Scenariusz lekcji - Od realizmu do realizmu magicznego 1. Cele lekcji

Scenariusz lekcji - Od realizmu do realizmu magicznego

1. Cele lekcji

Uczeń powinien:

1. rozróżniać prądy w sztuce;

2. odszukiwać i wskazywać wyznaczniki poszczególnych prądów;

3. dostrzegać korespondencje między różnymi rodzajami sztuk;

4. wyjaśniać pojęcia: realizm, naturalizm, impresjonizm, ekspresjonizm, surrealizm, realizm magiczny.

2. Metoda i forma pracy

Analiza tekstów kultury, definiowanie, dyskusja, praca ze słownikiem.

3. Środki dydaktyczne 4. Przebieg lekcji

1. Burza mózgów: wspólne przypomnienie omawianych na wcześniejszych lekcjach prądów w sztuce, literaturze i malarstwie: realizmu, naturalizmu, impresjonizmu, ekspresjonizmu (ich wyznaczniki formalne, charakterystyczne dla obu rodzajów sztuk) i literackich przykładów.

2. Ochotnicy odczytują przygotowane przez nauczyciela teksty literackie. W tym czasie

nauczyciel rozwiesza na tablicy wybrane reprodukcje obrazów reprezentujących poszczególne prądy.

3. Uczniowie na podstawie wcześniejszych ustaleń dokonują próby przyporządkowania tekstów i obrazów do poszczególnych prądów artystycznych.

4. Kolejno uczniowie wypisują na tablicy „słowa-klucze” poszczególnych prądów.

5. Wyszukiwanie nowych pojęć w „Słowniku terminów literackich” oraz „Przewodniku encyklopedycznym. Literatura polska XX wieku”: surrealizm i realizm magiczny.

6. Wspólna rekonstrukcja wydarzeń w dwóch utworach: fragmentach „Balu w operze”

(przeczytanym na lekcji) i „Prawieku i innych czasach” (przeczytanym w domu).

7. Zapoznanie się z reprodukcjami obrazów zaliczanych do nowo poznanych prądów artystycznych: surrealizmu (Salvador Dali „Płonąca żyrafa”) i realizmu magicznego (Iwo Birkenmajer „Pierwszy śnieg”).

8. Wyszukiwanie podobieństw i różnic w omawianych prądach.

9. Nauczyciel rozdaje uczniom karty pracy, na których w czterech kolumnach wymieszane są prądy, ich wyznaczniki formalne, przykłady utworów literackich i przedstawień malarskich.

W ramach powtórzenia i podsumowania tematu prądów literackich uczniowie indywidualnie dopasowują do siebie poszczególne punkty z tabeli.

10. Wspólne przeczytanie i skorygowanie ewentualnych błędów przyporządkowania.

realizm 1.

między romantyzmem a naturalizmem,

obejmuje przede wszystkim gatunki fabularne, zasada prawdziwego i wiernego odtwarzania

rzeczywistości,

sprawozdanie z ludzkich doświadczeń, dobór postaci i sytuacji

reprezentatywnych dla ukazywanego środowiska społecznego

A.

Henryk Sienkiewicz

„Krzyżacy”

I.

Jan Matejko

„Bitwa pod Grunwaldem”

naturalizm 2.

na pierwszym planie - motywacja biologiczna, teoria dziedziczenia, doboru naturalnego, walka o byt, rzeczywistość o charakterze pesymistycznym, przedstawianie rzeczywistości bez upiększających retuszów i krępowania się zasadami moralnymi

B.

Gabriela Zapolska

„Kaśka Kariatyda”

II.

Caravaggio

„Ukrzyżowanie św. Piotra”

impresjonizm 3.

utrwalanie indywidualnych, przelotnych wrażeń

i stanów psychicznych, obraz świata = obraz duszy, subiektywizm połączony z wiernością w odtwarzaniu rzeczywistości

C.

opisy przyrody w „Chłopach”

Władysława Reymonta

III.

Claude Monet

„Impresja - wschód słońca”

ekspresjonizm 4.

przekazywanie wewnętrznych treści psychiki ludzkiej,

nawiązania do sztuki ludów prymitywnych, dziecięcej, ludowej, rzeczywistość jako nieustanne ścieranie

D.

Jan Kasprowicz

„O bohaterskim koniu i

walącym się domu”

IV.

Edward Munch

„Krzyk”

się przeciwstawnych sił dobra i zła, najwyższe napięcie psychiczne postaci

surrealizm 5.

autor tworzący poza kontrolą świadomości, zespolenie sfery jawy i snu, proces twórczy

utożsamiany ze snem, marzeniem, halucynacją, urojeniem, uwydatnienie roli wyobraźni podczas tworzenia

E.

Julian Tuwim

„Bal w operze”

V.

Salvador Dali

„Płonąca żyrafa”

realizm magiczny 6.

łączenie szczegółowości obserwacji z obrazami o wymowie symbolicznej i z wnikającą w powszednie życie cudownością

F.

Olga Tokarczuk

„Prawiek i inne czasy”

VI.

Iwo

Birkenmajer

„Pierwszy śnieg”

5. Bibliografia

1. realizm: Henryk Sienkiewicz „Krzyżacy”, Jan Matejko „Bitwa pod Grunwaldem”;

2. naturalizm: Gabriela Zapolska „Kaśka Kariatyda” (fragmenty), Caravaggio „Ukrzyżowanie św.

Piotra”;

3. impresjonizm: opisy przyrody w „Chłopach” Władysława Reymonta, Claude Monet „Impresja - wschód słońca”;

4. ekspresjonizm: Jan Kasprowicz „O bohaterskim koniu i walącym się domu”, Edward Munch

„Krzyk”;

5. surrealizm: Julian Tuwim „Bal w operze” (fragmenty), Salvador Dali „Płonąca żyrafa”;

6. realizm magiczny: Olga Tokarczuk „Prawiek i inne czasy”, Iwo Birkenmajer „Pierwszy śnieg”.

6. Załączniki

a. Karta pracy ucznia b. Zadanie domowe

Praca domowa: opis przygotowań do kolacji wigilijnej w wybranym spośród omówionych prądzie literackim.