Edward Sztafrowski
Działalność ustawodawcza Pap.
Pawła VI
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 22/3-4, 3-37
1979
R O Z PR A W Y I A R T Y K U Ł Y
P ra w o K anoniczne 22 (1979) n r 3—4
K S. EDW ARD SZTA FR O W SK I
DZIAŁALNOŚĆ USTAWODAWCZA PAP. PAWŁA VI
T r e ś ć : W stęp. I. P ra w o osobowe. 1. Nowe form y kolegialnego dzia
ła n ia biskupów . 2. K olegium k ard y n a lsk ie . 3. Soborow a odnow a K urii R zym skiej. 4. P ozostałe zm iany w zak resie p ra w a osobowego. — II. P r a w o rzeczow e. 1. P o słu g a n auczania. 2. P o słu g a uśw ięcenia. — III. K oś
cielne praw o procesow e — IV. K ościelne p ra w o k arn e . Zakończenie.
W stęp
G io v an n i B a ttis ta M o n tin i p rzy sze d ł n a świa-t w C oncessio, -nie
d a le k o m ia s ta B re scia, w p ó łn o c n y ch W łoszech, d n ia 26 w rz e śn ia 1897 r., J a n k ończy n a jp ie r w szkołę p o d staw o w ą, a po n ie j g im n a z ju m w in s ty tu c ie A rici w B rescia, k ie ro w a n y m przez Je zu itó w . W e w sp o m n ia n y m m ieście kończy też S e m in a riu m d u ch o w n e i d n ia 29 m a ja 1920 r. o trz y m u je św ięcen ia k a p ła ń sk ie .
K o n ty n u u je n a stę p n ie s>tudia teologiczne i p ra w n ic z e n a „G re- g o ria n u m ” w R zym ie, u z y sk u ją c sto p n ie d o k to ra p ra w a i teologii.
R ów nocześnie stu d io w a ł lite r a tu r ę w ło sk ą n a u n iw e rsy te c ie p a ń stw o w y m , a p o tem p o d ją ł s tu d ia w P a p ie sk ie j A k a d e m ii K o ścieln ej, p rz y g o to w u ją c się ty m sa m y m do w a ty k a ń s k ie j słu żb y d y p lo m a ty czn ej. W 1923 r. P iu s X I za m ia n o w a ł ks. M o n tin i a tta c h e N u n c ja tu r y A p o sto lsk iej w W arsz aw ie, ale już w je sien i tego sam ego ro k u opuszcza on W arszaw ę, by od 1924 r. rozpocząć p ra c ę w S e k re ta ria c ie S ta n u .
Od 1931 r. w y k ła d a h isto rię d y p lo m a c ji n a A k a d e m ii K o ścieln ej w R zym ie, w g ru d n iu 1937 r. zo sta je m ia n o w a n y S u b s ty tu te m S e
k r e ta r ia tu S ta n u . Po śm ie rci S e k re ta rz a S ta n u k a rd . L u ig i M ag- lione (22. V III. 1944 r.), ra z e m z T a rd in im k ie ru je fa k ty c z n ie p r a cam i S e k r e ta r ia tu S ta n u . W listo p ad zie 1952 r. o b y d w a j zo stali m ia n o w a n i P o d s e k re ta rz a m i S ta n u . D n ia 12 g ru d n ia 1954 r. p r a ła t M o n tin i o trz y m u je s a k rę b isk u p ią z r ą k -kard. T isse ra n t, a 6 s ty cznia n a stę p n e g o ro k u ja k o a rc y b isk u p p rz e jm u je p a ste rz o w a n ie d iecezją m ed io la ń sk ą . U ja w n ił tu ta j z a le ty d o b reg o i n ie z w y k le g o rliw eg o p a ste rz a . D n ia 15 g ru d n ia 1958 r. p ap. J a n X X III m ia n u je go k a rd y n a łe m , p ie rw sz y m po sw oim w y b o rze. K a rd . M o n tin i w łą cza się od razu. b ard zo żyw o w p ra c e so b o ru W a ty k a ń sk ie g o II.
N astę p c ą J a n a X X III zo sta ł w y b ra n y 21 czerw ca 1963 r., w d r u g im d n iu k o n k la w e . P r z y b r a ł im ię: P a w e ł V I. Jeg o P o n ty f ik a t
'4 Ks. E. Sztafrow ski [2]
tr w a ł p o n ad 15 lat. Ś m ierć P a p ie ż a n a s tą p iła 6 s ie rp n ia 1978 r., w le tn ie j re z y d e n c ji p a p ie ż y w C astel G andolfo.
To, co z o stan ie t u t a j p rz e d sta w io n e m a n a u w a d z e w p ie rw sz y m rzęd zie u k a z a n ie b o g a te j d z iała ln o ści u sta w o d a w c z e j p ap. P a w ła VI, k tó ry d o p ro w a d z ił do szczęśliw ego k o ń c a z w o ła n y i rozp o częty p rzez p ap. J a n a X X III P o w szech n y S obór W a ty k a ń s k i II, ja k ró w n ież p o d jął o d w ażn ie tr u d n e dzieło w p ro w a d z e n ia w życie u c h w a ł so borow ych. To o s ta tn ie c zy n ił b ąd ź sa m b ezp o śred n io , b ą d ź te ż za p o śre d n ic tw e m K u r ii R zy m sk iej, d z ia ła ją c e j jego a u to ry te te m . P rz y ta k im zało żen iu tre ść o p ra c o w a n ia p rz y b ie ra z k o nieczności c h a r a k te r p rz e d e (w szystkim in f o r m a c ji1, C zasem je d n a k (trzeba będzie w sk azać ta k ż e g łęb sze p o d s ta w y w p ro w a d z a n y c h zm ian , b ąd ź do
k o n a ć k ró tk ie j an alizy , zw łaszcza p o ró w n a w czej w o d n ie sie n iu do p ra w a kodeksow ego.
G d y idzie o sposób p rz e d sta w ie n ia m a te ria łu , to będzie z a ch o w a
n y w zasadzie u k ła d k o d ek so w y . W p raw d zie P a p ie s k a K o m isja O d
n o w y K P K z a p ro p o n o w a ła n o w y podział, -ale n ie je s t o n jeszcze o sta te c z n y 2. P o n a d to zach o w an ie u k ła d u k o deksow ego u ła tw i u k a z a n ie w p ro w a d z o n y c h ju ż o b ecn ie zm ian w z a k re sie d o ty ch c zaso w e
go p ra w a kościelnego.
I. P ra w o o so b o w e
D ziałalność u sta w o d a w c z a P a w ła V I o b ję ła p rze d e w sz y stk im p ra w o osobow e. J e s t to zuipełnie zrozum iałe. N a jp ie rw d la te g o , że te n d ział p ra w a , ja k o doty czący osób, z a jm u je zaw sze n ac zeln e m iejsce. N a stę p n ie trz e b a p a m ię ta ć o ty m , że n a u k a o sta tn ie g o S oboru, zw łaszcza n a te m a t h ie ra rc h ic z n e j s tr u k tu r y K ościoła, p rz y n io s ła w ie le n o w y ch n a ś w ie tle ń , k tó r e p o s tu lo w a ły n a d a n ie im
p ra k ty c z n e g o w y ra z u w p ra w o d a w s tw ie k an o n iczn y m .
Z an im p rz e jd z ie m y do o m ó w ie n ia poszczególnych in s ty tu c ji czy o só b (urzędów , sta n o w isk ), w y p a d a zasy g n alizo w ać k ilk a z m ian d o ty c z ą c y ch d z ia łu k o d ek so w eg o z a ty tu ło w a n e g o O d u c h o w ie ń stw ie w ogólności. T rz y m a ją c się k o deksow ego u k ła d u m a te ria łu trz e b a n a jp ie r w w sk azać, że w ejście do s ta n u d u ch o w n eg o (w zw iązk u ze z n iesien iem to n s u ry , św ięc eń n iższy c h i suibdiakonatu) n a s tę p u je o b ecn ie przez p rz y ję c ie d ia k o n a tu 3. W p ro w ad zo n o n a s tę p n ie p ew n e
1 P o r. w te j sp ra w ie ta k że : D u d z i a k J., Posoborowe zm iany w za
kresie prawa kanonicznego jako w yraz pew nych zasad leżących u pod
staw zam ierzonej odnowy Kościoła. W: T a rn o w sk ie s tu d ia teologicz
ne, t. V I, T arn ó w 1977, s. 148—186.
2 P o r. C oim m um eationes 9 (1977) 228—230.
3 M otu proptóo M inisteria ąuaedam, n. I (P P K , t. |V, z. 2, n, 9342).
T ym sam y m n a s tę p u je łn k a rd y n a e ja d o o k reślonej diecezji: M otu p ro prio A d pascendum, n. IX (j.w., n. 9392).
Działalność ustaw odaw cza Paw ła VI 5
m o d y fik a c je d o ty c zące in k a rd y n a c ji i e k s k a rd y n a c ji 4. Z ty m łączy się s p ra w a ro zm ieszczenia d u c h o w ie ń stw a i św ia d czen ia pom ocy in n y m diecezjom , ja k ró w n ie ż u trz y m a n ie d u c h o w n y c h 5 co się łą czy z p rz y s łu g u ją c y m i im u p ra w n ie n ia m i.
W iele m ie jsc a pośw ięca ją d o k u m e n ty soborow e s p ra w ie d o k sz ta ł
c a n ia d u c h o w ie ń stw a , zw łaszcza m łodszego 6.
W ażn ą now ością o k re s u posoborow ego stało się u ła tw ie n ie d u ch o w n y m p rzech o d zen ia do s ta n u św ieck ieg o w ra z z m ożnością u - zy sk a n ia d y sp en sy od o b o w iąz k u c e lib a tu 7.
W z a k re sie a d m in istra c y jn e g o p o d z ia łu K ościoła n a le ż y w sk azać n a n o w e jednostka o c h a ra k te rz e p e rso n a ln y m o ra z n a ogólne u ła t
w ie n ie niższym przeło żo n y m (głów nie bisk u p o m ) m ożności ery g o w a n ia je d n o ste k p e r s o n a ln y c h 8. M o tu p ro p rio C atholica Ecclesia (23. X . 1976 r.) w p ro w ad ziło p ew n e in n o w a c je w o d n ie sie n iu do o p a c tw u d z ie ln y c h 9.
1. N o w e fo r m y ko leg ia ln eg o d ziałania B isk u p ó w
K o leg ialn o ść n a stę p c ó w apostołów , tj. b isk u p ó w , zo sta ła p rz e d s ta w io n a p rz e d e w sz y stk im w k o n s ty tu c ji so b o ro w ej L u m e n g en - tiu m (n. 18 nn.). N a p ra k ty c z n e je j k o n se k w e n c je w sk a z a ł d e k re t so b o ro w y o p a s te rs k ic h z a d a n ia c h B isk u p ó w w K ościele (C h ristu s D om inus). Z a n im je d n a k zo stał ogłoszony w sp o m n ia n y d o k u m e n t (28. X. 1965 r.) ju ż b y ły zn an e p o s tu la ty w y su w a n e w te j m a te rii przez O jców S oboru. W śród n ic h szczególne m iejsce z a ję ła p ro śb a k ie ro w a n a do pap ieża, b y p o w o łał ra d ę złożoną z b isk u p ó w . W y p a d a zaznaczyć, że do w sp o m n ian e g o w y ż e j p o s tu la tu P a - w a ł V I u s to su n k o w a ł się p o zy ty w n ie już w p rz e m ó w ie n iu n a za
4 M otu p ro p rio Ecclesiae Sanctae, I, n. 3, §§ 1—5 (PPK , t. I, z. 1, n. 63).
5 T am że, I, n. 5 (j.w., n.. 65).
G T ej sp ra w ie pośw ięcone je st P ism o K o n g re g ac ji S p ra w D uch o w ień s tw a (4. X I. 1969 r.): A A S 62 (1970) 123— 134 — P P K , t. III, z. 1, n n . 5006—5058. P or. I n s tr u k c ja K o n g re g ac ji N au czan ia K atolickiego o k re ś la ją c a p o d sta w o w e zasady fo rm a c ji k a p ła ń sk ie j, n. 100 i n. (PP K , t. III, z. 1, .nn. 4966—4973).
7 O kólnik K o n g reg acji N a u k i W iary, z d n ia 13 stycznia 1971 r.: A A S 63 (1971) 309—312 (PPK , t. IV, z. 1, n n . 6733—6749); P ism o te jż e K o n g re g a c ji (bez d aty ): AAS 63 (1971) 303—308) j.w., nn. 6750—6789); W y
ja śn ie n ia te j sam ej K on g reg acji, z d n ia 26 czerw ca 1972 r.: (PP K , t. V, z. 1, n n . 8772—8791). Z o p raco w ań n a te n te m a t por. m.i. G r z y w a c z J., Przenoszenie duchow nych do stanu świeckiego, P ra w o K a noniczne 16 (1973) n r 3—4, s. 229—244.
8 P or. D y re k to riu m o p a s te rsk ie j posłu d ze B iskupów (1973 r.), n. 172 (PP K , t. V I, z. 1, n. 10852). G dy idzie o p ra ła tu ry p e rso n a ln e por. m o
t u p ro p rio Ecclesiae Sanctae, I, n. 4 (P P K , t. I, z. 1, n. 64) oraz K o n s ty tu c ja Ap. Regim ini Ecclesiae Universae, n. 40 § 1 (PPK , t. II, z. 1, n. 1557).
9 A A S 68 (1976) 694—696 (PP K , t. IX , z. 1, nin.).
6 Ks. E. Sztafrow skl
k o ń czen ie III sesji S o b o ru (21. X II. 1964 r . ) 10. S tą d też n ie cze
k a ją c n a ogłoszenie d e k r e tu C h ristu s D o m in u s p o w o łu je S y n o d B iskupów . U czynił to p ism em a p o sto lsk im w y d a n y m z w ła s n e j in ic ja ty w y A p o sto lica sollicitudo, noszącym d a tę 15 w rz e śn ia 1965 ,r. U sta n o w ie n ie te j n o w e j in s ty tu c ji zw ią zał p ap ież b ard zo w y ra ź n ie z o d b y w a ją c y m się soborem . P rz e m a w ia ją c w d n iu 14 w rz e śn ia 1965 r. n a rozpoczęcie IV i z a ra z em o s ta tn ie j se sji so b o ru zap o w ied ział osobiście u sta n o w ie n ie S y n o d u B isk u p ó w n . N a stęp n eg o zaś d n ia , podczas 128 k o n g re g a c ji g e n e ra ln e j P. F elici, s e k re ta r z g e n e ra ln y so b o ru p o w ia d o w ił O jców o p ro m u lg a c ji m o tu p ro p rio A p o sto lica so llicitu d o . W ty m sa m y m ró w n ież d n iu w obecności p a p ieża k a rd . P. M a re lla , p rz e w o d n iczący sob o ro w ej K o m isji „o b isk u p a c h i z arząd zie d ie c e z jam i” p rz e d s ta w ił k ró tk o tre ś ć n o w eg o d o k u m e n tu 12. N ieco p ó źn iej u k a z a ł się R e g u la m in S y n o d u 13.
W te n sposób z o stał p o w o ła n y now y o rg a n w K ościele Ł a c iń sk im 14, k tó ry re p re z e n tu je E p isk o p a t całego ś w ia ta 15. D otychczas p o siad a on ty lk o głos d o rad czy , ale m oże o trz y m a ć głos d e c y d u jący 16. N ie u le g a je d n a k w ą tp liw o śc i, że ju ż w te j s y tu a c ji n a leży go u zn a ć za p rz e ja w k o le g ialn eg o d z ia ła n ia całego g ro n a B isk u pów 17, chociaż tru d n o je n a z w a ć w c h w ili o b ecn ej a k te m k o le g ia ln y m w sen sie ścisłym 18, p o n iew aż n ie w e ry fik u ją się w s p o sób p e łn y w a ru n k i w y liczo n e w n. 22 k o n s ty tu c ji L u m e n g en - tiu m
10 AAS 56 (1964) 1011. Do tego p rzem ó w ien ia n aw ią z a ł p ap ież w czę
ści w stę p n e j m o tu p ro p rio Apostolica sollicitudo (PP K , t. I, z. 1, n. 297).
11 P or. AAS 57 (1965) 804.
12 P or. C a p r i 1 e G., Sinodo dei Vescovi, R om a 1968, s. 28 i n.
13 U k azały się trz y w e rs je R eg u lam in u : p ie rw sz a ogłoszona P ism em S e k r e ta ria tu S ta n u (8. X II. 1966 r.): AAS 59 (1967) 91— 103 (PP K , t. I, z. 1, nm. 315—397); w e rs ja I I p t. Ordo Synodi Episcoporum celebran- dae recognitus et a u c tu s zo stała ogłoszona p rze z U rz ąd M iędzynaro
dow y S p ra w K ościelnych (24. VI. 1969 r.): AAS 61 (1969) 525—-539 (PP K , t. II, z. 1, n a 2145—2254); w re szc ie trze cia w e rs ja — Ordo Synodi Epi
scoporum celebrandae recognitus et auctus nonnullis addim entis per- fic itu r (20. V III. 1971 r.): A A S 63 (1971) 702—704 (PP K , t. IV, z. 1, nn. 6698—6728).
14 W K ościele W schodnim zn a n a je st in s ty tu c ja synodu (por. S o ł- t y s z e w s k i S., Synod Biskupów , P ra w o K an o n ic zn e 9 (1966) rur 3—4, s. 290 i n.).
16 P or. m o tu p ro p rio Apostolica sollicitudo, n. I (PPK , t. I, z. 1, n. 300).
16 T am że, n. I I (j.w., n. 301).
17 Por. S z t a f r o w s k i E., Kolegialne działanie biskupów na tle V aticanum II, W a rsza w a 1975, s. 165 nn.
18 G dy id z ie o z d a n ia a u to ró w w te j m a te rii p o r. S z t a f r o w s k i E., dz. cyt., s. 166, n o ta 256.
19 P or. N a g y S., Problem atyka II nadzwyczajnego Synodu B isku
pów, Z eszyty N au k o w e 13 (1970) n r 2, s. 7.
£5] Działalność ustaw odaw cza Paw ła VI 7 S y n o d B isk u p ó w je st k o le g ia ln ą fo rm ą d z ia ła n ia b isk u p ó w -w o d n ie sie n iu do K ościoła pow szechnego. W sp ó łp rac a je d n a k p a s te rz y p o trz e b n a je s t ró w n ież w z a k re sie p a rty k u la rn y m . N a ty m o d c in k u s y tu a c ja w y g lą d a nieco in aczej. M ianow icie w p e w n y m
•sensie o d d o ln ie dostrzeżono p ożytek, czy n a w e t konieczność zb ie r a n ia się b isk u p ó w d la p o d jęcia w sp ó ln y c h n a ra d , p rz e d y sk u to w a n ia p e w n y c h p ro b lem ó w . I ta k ju ż w u b ie g ły m s tu le c iu p o w sta ła p r a k ty k a o d b y w a n ia z e b ra ń b isk u p ich , k tó re n azw an o też K o n fe re n c ja m i E p is k o p a tu 20. P rzez d łu g i je d n a k czas p o sia d a ły one c h a r a k te r ty lk o s p o tk a ń p ry w a tn y c h . S o b ó r W a ty k a ń sk i II nie m ó g ł p o m in ą ć m ilcz en iem tego f a k tu , ale m u sia ł się n im zająć w św ietle n a u k i o k o leg ialn o ści b isk u p ó w . W iążące w tej m a te rii p o sta n o w ie n ia z n a jd u je m y w d e k re c ie so b o ro w y m C h ristu s Do-
■minus, m ian o w icie w ro zd ziale III, k tó r y je s t z a ty tu ło w a n y : W sp ó łp ra c a b isk u p ó w d la w sp ó ln eg o d o b ra w ięk szej ilości K o- 'śc io łó w 21. P u n k t p ie rw sz y tego ro zd ziału zo stał pośw ięcony sy n o d o m i zw łaszcza k o n fe re n c jo m b is k u p im 22. Szczególne znaczen ie p o siad a n. 38 d e k re tu , k tó r y z a w ie ra fo rm a ln e zarz ąd zen ie Sobo
r u n a 'te m at pozycji p ra w n e j K o n fe re n c ji B iskupów .
W p ro w a d z a jąc w życie p o sta n o w ie n ia c z te re c h d e k re tó w sobo
ro w y ch , w ty m ró w n ie ż d e k re tu C h ristu s D om inus, p ap. P a w e ł V I
■sprecyzował s tr u k tu r ę i d z ia ła n ie K o n fe re n c ji B is k u p ic h 23. P o n ie w aż je d n a k w sp o m n ia n a u c h w a ła so b o ro w a p o siad a c h a r a k te r d y s p o z y c ji p ra w n e j, s tą d często s p o ty k a m y o d w o ły w a n ie się z a ró w -
t l o do te j u c h w a ły , ja k i do n o rm w y k o n a w c z y c h z a w a rty c h w m o l u p ro p rio E cclesiae sanctae 24.
M ów iąc o n o w y c h fo rm a c h k o leg ialn e g o d z ia ła n ia b isk u p ó w t r u d n o w ty m m ie jsc u pom in ąć s p ra w ę u d z iału b isk u p ó w w p ra c a c h
■odnowionej K u rii R zym skiej. R ów nież w te j d ziedzinie, O jcow ie
•soboru w y su w a li p o stu la ły , stą d m u s ia ła p rzy jść odpow iedź ze
•strony pap ieża. B yło n ią p rzed e w sz y stk im rn o tu p ro p rio P ro co m - p e r to sane, ogłoszone w d n iu 6 s ie rp n ia 1967 r .25 W yprzedziło ono z a le d w ie o k ilk a d n i K o n sty tu c ję A p. R e g im in i E cclesiae U n iv e r- sae z d n ia 15 s ie rp n ia 1967 r .28, k tó r a ró w n ie ż z a w ie ra p e w n e po-
•stanow ienia w te j m a te rii.
20 G dy idzie o h isto rię te j in sty tu c ji por. S z t a f r o w s k i E., dz.
c y t., s. 175 nn.
21 De Episcopis in commune Ecclesiarum bonum cooperantibus.
22 Synodi, Concilia et praesertim Episcoporum Conferentiae.
23 M otu p ro p rio Ecclesiae Sanctae, I, n. 41 §§ 1—5 (PPK , Ł I, z. 1, m. 41).
24 P o r. C om m uinicationes 4 (1972) 48 o ra z Schem a canonum Libri II,
<de Populo Dei, T ypis P oly g lo ttis V atica n i 1977, s. 14.
55 AAS 59 (1967) 881—884 (PPK , t. II, z. 1, nn. 1455—1468).
-36 A A S 59 (1967) 885—928, (j.w., nn. 1459—1692).
8 Ks. E. Sztafrow ski [61 2. K o le g iu m k a rd y n a lsk ie
S ta n o w i ono ju ż od d a w n a se n a t P a p ie ż a i p o siad a w y łą c z n e p ra w o w y b o ru N a stę p cy P io tra . P o d ty m w zg lęd em sy tu a c ja n ie u le g ła zm ian ie w o k resie posoborow ym , choć w y su w a n o czasem p ew n e su g e stie w zw iązk u z p o w o ła n ie m now ego o rg a n u o ch a ra k te rz e o g ó ln o k o ścieln y m ja k im s ta ł się S ynod B isk u p ó w 27. K o n s ty tu c ja Ap. R o m a n o P o n tific i eligendo 28 zd ecy d o w an ie stw ie rd z a :
„W ybór B isk u p a R zym skiego n ależy w sposób w y łączn y do K a r d y n a łó w Ś w ięteg o K ościoła R zy m sk ieg o ” 29.
Je d n a k ż e pow szechna o d n o w a d o k o n y w a n a w K ościele m u sia ła o b jąć ró w n ie ż i to d o sto jn e K olegium . P e w n e w ażn e z m ia n y w p ro w a d z ił już pap. J a n X X III. W y p ad a je t u t a j zasy g n alizo w ać, p o n iew aż m o d y fik a c je czynione p rz e z pap. P a w ła V I sta n o w iły ic h k o n ty n u a c ję . N a jp ie rw J a n X X III zarzą d ził, że w szyscy p o d n iesie
n i do godności k a rd y n a ls k ie j p o w in n i p rz y ją ć s a k rę b isk u p ią, je śli je j w cześniej n ie o tr z y m a li30. On też po ra z p ierw szy w h is to r ii p rz e k ro c zy ł c y frę 70 g d y idzie o liczbę członków - K o leg iu m k a r d y n alsk ieg o , u c h y la ją c ty m sa m y m zarz ą d z e n ie z a w a rte w k an . 231 § 1 31. D w a in n e d o k u m e n ty d o ty czy ły d iecezji podm iejskich, i zn io sły p raw o o p c j i 32 o ra z o d d zieliły fu n k c je p a ste rsk ie ty c h kościołów od k a rd y n a łó w b isk u p ó w , p o zo staw iając im je d n a k zw iązan e z n im i ty tu ły 33.
P a p . P a w e ł V I o k aza ł się jeszcze h o jn ie jsz y od sw ego p o p rz e d n ik a w n o m in a c ja c h k a rd y n a lsk ic h . Z a jego p o n ty fik a tu liczb a k a rd y n a łó w p rz e k ro c zy ła 100. T rz e b a w sz ak że dodać, że te n ż e p a pież p o d a ł p ew n e o b o w iązu jące w sk a z a n ia co do liczby k a r d y n a łów . M ian o w icie w k o n s ty tu c ji ap o sto lsk iej R o m a n o P o n tific i eli
g endo stw ie rd z a , że m a k sy m a ln a liczba w y b o rcó w n ie p o w in n a p rz e k ra cz a ć c y fry 120 34. J e s t tu ta j je d n a k m o w a o k a rd y n a ła c h , w y b o rcach , co n ie o b e jm u je ty c h , k tó rz y u k o ń czy li 80 ro k ży
cia 3S.
27 P or. S z t a f r o w s k i E., Synod Biskupów now ym organem kole
gialnym, P ra w o K an o n ic zn e 16 (1973) n r 3—4, s. 122; W ó j c i k W. b p . Projekt poszerzenia kolegium wyborców Papieża, j.w., 18 (1975) n r 1—
2, s. 25—67.
28 Ogłoszona 1 p aź d ziern ik a 1975 r.: AAS 67 (1975) 609—645 (PPK*
t. V III, z. 1, nu. 14447— 14581).
20 Tam że, n. 33 (j.w., n. 14497).
80 M otu p ro p rio Cum gravissima (15. IV. 1962 r.): AAS 54 (1962)) 256—258 (PPK , t. X, z. 1, poz. 431).
31 Tam że.
32 M otu p ro p rio A d suburbicarias dioeceses (10. III. 1961 r.): AAS 53;
(1961) 198 (PP K , t. X , z. 1, ipoz. 429).
33 M otu p ro p rio Suburbicariis sedibus (11. IV. 1962 r.): AA S 54 (1962), 253—256 (j.w., poz. 430).
34 K o n sty tu c ja n. 20 (PPK , t. V III, z. 11, n. 14497).
35 S tąd np. w w yborze pap. J a n a P aw ła II b ra ło u d ział 111 k a r d y
m
Działalność ustawodawcza Paw ła VI 9 P rz e z m o tu p ro p rio A d p u rp u ra to ru m P a tru m (11. II. 1965 r .) 36 o k re ślił pap. P a w e ł V I m ie jsc e p a tria rc h ó w w sch o d n ic h w K o leg iu m k a rd y n a ls k im . M ian o w icie w p rz y p a d k u z a m ia n o w a n ia ich k a r d y n a ła m i w łąc zan i są do sto p n ia b isk u p ó w . Z a ch o w u ją je d n a k sw o ją sto lic ą p a tria rc h a ln ą i nie o trz y m u ją ż a d n e j d iecez ji p o d m ie jsk ie j, an i też n ie n a le ż ą do d u c h o w ie ń stw a M iasta.
J a k w iadom o n a czele K o leg iu m k a rd y n a lsk ie g o sto i d z ie k a n ,.
k tó ry je s t je d n a k ty lk o p ierw szy w śró d ró w n y c h . Jeg o za stę p c ą , je s t w iced ziek an . N a p o d sta w ie p ra w a k odeksow ego (por. k a n . 237) d z ie k a n e m b y ł zaw sze n a js ta rs z y k a rd y n a ł b isk u p , b io rą c pod u w a g ę p ro m o cję n a d iecezję p o d m iejsk ą. Z ch w ilą o p ró ż n ie n ia u rz ę d u d z ie k a n a fu n k c ję tę p rz e jm o w a ł n a m ocy sam ego p ra w a w iced ziek an . P a p . P a w e ł V I w y d a ł now e zarząd ze n ie w te j m a te rii, z a w a rte w m o tu p ro p rio Sacro C a rd in a liu m C onsilio (26. II.
1965 r . ) 37. O d tąd u rz ą d D z iek an a o raz W iced ziek an a je st w y b ie ra ln y .
C h ro n o lo g iczn ie rzecz b io rą c n a stę p n y m d o k u m e n te m b y ło m o tu p ro p rio A d hoc u sq u e te m p u s, ogłoszone 15 k w ie tn ia 1969 r .38 O kreślało ono n a now o pozycje p ra w n e k a rd y n a łó w p re z b ite ró w i d ia k o n ó w w ich ty tu ła c h i d ia k o n ia c h . P o zb aw iło ich m ian o w ic ie ju ry s d y k c ji w ty c h m ie jsc a c h o ra z m ożności in g e ro w a n ia w z a k re sie sp ra w , k tó r e dotyczą czy to a d m in is tro w a n ia d ó b r, d y sc y plin y , czy 'też p o słu g i K ościoła.
B ardzo w ażn e z m ia n y p rz y n ió sł n a s tę p n y d o k u m e n t, m o tu p ro -- p rio Ig ra v e sc e n te m a e ta te m (27. X I. 1970 r.) 39, k tó re po ra z p ie rw szy w h is to rii o k reśliło w p e w n y m sen sie w ie k e m e ry ta ln y k a r dy n ałó w . I ta k k a rd y n a ło w ie k o ńczący 80 ro k życia tra c ą p ra w o w y b o ru p ap ieża, a ty m sa m y m w e jśc ia n a k o n k law e. To z a rz ą dzenie p o tw ie rd z iła k o n s y tu c ja o w y b o rz e P a p ie ż a R o m a n o P o n ti- fic i e lig e n d o 40. P o n a d to p rz e s ta ją być czło n k am i d y k a s te rii K u rii R zy m sk iej o ra z in n y c h in s ty tu c ji s ta ły c h S to lic y A p o sto lsk iej i P a ń s tw a W aty k a ń sk ieg o .
N iezależn ie od teg o k a rd y n a ło w ie p e łn ią c y fu n k c ję p rzeło żo n y ch w d y k a s te ria c h K u rii R zy m sk ie j o ra z w in n y c h s ta ły c h in s ty tu c ja c h S to licy Ap. i P a ń s tw a W a ty k a ń sk ie g o p ro szen i są, aby po u k o ń c z e n iu 75 ro k u ży cia złożyli d o b ro w o ln ie re z y g n a c ję z u rz ę d u n a ręce P ap ie ż a , k tó r y ro zw aży w szy w szy stk o w .poszczegól
n y m p rz y p a d k u , z a d e c y d u je czy je st w sk a z a n e p rz y ją ć od ra z u . re zy g n ację.
n ałó w a homag.iuim (w d n iu in a u g u ra c ji p o n ty fik a tu ) składało 125 k a r dynałów .
36 AA S 57 (1965) 295—297 (PPK , t. I, z. 1, nn. 433—439).
37 A A S 57 (1965) 296—297 (j.w., nn. 440—447).
38 AAS 61 (19-69) 226—227 (PPK, t. II, z. 1, nn. 2255—2260).
39 AAS 62 (1970) 810—813 (PPK , t. III, z. 1, nn. 4516—5433).
40 K o n sty tu c ja , n. 33 (PPK , t. V III, z. 1, n. 14497).
10 Ks. E. Sztafrowski [8]
W iele p o sta n o w ie ń d o ty c ząc y ch K o leg iu m K a rd y n a lsk ie g o za
m ieściła w sp o m n ia n a już k ilk a k ro tn ie K o n s ty tu c ja o w y b o rze P a p ie ż a R om a n o P o n tifia i eligendo, z d n ia 1 p a ź d z ie rn ik a 1975 r .11 O k re śla n a s tę p u ją c e sp ra w y : 1° W ładzę p rz y słu g u ją c ą k o leg iu m k a rd y n a ls k ie m u w czasie o p ró ż n ie n ia S to licy A p. (cz. I, r. I);
2° Z e b ra n ia k a rd y n a łó w o d b y w a n e w ty m czasie (r. II); 3° p ozy
cję p ra w n ą n ie k tó ry c h u rz ę d ó w p ia sto w a n y c h p rzez k a rd y n a łó w (r. III).
3. S o b o ro w a o dnow a K u r ii R z y m s k ie j
C hociaż K u ria R zy m sk a św iadczy n a jw y ższem u P a ste rz o w i w y d a tn ą i n ie z a stą p io n ą pom oc w k ie ro w a n iu K ościołem pow szech
n y m , z teg o je d n a k nie n a le ż y w y p ro w a d z a ć w n io sk u , iż n ie p o trz e b u je o n a co ja k iś czas z m ien iać sw o je j s tr u k tu r y , celem do
sto so w a n ia się do zm ie n io n y ch w a ru n k ó w ż y c ia 42. N ic p rzeto d z iw nego, że w zw iązk u z ogólną o d n o w ą z a p ro g ra m o w an ą przez S o b ó r W a ty k a ń sk i II w y p ły n ę ła ró w n ież sp ra w a re fo rm y K u r ii R zy m sk iej. S p ra w a ta z n a la z ła sw o je m iejsce ta k ż e w p ra c a c h soboru.
Ż ą d a n ia O jców d o ty c z y ły w zasadzie d w ó ch sp ra w . D om agano się n a jp ie rw p rz e p ro w a d ze n ia re o rg a n iz ac ji K u rii, n a stę p n ie zaś je j
„ u m ię d z y n a ro d o w ie n ia ’ ’.
W p ro w ad zen ie ty c h p o stu la tó w w życie zależało o stateczn ie od P ap ie ża, k tó re m u K u ria R zy m sk a słu ży pom ocą. P ap . P a w e ł V I s ta r a ł się sto su n k o w o szy b k o odpow iedzieć p o zy ty w n ie n a w y su n ię te p rz e z O jców p o stu la ty . N ie w e w sz y stk ic h p u n k ta c h b y ło to ła tw e i d la te g o w w ielu p rz y p a d k a c h o d n o w a K u rii d o k o n y w a n a b y ła pew inym i e ta p am i.
P ie rw sz y m k ro k ie m n a d ro d ze o d n o w y K u r ii R zy m sk iej b y ła re o rg a n iz a c ja K o n g re g a c ji Św . O ficjum , poniew aż n a tę d y k a s te rię sk ie ro w a n o w sposób szczególny o strze k ry ty k i. S tą d jeszcze przed d e fin ity w n y m p rz y ję c ie m d e k r e tu o p a ste rsk ic h z a d a n ia c h b is k u pów (28. X. 1965 r.), P a w e ł VI, w je d n e j z hom ilii w ygłoszonej w czasie IV sesji S o b o ru (18. X. 1965 r.) zap o w ied ział p rz e p ro w a d z e n ie w n a jb liż sz y m czasie re fo rm y Sw. O fic ju m 43.
R e a liz u ją c sw ą o b ietn icę ogłosił w d n iu 7 g ru d n ia 1965 r.
(w p rz e d d z ie ń za k o ń czen ia S oboru) m o tu p ro p rio In te g ra e se rv a n - dae, zm ie n ia ją c nazw ę, s tr u k tu r ę i sposób p o stę p o w a n ia Św . O fi- cjuim, k tó re w y stę p u je o d tą d pod n a z w ą K o n g re g a c ji N a u k i W ia
« AAS 67 (1975) 609—645 (PPK, t V III, z. 1, n n . 14447— 14572).
42 G dy id z ie o h isto rię te j in sty tu c ji por. m.i. d e l R e N., La Curia Romana, Lineam enti storico giuridicfi, R om a 1970.
43 Sacrosanctum O ecum enicum Concilium Vaticanum II. Cura et stu dio Secretariae Generalis Concilii Oecumenici Vaticani II, T ypis P o ly - Elottis V aticanis 1966, s. 1050 i n.
19] Działalność ustawodawcza Paw ła VI 11 r y 44. N ie b y ła to jgszćze o sta tec zn a re o rg a n iz a c ja , p o n iew aż d a l
sz e z m ia n y p rz y n io sły n a s tę p n e d o k u m e n ty p apieskie.
C ałościow ej o d n o w y K u rii R zy m sk iej d o k o n a ła k o n s ty tu c ja A p.
T iegim ini E cclesiae U niversae, z d n ia 15 s ie rp n ia 1967 r.45 Z m ie n iła o n a n azw ę w ie lu d y k a s t e r i i 46 oraz o k re ś liła n a now o s tr u k t u r ę i k o m p e te n c ję w sz y stk ic h in s ty tu c ji k u ria ln y c h . Sw ego ro d z a ju u z u p e łn ie n ie m te j o d n o w y b y ł O g ó ln y R e g u la m in K u r ii R z y m s k ie j (22. II. 1968 r . ) 47, ja k ró w n ież N o rm y s p e c ja ln e obo
w ią z u ją c e w S y g n a tu rz e A p o sto lsk iej (23. III. 1968 r.) 48.
M ów iąc o re o rg a n iz a c ji K u rii R zy m sk iej trz e b a zaznaczyć, że
~w je j s k ła d w eszły now e d y k a ste rie . N ow ą g ru p ę s ta n o w ią S e k r e ta r ia ty : Jed n o śc i C h rześcijan , D la N ie c h rz e ścija n i D la N ie w ie
rzących.
P a p . P a w e ł VI, u s ta n a w ia ją c K o m isje posoborow e (3. I. 1966 r.) p o z o sta w ił S e k r e ta r ia t Jed n o ści C h rześcijan , u sta n o w io n y ju ż przez pap. J a n a X X III p ism em ap. S u p e rn o D ej n u tu d n ia 5 czerw ca 1960 r .49 K o n s ty tu c ja R e g im in i E cclesiae U n iversa e o k re ś liła o s ta tecz n ie s tr u k tu r ę i k o m p e te n c ję tego S e k r e t a r i a t u 50, k tó ry o trz y m a ł k o m p e te n c ję ró w n ież w sp ra w a c h doty czący ch Ż ydów w as
pek cie re lig ijn y m .
S e k r e ta r ia t d la N ie c h rz e ścija n zo stał zap o w ied zian y przez pap.
P a w ła V I w h o m ilii w ygłoszonej .w d n iu 17 m a ja 1964 r. w b a z y lic e W a ty k a ń s k ie j 51. P ism o zaś ap o sto lsk ie z 19 m a ja 1964 r. p o w o ła ło do życia sp e c ja ln y zespół czyli S e k r e ta r ia t d la N iech rześci
j a n 52. Jeg o s tr u k tu r ę i k o m p e te n c ję sp re c y z o w a ła K o n s ty tu c ja ap.
R e g im in i E cclesiae U n iv e r s a e 53. Z tą d y k a s te rią złączony je st TJrząd d la u trz y m a n ia k o n ta k tó w z m u z u łm a n a m i 54.
B ra k je s t u rzęd o w eg o d o k u m e n tu p o w ołującego do życia S e k re ta r ia t d la N ie w ie rz ą c y c h 55. N a to m ia st w O sse rv a to re R om ano z 9
44 A A S 57 (1965) 952—955 (PPK. t. I, z. 1, nn, 398—417).
46 AAS 59 (1967) 885—928 (PPK , t. II, z. 1, n n . 1469—1690).
46 K o n g re g ac ja K ościoła W schodniego o trzy m ała liczbą m nogą: K on
g re g a c ja K ościołów W schodnich; K o n g re g ac ja K onsystorialm a zm ieniła nazw ę n a: k o n g reg a cja B iskupów ; K o n g re g ac ja S oboru n a : K o n g re g ac ja S p ra w D uchow ieństw a,; K o n g re g ac ja Z akonów n a : K o n g re g ac ja Z a
konów i I n s ty tu tó w Ś w ieckich; K o n g re g ac ja S em in a rió w i U n iw e rsy te tów n a : K o n g re g ac ja N au c za n ia K atolickiego; K o n g re g ac ja R o zk rze- w ia n ia W iary n a : K o n g re g ac ja E w angelizow ania N arodów czyli R oz- k rz e w ia n ia W iary.
47 R egolam ento G enerale della Curia Rom ana: AAS 60 (1968) 129—■
176 (PPK, t. II, z. 1, nn. 1734— 1946).
48 P P K , t. II, z. 1, nn. 1947—2144.
49 M otu p ro p rio Finis Concilio, n. 11 (PP K , t. I, z. 1, n, 431).
50 K o n sty tu c ja , n. 92—95 (PPK , t. II, z. 1, nn. 1637— 1642).
51 AAS 56 (1964) 433.
62 T am że, s. 560.
53 K o n sty tu c ja , nn. 96—100 (PPK , t. II, z. 1, nn. 1643— 1647).
:54 T am że, n. 100 (j.w., n. 1647).
35 P or. d e l R e N., dz. cyt., s. 214.
12 Ks. E. Sztafrow ski [101'
k w ie tn ia 1965 r. sp o ty k a m y k r ó tk ą n o ta tk ę m ó w iącą o u s ta n o w ie n iu tego S e k r e ta r ia tu i p o w ie rz e n iu k ie ro w n ic tw a k a rd . F r. K o
enigow i, a rc y b isk u p o w i W ie d n ia 36. N a s k u te k ta k ie j s y tu a c ji n ie k tó rz y p o d a ją jak o d a tę p o w o ła n ia te j d y k a s te rii 9 k w ie tn ia 1965 r . 57 T y m czasem A n n u a rio P o n tific io (1973 r.) w y m ie n ia d a tę k w ie tn ia 1965 r. (s. 416). A u to r o b szern eg o i g ru n to w n e g o o p r a co w a n ia o K u rii R zy m sk iej N. del R e stw ie rd z a , że S e k re ta ria t, zo stał p o w o łan y w d n iu 7 k w ie tn ia 1965 >r. — podczas g d y dzień.
9 k w ie tn ia u w a ż a za d a tę u sta n o w ie n ia k a rd . K o en ig a P rz e w o d n iczący m S e k r e t a r i a t u ss. W m o tu p ro p rio F inis C oncilio (3. I.
1966 r.) sp o ty k a m y ju ż u rz ęd o w ą w zm ian k ę o is tn ie n iu teg o S e
k r e ta r ia tu ss. K o n s ty tu c ja R e g im in i E cclesiae U n iv e rsa e o k reśliła, d o k ła d n ie j jego s tr u k tu r ę i k o m p e te n c ję 60, do k tó re j n a le ż y m.i..
b a d a n ie a teizm u i n a w ią z y w a n ie w ed le m ożności d ia lo g u z n ie w ierzący m i 81.
A oto d w ie n a stę p n e , ró w n ie ż now e d y k a s te rie K u rii R zy m sk ie j:
P a p ie s k a R a d a Ś w ieck ich i P a p ie sk a K o m isja „ Iu s titia e t P a x ” ., p o w o łan e w 1967 r. i z re o rg a n izo w a n e w 1976 r. W p ie rw sz e j f a zie o b y d w a o rg a n y z o stały p o w o łan e przez m o tu p ro p rio C a th o li- ca m C h risti E cclesiam (6. I. 1967 r.) i o trz y m a ły n a z w ę : R a d a . Ś w ieck ich i P a p ie s k a K o m isja stu d ió w „ Iu s titia e t P a x ” 62.
O bydw ie in s ty tu c je n ie ty lk o pow ołano je d n y m aktem, p ra w ny m , a<le iteż z o sta ły ze sobą ściśle złączone. P o sia d a ły w spólnego- przew odniczącego (k a rd y n a ła ) i w iceprzew o d n icząceg o (biskupa);
o trz y m a ły n a to m ia s t o d rę b n e s e k r e ta r ia ty i od ra z u rozdzielono' ic h k o m p e ten c ję. T a k i s ta n b y ł ty m czaso w y , bo oby d w ie in s ty tu c je b y ły p o w o łan e n a sposób eksiperym entu n a o k res 5 la t. Po u p ły w ie tego te rm in u p rzed łu żo n o ich' d ziałaln o ść n a d alsze p ię ciolecie. W n a s tę p n y m e ta p ie o b y d w a o rg a n y o trz y m a ły c a łk o w itą au to n o m ię i z o stały z reo rg an izo w an e . W o d n ie sie n iu do R a d y Ś w iec k ich u czy n iło to m o tu p ro p rio A p o sto la tu s p e ra g e n d i
z d n ia 10 g ru d n ia 1976 r .63, k tó re nieco zm ieniło n azw ę tego o rg a n u : P a p ie s k a R a d a Ś w ieckich.
N a czele R a d y sto i i k ie r u je n ią k a rd y n a ł przew odniczący,..
56 L ’O sse rv a to re R om ano, 9. IV. 1965, s. 2.
57 P or, op. S i x J. F., Od „S y lla b u sa ” do dialogu, W arszaw a 1972...
s, 137.
58 Dz. cyt., s. 214.
69 M otu p ro p rio Finis Concilio, n. 11 (PPK , t. I, z. 1, n. 432).
68 K o n sty tu c ja , ran. 101—102 (PPK , t. II, z. 1, n n . 1648— 1649).
61 P or. P ism o S e k re ta ria tu d la N iew ierzących w sp ra w ie studium - ateiz m u i p rzy g o to w a n ia do d ialogu z niew ierzący m i, z d n ia 10 lipca.
1970 x. (PPK , t. III, z. 1, nn. 4977—5005) oraz In s tru k c ję n a te m a t d ia logu z n ie w ierzą cy m i (28. V III. 1968 r.): AAS 60 (1968) 692—704 (PPK...
t. II, z. 2, nn. 3218—3298).
62 AAS 59 (1967) 25—28 (PPK , t. I, z. 3, nn. 1433—1443).
63 A A S 68 (1976) 696—700 (PP K , t. IX, z. 1, poz. 383).
I l l ] Działalność ustawodawcza Paw ła VI 13 w sp o m a g a n y przez zespół p re z y d ia ln y złożony z trz e c h k a r d y n a łów i z s e k re ta rz a . K o m p e te n c ja R a d y o b e jm u je w sz y stk ie s p r a w y z w iązan e z a p o sto la te m św ie c k ic h w K ościele o ra z z d y sc y p li
n ą d o ty czącą św ie c k ic h ja k o ta k ic h .
R e o rg a n iz a cji d ru g ie g o o rg a n u d o k o n ało m o tu p ro p rio Iu s titia m e t pacem , ogłoszone p rzez p a p . P a w ła V I ró w n ież w d n iu 10 g r u d n ia 1976 r . 64 K o m isja sk ła d a się z k a rd y n a łó w , b isk u p ó w , d u c h o w n y c h i św ieck ich , m ia n o w a n y c h p rz e z p a p ieża n a o k re s p ię ciu la t. K ie ru je n ią k a r d y n a ł przew o d n iczący , w sp o m a g a n y p rzez : s e k re ta rz a i p o d se k re trz a . Z a d a n ie m tego o rg a n u , je st a n a liz o w a
n ie — w z a k re sie d o k try n y , p a s te rz o w a n ia i a p o sto lstw a — s p ra w z w ią z a n y c h ze sp ra w ie d liw o śc ią i pokojem .
W śród n o w y c h d y k a s te rii K u rii R zy m sk iej p o ja w ił się ta k ż e G łó w n y U rząd S ta ty s ty c z n y K ościoła, p o w o łan y do życia k o n s ty tu c ją ap. R e g im in i E cclesiae u n iv e rsa e. Jeg o g łó w n y m z a d a n ie m .je st z b ie ra n ie i p o rz ą d k o w a n ie w iadom ości, k tó re w y d a ją się k o
n ieczn e luib poży teczn e d la lepszego p o z n a n ia s ta n u K ościoła i d o sta rc z e n ia pom ocy p a ste rz o m 6S.
M ając n a u w a d z e z m ian y poczy n io n e po w y d a n iu K o n sty tu c ji R e g im in i E cclesiae U n iversa e 66 trz e b a w sk azać n a jp ie rw n a K o n s ty tu c ję A p. Sacra R itu u m C ongregatio (8. V. 1969 r . ) 67, k tó r a
d o k o n a ła p o d z ia łu do ty c h czaso w ej K o n g re g a c ji O brzędów n a d w ie now e: K o n g re g a c ję S p ra w K u ltu Bożego i K o n g re g a c ję S p ra w K a n o n iz a c y jn y c h . J e d n a k ż e ż y w o t K o n g re g a c ji S p ra w K u ltu B o
żego tr w a ł z a le d w ie 6 la t. M ian o w icie w ro k u 1975 (11 listo p ad a ) K o n s ty tu c ją Ap. C onstans N obis 68 p ap. P a w e ł V I znosi d w ie d o ty c h c z a s o d rę b n e K o n g re g a c je : S a k ra m e n tó w i S p ra w K u ltu B o
żego, u s ta n a w ia ją c n a ic h m iejsce n o w ą o n a z w ie „K o n g re g a c ja S a k ra m e n tó w i S p ra w K u ltu B ożego”. D otychczasow y p o d z iał k o m p e te n c ji z o sta ł u trz y m a n y p rze z w y o d rę b n ie n ie d w ó ch sek cji:
S a k ra m e n tó w i S p ra w K u ltu Bożego.
P o o g ło szen iu K o n s ty tu c ji R e g im in i E cclesiae u n iv e rsa e w p ro w a d z a P a p ie ż z m ia n y ró w n ie ż w u rz ę d a c h K u rii R zy m sk iej. W śród t e j g ru p y d y k a s te rii k o n s ty tu c ja w y lic z a ła n a p ie rw sz y m 'm iejscu K a n c e la rię A p o sto lsk ą, k tó r a b y ła n ie w ą tp liw ie n a js ta rs z y m u rz ę d e m ap o sto lsk im , s ię g a ją c y m sw y m i p o c z ą tk a m i w ie k u IV, b ęd ąc przez d łu g i czas je d y n y m o rg a n e m iw sp ie ra ją c y m p a p ieża w k ie ro w a n iu c a ły m K ościołem . K ie d y je d n a k z b ieg iem w ie k ó w p o ja w ia ły się coraz to n o w e d y k a s te rie z a w ę ż ała się k o m p e te n c ja K a n c e la r ii A p o sto lsk iej. W o s ta tn im czasie p rz e jm o w a ł ją coraz w y
64 AA S 68 (1976) 700—703 (j.w., poz. 382).
65 K o n sty tu c ja Ap., n. 129 (P P K j t. II, z. 1, n. 1683).
66 P e w n e zm iany zasygnalizow ano ju ż w cześniej, m ianow icie w od
n ie s ie n iu do „R ady Ś w ieckich” i P ap ie sk ie j K o m isji „ lu s titia et P a x ”.
«7 A A S 61 (1969) 297—305 (PP K , t. II, z. 1, n n . 1694— 1733).
«• A A S 67 (1975) 417—420 (PP K , t. V III, z. 1, nn. 14573— 14581).
14 Ks. E. Sztafrow ski
ra ź n ie j P a p ie sk i S e k r e ta r ia t S t a n u 69. L ogicznym n a stę p stw e m t e j s y tu a c ji sta ło się m o tu p ro p rio p a p . P a w ła V I Q uo a p tiu s, z dnia.
27 lu te g o 1973 r . 79, k tó re zniosło K a n c e la rię A po sto lsk ą, a jej z a d a n ia p rzek a zało P a p ie s k ie m u S e k re ta ria to w i S tan u .
O bok K u rii R zy m sk iej ro z u m ia n e j w zn aczen iu ścisły m d z ia ła ją n a szczeblu ogólno k o ścieln y m ta k ż e in n e o rg a n y , k tó re są b ą d ź b ezp o śred n io zw iązane z poszczególnym i d y k a s te ria m i K u rii b ą d ź też n ie z a le żn ie od n ie j w s p ie ra ją P a p ie ż a w k ie ro w a n iu całym . K ościołem .
W g ru p ie p ie rw sz y c h w y p a d a n a jp ie rw w sk azać d w ie in s ty tu cje: K o m isję T eologiczną i P a p ie sk ą K om isję B ib lijn ą ; o b y d w ie zw iązan e z K o n g re g a c ją N a u k i W iary . K o m isja T eologiczna zo
s ta ła p o w o łan a 11 k w ie tn ia 1969 r .71, o trz y m u ją c ja k o g łó w n e z a d a n ie św iad czen ie pom ocy S to licy A p o sto lsk iej, a w szczególny sposób K o n g re g a c ji N a u k i W iary , w ro z w a ż a n iac h n a te m a t w a ż n ie jsz y c h spra.w d o k try n a ln y c h .
K o n s ty tu c ja R e g im in i E cclesiae u n iv e rsa e zazn aczy ła ogólnie, że w s p ra w a c h b ib lijn y c h K o n g re g a c ja N a u k i W ia ry p o zo staje w k o n ta k c ie z P a p ie s k ą K o m isją B ib lijn ą (.n, 37). W d n iu 27 c z e rw c a
1971 r. u k a z a ło się m o tu p ro p rio S e d u la cura, k tó re z a w ie ra p rz e p isy o k re śla ją c e n a now o s tr u k tu r ę w sp o m n ia n e j w y żej K o m is ji72.
Z o sta ła o n a ściśle zw iąza n a z K o n g re g a c ją N a u k i W i a r y 73. O d tą d fu n k c ję p rzew odniczącego K o m isji p ełn i k a rd y n a ł P r e f e k t w y m ie n io n e j K o n g reg acji.
W c e n tru m z a in te re so w a n ia so b o ru z n a la z ły się m.i. s p r a w y śro d k ó w społecznego prze k azu . M ając n a u w ad ze tę d z ied zin ę w sp ółczesnego życia, pap. P a w e ł V I d o k u m e n te m w y d a n y m z w ła
sn e j in ic ja ty w y (In fr u c tib u s m u ltis ) w d n iu 2 k w ie tn ia 1964, po
w o ła ł P a p ie s k ą R a d ę S p o łec zn y ch Ś ro d k ó w p rz e k a z y w a n ia m y ś li lu d z k i e j 74. P o w ierzo n o je j tro sce s p ra w y film u, ra d ia , te le w iz ji o ra z w szelk ich pism d ru k o w a n y c h . D la w p ro w a d z e n ia w życie po
sta n o w ie ń so b o ro w y ch z a w a rty c h w d e k re c ie „ In te r m irific a ” , K o
m isja w y d a ła o b sz e rn ą In s tru k c ję 7S.
69 P ap ie sk i S e k re ta ria t S ta n u na mocy K o n sty tu c ji Regim ini Eccle
siae Universae p rz e ją ł od K an c ela rii Ap. S e k re ta ria t B rew iów A po
stolskich, S e k re ta ria t B rew iów do p an u ją c y c h oraz S e k re ta ria t pism łacińskich, sta ją c się w te n sposób pow oli ja k b y p rzy w ró co n ą dawną.
K a n c e la rią A p ostolską p rz y sto so w a n ą do w spółczesnych p otrzeb (por..
M otu p ro p rio Quo aptius, w stą p — P P K , t. VI, z. 2, n. 11041).
70 A A S 65 (1973) 113— 116 (PPK , t. VI, z. 2, nn. 11036— 11047).
71 AAS 61 (1969) 540—541 (PP K , t. II, z. 2, nn. 3362—3373).
72 AA S (63 (1971) 665—669 (PP K , t. IV, z. 1, nn,. 7038—7058).
73 D odajm y, że P ap ie sk a K o m isja Biblijna, została p o w o łan a n a p o c zątk u naszego stu lecia (30. X. 1902 r.), by w sp ie ra ć rozw ój stu d ió w b ib lijn y ch . D okonał tego pap. L eon X III pism em ap. Vigilantiae stu - diiąue.
74 AAS 56 (1964) 289—292 (PPK , t. I, z. 3, nn. 1421— 1432).
75 In s tru k c ja Comm.unio et progressio, z d n ia 23 m a ja 1971 r.: A A S
Działalność ustawodawcza Paw ła VI 15'
W o k re sie p o so b o ro w y m n a s tą p iła re o rg a n iz a c ja D om u P a p ie skiego przez m o tu p ro p rio P o n tifica lis D om us, z d n ia 28 m a rc a 1968 r.76
P a p ie sk ą K o m isję O dnow y K o d ek su P ra w a K an o n iczn eg o po
w o ła ł jeszcze p ap . J a n X X III w d n iu 28 m a rc a 1963 r. Z aczęła o na je d n a k w p e łn i sw oje p ra c e d o p iero po zak o ń czen iu S o b o ru W a ty k a ń sk ie g o II. Pa<p. P a w e ł V I n ie je d n o k ro tn ie p o d e jm o w a ł a k ty zw iązan e zw łaszcza ze s tr u k tu r ą osobow ą K om isji. O n też w d n iu 17 k w ie tn ia 1964 r. p o w o łał Z espół K o n su lto ró w (o b ejm u ją cy 70 osób), k tó ry s ta ł się o rg a n e m d o ra d c z y m K o m isji 77.
W d n iu 16 c zerw ca 1972 r. w m iejsce d o ty ch cz aso w e j P a p ie sk ie j K o m isji re d a g o w a n ia W schodniego K o d ek su P r a w a K anonicznego, po w o łał Ojciec św . P a p ie sk ą K o m isję odnow y W schodniego K o d e k su P r a w a K an o n iczn eg o 78.
Z a ra z po za k o ń c z en iu p ra c S o b o ru zo stała u sta n o w io n a sp e c ja l
n a K o m isja, k tó r e j p o w ierzono z a d a n ie I n te r p r e ta c ji d o k u m e n tó w poborow ych. M ian o w icie w d n iu 3 sty czn ia 1966 r. p ap. P a w e ł VI p o w o łał m.i. C e n tra ln ą K om isję P o s o b o ro w ą 79, k tó ra o trz y m a ła d w a z a d a n ia : 1° u z g a d n ia n ia p ra c w sz y stk ic h K o m isy j P o so b o
ro w y c h i 2° in te r p r e ta c ji k o n s ty tu c ji i d e k re tó w soborow ych, ile k ro ć o k aże się to konieczne lu b p o ż y te c z n e 80. S e k r e ta r ia t S ta n u , p ism em z d n ia 11 lip c a 1967 r. p o d ał do w iadom ości, że O jciec św.
po w o łał P a p ie s k ą K o m isję I n te r p r e ta c ji D e k retó w S o boru W a ty k a ń sk ie g o II 81. W reszcie d n ia 14 k w ie tn ia 1969 r. u k a z a ło się w y ja śn ie n ie tegoż S e k r e ta r ia tu stw ie rd z a ją ce , że k o m p e te n c ja w ym . w y żej K o m isji ro zciąg a się ta k ż e >na d o k u m e n ty S to licy A p o sto l
sk ie j, w p ro w a d z a ją c e w życie u c h w a ły so b o ro w e 82.
P o zy c ja p ra w n a K u rii R zy m sk iej w czasie o p ró ż n ien ia S tolicy A p o sto lsk iej zo stała u re g u lo w a n a o sta tn io K o n sty tu c ją A p. R o
63 (1971) 593—656 (PPK , t. IV, z. 1, n a 7C83—7269). O b ejm u je ona 187 num erów .
76 A A S 60 (1968) 305—315 (PPK , t. II, z. 1, nn. 2342—2395).
77 Por. Com m unicatio-nes 9 (1977) 63, n. 2.
78 Leges Ecclesiae post CIC editae (collegit X. O c h o a), t. IV, kol.
6279. K o n g re g ac ja N auczania K atolickiego ery g o w ała 7 lipca 1971 r.
W y d z i a ł K anonicznego P ra w a W schodniego n a P a p ie sk im In sty tu c ie W schodnim : AAS 63 (1971) 791—792 (PP K , t. IV, z. 1, n.n. 6729—
6973).
70 M otu p ro p rio Finis Concilio pow ołało przed e w szy stk im K om isje P osoborow e, k tó re m ia ły św iadczyć pom oc p rzy w p ro w a d za n iu w ży
cie p o sta n o w ień soborow ych. Dla k o o rd y n ac ji p rac w sp o m n ia n y ch K o
m isji u sta n o w ił P ap ież K o m isję C e n traln ą , po w ierzając jej rów nież za d an ie in te rp re ta c ji d o k u m en tó w soborow ych (PP K , t. I, z. 1, n. 425).
80 Oto .pełna nazw a te j K om isji: Com m issio C entrali« co o rd in a n d is post C oncilium latooribus et Concilii D ecretis in te rp re ta n d is.
81 L eges Ecclesiae post CIC editae, t. III, kol. 5217 (n. 3577): P o n - tific ia Com m issio D eeretis Concilii V atican i II In te rp re ta n d is.
82 Tam że, t. IV, kol. 5514 (n. 3738).
16 Ks. E. Sztafrow ski [14]
m ano P o n tific i elig en d o (1. X. 1975 r.) w d w ó ch k o le jn y c h ro z
d ziałach : 1° N ie k tó re u rz ę d y w czasie o p ró ż n ie n ia S to licy Ap.
i 2° u p ra w n ie n ia K o n g re g a c y j i T ry b u n a łó w K u rii R zy m sk iej w czasie o p ró ż n ie n ia S to licy A p .83
K ie d y m ó w im y o K u rii R zy m sk ie j w y p a d a od ra z u w sp o m n ieć o in n y m o rg a n ie w sp ie ra ją c y m P a p ie ż a , ale w k ie ro w a n iu p rzez niego kościołem p a r ty k u la rn y m , tj. d iecez ją rzy m sk ą. W te j m a te rii m a m y do o d n o to w a n ia tr z y d o k u m e n ty . M otu p ro p rio R o - m a n a e U rbis (8. II. 1966 r.) w o k re sie b ezp o śred n io posoborow ym k ie ro w a n ie d ie ce zją rz y m sk ą b a rd z ie j p rz y sto so w ało do p o trz e b w sp ó łc z e sn y c h 84. B yło to je d n a k ty lk o d o ra ź n e i ty m czaso w e za- . ła tw ie n ie sp ra w y . S tą d p ap. P a w e ł V I p ro m u lg o w a ł w d n iu 28 sty czn ia 1977 r. n o w y d o k u m e n t, ty m ra z e m w fo rm ie b a rd z ie j u ro czy ste j, m ian o w icie K o n sty tu c ję Ap. V ica ria e p o te s ta tis 8S. Z a m ieszczone w n ie j n o rm y s a n k c jo n u ją i u z u p e łn ia ją , bądź te ż w r a zie p o trz e b y u c h y la ją d o ty ch czaso w e z a rz ą d ze n ia d o tyczące W i- k a r ia tu M iasta. W cześniej, bo w d n iu 30 czerw ca 1968 r. u k azało się m o tu p ro p rio R o m a n a e dioecesis, re g u lu ją c e sp ra w ę n a d a w a n ia b e n e fic jó w k o śc ie ln y c h w R zy m ie 86.
4. P ozostałe z m ia n y w za k re sie p ra w a osobow ego
N a p ie rw sz y m m ie jsc u tr z e b a w yliczyć w sp o m n ia n ą ju ż k ilk a k r o tn ie k o n s ty tu c ję A p. R o m a n o P o n tific i eligendo, z d n ia 1 p a ź d z ie rn ik a 1975 r., k tó r a n a n o w o u re g u lo w a ła s p ra w y zw ią zan e ' z o p ró ż n ie n ie m S to lic y A p o sto lsk iej i w y b o re m B isk u p a R zy m sk ie
go 87.
W y p e łn ia ją c ży czenie O jców so b o ru , z a w a rte w d e k re c ie C hri- stu s D o m in a s (nn. 9, 2 i 10, 1), P a w e ł V I p ro m u lg u je w d n iu 24 czerw ca 1969 r. m o tu p ro p rio S o llic itu d o o m n iu m E c c le s ia r u m 88, do ty czące fu n k c ji le g a tó w B isk u p a R zym skiego.
K ilk a d o k u m e n tó w u w z g lę d n ia b isk u p ó w , zw łaszcza ty ch , k tó rz y w y k o n u ją p a s te rs k ie p o słu g i w k o ścio łach p a r ty k u la rn y c h , tj.
w d iecezjach . G dy m a m y n a u w ad z e u p ra w n ie n ia p rz y słu g u ją c e b isk u p o m n a le ż y w sk azać p rz e d e w sz y stk im d w a d o k u m e n ty :
1° M otu p ro p rio P astorale m u n u s z d n ia 30 listo p a d a 1963 r .89 u d z ie la ją ce b isk u p o m p e w n y c h u p ra w n ie ń i p rz y w ilejó w . D o k u m e n t u k a z a ł się w p ie rw sz y m ro k u p o n ty fik a tu P a w ła V I i zm ie- 83 K o n sty tu c ja Apt, nn. 14—26 (PP K , t. V III, z. 11, nn. 14478—■
14490).
84 AAS 58 (1966) 115— 118 (PPK , t. X, z. 1, poz. 433).
85 AAS 69 (1977) 5— 18 (j.w., poz. 434).
36 AA S 60 (1968) 377—381 (PPK , t. II, z. 1, n n . 2261—2282).
v AAS 67 (1975) 609—645 (PP K , t. V III, z. 1, nn. 14447— 14572)i 88 AA S 61 (1969) 473—484 (PPK , t. II, z. 1, ran. 2283-^341).
89 AAS 56 (1964) 5— 12 (PP K , 1 I, z. 1, nn. 1—52).
115] Działalność ustaw odaw cza Paw ła VI 17 r ż a ł do z a a k c e n to w a n ia pozycji b iskupów . B y ł też odp o w ied zią n a p o s tu la ty w y su w a n e p rze z O jców w czasie Soboru. W p ie rw sz e j części m o tu p ro p rio zam ieszcza u p ra w n ie n ia , k tó re n a m ocy p r a w a p rz y s łu g u ją b isk u p o w i re z y d e n c ja ln e m u (i ty m , k tó rz y są z n im zró w n a n i) od m o m e n tu o b ję c ia diecezji, a k tó re m ogą być
■delegowane je d y n ie b isk u p o m : k o a d iu to ro w i i pom ocniczym oraz w ik a riu s z o w i g e n e ra ln e m u , n ig d y zaś in n y m , o ile n ie m a o ty m w y ra ź n e j w z m ia n k i w sa m y c h u p ra w n ie n ia c h . T y ch u p ra w n ie ń w yliczo n o 40. N ie k tó re z n ic h z d e a k tu a liz o w a ły się w późniejszym o k re s ie posob o ro w y m n a s k u te k w y d a n ia n o w y ch z a r z ą d z e ń 90.
W części d ru g ie j z n a jd u je się 8 p rz y w ile jó w p rz y słu g u ją c y c h w s z y s tk im b isk u p o m , ta k re z y d e n c ja ln y m ja k i ty tu la r n y m od ch w ili a u te n ty c z n e g o zaw ia d o m ie n ia o p ro w iz ji k an o n iczn ej.
2° M o tu p ro p rio De E p isco p o ru m m u n e rib u s, z d n ia 15 c z erw ca 1966 r .91, p o szerzy ło w ład zę d y sp e n so w a n ia p rz y słu g u ją c ą p a ste rzo m diecezji. S ta n o w iło ono w y p e łn ie n ie u c h w a ły so b o ro w ej z a w a r te j w d e k re c ie C h ristu s D o m in u s (n. 8, b). W e w sp o m n ian y m d o k u m en cie P a p ie ż o k re ślił p rz y p a d k i, w k tó ry c h sobie re z e rw u je -dyspensę od p ra w a kościelnego. Id e n ty c z n ą w ład zę b isk u p o m K o
ścio łó w W sch o d n ich P a w e ł V I p rz y z n a ł w d n iu 2 m a ja 1967 r.
w m o tu p ro p rio E piscopalis p o te sta tis 92.
U rzą d M ię d zy n aro d o w y ch S p ra w K o ścieln y ch ogłosił w d n iu 25 rn a rc a 1972 r. now e p rzep isy dotyczące k a n d y d a tó w do b isk u p stw a w K ościele Ł a c iń s k im 93. N a to m ia st K o n g re g a c ja S p ra w K u ltu B ożego, d e k r e te m z d n ia 9 p a ź d z ie rn ik a 1972 r . 94 u re g u lo w a ła na n o w o s p ra w ę w sp o m in a n ia b isk u p a w M o d litw ie E u c h a ry sty c z n ej.
P rz e p is y posoborow e d o k o n a ły p e w n y c h u proszczeń w o d n ie sie n iu do o d z n a k i o b rzęd ó w p o n ty fik a ln y c h , ja k ró w n ież g d y idzie
•o s tr ó j b isk u p ó w o ra z p rz y s łu g u ją c e im ty tu ły 9S.
W iele s p ra w z w ią z a n y ch z p o słu g ą b isk u p ó w d ie c e z jaln y c h r e g u lu je m o tu p ro p rio E cclesiae S a n cta e, k tó re w p ierw szej części za
w ie r a n o rm y w y k o n aw cz e do d w ó ch d e k re tó w soborow ych: C h ri- .stus D o m in u s (o p a s te rs k ic h z a d a n ia c h b isk u p ó w w K ościele)
90 P or. S z t a f r o w s k i E., Prawo Kanoniczne w okresie odnowy soborow ej, t. I, W arszaw a 1976, s. 317 m .
91 A A S 58 (1966) 467—472 (PP K , tu I, z. 1, nn. 179—226).
92 AA S 59 (1967) 385—390 (j.w., n n . 227—256).
93 AAS 64 (1972) 386—391 (PP K , t. V, z. 1, n n . 8725—8759).
94 T am że, ss. 692—694 (j.w., nn. 8760—8771).
95 M otu p ro p rio Pontificalia insignia (21. VI. 1968) w p ro w ad ziło zm ia- Jiy w u ży w a n iu odanak p o n ty fik a ln y c h : AA S 60 (1968) 374—377 — P P K , t. II, zi. 1, nn, 2396—2409; In s tr u k c ja Pontificales ritus (21. VI.
1968): tam że, ss. 406—414 — j.w., nn. 2410—2455 poczyniła uproszczenia
■w obrzędzie i o d zn ak ach p o n ty fik a ln y c h ; In s tru k c ja Ut sive P ap ie sk ie g o S e k re ta ria tu S ta n u (31. III. 1969) dotyczy stro ju , ty tu łó w i o d zn a k k ard y n a łó w , b isk u p ó w i niższych p ra ła tó w : AAS 61 (1969) .334—340 — P P K , t. II, z. 1, n n . 2456—2505.
2 — P r a w o K a n o n ic z n e
18 Ks. E. Śztafrow ski [161 i P re sb y te ro ru m ordinis (o życiu i p o słu d ze k ap ła n ó w ) 96. W sposób n ie z w y k le w y c z e rp u ją cy cała p o słu g a b isk u p a zo sta ła u k a z a n a w o b szern e j In s tru k c ji K o n g re g a c ji B isk u p ó w (Ecclesiae im a g o ) z d n ia 22 lu teg o 1973 r .97
T rz e b a «też w ty m m ie jsc u o d n o to w ać p o ja w ie n ie się w o k re s ie p o so b o ro w y m n o w y ch o rd y n a riu s z y p e rso n a ln y c h : p r a ła ta p e rso n a ln e g o 98 i d e le g a ta d u sz p a ste rz y m ig ra n tó w 99.
B isk u p i d ie c e z jaln i o trz y m a li znacznie w ięk szą sw obodę w za
k re sie o b sa d z a n ia s ta n o w isk k o ścieln y ch , n a s k u te k zn iesien ia r e z e rw a tó w p ap iesk ic h , eg zam in u k o n k u rso w eg o o ra z in n y c h r e s tr y k cji o b o w ią z u ją c y ch d o ty c h czas w te j m a te rii 10°.
K o n g re g a c ja B isk u p ó w o g ło siła w d n iu 29 c z erw ca 1975 r. d e k r e t d o ty cząc y n a w ie d z a n ia p ro g ó w apostolskich, oraz. spraw o zd ań , d ie c e z jaln y c h 101.
G dy idzie o b isk u p ó w k o a d iu to ró w i pom ocniczych, to prawo>
posoborow e — m a ją c n a u w ad ze p o s tu la t z a w a rty w d e k re c ie C h ristu s D o m in u s (n. 25, 1) — p o d ję ło p ró b ę w ięk szeg o z a a k c en to w a n ia ich godności b isk u p iej. K o n k re tn y m tego w y ra z e m j e s t nało ż en ie p ra w ie fo rm a ln e g o o b o w iązk u n a b isk u p a diecezjalnego,, b y k o a d iu to ra m ia n o w a ł w ik a riu sz e m g e n e ra ln y m , b isk u p a zaś po
m ocniczego w ik a riu sz e m g e n e ra ln y m lu b b is k u p im 102. Ponadto- b isk u p i pom ocniczy, w czasie o p ró żn ien ia stolicy b isk u p ie j nie. t r a cą u p ra w n ie ń , ja k ie p o siad ali p ia s tu ją c w cześniej (sede p len a ) fu n k c ję w ik a riu sz a g e n e ra ln e g o lu b b isk u p ieg o 103. D la te j s a m e j p rzy czy n y ci, k tó rz y d o k o n u ją w y b o ru w ik a riu sz a k a p itu ln e g o po
w in n i w y b ra ć n a te n u r z ą d jed n eg o z b isk u p ó w pom ocniczych B isk u p i d ie c e z jaln i o trz y m a li n o w y ch w sp ó łp raco w n ik ó w , k tó r y
56 M otu p ro p rio Ecclesiae Sanctae z d n ia 6 sie rp n ia 1966 r.: A A S 58 (1966) 757—787 (PPK , t. I, z. 1, ran. 59— 103).
97 Directorium de paśtorali m unere Episcoporum, Ty.pi® Polyglottis.
V aticanis 1973 (PP K , t,. VI, z. 1).
98 P or. m o tu p ro p rio Ecclesiae Sanctae, I, n. 4,4 (PPK , t. I, z. 1,.
n. 64) i K o n sty tu c ja Ap. Regim ini Ecclesiae Universae, n. 49 § 1 (PPK , t. II, z. 1, n. 1557).
99 I n s tr u k c ja K o n g re g ac ji B iskupów (22. V III. 1969 r.) dotycząca-, d u sz p a ste rstw a em ig ran tó w , nn. 44—51 (PPK , t. II, z. 2, n n . 3092—
3109).
100 M otu p ro p rio Ecclesiae Sanctae; 1, n, 18 (PP K , t. I, z. 1, n. 78)- 101 AAS 67 (1975) 674—676 (PPK , t. V III, z. 1, n a 14582— 14601). O p ra cow ano też n o w y F o rm u la rz sp raw o zd a ń p ię cio letn ich (j.w., n n . 14605—
14696).
102 P or. M otu p ro p rio Ecclesiae Sanctae, I, n. 13 § 2 (PPK , t. I,, z. 1, n. 73); I n s tr u k c ja Ecclesiae imago, n. 199, 3 i 201, 2 (PPK , t. VI„
z. 1, nn. 10941 i 10952).
103 M otu p ro p rio Ecclesiae Sanctae, I, n. 13 § 3 (P P K , t. I, z. 1, n. 73).
104 Tam że.
[17] Działalność ustaw odaw cza Paw ła VI 19 m i m o g ą b yć w ik a riu s z e b isk u p i, w y p o sażen i w ra z ie p o trz e b y w godność b isk u p ią 10S.
M a ją c n a u w a d z e n a d a n ie w ięk szej sk u teczn o ści b isk u p ie m u po
słu g iw a n iu w K ościele p a r ty k u la r n y m n a k a z a n o lu b zalecono po
w o ła n ie sz e reg u o rg a n ó w d o rad cz y ch . N a p ierw sze m iejsce w y s u w a się R a d a K a p ła ń sk a , k tó r a w y ra ź n ie n a w ią z u je do o k re su , w k tó ry m b isk u p m ia ł p rz y sobie całe g ro n o p re z b ite ró w , w sp ie ra ją c e go b ezp o śred n io w w y p e łn ia n iu p a s te rs k ie j posługi. P o w o ła n ie tego o rg a n u dorad czeg o je st o b o w iązk iem każdego b isk u p a d ie c e z jaln e g o 106.
P o ja w ie n ie się n ow ego o rg an u , k tó reg o fu n k c je są n ie m a l id e n ty c z n e z z a d a n ia m i z w ią zan y m i d o tą d z k a p itu łą k a te d ra ln ą , w y łoniło od ra z u s p ra w ę ich w z a je m n e j re la c ji, a ta k ż e p y ta n ie co do przyszłości dotychczasow ego o rg a n u . N a ra z ie tym czasow o zach o w an o u p ra w n ie n ia k a p itu ły , ale w y ra ź n ie p rzy zn an o p ie rw szeń stw o R ad jzie K a p ła ń sk ie j, je j re z e rw u ją c ty tu ł s e n a tu b isk u p ie go. W szystko je d n a k w sk a z u je n a to, że k a p itu ły n ie z o sta n ą zn ie
sio n e 107.
D ru g im w a ż n y m o rg a n e m , k tó ry n ie ty lk o m oże w y p o w ia d a ć sw o je zdanie, lecz jed n o cześn ie św iad czy ć w sze c h stro n n ą pom oc w p o d e jm o w a n iu ró żn y c h in ic ja ty w d u sz p a ste rsk ic h o p a rty c h n a g łę b o k im s tu d iu m te o re ty c z n o -p ra k ty c z n y m , je s t R a d a D u sz p a ste r
ska. O rg a n te n o b e jm u je ró w n ież św ieck ich , k tó rz y n a w e t p o w in n i sta n o w ić w n im w iększość. N ie je s t je d n a k n a k a z a n y 108.
G dy idzie o p o z o stałe o rg a n y to n a le ż y w sk az ać n a stę p u ją c e K o m isje:
1° K o m isja L itu rg ic z n a , n a k a z a n a ju ż w K o n sty tu c ji so b o ro w ej 0 L itu rg ii (n. 45, 1), o trz y m a ła d o k ła d n ie jsz e o k re śle n ie s tr u k tu r y 1 k o m p e te n c ji w p ra w ie posob o ro w y m 109. G łó w n y m je j za d a n ie m je s t re a liz o w a n ie odn o w y litu rg ic z n e j p o d ję te j n a sz e ro k ą sk a lę w o k re sie posoborow ym .
2° K o m isja M u zy k i K o ścieln ej z o sta ła zaleco n a przez K onsity- 105 M otu p ro p rio Ecclesiae Sanctae, I, n. 14 §§ 1—5 (PP K , t. I, z. 1, n. 74). Por. I n s tru k c ja Ecclesiae imago, n. 202 (PP K , t. VI, z. 1, n n . 10954— 10957).
106 M otu proiprio Ecclesiae Sanctae, I, n. 15 §§ 1—5 (PP K , t. I, z. 1, n. 75); O kólnik K o n g re g ac ji S p ra w D ucho w ień stw a (11. IV. 1970): A A S 62 (1970) 459—465 (PP K , t. III, z. 11, nn. 4565—4597); I n s tr u k c ja Eccle
siae imago, n. 203 (PPK , t. VI, z. 1, n n , 10958— 10963).
107 W sk azu je n a to I n s tr u k c ja Ecclesiae imago, n. 205 (j.w., n n . 10969— 10971) .i p rz e d e w szy stk im sc h em a t now ego K odeksu, K sięg a II o L udzie Bożym, kan. 317—325.
108 M otu p ro p rio Ecclesiae Sanctae, I, n. 16 §§ 1—5 (PP K , t. I, z. 1, n. 76); O kólnik K o n g re g ac ji S p ra w D uchow ieństw a, z d n ia 25. I. 1973 r.
(PP K , t. V II, z. 1, n n . 12965—12994); I n s tr u k c ja Ecclesiae imago, n. 204 (PP K , t. VI, z. 1, nn. 10964— 10968).
109 I In s tru k c ja W ykonaw cza do k onst. soborow ej o L itu rg ii In ter oecumenici (26. IX. 1964 r.), n. 47 (PP K , Ł I, z. 2, o n . 891—895).
