Stefan Moysa
"Füreinander dasein : Brennpunkte
moderner Glaubensproblematik",
Gotthold Hasenhüttl,
Freiburg-Basel-Wien 1971 : [recenzja]
Collectanea Theologica 42/1, 224-225
224
R E C E N Z JEłaski i zbawienia, które jest oczyw iście ontologicznie zagadnieniem pierwszym , ale chyba najtrudniejszym i najdalszym od dzisiejszej m entalności. Następuje problem usprawiedliw ienia, a w ięc jego przygotowania, skutków , poznawal- ności i istoty. Wreszcie autor rozważa zagadnienia staw ania się i utraty, w zrostu i zm niejszania się łaski, jak również stosunku natury do nadnatury.
Problem łaski aktualnej ujm uje autor w form ie opisu działania łaski,, przy czym porusza również zagadnienie poglądów heterodoksyjnych, jak pelagianizm i sem ipelagianizm . Omawia też m ożliwości natury bez żadnej łaski i stosunek łaski do w olności ludzkiej. W ielki nacisk kładzie autor na biblijne podstawy zagadnienia, przytaczając dosłownie w iele tekstów biblij nych. Znać w tym wyraźny postęp w stosunku do dawnych ujęć. Również mocną stroną prof. A u e r a jest historia dogmatu, która w dziele jest sto sunkowo szeroko uwzględniona. Takie podejście posiada dziś w ielk ie znacze nie, gdyż w iele ujęć po prostu przeskakuje historię teologii, przechodząc od teologii patrystycznej wprost do teologii współczesnej, jakby historia dogmatu rozwijającego się w K ościele nie m iała nam nic w tym w zględzie do pow ie dzenia.
Z uznaniem również należy podnieść, że autor przedstawia w szystko, co- jest potrzebne do zakorzenienia wykładu w tradycji katolickiej, a w ięc Pism o św., teologię patrystyczną, rozwój dogmatu i m agisterium ; nie czyni tego jednak w sposób schem atyczny, nużący czytelnika, ale w zależności od m ateriału kładzie nacisk raz na te, raz na inne elem enty. Czasem większość w ykładu zajmuje system atyzacja przeniknięta refleksją teologiczną, która zawsze zaciekawia i pobudza do dalszego m yślenia.
W ielką troską autora było całościowe przedstaw ienie traktatu i przynaj mniej pobieżne poruszenie w szystkich istotnych zagadnień. W ramach, jakie były m ożliwe, zadanie to zostało spełnione bardzo dobrze. Jeżeli można zgłosić jakieś życzenia, to chyba tylko to, aby w ramach zakreślonych bar dziej doszły do głosu zagadnienie teologiczne szczególnie dziś aktualne, jak na przykład problem uspraw iedliw ienia w dialogu ekum enicznym , problem natury i łaśki, czy też zagadnienia antropologiczne. Pod tym w zględem p ew n e braki w ykazuje rów nież bibliografia; na przykład przy zagadnieniu natury i łaski nie są w ym ienione tak podstaw owe książki jak B. S t o e c k l e ,
G ratia supponit naturam , Romae 1962, czy H. d e L u b a c , Le m y stè re du surnaturel, Paris 1965.
N ie umniejsza to faktu, że inicjatyw a podjęta przez profesorów z Ratyzbo- ny jest dzisiaj w okresie przełom u szczególnie cenna i potrzebna, oraz że na pewno liczni specjaliści i niespecjaliści będą oczekiwali z niecierpliw ością na dalsze tomy zapowiedzianej dogmatyki.
Ks. Stefan M oysa SJ, W arszaw a
Gotthold HASENHÜTTL, F üreinander 'dasein. B ren npu nkte m oderner G lau
ben sproblem atik, Freiburg—B asel—Wien 1971, Herder, s. 202.
Autor, znany jako pracownik instytutu ekumenicznego w Tybindze, opu b likował szereg prac w ażnych dla problemu zjednoczenia chrześcijan, z któ rych na pierwszy plan w ybijają się dwie: D er G lauben svollzug. Eine B ege
gnung m it R udolf B ultm ann aus katholischem G lau ben sverstän dnis, Essen
1963 oraz Charism a O rdnu gsprinzip der K irche, Freiburg—B asel—Wien 1969. Zebrane w książce artykuły są „produktem ubocznym” obu tych prac, ale krążą również około głów nych punktów zainteresowania dzisiejszej teologii, jakim i są sprawy ekumeniczne, zagadnienia związane ze społecznością koś cielną i problem Boga.
Można się domyśleć, że wśród spraw ekum enicznych autor zajmuje się w pierwszym rzędzie B u l t m a n n e m i problem em dem itologizacji. H
a-R E C E N Z J E 225
s e n h ü t t l w ykazuje, że dzisiaj już nie można pominąć zagadnienia dem i- tologizacji, gdyż Pismo św. faktycznie zawiera szereg w yrażeń i obrazów w ziętych ze starożytnego św iata m itologii. Zasługą B u l t m a n n a jest postaw ienie tego problemu, przy czym jak zaznacza autor, teolog z Mar burga nie chciał bynajmniej pozbawiać Pism a św. jego prawdy, wprost przeciwnie, zamierzał praw dę tę lepiej uwydatnić. Problemem natom iast jest, jak daleko należy posunąć dem itologizację, aby tem u zadaniu odpowiedzieć i co jest w łaściw ym kryterium , w edług którego należy ją przeprowadzić. A lbowiem nieraz tam, gdzie B u l t m a n n m ówi o m icie, katolicki teolog zobaczy tylko analogiczny sposób w yrażania się. Autor daje w ięc wyraz nadziei, że egzegeci katoliccy i protestanccy podejmą te zagadnienia i dalej je poprowadzą ku rozwiązaniom, które będą odpowiadały św iadectw u wiary zawartemu w Piśm ie św., a zarazem zbliżą to św iadectw o dzisiejszem u czło w iekow i.
W drugiej części najw ięcej uw agi poświęcono sprawie charyzm atów i urzę du kościelnego. Zagadnienia te w iążą się ściśle ze sobą i m ają rów nież w iel kie znaczenie ekumeniczne. Autor w ykazuje, że charyzm aty nie są tylko nadzwyczajnym i darami, ale bywają również udzielane dla spełniania zw y czajnych funkcji w K ościele i jako takie stanowią nieodzowną zasadę życia każdej gminy. Wśród tych charyzmatów m ieści się również urząd kościelnym jeżeli tylko jest rozumiany jako służba gminie. Istotą bowiem charyzmatu jest jego znaczenie społeczne, a nie osobiste. W życiu charyzm atycznym gm i ny urzeczywistnia się w ięc życie wzajem ne dla siebie (füreinander dasein). Jeden członek gm iny przez sw oje charyzmaty jest dla innego znakiem Bożej obecności i Bożej mocy.
Wreszcie autor pragnie ukazać, w jaki sposób problem Boga stoi w centrum zainteresowań teologii w spółczesnej i jak coraz bardziej nabiera znaczenia ekum enicznego, mimo że nie jest bezpośrednio przedmiotem konfesyjnych podziałów. W tym celu przedstawia szeroką panoram ę teologów ,»śmierci B oga” i stara się wykazać, że rozwiązanie postawionych przez nich problemów leży nie w przedm iotowym, ale w osobowym pojm owaniu Boga, tak jak czyni to Pism o św. D ążenie do coraz lepszego pojm owania Boga ma sw oje ekum eniczne następstwa. Wprawdzie można w iele zagadnień dzielących w yznania chrześcijańskie rozwiązać bez uciekania się do problemu Boga, ale w yjaśnienia w tej dziedzinie czynią problemy w yznaniow e łatw iejszym i. Drogę postępowania upatruje autor w poznaniu Boga nie na drodze teologii naturalnej, ale z wiary. W ielkie znaczenie ma tu również poznanie działania Bożego w historii zbawienia, a nie tylko w św iecie, jako czynnika porząd kującego.
Poprzez w szystkie rozważania autora powtarza się m yśl: być razem,v istnieć dla drugiego człowieka. Jest to nic innego jak m iłość bliźniego, a w ięc naczelne zadanie, które chrześcijanin m a do spełnienia. Książka może być w ielką pomocą, aby to zadanie dostrzec, a przez otwarcie horyzontów spotkać nie tylko drugiego ^człowieka, ale też i Boga w nim.
Ks. Stefan M oysa S J ‘ W arszawa
Anton GRABNER-HAIDER, S prach en tw ertu n g in den Kirchen, Zürich—Ein- siedeln-K öln 1971, Benziger Verlag, s. 48.
Jednym z najważniejszych problemów dzisiejszego Kościoła jest problem komunikacji. Słyszy się zewsząd narzekania, że język religijny m ija się całkowicie z językiem w spółczesnego człowieka, a Kościół nie ma już nic temu człow iekow i do powiedzenia, gdyż żyje on w św iecie całkow icie pozba wionym elem entów sakralnych. Autor stara się odnaleźć przyczyny tego stanu rzeczy i środki zaradcze.
