ\UDĔDQLDRSLQLL=D]Z\F]DM

PRĔOLZRĈèXNU\FLDVZRMHMWRĔVDPRĈFL

ZLñĔH VLö ]SRF]XFLHP EH]NDUQRĈFL

>=LHOLþVNL ]D 0D]XUHN @

SURZDG]ñF\P GRQLHVNUöSRZDQHJR

Z\UDĔDQLDRSLQLLGODWHJRWHĔDQDOL]D

PDWHULDäÑZ ]HĒUÑGHä XPRĔOLZLDMñ- F\FKDQRQLPRZHSXEOLNRZDQLHE\äD

LVWRWQñF]öĈFLñEDGDQLD

:\SRZLHG]L SRGGDQH DQDOL- ]LH GRW\F]\ä\ ]MDZLVND WROHUDQFML

ZVWRVXQNX GRUÑĔQHJR URG]DMX

LQQRĈFLQDURGRZRĈèLSRFKRG]HQLH

HWQLF]QHUDVDRULHQWDFMDVHNVXDOQD

QLHSHäQRVSUDZQRĈèMHGQDN]Z]JOö- GXQDDNWXDOQRĈèWHPDWÑZQDMZLöFHM

]QLFKGRW\F]\äRPQLHMV]RĈFLHWQLF]- Q\FKRUD]RULHQWDFMLVHNVXDOQHMãñF]- QLH ]DQDOL]RZDQR Z\SRZLHG]L

U\FWDE

Wyniki

3U]HMDZLDQDZREHF]MDZLVNDWR- OHUDQFMLSRVWDZDVWDQRZLäDSLHUZV]H

NU\WHULXP JUXSRZDQLD Z\SRZLHG]L

ZNDWHJRULH 6SRVÑE DUJXPHQWDFML

SRJOñGÑZ E\ä F]\QQLNLHP GHF\GX- MñF\P SU]\ SU]\SRU]ñGNRZ\ZDQLX

Z\SRZLHG]L GRRNUHĈORQHM NODV\

2WU]\PDQH Z\QLNL EDGDþ SRG]LH- ORQR ZWHQ VSRVÑE QDWU]\ JäÑZQH

NDWHJRULH QLHWROHUDQFMö WROHUDQFMö

LSRVWDZö SRĈUHGQLñ :ĈUÑG NDĔGHM

NDWHJRULL ZVND]DQR ZVSRPLQDQH

ZZ\SRZLHG]LDFK SU]HVWU]HQLH SX- EOLF]QH

6]NRäD E\äD QDMF]öĈFLHM ZVSR- PLQDQñ ZZ\SRZLHG]LDFK ]JUXS\

WHPDW\F]QHMSRVWDZ\QLHWROHUDQF\M- QHM SU]HVWU]HQLñ SXEOLF]Qñ 7HPDW

ZSURZDG]DQLDWROHUDQFMLZV]NRäDFK

SRSU]H] HGXNDFMö LNRQWDNW ]LQ- QRĈFLñ ZZLöNV]RĈFL SU]\SDGNÑZ

Z\ZRä\ZDäQHJDW\ZQHUHDNFMHRGX- Ĕ\PäDGXQNXHPRFMRQDOQ\P0RĔQD

]DXZDĔ\èĔHVWUDFKSU]HG]DJURĔH- QLHP]HVWURQ\LQQRĈFLSRWöJRZDQ\

MHVW ZNRQWHNĈFLH REHFQRĈFL G]LHFL

1LHWROHUDQF\MQDSRVWDZDPRĔHZLöF

MHV]F]H EDUG]LHM XZLGRF]QLè VLö

ZV\WXDFML JG\ MHGQRVWND VWZLHUG]D

]DLVWQLHQLH ]DJURĔHQLD ZEOLVNLP

RWRF]HQLX QDMEDUG]LHM EH]EURQQ\FK

F]äRQNÑZ VSRäHF]HþVWZD u G]LHFL

7DEOH/LVWRIVRXUFHV

7DEHOD=HVWDZLHQLHĒUÑGHä Name

Nazwa

Main function Główna funkcja

Anonymous comments or nicknames

Komentowanie anonimowo lub pod pseudonimem

Percentage share Udział procentowy Demotywatory entertainment

serwis rozrywkowy

allowed możliwe

5%

Facebook social media

portal społecznościowy

impossible niemożliwe

37%

Gazeta Wrocławska

news portal serwis informacyjny

allowed możliwe

9%

Other Inne

news portals, websites serwisy informacyjne, portale internetowe

depending on the website różnie

4%

Interia news portal serwis informacyjny

allowed możliwe

21%

Oko.press news portal serwis informacyjny

5%

Onet news portal

serwis informacyjny

11%

Wyborcza news portal serwis informacyjny

allowed możliwe

8%

(4)

19

7KH REWDLQHG WHVW UHVXOWV ZHUH WKXV

GLYLGHG LQWR WKUHH PDLQ FDWHJRULHV

LQWROHUDQFHWROHUDQFHDQGQHXWUDODW- WLWXGH7KHSXEOLFVSDFHVPHQWLRQHG

LQWKHFRPPHQWVZHUHWKHQVSHFLILHG

LQHDFKFDWHJRU\

$PRQJ WKH FRPPHQWV LQ WKH

intolerant attitudeWRSLFDOJURXSWKH

VFKRROZDVWKHPRVWFRPPRQO\PHQ- WLRQHGW\SHRISXEOLFVSDFH,QPRVW

FDVHVWKHLVVXHRILQWURGXFLQJWROHU- DQFH WRVFKRROV WKURXJK HGXFDWLRQ

DQG FRQWDFW ZLWK RWKHUQHVV HYRNHG

QHJDWLYHUHDFWLRQVZLWKDVWURQJHPR- WLRQDOORDG,WLVQRWLFHDEOHWKDWWKH

IHDURIWKHWKUHDWRIRWKHULQFUHDVHV

LQWKHFRQWH[WRIWKHSUHVHQFHRIFKLO- GUHQ7KXVLQWROHUDQWDWWLWXGHPD\EH

HYHQ PRUH QRWLFHDEOH LQ VLWXDWLRQV

ZKHQWKHLQGLYLGXDOVHHVWKHSUHVHQFH

RIWKHWKUHDWLQWKHFORVHHQYLURQPHQW

RI WKH PRVW YXOQHUDEOH PHPEHUV RI

WKH VRFLHW\ u FKLOGUHQ 7KLV SDWWHUQ

ZDVYLVLEOHLQWKHVWDWHPHQWVFRQFHUQ- LQJJURXSVWKDWDUHPDUJLQDOLVHGERWK

EDVHGRQWKHLURULJLQDQGVXFKIDFWRUV

DVVH[XDORULHQWDWLRQ

$QRWKHU VSDFH WKDW ZDV PHQ- WLRQHGDVRIWHQDVVFKRROVZHUHWKH

VXUURXQGLQJV RI UHVLGHQWLDO HVWDWHV

7KHH[LVWHQFHRIPDUJLQDOLVHGJURXSV

LQ WKH YLFLQLW\ RI VXFK VSDFHV FRQ- VWLWXWHVDSUREOHPGXHWRWKHVWURQJ

QHHGWROLYHLQDSODFHWKDWLVDVVDIH

DVSRVVLEOH7KHSUR[LPLW\RIWKUHDW

DQG FKDRV ZKLFK DUH V\QRQ\PRXV

ZLWKPLQRULWLHVLQWKHRSLQLRQRIWKH

DXWKRUVRIWKHFRPPHQWVDIIHFWVWKH

TXDOLW\ RI HYHU\GD\ OLIH 5HVLGHQWLDO

HVWDWHV DUH DOVR LQVHSDUDEO\ FRQ- QHFWHGZLWKWKHFRQVWDQWSUHVHQFHRI

FKLOGUHQZRPHQDQGHOGHUO\SHRSOH

ZKRDUHJHQHUDOO\FRQVLGHUHGWREH

HVSHFLDOO\ YXOQHUDEOH WRGDQJHU

6LPLODUO\DVLQWKHFDVHRIVFKRROVWKH

LQWROHUDQW DWWLWXGH FRQFHUQV JURXSV

WKDWDUHPDUJLQDOLVHGGXHWRYDULRXV

IDFWRUVRULJLQVH[XDORULHQWDWLRQ

)LJ7KHGLDJUDPRIWKHHPHUJHQFHRIVSDFHVRIFRQIOLFWRZQVWXG\

5\F6FKHPDWSRZVWDZDQLDSU]HVWU]HQLNRQIOLNWÑZRSUDFRZDQLHZäDVQH

19

:]RU]HFWHQSU]HMDZLDäVLöZZ\SR- ZLHG]LDFKGRW\F]ñF\FKJUXSPDUJL- QDOL]RZDQ\FK]DUÑZQR]HZ]JOöGX

QDSRFKRG]HQLHMDNLWDNLHF]\QQLNL

MDNRULHQWDFMDVHNVXDOQD

3U]HVWU]HQLñ SRMDZLDMñFñ VLö

ZNRQWHNĈFLHQLHWROHUDQFML]SRGREQñ

F]öVWRWOLZRĈFLñ E\ä\ RNROLFH RVLHGOL

PLHV]NDQLRZ\FK %\WRZDQLH PDUJL- QDOL]RZDQ\FKJUXSZLFKSREOLĔXVWD- QRZLSUREOHPHP]HZ]JOöGXQDVLOQñ

SRWU]HEö PLHV]NDQLD ZPLHMVFX MDN

QDMEDUG]LHMEH]SLHF]Q\P%OLVNRĈè]D- JURĔHQLDLFKDRVXMDNLHZHGäXJZ\SR- ZLDGDMñF\FKVLöVWDQRZLñPQLHMV]RĈFL

ZSä\ZDQDNRPIRUWFRG]LHQQHJRĔ\- FLD2VLHGODPLHV]NDQLRZHQLHRGäñF]- QLH]ZLñ]DQHVñWDNĔH]HVWDäñREHF- QRĈFLñ G]LHFL NRELHW RUD] VWDUV]\FK

RVÑE F]\OL MHGQRVWHN WUDNWRZDQ\FK

SU]H]VSRäHF]HþVWZRMDNRV]F]HJÑOQLH

QDUDĔRQ\FK QDQLHEH]SLHF]HþVWZR

3RGREQLH MDN ZSU]\SDGNX V]NRä\

SRVWDZD QLHWROHUDQF\MQD GRW\F]\

JUXSPDUJLQDOL]RZDQ\FK]HZ]JOöGX

QDUÑĔQH F]\QQLNL SRFKRG]HQLH

RULHQWDFMöVHNVXDOQñ

:QLHNWÑU\FKSU]\SDGNDFKW\P- F]DVRZDREHFQRĈè,QQHJRQDSU]\- NäDGZIRUPLHWXU\VW\DOHQLHVñVLD- GD PLHV]NDþFD ZSU]HVWU]HQLDFK

SXEOLF]Q\FKWDNLFKMDNQDSU]\NäDG

PLHMVNLU\QHNMHVWDNFHSWRZDOQD:D- UXQNLHPMHVWEUDNVWDäHJR]ZLñ]DQLD

,QQHJR]SU]HVWU]HQLñSXEOLF]QñSU]H- ]QDF]RQñGODGDQHMVSRäHF]QRĈFL

3U]HVWU]HQLHSXEOLF]QHRGXĔ\P

QDWöĔHQLXUXFKX]ZLñ]DQ\P]GRPL- QXMñFñIXQNFMñNRPXQLNDF\MQñWDNĔH

ZVND]\ZDQHE\ä\MDNRPLHMVFDJG]LH

WROHUDQFMD QLH PD SUDZD ]DLVWQLHè

7HQZ]RU]HF]ZLñ]DQ\E\ä]SRVWDZñ

SRĈUHGQLñ NWÑUD FKDUDNWHU\]RZDäD

VLö X]QDQLHP QLHWROHUDQFML ]D SUR- EOHP DOH QLHZ\ND]\ZDQLHP FKöFL

GRSRGMöFLD G]LDäDþ ZFHOX ]PLDQ\

V\WXDFML1DMF]öĈFLHMSU]\WDF]DQ\PL

SU]\NäDGDPLWHJRURG]DMXSU]HVWU]HQL

SXEOLF]Q\FK E\ä\ GZRUFH DXWREX- VRZH LNROHMRZH 2SLVDQD SRVWDZD

ZREHF W\FK SU]HVWU]HQL ]ZLñ]DQD

MHVW ]SRUÑZQDQLHP WäXPX OXG]L

GRFDäRĈFL VSRäHF]HþVWZD u VNRUR

F]öĈFLHM]DFKRZXMHP\VLöZVSRVÑE

QHJDW\ZQ\ ]QDMGXMñF VLö ZGXĔ\P

]JURPDG]HQLXR]QDF]DWRĔHZV]HO- NLH ZVSÑOQH G]LDäDQLD ]ZLñ]DQH

]LQWHJUDFMñ VND]DQH VñQDSRUDĔNö

'RPQLHPDQ\ FKDUDNWHU QDURGRZ\

3RODNÑZ MDNR QLHWROHUDQF\MQ\FK

LHJRLVW\F]Q\FK WZRU]\ REUD] VSR- äHF]HþVWZD QLH]GROQHJR GR]PLDQ\

ZNLHUXQNXSRVWDZ\WROHUDQFMLLHP- SDWLL ZREHF PDUJLQDOL]RZDQ\FK

F]äRQNÑZZVSÑOQRW\

=HZ]JOöGX QDVWZLHUG]HQLH

SU]H] Z\SRZLDGDMñF\FK VLö EUDNX

PRĔOLZRĈFL ]PLDQ\ QLHSRĔñGDQHM

V\WXDFML PLHMVFD ZVND]DQH ZZ\SR- ZLHG]LDFK]JUXS\SRVWDZ\SRĈUHGQLHM

SRVLDGDMñ SRWHQFMDä GRE\FLD SU]H- VWU]HQLDPL NRQIOLNWX 3RZVWDZDQLH

Z\PLHQLRQ\FK ZZ\SRZLHG]LDFK

SU]HVWU]HQLLQWHQV\ILNXMñF\FKQLHWROH- UDQFMöSU]HGVWDZLRQH]RVWDäRQDVFKH- PDFLHU\F:\EUDQHZ\SRZLHG]L

GRW\F]ñFH QLHWROHUDQFML ZREHF UÑĔ- Q\FKJUXSZUÑĔQ\FKSU]HVWU]HQLDFK

XPLHV]F]RQRZWDEHOLWDE 3DUDGRNVDOQLHV]NRäDMHVWMHG- Q\P ]QDMF]öĈFLHM ZVND]\ZDQ\FK

PLHMVF ZZ\SRZLHG]LDFK ]DUÑZQR

]JUXS\ SRVWDZ\ QLHWROHUDQF\MQHM

MDNLSRVWDZ\WROHUDQF\MQHM:HGäXJ

Z\SRZLHG]L LQWHUQDXWÑZ ZF]HVQH

G]LHFLþVWZR VWDQRZL RNUHV ZNWÑ- U\P VSRVÑE RGELHUDQLD LQQRĈFL

]DOHĔ\ RGZ\FKRZDQLD (GXNDFMD

LQDXND RWROHUDQFML RGZF]HVQ\FK

ODW E\ä\ ZVND]\ZDQH MDNR MHGHQ

]HVSRVREÑZ V]HU]HQLD MHM QDVNDOö

FDäHJRVSRäHF]HþVWZD:\EÑUV]NRä\

MDNR SU]HVWU]HQL WROHUDQFML DUJX- PHQWRZDQ\ E\ä ]GROQRĈFLñ G]LHFL

GRSRVWU]HJDQLDUÑĔQLFZRGPLHQQ\

VSRVÑEQLĔGRURĈOLuMDNRHOHPHQWX

LQWHUHVXMñFHJRDQLHGHWHUPLQXMñFH- JRQHJDW\ZQLH

0LHMVFDVWZRU]RQHL]DU]ñG]DQH

SU]H]F]äRQNÑZPDUJLQDOL]RZDQ\FK

JUXS ZVND]\ZDQH E\ä\ WDNĔH MDNR

SR]\W\ZQH SXQNW\ ZSU]HVWU]HQL

SXEOLF]QHM1DMF]öĈFLHMZ\SRZLHG]L

WHGRW\F]\ä\ RVÑE QLHSHäQRVSUDZ- Q\FK NWÑUH SHäQLä\ UROö SUDFRZQL- NÑZ OXE RSLHNXQÑZ ZRELHNWDFK

XVäXJRZ\FK,QWHUDNFMD]F]äRQNDPL

PDUJLQDOL]RZDQ\FK JUXS ZWDNLP

NRQWHNĈFLH SRVWU]HJDQD E\äD MDNR

NRU]\VWQDGODREXVWURQ3R]\W\ZQD

UHDNFMD ZW\P NRQWHNĈFLH ]GREU]H

Z\NRQDQHM SUDF\ XGUXJLHJR F]äR- ZLHNDZZLöNV]RĈFLV\WXDFMLZQDWX- UDOQ\VSRVÑESRSUDZLDQDV]HZäDVQH

VDPRSRF]XFLHLNRPIRUWĔ\FLD

0LHMVFDRIHUXMñFHUR]U\ZNöGOD

FDäHMURG]LQ\WDNLHMDN'LVQH\ODQG

]HZ]JOöGX QDVZRMñ IXQNFMö RUD]

XNäDGSU]HVWU]HQQ\SU]\WDF]DQHE\ä\

MDNRSU]\NäDGSU]HVWU]HQLWROHUDQFML

8NäDG SU]HVWU]HQQ\ RSLV\ZDQ\ E\ä

ZW\PNRQWHNĈFLHMDNRSURVW\LGREU]H

R]QDNRZDQ\XäDWZLDMñF\QDZLJDFMö

(5)

7DEOH6HOHFWHGLQWROHUDQWFRPPHQWV

Statement Reason for

marginalisation Type of space Factors intensifying intolerance

“Schools are not a place for refugees. (…) it is outrageous to accommodate dirty people with their diseases and lice in clean schools. If the head of the commune does not change his mind, they will not let their children go to school and they will make use of their axes.”

Statement of the residents of Podhale, quoted in an article on the website www.newsweek.pl, access of the 11.04.2019

Origin (different ethnic group)

School Presence of children,

lack of constant parental supervision

“When was Polish school Catholic? This is a constant battlefield of ideologies. Unfortunately, it has become less Catholic-friendly recently. We do not have the moral right to refuse parents, who want it, to teach their children rubbish, but other parents do not have the right to impose their sick ideology on our children. Parents should have the freedom to choose the curriculum for their children.” Anonymous Source: www.pch24.pl/, access: 11.04.2019

Religion School Presence of children,

“We agreed with the organisers (of integrational visits) that such visits will not take place.” A 37-year old man on integrational visits of refugees at schools, after cases of rape were noted in the area.

Source: https://www.rp.pl/, access: 11.04.2019

School Presence of children,

“The platform is a piece of cake – as others have rightly said, there are a thousand other ways to solve the problem. What amazes me the most is something different: that all the other people wait patiently until the driver assembles the platform, the guy in wheelchair gets off, and the platform is folded again. Here, they would be jumping over his head, cursing him as a “nuisance” that made them lose their precious 10 seconds. And they would thread on the fingers of the guy assembling the platform…” Anonymous

Source: www.demotywatory.pl, access: 23.02.2019

Disability Transport hub Chaotic environment. heavy traffic, transport function of the space

“Here, people would push each other, trying to leave before the person in the wheelchair leaves…”

Source: www.demotywatory.pl, access: 23.02.2019

Disability Transport hub Chaotic environment. heavy traffic, transport function of the space

“This is the true faces of the people who teach our children. Facultative religion lessons are a discrimination of the minority. Mandatory homosexual indoctrination is a fight with lack of tolerance. Those people either lost their minds or do not use them, just like their conscience.” Anonymous

Source: https://www.rp.pl/, access: 11.04.2019

Sexual orientation, religion

School

That’s great, Kamieńskiego street is quiet and the vandals were located in the blocks in Kasztelańska street where other residents cannot have their peace and quiet because of all the arguments at night. Even the police don’t want to come anymore and nobody cares about us – congratulations to the city, and this from our taxes!” Anonymous Source: www.gazetawroclawska.pl, access: 23.02.2019

Residential estates Need for peace and quiet at the place of residence, the presence of children and the elderly

Our culture does not involve bothering the neighbours, their does. My Dad lived next to settlers from the Crimean war for two years and the result was severe hernia (from stabbing), infection and an inflammation of the facial nerves, which finally killed him. The assailants from the Crimean war are nothing better than Serbian ones.” Anonymous Source: www.lodz.wyborcza.pl, access: 11.04.2019

Origin (other nationality)

Residential estates Need for peace and quiet at the place of residence, the presence of children and the elderly

“If they let us open churches in their countries, then it will be tolerance.

They do not fit our European project. Maybe only as tourists. No wonder that there will be retaliation. Blame them and their religion. I’m only wondering why only poor innocent Muslims from the minorities are always commenting.” Anonymous

Source: www.fakty.interia.pl access: 15.03.2019

Origin (different ethnic group, religion)

All public spaces

7DEHOD:\EUDQHZ\SRZLHG]LRFKDUDNWHU]HQLHWROHUDQF\MQ\P

Wypowiedź Przyczyna marginalizacji Rodzaj przestrzeni Czynniki zwiększające

nietolerancję

„Szkoły nie są dla uchodźców. (…) to skandal kwaterować w czystych szkołach nieumytych ludzi. z chorobami i wszami. Że jak wójt zdania nie zmieni, to nie puszczą więcej dzieci do klas. i jeszcze w ruch pójdą siekiery.”

wypowiedź mieszkańców Podhala cytowana w artykule na stronie www.newsweek.pl, dostęp: 11.04.2019

Pochodzenie (inna grupa etniczna)

Szkoła Obecność dzieci, brak stałej kontroli rodziców

„A kiedy polska szkoła była katolicka? To ciągły poligon walki ideologicznej. Niestety ostatnimi czasy dla katolików coraz mniej przyjazny. Nie mamy moralnego prawa odmawiać rodzicom, którzy tego chcą faszerowania swoich dzieci głupotami, ale inni rodzice nie mają prawa naszym dzieciom narzucać swoich chorych ideologii.

Potrzebna jest wolność rodziców wyborze programu nauczania dla swoich dzieci.” Anonimowy

Źródło: www.pch24.pl/, dostęp: 11.04.2019

Religia Szkoła Obecność dzieci, brak stałej

kontroli rodziców

„Uzgodniliśmy z organizatorami (wizyt integracyjnych), że takie wizyty nie będą miały miejsca” Mężczyzna, 37 lat, na temat integracyjnych wizyt uchodźców w szkołach po odnotowaniu przypadków gwałtów w okolicy

Źródło, https://www.rp.pl/, dostęp: 11.04.2019

Szkoła Obecność dzieci, brak stałej kontroli rodziców

„Platforma to pikuś – jak słusznie piszą inni można to rozwiązać na tysiąc innych sposobów. Mnie najbardziej zachwyca co innego:

że wszyscy pozostali spokojnie czekają, aż facet rozłoży platformę, gość na wózku wyjedzie, a platforma zostanie złożona. U nas niestety juz by mu po głowie przechodzili, awanturując się przy tym na „zawalidrogę”, przez którego stracili cenne 10 sekund. A facet od rozkładania platformy miałby porozdeptywane palce….” Anonimowy

Źródło: www.demotywatory.pl, dostęp: 23.02.2019

Niepełnosprawność Węzeł przesiadkowy Chaotyczne otoczenie, duże natężenie ruchu, funkcja komunikacyjna przestrzeni

„U nas ludzie by się przepychali próbując wyjść jeszcze przed osobą na wózku...”

Źródło: www.demotywatory.pl, dostęp: 23.02.2019

Niepełnosprawność Węzeł przesiadkowy Chaotyczne otoczenie, duże natężenie ruchu, funkcja komunikacyjna przestrzeni

„Oto prawdziwe oblicze ludzi, którzy uczą nasze dzieci.

Nieobowiązkowa religia jest dyskryminacją mniejszości. Obowiązkowa indoktrynacja homoseksualna jest walką z brakiem tolerancji. Ci ludzie albo nie mają rozumu albo go nie używają podobnie zresztą jak sumienia.” Anonimowy

Źródło, https://www.rp.pl/, dostęp: 11.04.2019

Orientacja seksualna, religia

Szkoła

„super na ul Kamieńskiego spokój i niszczycieli ulokowali w blokach na kasztelańskiej gdzie pozostali lokatorzy nie mają spokoju takie mamy awantury wieczorem nawet juz policja nie chce przyjeżdżać i nikt się o nas nie martwi gratulacje dla miasta za nasze podatki” Anonimowy Źródło: www.gazetawroclawska.pl, dostęp: 23.02.2019

Osiedla mieszkaniowe Potrzeba odpoczynku i spokoju w miejscu zamieszkania, obecność dzieci i osób starszych

„W naszej kulturze nie ma dokuczania sąsiadom, u nich jest. Mój Tato przez dwa lata w sąsiedztwie osadników z wojny krymskiej nabawił się ciężkiej przepukliny (cięcie nożem), infekcji i zapalenia nerwu twarzowego, itd. w końcu zmarł w wyniku.... . Grasanci z wojny krymskiej wcale nie są lepsi od grasantów serbskich.” Anonimowy Źródło: www.lodz.wyborcza.pl, dostęp: 11.04.2019

Pochodzenie (inna narodowość)

Osiedla mieszkaniowe Potrzeba odpoczynku i spokoju w miejscu zamieszkania, obecność dzieci i osób starszych

„Jeśli nam pozwolą otworzyć kościoły u siebie to wtedy jest tolerancja.

Oni nie pasują do projektu naszego Europejskiego. Ewentualnie jako turyści. Niech sie nie dziwią że teraz odwety bedą. Sami są sobie i swojej religi winni. I tylko o dziwo zawsze wypowiadają się skrajne mniejszosci muzeumańskie niewiniątka biedne” Anonimowy

Źródło: www.fakty.interia.pl, dostęp: 15.03.2019

Pochodzenie (inna grupa etniczna), religia

Wszystkie przestrzenie publiczne

(6)

19

,QFHUWDLQFDVHVWKHWHPSRUDU\

SUHVHQFHRI2WKHUVHJEHLQJWRXU- LVWVEXWQRWQHLJKERXUVRUUHVLGHQWV LQVXFKSXEOLFVSDFHVDVIRUH[DPSOH

WKHFLW\PDUNHWVTXDUHLVDFFHSWDEOH

+RZHYHU RQO\ SURYLGHG WKDW WKH

2WKHUKDVQRSHUPDQHQWFRQQHFWLRQV

ZLWKWKHSXEOLFVSDFHGHVLJQDWHGIRU

DJLYHQFRPPXQLW\

3XEOLFVSDFHVZLWKKHDY\WUDIILF

UHVXOWLQJIURPWKHLUGRPLQDQWWUDQV- SRUWIXQFWLRQZHUHDOVRPHQWLRQHGDV

SODFHVZKHUHWROHUDQFHFDQQRWH[LVW

7KLVSDWWHUQZDVFRQQHFWHGZLWKWKH

neutral attitude ZKLFK LQYROYHG

SHUFHLYLQJLQWROHUDQFHDVDSUREOHP

EXWZLWKRXWVKRZLQJZLOOWRWDNHDQ\

DFWLRQVWRFKDQJHWKHVLWXDWLRQ7KH

PRVWFRPPRQH[DPSOHVRIWKLVNLQG

RISXEOLFVSDFHVZHUHEXVDQGUDLO- ZD\VWDWLRQV7KHGHVFULEHGDWWLWXGH

WRZDUGVVXFKVSDFHVUHVXOWVIURPWKH

IDFWWKDWFURZGVRISHRSOHDUHFRP- SDUHG WRWKH VRFLHW\ DV DZKROH LI

ZHWHQGWRVKRZQHJDWLYHEHKDYLRXU

PRUHRIWHQZKHQEHLQJSDUWRIDODUJH

FURZG WKHQ DQ\ FRPPRQ DFWLRQV

DLPHG DW LQWHJUDWLRQ DUH GRRPHG

3ROLVK SHRSOH EHLQJ SHUFHLYHG DV

LQWROHUDQWDQGVHOILVKE\QDWXUHWKH

VRFLHW\LVFRQVLGHUHGWREHLQFDSDEOH

RI FKDQJLQJ WRZDUGV WKH DWWLWXGH RI

WROHUDQFHDQGHPSDWK\ZLWKUHVSHFW

WRPDUJLQDOLVHGVRFLDOJURXSV

$V WKH DXWKRUV RI WKH FRP- PHQWV VWDWHG WKDW LW ZDV LPSRVVLEOH

WRFKDQJHWKHXQGHVLUDEOHVLWXDWLRQ

WKHVSDFHVPHQWLRQHGLQWKHQHXWUDO

DWWLWXGHFDWHJRU\KDYHWKHSRWHQWLDO

WREHFRPH VSDFHV RI FRQIOLFW 7KH

HPHUJLQJ RI VSDFHV WKDW LQWHQVLI\

LQWROHUDQFHPHQWLRQHGLQWKHVWDWH- PHQWVZDVSUHVHQWHGLQIRUPRIDGLD- JUDP )LJ 6HOHFWHG FRPPHQWV

FRQFHUQLQJLQWROHUDQFHWRZDUGVGLI- IHUHQW JURXSV LQ YDULRXV VSDFHV DUH

SUHVHQWHGLQ7DEOH

3DUDGR[LFDOO\VFKRROVDUHRQH

RI WKH SODFHV WKDW DUH PHQWLRQHG

PRVW RIWHQ LQ WKH FRPPHQWV IURP

ERWKWKHLQWROHUDQWDQGtolerant at- titudeJURXSV$FFRUGLQJWRWKH:HE

XVHUVHDUO\FKLOGKRRGLVWKHSHULRG

ZKHQWKHZD\RISHUFHLYLQJ2WKHUV

GHSHQGV RQWKH XSEULQJLQJ 7KH

DXWKRUV SRLQWHG WRHGXFDWLRQ DQG

WHDFKLQJWROHUDQFHIURPWKHHDUOLHVW

\HDUV DV RQH RI WKH ZD\V WRVSUHDG

WROHUDQFH DFURVV WKH ZKROH VRFLHW\

7KHVHOHFWLRQRIVFKRROVDVDVSDFH

RI WROHUDQFH ZDV VXSSRUWHG E\ WKH

DUJXPHQW WKDW FKLOGUHQ DUH FDSDEOH

RISHUFHLYLQJGLIIHUHQFHVXQOLNHWKH

DGXOWVDVDQHOHPHQWWKDWLVLQWHUHVW- LQJQRWQHJDWLYH

3ODFHV FUHDWHG DQG PDQDJHG

E\PHPEHUVRIPDUJLQDOLVHGJURXSV

ZHUHDOVRPHQWLRQHGDVSRVLWLYHVSRWV

LQ SXEOLF VSDFHV 6XFK FRPPHQWV

XVXDOO\FRQFHUQHGWKHGLVDEOHGZKR

SHUIRUPHGWKHIXQFWLRQVRIHPSOR\- HHVRUFDUHWDNHUVLQVHUYLFHIDFLOLWLHV

,QWHUDFWLRQZLWKPHPEHUVRIPDUJLQ- DOLVHG JURXSV LQ VXFK FRQWH[W ZDV

SHUFHLYHGDVEHQHILFLDOIRUERWKVLGHV

,QPRVWVLWXDWLRQVDSRVLWLYHUHDFWLRQ

KHUHUHVXOWLQJIURPZHOOSHUIRUPHG

ZRUN RI DQRWKHU SHUVRQ QDWXUDOO\

LPSURYHV RXU RZQ ZHOOEHLQJ DQG

TXDOLW\RIOLIH

3ODFHV RIIHULQJ IDPLO\ HQWHU- WDLQPHQWVXFKDV'LVQH\ODQGZHUH

UHIHUUHG WRDV VSDFHV RI WROHUDQFH

GXHWRWKHLUIXQFWLRQDQGVSDWLDODU- UDQJHPHQW7KHODWWHUZDVGHVFULEHG

DVVLPSOHDQGFOHDUO\PDUNHGZKLFK

PDNHV LW HDVLHU IRU WKH GLVDEOHG

WRQDYLJDWH WKH DUHD 9DVW RSHQ

VSDFHVZHUHDOVRPHQWLRQHGDVSRVL- WLYHDUHDV'XHWRWKHSXEOLFQDWXUH

RIWKHVSDFHDQGWKHDEVHQFHRIVSH- FLILFFULWHULDWKDWPXVWEHPHWWRXVH

LW DKLJKHU QXPEHU RI SHUVRQV KDV

WKH RSSRUWXQLW\ WRIHHO DFFHSWHG RU

WROHUDWHG $GGLWLRQDOO\ WKH RYHUDOO

DWPRVSKHUH RI IXQ HOLPLQDWHV WKH

GLIIHUHQFHVEHWZHHQVSHFLILFJURXSV

$VRSSRVHGWRVFKRROVIDPLO\HQWHU- WDLQPHQW VSDFHV GRQRW HYRNH VXFK

H[WUHPH HPRWLRQV FRQQHFWHG ZLWK

SRWHQWLDOFRQWDFWZLWKRWKHUQHVVHYHQ

LQVSLWHRIWKHSUHVHQFHRIFKLOGUHQ

7KH SDUWLFLSDWLRQ RI SDUHQWV LQ DOO

LQWHUDFWLRQVDQGWKHVHQVHRIFRQWURO

RYHUWKHLUFRXUVHLQFUHDVHWKHOHYHORI

WROHUDQFHGXHWRLPSURYHGVHQVHRI

VHFXULW\7KHHPHUJLQJRIWROHUDQFH

VSDFHV LV SUHVHQWHG LQ WKH GLDJUDP

EHORZ )LJ 6HOHFWHG FRPPHQWV

FRQFHUQLQJLQWROHUDQFHWRZDUGVGLI- IHUHQW JURXSV LQ YDULRXV VSDFHV DUH

SUHVHQWHGLQ7DEOH

Discussion

2QH PD\ QRWLFH WKDW VSDFHV

FRQQHFWHGZLWKWKHSUHVHQFHRIFKLO- GUHQ VFKRROV UHVLGHQWLDO HVWDWHV RU

IDPLO\WKHPHSDUNVDUHWKHPRVWRIWHQ

PHQWLRQHGORFDWLRQVLQDOOFRPPHQWV

7KH IDFWRUV WKDW GHWHUPLQH ZKHWKHU

WKH LQGLYLGXDO VKRZV DWROHUDQW RU

19

SRWHUHQLH RVRERP QLHSHäQRVSUDZ- Q\P5R]OHJäHRWZDUWHSU]HVWU]HQLH

WDNĔHZVND]\ZDQHE\ä\MDNRPLHMVFD

SR]\W\ZQH=HZ]JOöGXQDSXEOLF]Q\

FKDUDNWHUPLHMVFDLEUDNRNUHĈORQ\FK

NU\WHULÑZXSUDZQLDMñF\FKGRSU]HE\- ZDQLDZQLPZLöNV]DOLF]EDRVÑEPD

V]DQVöSRF]XèVLöDNFHSWRZDQDOXE

WROHURZDQD3RQDGWRRJÑOQDDWPRV- IHUD]DEDZ\ZSä\ZDQDQLZHORZDQLH

UÑĔQLF SRPLöG]\ SRV]F]HJÑOQ\PL

JUXSDPL :RGUÑĔQLHQLX RGV]NRä\

SU]HVWU]HQLH ]ZLñ]DQH ]UR]U\ZNñ

URG]LQQñ SRPLPR REHFQRĈFL G]LH- FL QLH EXG]ñ WDN VNUDMQ\FK HPRFML

ZNRQWHNĈFLH PRĔOLZHJR NRQWDNWX

]LQQRĈFLñ 8F]HVWQLFWZR URG]LFÑZ

ZHZV]HONLFKLQWHUDNFMDFKLSRF]XFLH

NRQWUROLQDGLFKSU]HELHJLHP]ZLöN- V]DMñSR]LRPWROHUDQFML]HZ]JOöGX

QDZ]URVWSRF]XFLDEH]SLHF]HþVWZD

3RZVWDZDQLH SU]HVWU]HQL WROHUDQFML

SU]HGVWDZLRQH ]RVWDäR QDVFKH- PDFLH SRQLĔHM U\F :\EUDQH

Z\SRZLHG]LGRW\F]ñFHQLHWROHUDQFML

ZREHFSRV]F]HJÑOQ\FKJUXSZUÑĔ- Q\FK SU]HVWU]HQLDFK XPLHV]F]RQR

ZWDEHOLWDE

Dyskusja

0RĔQD ]DXZDĔ\è ĔHSU]H- VWU]HQLH ]ZLñ]DQH ]REHFQRĈFLñ

G]LHFLV]NRä\RVLHGODPLHV]NDQLRZH

FHQWUD UR]U\ZNL URG]LQQHM WRQDM- F]öĈFLHM ZVSRPLQDQH SU]HVWU]HQLH

SXEOLF]QHZHZV]\VWNLFKZ\SRZLH- G]LDFK &]\QQLNDPL GHF\GXMñF\PL

RREUDQLX SU]H] MHGQRVWNö SRVWDZ\

WROHUDQF\MQHM OXE QLHWROHUDQF\MQHM

E\ä\ RGF]XZDQLH ]DJURĔHQLD RUD]

NRQWURODQDGV\WXDFMñ-HĈOLV\WXDFMD

VSU]\MDäD REQLĔDQLX VLö SRF]XFLD

EH]SLHF]HþVWZDSRSU]H]SRWHQFMDOQH

]DJURĔHQLHREHFQRĈèLQQRĈFLSRäñ- F]RQH ]SRF]XFLHP EUDNX NRQWUROL

EUDNREHFQRĈFLRSLHNXQÑZWRZ\- VWöSRZDäRZLöNV]HSUDZGRSRGRELHþ- VWZR REUDQLD SRVWDZ\ ]DPNQLöWHM

LQLHWROHUDQF\MQHM :\NRU]\VWDQLH

SRWHQFMDäX HGXNDFML LRVZDMDQLD

]LQQRĈFLñZĈUÑGG]LHFLPXVL]DWHP

]DLVWQLHèZSU]HVWU]HQLDFKNWÑUHGDMñ

MHGQRF]HĈQLHEDUG]RVLOQHSRF]XFLH

EH]SLHF]HþVWZD LNRQWUROL QDG V\- WXDFMñ ]DUÑZQR GOD ZLöNV]RĈFL MDN

LF]äRQNÑZPDUJLQDOL]RZDQ\FKJUXS

Przestrzeñ tolerancji

%DXPDQ > ]D -DVLþVNL

@ WZLHUG]L ĔHMDNR OXG]LH QLH

PRĔHP\ IXQNFMRQRZDè EH] GZÑFK

F]\QQLNÑZ MHGQRF]HĈQLH EH]SLH- F]HþVWZDLZROQRĈFL'RĈZLDGF]HQLH

)LJ7KHGLDJUDPRIWKHHPHUJHQFHRIVSDFHVRIWROHUDQFHRZQVWXG\

5\F6FKHPDWSRZVWDZDQLDSU]HVWU]HQLWROHUDQFMLRSUDFRZDQLHZäDVQH

(7)

LQWROHUDQWDWWLWXGHDUHWKHperceived threat and control over the situation.

,IWKHVLWXDWLRQFRQWULEXWHGWRDORZ- HUHGVHQVHRIVDIHW\GXHWRWKHH[LVW- HQFHRIDSRWHQWLDOWKUHDWWKHSUHV- HQFHRIRWKHUQHVVFRPELQHGZLWKWKH

VHQVHRIODFNRIFRQWURODEVHQFHRI

JXDUGLDQVWKHQLWZDVPRUHOLNHO\WKDW

WKHVXEMHFWVZRXOGFKRRVHDFORVHG

LQWROHUDQW DWWLWXGH 7KXV XVLQJ WKH

SRWHQWLDO RI HGXFDWLRQ DQG EHFRP- LQJ IDPLOLDU ZLWK RWKHUQHVV DPRQJ

FKLOGUHQ PXVW WDNH SODFH LQ VSDFHV

WKDWRIIHUDVWURQJVHQVHRIVDIHW\DQG

FRQWURO RYHU WKH VLWXDWLRQ ERWK IRU

WKHPDMRULW\DQGIRUPHPEHUVRIWKH

PDUJLQDOLVHGJURXSV

Space of tolerance

%DXPDQ>FLWHGLQ-DVLþVNL

@FODLPHGWKDWZHKXPDQVFDQ- QRWIXQFWLRQZLWKRXWWKHSUHVHQFHRI

WZR HOHPHQWV VDIHW\ DQG IUHHGRP

([SHULHQFLQJSHDFHWKDWUHVXOWVIURP

WKH DEVHQFH RI WKUHDW E\ WKH JLYHQ

LQGLYLGXDO LV ZKDW EXLOGV WKH VHQVH

RIVDIHW\ZKLFKLVLQGLVSHQVDEOHIRU

WKHSURSHUIXQFWLRQLQJRIKXPDQEH- LQJV$QLQGLYLGXDOZKRKDVWKLVVHQVH

LV DEOH WRSURFHVV PRUH FRPSOH[

LQIRUPDWLRQ DQG WRFUHDWH DPRUH

DGHTXDWH YLVLRQ RI WKH VLWXDWLRQ E\

IRFXVLQJRQDQDO\VLQJYDULRXVVLJQDOV

QRWRQIHHOLQJDQ[LHW\RUHYHQSDQLF

>.ODPXW @ 7KH OLQN EHWZHHQ

VDIHW\ DQG QRW RQO\ ZHOOEHLQJ EXW

DOVRDWWLWXGHLVDOVRHPSKDVLVHGE\

%DþND >@ $FFRUGLQJ WR1öFND

HW DO >@ VRPHWLPHV IURP WKH

SV\FKRORJLFDOSRLQWRIYLHZWKHVXE- MHFWLYHDVVHVVPHQWRIWKHJLYHQVLWX- DWLRQE\HDFKKXPDQEHLQJLVPRUH

LPSRUWDQWWKDQWKHDUUDQJHPHQWRIWKH

HQYLURQPHQW

$V DUHVXOW DVSDFH RI WROHU- DQFHVKRXOGEHDVVDIHDVSRVVLEOH

7DEOH6HOHFWHGWROHUDQWFRPPHQWV

Statement Reason for

marginalisation Type of space Factors intensifying tolerance

“Mr. Trzaskowski, we don’t need classes on hate speech at schools, because schoolchildren are completely tolerant and they do not stigmatise their peers based on skin colour, nationality or religion. (…) Respect others regardless of their political views, beliefs, skin colour or nationality, and then other people will also respect others.”

Man of unknown age

Source: www.facebook.pl, access: 23.02.2019

Origin (different ethnic group, nationality, religion)

School Educational function, children’s openness to tolerance

“It is well known how children can persecute children of different religions (just like their parents, who taught them to do so). And children should be taught TOLERANCE, not hate, from the beginning.” Anonymous

Source: onet.kobieta.pl, access: 23.02.2019

Religion School Educational function, openness and potential of children

“All this sounds nice, but when will the comprehensive anti-discrimination programme promoting Tolerance promised and announced by President Sutryk be introduced? It was planned for February, now it’s the end of March. So when? Hello, does anybody know anything here?

Without educating children and young people in schools and providing them with multi-cultural competences and reliable knowledge, any attempts to build a multi- cultural society will fail, and Międlar and Rybak will continue to grow stronger.” Man of unknown age

Source: www.wroclaw.wyborcza.pl, access: 11.04.2019

Origin (different ethnic group, nationality)

School Educational function, openness and potential of children

“As a teacher, tutor, and an incurable idealist, but, first of all, as a mother of children who have classmates who are refugees, or children from mixed couples (fortunately, a slight majority, but still a majority) of students and teachers meets the challenge. My daughter’s role is to help a fellow student from Chechnya with biology assignments, which she is happily trying to do and I always tell her, how proud of her I am. (…) Quite often, when previously hostile young people meet the demonised immigrant or refugee in real life and everyday contacts, most of their arguments become invalid when confronted with :their own” newcomer.” Woman of unknown age

Source: oko.press, access: 11.04.2019

Origin (different ethnic group, nationality)

School Educational function, openness and potential of children

“That’s great that there are such places. In Italy, the intellectually disabled also often work at similar cafes, pizzerias or supermarkets, where they perform simple duties. This is a fantastic therapy for them.” Woman of unknown age

Source: www.facebook.pl, access: 23.02.2019

Disability Service facility Service function (satisfaction from the closed transaction and interaction), observed positive behaviour

“I love Disneyland (especially the one in Paris) just because of that. You can move around as you want (being a disabled person), everything is clearly marked and there is a lot of space.” Woman aged 24

Source: www.tumblr.com, access: 12.02.2019

Disability Family entertainment park

Atmosphere of fun, large open spaces, clear labelling, simple communication arrangement

VSRNRMX Z]ZLñ]NX ]EUDNLHP RG- F]XZDQLD ]DJURĔHþ SU]H] GDQñ

MHGQRVWNöWRHOHPHQW\EXGXMñFHSR- F]XFLH EH]SLHF]HþVWZD QLH]EöGQH

GRSUDZLGäRZHJR IXQNFMRQRZDQLD

F]äRZLHND -HGQRVWND NWÑUD WR RVLñ- JQLH MHVW ZVWDQLH SU]HWZDU]Dè EDU- G]LHM ]äRĔRQH LQIRUPDFMH LWZRU]\è

EDUG]LHM DGHNZDWQ\ REUD] V\WXDFML

SRSU]H] VNXSLHQLH VLö QDDQDOL]LH

UÑĔQ\FK V\JQDäÑZ DQLH QDRGF]X- ZDQLX QLHSRNRMX OXE ZUöF] SDQLNL

>.ODPXW @ =ZLñ]HN SRF]XFLD

EH]SLHF]HþVWZDQLHW\ONR]VDPRSR- F]XFLHPDOHLSRVWDZñSRGNUHĈODWDN- ĔH%DþND>@1öFNDLLQ>@

SLV]ñĔH]SV\FKRORJLF]QHJRSXQNWX

ZLG]HQLDF]DVDPLZLöNV]H]QDF]HQLH

RGXNV]WDäWRZDQLD RWRF]HQLD PD

VXELHNW\ZQ\ VSRVÑE ZMDNL NDĔG\

F]äRZLHNRFHQLDGDQñV\WXDFMö

3U]HVWU]Hþ WROHUDQFML SRZLQQD

ZLöF E\è PRĔOLZLH MDN QDMEDUG]LHM

EH]SLHF]QD NRQWURORZDQD DOH QLH

QLHSU]\MD]QD :HGäXJ -DVLþVNLHJR

>@ DWDNL ] ZU]HĈQLD

URNXZ1RZ\P-RUNXPLDä\]QDF]ñ- F\ ZSä\Z QDZ]URVW SR]LRPX OöNX

LNRMDU]HQLD RGPLHQQRĈFL HWQLF]- QHM ]SU]HPRFñ LEDUEDU]\þVWZHP

3LHUZV]ñUHDNFMñQDSRWU]HEö]ZLöN- V]HQLDEH]SLHF]HþVWZDE\äRQDVLOHQLH

QDG]RUX SROLFML LPRQLWRULQJX RUD]

RWRF]HQLH SU]HVWU]HQL PXUDPL L]D- EH]SLHF]HQLDPL7DRVWDWQLDZ\PLH- QLRQD IRUPD ]ZLöNV]HQLD RFKURQ\

RUD] SRF]XFLD NRQWUROL MHVW MHGQDN

]GHF\GRZDQLHQLHDGHNZDWQDGRFHOX

LIXQNFML SU]HVWU]HQL SXEOLF]Q\FK

]HZ]JOöGX QDDEVXUGDOQRĈè ]DP\- NDQLDLFKXĔ\WNRZQLNLHP

=EDGDþ Z\QLND ĔHSHZQD

F]öĈèVSRäHF]HþVWZDSU]HMDZLDFKöè

LQWHJUDFML LNRQWDNWX ]LQQRĈFLñ

0LHMVFH SXEOLF]QH UR]XPLDQH MDNR

GRVWöSQH GOD ZV]\VWNLFK ZVSÑOQH

ZZLöNV]RĈFL SU]\SDGNÑZ ZVND- ]\ZDQH E\äR MDNR RGSRZLHGQLD

7DEHOD:\EUDQHZ\SRZLHG]LRFKDUDNWHU]HWROHUDQF\MQ\P

Wypowiedź Przyczyna

marginalizacji

Rodzaj przestrzeni

Czynniki zwiększające tolerancję

„Panie Trzaskowski, w szkołach nie są potrzebne zajęcia dotyczące mowy nienawiści ponieważ w szkołach wśród dzieci panuje pełna tolerancja i dzieci nie stygmatyzują swoich rówieśników z powodu koloru skóry, narodowości czy wyznania. (…) Szacunek człowiekowi bez względu na jego poglądy polityczne, światopogląd czy kolor skóry lub narodowość, a wówczas pozostali też będą okazywać szacunek innym.” Mężczyzna, wiek nieznany

Źródło: www.facebook.pl, dostęp: 23.02.2019

Pochodzenie (inna grupa etniczna, narodowość), religia

Szkoła Funkcja edukacyjna, otwartość dzieci na inność

„wiadomo jak dzieci potrafią gnębić inne dzieci innej wiary, (zresztą tak samo jak ich rodzice bo od nich się uczą) A dziecko winno być uczone od początku TOLERANCJI a nie nienawiści” Anonimowy

Źródło: onet.kobieta.pl, dostęp: 23.02.2019

Religia Szkoła Funkcja edukacyjna,

otwartość i potencjał dzieci

„Wszystko pięknie ale czy już wiadomo kiedy zostanie wprowadzony do szkół wrocławskich kompleksowy program antydyskryminacyjny i uczący Tolerancji – zapowiadany szumnie i przyobiecany przez Prezydenta Sutryka? Miał być w lutym, jest koniec marca. Więc kiedy? Gazeto, ktoś, coś wie?

Bez edukacji dzieci i młodzieży w szkołach i dostarczeniu im kompetencji wielokulturowych i rzetelniej wiedzy wszelkie próby budowy społeczności wielokulturowej skończą się fiaskiem a Międlar i Rybak będą nadal rosnąc w siłę.”

Mężczyzna, wiek nieznany

Źródło: www.wroclaw.wyborcza.pl, dostęp: 11.04.2019

Pochodzenie (inna grupa etniczna, narodowość)

Szkoła Funkcja edukacyjna, otwartość i potencjał dzieci

„Jako nauczycielka, wychowawczyni, niepoprawna ( a może jednak poprawna) idealistka, ale przede wszystkim jako matka dzieci, które mają w szkołach kolegów i koleżanki-uchodźców, dzieci z tzw. mieszanych małżeństw (na szczęście, u nich choćby nieznaczna, ale chyba większość nauczycieli i uczniów staje na wysokości zadania).

Mojej córce przypadła rola pomocy w poradzeniu sobie z biologią koledze z Czeczenii, co stara się robić z radością – cały czas podkreślam, jak bardzo jestem z niej dumna.

(…) Często jest tak, że po poznaniu zdemonizowanego przez media imigranta lub uchodźcy w realu i po codziennym kontakcie, młodzież, wcześniej wrogo nastawiona, traci większość argumentów, przynajmniej wobec „swojego” już, przybysza.” Kobieta, wiek nieznany

Źródło: oko.press, dostęp: 11.04.2019

Pochodzenie (inna grupa etniczna, narodowość)

Szkoła Funkcja edukacyjna, otwartość i potencjał dzieci

„Super, że są takie miejsca. We Włoszech osoby niepełnosprawne intelektualnie też często pracują w podobnych kawiarniach, pizzeriach, czasami w supermarketach wykonują proste czynności. To dla nich super terapia” Kobieta, wiek nieznany Źródło: www.facebook.pl, dostęp: 23.02.2019

Niepełnosprawność Obiekt usługowy

Funkcja usługowa (satysfakcja z zawartej transakcji i interakcji), obserwacja pozytywnych zachowań

“Bardzo kocham Disnelandy (zwłaszcza Disnyland w Paryżu) właśnie z tego powodu.

Można się tam poruszać (jako osoba niepełnosprawna) jak się chce, wszystko ma jasne oznaczenia i jest pełno miejsca.” Kobieta, 24 lata

Źródło: www.tumblr.com, dostęp: 12.02.2019

Niepełnosprawność Park rozrywki rodzinnej

Atmosfera zabawy, otwarte, duże przestrzenie, czytelność oznaczeń, prosty układ komunikacyjny