• Nie Znaleziono Wyników

Glückauf, Jg. 45, No. 43

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Glückauf, Jg. 45, No. 43"

Copied!
36
0
0

Pełen tekst

(1)

B e z u g p r e is

v ie r te ljä h r lic h : b ei A b h o lu n g in d e r D r u c k e r e i 5 JC ; b e i B e z u g d u r c h d ie P o s t und d en B u c h h a n d e l 6 JC ; u n te r S tre ifb a n d fü r D e u ts c h ­ land, Ö s t e r r e i c h - U n g a r n u n d

L u x e m b u r g 8 JC ; u n te r S tr e if b a n d im W e ltp o s t,

v e re in 9 JC.

Gl ü c k a u f

Berg- und H üttenm ännische Zeitschrift

A n z e i g e n p r e i s :

f ü r d ie 4 m a l g e s p a lte n e N o n p .- Z e i le o d e r d e re n R a u m 25 P f .

N ä h e r e s ü b e r P r e is - e r m ä s s ig u n g e n b e i w ie d e r h o lt e r

A u fn a h m e e r g ib t d e r a u f W u n s c h z u r V e r f ü g u n g

ste h e n d e T a r if .

Nr. 43

E in z e ln u m m e r n w e rd e n n u r i A u s n a h m e fä lle n a b g e g e b e n .

23. O k to b er 190 9 4 5 . J a h r g a n g 1

Inhalt:

S e it e

1 5 4 5

1 5 5 0

1 5 5 6 D i e B r u c h g e f a h r d e r D r a h t s e i l e . V o n D i p l o m ­

i n g e n i e u r B o c k , H a n n o v e r ...

D a s M e t a l l h ü t t e n w e s e n i m J a h r e 1 9 0 8 . V o n P r o f e s s o r D r . B . N e u m a n n , D a r m s t a d t ( S c h l u ß ) T u r b o k o m p r e s s o r a n l a g e a u f Z e c h e S t e r k r a d e

d e r G u t e h o f f n u n g s h ü t t e . V o n O b e r i n g e n i e u r B a n n e r , S t e r k r a d e ... ...

D i e o r g a n i s i e r t e F ü r s o r g e f ü r d i e e r k r a n k t e n F a m i l i e n a n g e h ö r i g e n d e r B e r g l e u t e i n P r e u ß e n . V o n B e r g a s s e s s o r S c h m i d , H ü l s ( S c h l u ß ) ...1 5 5 9 D i e E i n f ü h r u n g e i n e s A r b e i t s n a c h w e i s e s i m

R u h r b e r g b a u ... 1 5 0 3 M a r k s c h e i d e w e s e n : B e o b a c h t u n g e n d e r E r d b e b e n ­

s t a t i o n d e r W e s t f ä l i s c h e n B e r g g e w e r k s c h a f t s k a s s e in d e r Z e i t v o m 1 1 .— 1 8 . O k t o b e r 1 9 0 9 ... 1 5 6 5 M i n e r a l o g i e u n d G e o l o g i e : D i e E x k u r s i o n e n d e r

5 4 . a l l g e m e i n e n V e r s a m m l u n g d e r D e u t s c h e n G e o l o g i s c h e n G e s e l l s c h a f t z u H a m b u r g . . . . 1 5 6 5 V o l k s w i r t s c h a f t u n d S t a t i s t i k : S t e i n k o h l e n ­

f ö r d e r u n g u n d - a b s a t z d e r s t a a t l i c h e n S a a r -

S e it e g r u b e n i m S e p t e m b e r 1 9 0 9 . A u s f u h r d e u t s c h e r K o h l e n n a c h I t a l i e n a u f d e r G o t t h a r d b a h n im S e p t e m b e r 1 9 0 9 ... 1 5 6 7 V e r k e h r s w e s e n : W a g e n g e s t e l l u n g z u d e n Z e c h e n ,

K o k e r e i e n u n d B r i k e t t w e r k e n d e s R u h r k o h l e n ­ b e z i r k s . K o h l e n - u n d K o k s b e w e g u n g i n d e n R h e i n ­ h ä f e n z u R u h r o r t , D u i s b u r g u n d H o c h f e l d i m S e p ­ t e m b e r 1 9 0 9 . A m t l i c h e T a r i f v e r ä n d e r u n g e n . . . 1 5 6 7 M a r k t b e r i c h t e : E s s e n e r B ö r s e . D ü s s e l d o r f e r B ö r s e .

V o m f r a n z ö s i s c h e n K o h l e n m a r k t . V o m b e l g i s c h e n K o h l e n m a r k t . V o m r h e i n i s c h - w e s t f ä l i s c h e n E i s e n m a r k t . V o m a m e r i k a n i s c h e n K u p f e r m a r k t . V o m a m e r i k a n i s c h e n P e t r o l e u m m a r k t . M e t a l l ­ m a r k t L o n d o n . N o t i e r u n g e n a u f d e m e n g l i s c h e n K o h l e n - u n d F r a c h t e n m a r k t . M a r k t n o t i z e n ü b e r N e b e n p r o d u k t e ... 1 5 6 8 P a t e n t b e r i c h t ... 1 5 7 4 B ü c h e r s c h a u ... 1 5 7 7 Z e i t s c h r i f t e n s c h a u ... 1 5 7 8 P e r s o n a l i e n ... ■ ... 1 5 8O

Die Bruchgefahr der Drahtseile.

V o n D i p l o m - I n g e n i e u r B o c k , H a n n o v e r .

I. Mängel der heutigen Näherungsverfahren zur Berechnung der D rahtseile und Überblick über das

neue Verfahren des Verfassers.

B ei d e r B e r e c h n u n g d e r D r a h ts e ile w ir d im a llg e ­ m einen d ie F o r d e r u n g a u f g e s te l lt, d a ß d ie a u s d e r L a s t b e re c h n e te n Z u g s p a n n u n g e n oz u n d d ie d u r c h d a s U m ­ biegen d e r S eile h e r v o r g e r u f e n e n B ie g u n g s p a n n u n g e n oi, z u sa m m e n e in e b e s t im m t e a ls z u lä s s ig e r a c h t e t e G re n z e özui n ic h t ü b e r s c h r e i t e n 1.

G egen d ie s e s V e r f a h r e n la s s e n sic h E in w ä n d e e r h e b e n in b e zu g a u f :

1. die E r m i t t l u n g d e r Z u g s p a n n u n g oz, 2. d ie E r m i t t l u n g d e r B ie g u n g s p a n n u n g o ()

3. d ie B e u r te i lu n g d e r B r u c h g e f a h r d e r D r ä h te . 1. D i e E r m i t t l u n g d e r Z u g s p a n n u n g . oz d e s D ra h te s is t f ü r e in f a c h g e s c h lu n g e n e S e ile k la r u n d e in ­ w an d frei v o n B e r g 2 k ü r z lic h d u r c h g e f ü h r t w o rd e n . E r h a t

‘ R e u l e a u x , D e r K o n s t r u k t e u r . 1. A u f l . B r a u n s c h w e ig 1861-62’

J u liu s R i t t e r v o n H a u e r , D i e F ü r d e r m a s c h in e n d e r B e r g w e r k e ' 3. A u f l. 1885, S. 10; B a c h , D ie M a s c h in e n - E le m e n t e 1908,10. A u f ) . S. 685' M i l k o w s k y , B e r g - u. H ü t t e n m ä n n is c h e s J a h r b u c h d e r k . k . B e r g ­ a k a d e m ie n z u L e o b e n u. P r i b r a m 1901, S. 466; H r a b ä k , D ie D r a h t s e ile . 1902 S. 130. » H ü tte « , 20. A u f l . S . 732.

* B e r g , D e r S p a n n u n g z u s t a n d e in f a c h g e s c h lu n g e n e r D r a h t s e ile . D i s s e r t a t i o n H a n n o v e r 1907 u. D i n g l . P o l y t . J o u r n a l 1907.

g e z e ig t, d a ß d ie b is h e rig e n A n s ä tz e m e h r o d e r w e n ig e r u n b r a u c h b a r s in d , d a sie g e g e n d ie G le ic h g e w ic h tb e d in ­ g u n g e n v e r s to ß e n . A ls E r g e b n is fin d e t er, d a ß e in e r ic h tig e A u s m i tt lu n g d e r S p a n n u n g e n im m e r a u f d ie P re s s u n g e n z w is c h e n d e n e in z e ln e n D r ä h t e n u n d d e r S e e le R ü c k s ic h t n e h m e n m u ß , u n d d a ß d ie A u fg a b e s t a t i s c h u n b e ­ s t i m m t is t. D ie z a h le n m ä ß ig e A u s w e r tu n g d e r w irk lic h e n S p a n n u n g e n d e s D r a h t e s f ü r e in e in z e ln e s S eil is t e r s t n a c h F e s t s te l lu n g d ie s e r P r e s s u n g e n m ö g lic h , je n a c h d e r E i g e n a r t d e s S eiles. D a a b e r d ie F e s t s t e l l u n g d e r P r e s s u n g e n o h n e w e ite r e s n ic h t d u r c h f ü h r b a r is t, w ird m a n a u c h b e i B e n u tz u n g d e r B e r g s c h e n A n s ä tz e a u f e in e A b s c h ä tz u n g d e r S p a n n u n g e n a n g e w ie s e n se in . F ü r m e h r f a c h g e s c h lu n g e n e S eile f e h l t a b e r h e u te n o c h je d e r z u v e rlä s s ig e A n s a tz . M a n is t d a h e r b e i d ie s e n a m m e is te n v e r w e n d e te n S e ile n e r s t r e c h t a u f e in e b lo ß e A b s c h ä tz u n g d e r Z u g s p a n n u n g e n a n g e w ie s e n .

A m h ä u f i g s te n w ir d d ie Z u g s p a n n u n g d e r D r a h ts e ile a u s d e r G le ic h u n g b e r e c h n e t :

Oz = ■1 • 71 ’ O 2

Q

. 2 V

4

(2)

in d e m m a n a n n im m t , d a ß s ä m tl ic h e b e i e in e m w a g e ­ r e c h t e n S c h n i t t g e tr o f f e n e n D r ä h te (i) v o n d e r D ic k e d sic h in g le ic h e r W e is e a n d e r Z u g la s t Q b e te ilig e n .

D ie se G le ic h u n g is t a u s v e r s c h ie d e n e n G r ü n d e n u n ­ g e n a u . Z u n ä c h s t w e rd e n d ie D r ä h t e n ic h t in K re is e n v o m F lä c h e n i n h a lt i = n . <52/ 4, s o n d e r n in E llip s e n g e ­ s c h n i tt e n . D a m it h ä n g t z u s a m m e n , d a ß d ie a u s d e m w a g e ­ r e c h t e n S c h n i t t g e w o n n e n e S p a n n u n g Q /i • f ü b e r h a u p t n ic h t N o r m a ls p a n n u n g d e s D r a h te s is t, s o n d e r n m it d e r D r a h ta c h s e e in e n W in k e l e in s c h lie ß t; m ith i n lie fe r t Q /i ■ f n u r d ie a c h s ia le S p a n n u n g s k o m p o n e n te , b e z o g e n a u f e in e n w a g e r e c h te n S c h n it t d u r c h d a s S eil. D ie G le ic h u n g n im m t fe r n e r n u r R ü c k s ic h t a u f d ie a c h s ia le L a s t Q, n ic h t a b e r a u f e tw a ig e K r ä f t e p a a r e u n d a u f d ie v o r g e n a n n te n P re s s u n g e n . D ie e in f a c h e G le ic h u n g w ü r d e n u r r i c h ti g se in f ü r d e n n ic h t v o r k o m m e n d e n F a ll, d a ß s ä m tl ic h e D r ä h t e p a r a lle l z u r S e ila c h se s in d . W ie w e it e in s o lc h e s S eil a b e r v o n e in e m w irk lic h e n a b w e ic h t, g e h t d a r a u s h e r v o r , d a ß d a s S eil m i t p a r a lle l d e r A c h se la u f e n d e n D r ä h te n d e n E la s t i z i ­ tä t s m o d u l E d e s D r a h te s h a t , w ä h r e n d E f ü r d a s w irk lic h e S eil e tw a z w isc h e n 1 / 3 u n d 3/ 4 E d e s D r a h t es s c h w a n k t. M an w ird b e h a u p te n k ö n n e n , d a ß e in S eil u m s o d e h n b a r e r w ird , je m e h r d ie D r ä h t e g e g e n d ie S e ila c h s e g e n e ig t s in d . D a s w ir k lic h e D r a h ts e il is t a ls o e in d u r c h a u s a n d e r e r K ö r p e r a ls d e r, w e lc h e r d e m e in f a c h e n A n s a tz f ü r oz z u ­ g r u n d e g e le g t is t. E in S eil is t k e in e in f a c h e r, s o n d e r n ein z u s a m m e n g e s e tz te r K ö r p e r .

V o r a lle m w ir d a b e r in d e r G le ic h u n g n ic h t b e r ü c k ­ s i c h ti g t, d a ß b e i d e n m e h r f a c h g e s c h lu n g e n e n S e ile n d ie D r ä h t e e in e s w a g e r e c h te n S c h n it te s d ie v e r s c h ie d e n s te n N e ig u n g s w in k e l h a b e n , s c h w a n k e n d e tw a v o n 0 b is 45°, s o w o h l b e i L ä n g s s c h la g a ls a u c h b e i K re u z s c h la g , so d a ß ih r e T e iln a h m e a n d e r Ü b e r tr a g u n g d e r L a s t v o ll­

s t ä n d ig v e r s c h ie d e n se in w ird . B e i K r e u z s c h la g h a b e n d ie s te ile r lie g e n d e n ä u ß e r n D r ä h t e v e r m u tl ic h e rh e b lic h m e h r z u t r a g e n a ls d ie m e h r g e n e ig te n in n e r n . B e i L ä n g s ­ sc h la g lie g e n d ie s c h r ä g e r la u f e n d e n D r ä h t e a u ß e n , d ie s t e il e r la u f e n d e n d a g e g e n in n e n , so d a ß h ie r d ie V e r ­ h ä lt n i s s e u m g e k e h r t sin d .

F ü r d ie Z u g s p a n n u n g e n w ü r d e sic h b e i e in e m K r e u z ­ s c h la g - R u n d s e il m i t 6 D r ä h t e n in je d e r L itz e e tw a ein B ild n a c h F ig . 1 e rg e b e n .

B e i B e n u tz u n g d e s e in f a c h e n V e r h ä it n is w e r te s Q /i ■ f m u ß m a n sic h a ls o s t e t s b e w u ß t b le ib e n , d a ß d ie s e r n u r e in e g ro b e A n n ä h e r u n g lie fe r n k a n n , d ie h ö c h s te n s g e ­ s t a t t e n w ird , d ie G r ö ß e n o r d n u n g d e r z u e r w a r t e n d e n A c h s ia lk o m p o n e n te , a b e r k e in e s w e g s ih r e n w a h r e n W e r t z u e r m it te l n . V ie lle ic h t w ird h ie r m i t d ie g r ö ß t e u n d k l e i n s t e S p a n n u n g o z u m e tw a 25 b is 100 p C t f e h le r h a f t g e s c h ä tz t.

E s so ll k u r z ü b e r s c h la g e n w e rd e n , w e lc h e r Z a h le n ­ w e r t f ü r oz im B e tr ie b e a n g e n o m m e n w ird . I m a ll­

g e m e in e n w ir d s e ite n s d e r B e h ö r d e n b e i F ö r d e r s e ile n als H ö c h s tw e r t 1/ 6 d e r Z e rre iß fe s tig k e it K z z u g e la sse n , w o b e i a u f d ie B ie g u n g s p a n n u n g k e in e R ü c k s ic h t g e n o m m e n w ird . B e i S e ile n f ü r A u fzü 'g e d a r f d ie a u f je d e s S eil e n t ­ fa lle n d e Z u g - u n d B ie g u n g s p a n n u n g n i c h t m e h r a ls 1/ fi s e in e r B r u c h f e s tig k e it 1 b e tr a g e n . D a s w ü r d e b e i K z = 12 0 0 0 a t e in e h ö c h s te Z u g s p a n n u n g v o n 2 0 0 0 a t

e rg e b e n . D a s d a s S eil h e r s te lle n d e W e rk r e c h n e t bei d e r L ie f e r u n g m e is te n s m i t 1/ 8 K z- so d a ß fü r ein e n ts p r e c h e n d e s n e u e s S e il 1500 a t fü r Z u g zu g ela ssen w e rd e n .

D e m g e m ä ß s in d a u c h d ie e n ts p r e c h e n d e n v o n den p r e u ß is c h e n B e r g b e h ö r d e n v o r g e s c h r ie b e n e n Z a h le n ü b er d ie H ö c h s tb e l a s tu n g d e s S e ile s n u r a ls g ro b e M itte lw e rte a u f z u f a s s e n 1.

2. A u c h d ie E r m i t t l u n g d e r B i e g u n g s p a n n u n g oi, n a c h d e m h e u ti g e n V e r f a h r e n is t f e h le rh a ft.

D ie e in f a c h s te u n d in d e r P r a x i s v ie l g e b ra u c h te B e z ie h u n g

D > 1 0 0 0 • d f ü r F ö r d e r - u n d T r a n s m is s io n s s e ile u n d

D > 4 0 0 • <5 2

fü r K r a n s e ile is t e in e re in e E r f a h r u n g s f o r m e l, die die B ie g u n g s p a n n u n g o b in d e n z u lä s s ig e n G re n z e n h alten w ill, d e n W e r t a b u n m i t t e l b a r a b e r n ic h t e n t h ä l t . D be­

d e u t e t d a r i n d e n D u r c h m e s s e r d e r T ro m m e l, Scheibe o d e r R o lle , u m d ie d a s S eil g e s c h lu n g e n is t (im folgenden h ä u f ig k u r z a ls S c h e ib e n d u r c h m e s s e r b e z e ic h n e t) u n d 6 d ie D r a h td i c k e , b e id e in Z e n ti m e t e r n g e m e s se n .

E in e d ie B ie g u n g s p a n n u n g o b e n t h a l t e n d e G leichung

„ F ^

D

1 v g l. z. B . A llg e m e in e B e r g p o l i z e i v e r o r d n u n g f i l r d e n V e r w a lt u n g s ­ b e z i r k d e s K g l . O b e r b e r g a m t e s z u C la u s t h a l v o m 26. S e p t . 1899. S . 41;

f e r n e r F o l i z e i v e r o r d n u n g b e tr e f f e n d d i e E i n r i c h t u n g u n d d e n B e tr ie b v o n A u f z ü g e n ( F a h r s t ü h le n ) , § 13. V e r l a g v o n O. H a m m e r s c h m id t H a g e n i. W . 1908.

2 F ü r s e h r b ie g s a m e S e ile f i n d e t m a n R > 250, • ö u n d fü r K a b e l­

s e ile R > 200 ■S. ( v g l. H r a b i i k , D i e D r a h t s e il e , 1902, S . 144.)

(3)

23. O ktober 1909 G l ü c k a u f 1547

in der E d e n E l a s t iz i t ä t s m o d u l d e s D r a h te s b e d e u te t , soll zuerst vo n R e u l e a u x 1 a u f g e s te l lt se in .

Diese F o rm e l e n t h ä l t d ie v o n R e u le a u x a u s g e s p ro c h e n e Annahme, d a ß d ie D r ä h t e im g e ra d e n S eil p a r a lle l z u r Seilachse liegen. D ie n a c h f o lg e n d e n U n te r s u c h u n g e n werden ein U r te il d a r ü b e r lie fe rn , in w e lc h e m M a ß e d ie aus dieser F o rm e l b e r e c h n e te n B ie g u n g s p a n n u n g e n v o n den w irk lich en a b w e ic h e n .

E ine a n d e re v o n B a c h 2 a n g e g e b e n e F o r m e l l a u t e t -

3 rr ö

e b = 8 E ' D '

Durch E in f ü h r u n g d e r B e r ic h tig u n g z if f e r 3/ 8 h o f f t B a c h , (he A bw eich u n g , d ie z w is c h e n d e n E r g e b n is s e n d e r R e u - leauxschen F o r m e l u n d d e r w ir k lic h e n B ie g u n g s b e a n ­ spruchung b e s t e h t, a u s g le ic h e n z u k ö n n e n . I n d e n a lte r n Auflagen sein es W e rk e s v e r s u c h t e r, e in e B e g r ü n d u n g der Ziffer 3/ g zu g e b e n , u n d w e is t d a r a u f h in , d a ß d ie g le ic h e Ziffer n ä h e ru n g s w e is e d a s V e r h ä ltn is z w is c h e n d e m E la stiz itä tsm o d u l d e s S eiles u n d d e m d e s D r a h t e s d a r ­ stellt. In d e r 10. A u f la g e 3 (1908) g ib t B a c h a n , d a ß 3/ g e in allgem einer B e ric h tig u n g s k o e f f iz ie n t sei u n d n ic h t d a s V erhältnis d e s D e h n u n g s k o e f f iz ie n te n d e s g e ra d e n D rahtes zu d e m je n ig e n d e s S eiles. D ie z u v e rlä s s ig e B e ­ stim m ung d ie s e r B e r ic h tig u n g z if f e r f ü r o u s t e h e n u r a u s B e trie b se rfa h ru n g e n o d e r a u s D a u e r v e r s u c h e n z u e r w a r ­ ten. B ei s e h r b ie g s a m e n S e ile n , w ie sie f ü r H e b e z e u g e mit kleinen R o lle n z u r A n w e n d u n g g e la n g e n , g la u b t B a c h als B e ric h tig u n g z iffe r b e s s e r J/ 4 v o r s c h la g e n z u k ö n n e n , w ährend er sie b e i d e n w e n ig e r b ie g s a m e n F ö r d e r s e ile n auf V2 s c h ä tz t. D ie v o r lie g e n d e A r b e it w ir d d a r ü b e r A u f­

schluß g eb en , d a ß so lc h e B e r ic h tig u n g z if f e r n a llg e m e in nicht b e re c h tig t s i n d ; sie h a b e n d e n Ü b e l s t a n d z u r F o lg e , daß in d e n v e rs c h ie d e n e n S e ilb e tr ie b e n t r o t z g le ic h e r V erw endungzw ecke s ic h g a n z v e r s c h ie d e n e S ic h e r h e ite n gegen die B r u c h g e f a h r e rg e b e n .

i, ■ Die B a c h sc h e F o r m e l lie f e r t e r h e b lic h le ic h te r e S eile als die R e u le a u x s c h e u n d d a h e r e r h e b lic h e w i r t s c h a f t lic h e Vorteile. Sie w ird h e u t e b e i E r m i t t l u n g d e r B ie g u n g ­ spannung fa s t a llg e m e in a n g e w a n d t.

H r a b ä k 4 b r i n g t d ie s e B e r ic h t ig u n g z if f e r 3/g m i t d e m V erhältnis z w isc h e n d e m D e h n u n g s k o e f f iz ie n te n d e s D rahtes u n d d e m d e s S e ile s in Z u s a m m e n h a n g . D ie t h e o ­ retischen A n s ä tz e H r a b a k s s in d je d o c h , w ie s c h o n v o n B e n n d o r f 5 u n d B e r g 6 n a c h g e w ie s e n is t, n ic h t r ic h tig . Aus diesem G ru n d e s o lle n h ie r d ie H r a b ä k s c h e n U n t e r ­ suchungen n ic h t w e ite r b e s p r o c h e n w e rd e n .

N euerdings s c h lä g t J s a a c h s e n 7 v o r, w ie d e r m i t d e r alten R e u le a u x s c h e n F o r m e l z u r e c h n e n , d a in je d e m D rahtseil z u r S e ila c h se p a r a lle l e D r a h t e l e m e n t e v o r ­ handen seien, w elch e d ie g e s a m te B ie g u n g s a n s tr e n g u n g nach je n e r F o rm e l z u e r le id e n h ä t t e n . D ie s e B e ­

1 R e u l e a u x , D e r K o n s t r u k t e u r . I n d e r 1 . A u f l . 1861 s t e llt d ie B e ­ ziehung — = _ _ _ ; h ie r in is t R d e r S c h e ib e n h a lb m e s s e r , d d e r S e i l d u r c h - mcsser u n d s d ie B ie g u n g s p a n n u n g : i n k g / q m m ; i n d e r 2. A u f l . 1865 'lie g e än d erte G l e i c h u n g -?■ = 1 0 ° ° ° , w o r i n <S d ie D r a h t d i c k e is t . D ie

o s

4- A u fl. (1882-1889) e n t h ä lt a u f S. 793 d ie F o r m e l s = E • — ü .

D i e M a s c h i n e n - E l e m e n t e , l . A u f l. 1880, S. 1G7.

n a c h , D ie M a s c h i n e n - E l e m e n t e , 10 . A u f l. , 1908, S . 4 7 2 . H r a b a k , D ie D r a h t s e ile , B e r l i n 1000.

6 U " n T ? r h z d - ö s te r. A r c h . u. I n g . V e r e in s . 1904 u. 1905.

n e i g . D i s s e r t a t io n H a n n o v e r 1907 u. D in g l . P o l y t . J o u r n a l 1 9 0 7 . J s a a c h s e n . Z t s c h r . d. V e r . d . In g .. 1907, S. 6 52.

h a u p t u n g J s a a c h s e n s w ir d v o n B a c h 1 a ls i r r tü m li c h h in ­ g e s te llt. D ie n a c h s t e h e n d e n U n te r s u c h u n g e n w e r d e n z e ig e n , d a ß J s a a c h s e n s V o rs c h la g n ic h t g a n z u n b e r e c h t ig t is t.

D ie se U n s ic h e r h e it in d e r E r m i t t l u n g d e r B ie g u n g ­ s p a n n u n g rj|j is t n ic h t n u r v o m w is s e n s c h a ftlic h e n , s o n d e r n a u c h v o m p r a k t is c h e n S t a n d p u n k t a u s s e h r z u b e d a u e r n . D e n n g e r a d e d ie o\, b e e in f lu s s e n w e g e n ih r e s s c h n e lle n s t ä n d ig e n W e c h s e ls d ie D a u e r h a f t ig k e i t e in e s S eiles in

\ iel h ö h e rm M aß e a ls d ie Z u s p a n n u n g e n I n w e lc h e m M a ß e d ie B ie g u n g s p a n n u n g e n d ie L e b e n s d a u e r d es S eiles b e e in f lu s s e n k ö n n e n , sei im fo lg e n d e n d a r g e ta n .

\ o i

a lle m s in d es d re i U m s tä n d e , v o n d e n e n d ie B ie g u n g s p a n n u n g e n a b h ä n g ig s in d :

1. d ie G rö ß e d e s S e ils c h e ib e n d u rc h m e s s e rs , 2. d ie B a u a r t d e s S eiles,

3. d ie A r t d e r B ie g u n g sw e c h se l.

A u s s ta t i s t i s c h e n U n te r l a g e n 2 g e h t h e rv o r , d a ß d ie S e ilk o s te n f ü r 1 g e f ö r d e r te s T o n n e n k ilo m e te r a u f d e n a l t e r n Z e c h e n d e s rh e in is c h - w e s tfä lis c h e n I n d u s t r i e ­ b e z ir k s m it k le in e n S e ils c h e ib e n v o n 3 b is 4 m D u r c h ­ m e s s e r d u r c h s c h n ittli c h 3 b is 4 m a l g r ö ß e r s in d a ls b e i d e n n e u e r n Z e c h e n m i t g r o ß e m S e ilsc h e ib e n v o n 5 b is 6 m D u rc h m e s s e r. D ie K o s te n f ü r d a s g e f ö r d e r te T o n n e n k il o m e t e r s c h w a n k e n a u c h a u f d e n Z e c h e n , d ie g le ic h e S e ils c h e ib e n u n d g le ic h e F ö r d e r tr o m m e l d u r c h ­ m e s s e r a u fw e is e n , a u s v e rs c h ie d e n e n G r ü n d e n s e h r e r­

h e b lic h . D o c h e rg e b e n d ie M itte lw e r te d ie in F ig . 2 d a r g e s te l lte K u r v e , b e i d e r a ls L ä n g e n d ie S e ils c h e ib e n ­ d u rc h m e s s e r , a ls H ö h e n d ie S e ilk o s te n fü r l t k m a u f ­ g e tr a g e n sin d . D ie B ie g u n g s p a n n u n g e n d e r D r ä h t e w e rd e n a n g e n ä h e r t im u m g e k e h r te n V e r h ä ltn is z u m S e ils c h e ib e n ­ d u r c h m e s s e r s te h e n . D a h e r z e ig t d ie K u r v e z u g le ic h , w ie s t a r k d ie S e ilk o s te n b e i g r o ß e m W e r te n d e r B ie g u n g s p a n n u n g w a c h s e n .

F i g . -2.

D a ß d ie S eile ta t s ä c h l ic h d u r c h d ie w e c h s e ln d e n B ie g u n g s p a n n u n g e n o d e r v ie lm e h r d u r c h d ie w e c h s e ln d e n B ie g u n g s d e h n u n g e n z e r s t ö r t w e rd e n , w ir d s p ä t e r g e z e ig t w e r d e n d u r c h F e s t s te l lu n g d e r S te lle n s t ä r k s t e r K r ü m ­ m u n g s ä n d e r u n g , a n d e n e n im B e tr i e b e d a n n d e r B r u c h

1 B a c h . D i e M a s c h in e n - E le m e n t e , 10. A u f l , 1908. S. 472.

2 D ie E n t w i c k l u n g d e s n ie d e r r h e in is c h - w e s t f ä lis c h e n S t e in k o b lc n - B e r g b a u e s i n d e r 2. H ä l f t e d e s 19. J a h r b . , B e r l i n 1902, B d . V .

(4)

e i n t r e t e n m u ß u n d , w ie sic h d u r c h V e rfo lg u n g d e r D r a h t ­ b r u c h s te lle n a b g e le g te r S e ile b e s t ä ti g t, a u c h e in g e tr e ­ t e n is t (vgl. A b s c h n it t IV ).

B e s o n d e rs g e fä h r lic h w e r d e n d ie B ie g u n g s p a n n u n g e n in S e ile n , d ie a b w e c h s e ln d n a c h d e r e in e n u n d d e r ä n d e r n S e ite g e b o g e n w e rd e n . D ie s is t b e i K o e p e f ö r d e r u n g s te ts , b e i A n w e n d u n g v o n F ö r d e r tr o m m e l n a u g e n s c h e in lic h n u r in d e m u n te r s c h lä g ig e n S eile d e r F a ll. I s t d e n S eilen je d o c h G e le g e n h e it g e g e b e n , sic h a u f z u d r e h e n , w;ie es z. B . b e i n ic h t g e f ü h r te n L a s t e n u n d F e h le n e in e r F la s c h e m ö g lic h is t, so w ir d sic h b a ld d ie e in e , b a l d d ie a n d e r e S e ite d e s S e ilu m f a n g e s a u f d ie T r o m m e l o d e r R o lle a u f- le g e n , so d a ß a u c h h ie r w e c h s e ln d e B ie g u n g e n d e r D r ä h t e a u f t r e t e n . A u c h w e n n d ie L a s t g e f ü h r t is t, w ir d d a s S eil D r e h b e w e g u n g e n u m s e in e A c h se a u s f ü h r e n , w e n n d a s Z w d s c h e n g e sc h irr e in e n W ir b e l1 e n t h ä l t . E b e n s o k a n n m a n in f a s t a lle n F ä lle n , in d e n e n e in e w irk lic h e F ü h r u n g b e s t e h t, b e i e in ig e r L ä n g e d e s S eiles b e o b a c h te n , d a ß sic h n ic h t im m e r d ie s e lb e n T e ile d e s S e ile s , a u f d ie S c h e ib e a u fle g e n . V o n d e m V e rfa s s e r is t f e s tg e s te llt w o rd e n , d a ß in e in e m F a lle , b e i d e m n u r 30 m F ö r d e r te u f e V o rlag en , d e r ­ a r t ig e D r e h b e w e g u n g e n v o n e tw a + 90° t r o t z v o ll s t ä n ­ d ig e r F ü h r u n g d e r L a s t a u f t r a t e n . E s is t d a h e r in d e n m e is te n F ä lle n , m it A u s n a h m e d e r S o n d e r a n o r d n u n g e n d e s K r a n b a u e s , d a m i t z u re c h n e n , d a ß d ie B ie g u n g e n n ic h t n u r n a c h e in e r, s o n d e r n n a c h v e r s c h ie d e n e n R ic h ­ tu n g e n v o r sic h g e h e n .

V o n g ro ß e m E in f lu ß a u f d ie H a l t b a r k e i t is t fe r n e r d ie B a u a r t d e s S eiles. E in e Z u s a m m e n s te llu n g (s. Z a h le n ­ ta f e l 1), d ie d e r V e rfa s s e r z. T . H e r r n M a s c h in e n in ­ s p e k t o r K o lle r in M a r te n v e r d a n k t , z. T . e in e r S t a t i s t i k a u s d e m g e n a n n te n W e rk e »D ie E n tw ic k lu n g d e s n ie d e r ­ r h e in is c h - w e s tfä lis c h e n S te in k o h le n - B e r g b a u e s in d e r z w e ite n H ä lf t e d e s 19. J a h r h u n d e r ts « e n tn o m m e n h a t, z e ig t d ie s in d e u tl ic h e r W eise.

A us d ie s e r Z u s a m m e n s te llu n g g e h t h e rv o r , d a ß b e i d e rs e lb e n A n la g e sich d ie S e ilk o s te n m a n c h m a l n u r

1 S e l b a c h , I l l u s t r i e r t e s H a n d l e x i k o n d e s B e r g w e s e n s 1907, S. 58.

d u r c h d ie A n w e n d u n g e in e s a n d e r s g e b a u te n S e ile s u m d a s D re i- b is V ie rf a c h e v e r m in d e r n k ö n n e n . M it H ilf e d e r e in f a c h e n b is h e r e r w ä h n te n F o r m e ln , d ie d o c h d ie B ie g u n g s p a n n u n g in d e n z u lä s s ig e n G re n z e n h a lt e n w o lle n , v e r m a g m a n f ü r d ie s e a u f f a lle n d e E r s c h e i n u n g k e in e E r k l ä r u n g z u g e b e n .

D a h e r m a c h t M i l k o w s k y in e in e r A b h a n d lu n g »Z ur D r a h ts e ilth e o r ie « 1 d e n V e rs u c h , d ie A b h ä n g ig k e it d e r G rö ß e d e r B ie g u n g s p a n n u n g v o n d e r B a u a r t d e s S e i l e s u n d v o n d e m D r a h t m a t e r i a l z u e r m it te l n . S e in e A n s ä tz e f ü r d ie B e r e c h n u n g d e r B ie g u n g s p a n n u n g d e r D r ä h t e k ö n n e n a b e r in m e h r f a c h e r H in s i c h t n u r A n ­ n ä h e r u n g e n d a r s te ll e n : 1. M ilk o w s k y s e t z t s p a n n u n g s ­ lo s e n A n f a n g z u s t a n d d e r D r ä h t e im S eile v o r a u s . E s w ir d im fo lg e n d e n g e z e ig t w e rd e n , d a ß d ie a n f ä n g lic h e n F o r m ä n d e r u n g e n u n d S p a n n u n g e n v o n g r o ß e m E in f lu ß s in d . 2. S e in e n R e c h n u n g e n lie g t ü b e r a l l d a s H o o k e s c h e G e s e tz z u g r u n d e . 3. E r n im m t z u r E r m i t t l u n g d e r B ie g u n g s p a n n u n g o b f ü r d e n e in z e ln e n D r a h t im g e b o g e n e n S eil fo lg e n d e n B e la s tu n g s f a ll a n : E in rä u m lic h g e w u n d e n e r D r a h t v o n b e s t i m m t e r L ä n g e 1 is t a n d e m e in e n E n d e e in g e s p a n n t u n d a m fre ie n E n d e d u r c h e in e E in z e l k r a f t P b e la s te t . D ie s e K r a f t P b e r e c h n e t e r a u s d e r B e z ie h u n g f = P • l 3/3 • F. J , d ie f ü r g e rin g e B ie g u n g e n e in e s g e r a d e n S ta b e s g ilt. D ie G rö ß e f so ll d a b e i d e m W e g e e n ts p r e c h e n , d e n d a s b e l a s t e t e E n d e b is z u m A n ­ lie g e n a u f e in e f ü r d ie s e B ie g u n g z u g r u n d e g e le g te T r o m m e l z u r ü c k le g t. I n W ir k li c h k e it is t a b e r ein D r a h t im S eil n ic h t m i t e in e r E i n z e l k r a f t b e la s te t , s o n d e r n es w irk e n a m E n d e , a n d e r S c h n it ts te l le , e in e a u s d e r G e s a m t- h e it d e r Q u e r s c h n i tts p a n n u n g e n z u b ild e n d e E in z e l k r a f t u n d e in K r ä f t e p a a r . V o r a lle m d ü r f e n a b e r a u c h d ie s c h r a u b e n f lä c h e n a r tig lä n g s d e r O b e r f lä c h e w ir k e n d e n P r e s s u n g e n n ic h t a u ß e r a c h t g e la s s e n w e rd e n . W ie w e it d ie M ilk o w 'sk y sc h e A n n a h m e s ic h v o n d e r W ir k lic h k e it

1 B e r g - u n d H ü t t e n m ä n n is c h e s J a h r b u c h d e r k . k . B e r g a k a d e m ie n z u L e o b e n u n d P r i b r a m 1901, S. 453. A u s z u g a u s d e m e r s t e n T e i l e d e s v o n d e r C h a r k o w e r A b t e i l u n g d. k a is . r u s s . t e c h n is c h e n V e r e in s h e r a u s g e g e b e n e n S t u d iu m s : D r a h t s e il in T h e o r ie u n d P r a x i s . C h a r k o w . O k t o b e r 1898.

Z a h l e n t a f e l 1.

N a m e d e r Z e c h e

Z o l l e r n I

H a n s a I I

C o n c o r d i a I I

G r a f B i s m a r c k I

S e i l k o n s t r u k t i o n A n z a h l d e r L i t z e n

X A n z a h l d e r D r ä h t e

K r e u z s c h l a g 5 - 18 z u j e 2 m m -)— 14 z u j e 2 , 8 m m L ä n g s s c h l a g w i e

v o r h i n

L ä n g s s c h l a g 7 ■ 2 0 z u j e 2 ,9 5 m m 7 ■ 3 0 z u j e 2 ,5 m m

7 • 3 0 z u j e 2 m m 7 • 1 8 z u j e 2 .8 m m

7 ■ 2 7 z u j e 2 ,5 m m 7 19 z u j e 3 m m

A r t d e r F ö r d e ­

r u n g

D u r c h - m e s s e r d e r

S e i l ­ s c h e ib e n

m

Z a h l d e r A u f z ü g e

A u f l i e g e ­ z e i t T a g e

G e ­ l e i s t e t e

t k m

S e i l ­ k o s t e n f ü r 1 t k m

i n P f .

S e i l l ä n g e

m

G e w i c h t

k g

P r e i s d e s S e i l e s

K o e p e

3 ,5

5 0 0 7 1 1 9 5 9 3 0 4 0 1 ,1 5

3 9 0 2 6 4 0 1 0 7 0

11 1 0 0 5 4 2 3 8 0 1 8 5 4 9 3 0 ,5 8

11

5 ,0

2 3 0 9 2 5 0 0 4 ,7 5

6 8 3 0 5 0 0 4 4 0 0

11

.

1 1 2 0 9 8 0 0 6 ,3

n ii

5 ,0

117 9 4 9 5 5 2 0 0 0

1 7 0 5 0 0

7 0 7 9 0 3 3 1 2 0 0

2 ,4 8

0 ,5 3 4 5 0 3 2 0 0 1 7 6 0

Z y l. F ö r ­ d e r t r o m ­

m e l

5 ,0

i" r m

721 9 0 7

'

1 5 1 7 0 0 2 2 5 0 0 0

l '

2 , 0 0 1 ,8 3

0 2 0 5 6 5 0 3 1 0 0

(5)

¡r. 23. O ktober 1909 G l ü c k a u f 1549

e n tf e r n t , l e h r t s c h o n d ie B e tr a c h tu n g d e s G re n z fa lle s , in d e m d ie D r ä h t e s ä m tl ic h p a r a lle l z u r S e ila c h s e s in d , u n d f ü r d e n s ic h o f f e n s ic h tlic h d e r R e u le a u x s c h e W e r t o b = E -< 5 /D e r g ib t. M ilk o w s k y e r h ä l t e in h ie r v o n u m

g ^

50 p C t a b w e ic h e n d e s E r g e b n is , n ä m lic h o b = — • E • — T r o tz d e m is t a n z u e r k e n n e n , d a ß d ie A r b e it M il- k o w s k y s in v ie le r H in s i c h t w e r tv o lle A u fs c h lü s s e lie fe r t.

V o r a lle m g e b ü h r t ih m d a s V e r d ie n s t, a ls e r s te r se in e th e o r e ti s c h e n U n te r s u c h u n g e n v o n o b d e r B a u a r t d e s S eiles a n g e p a ß t z u h a b e n . W e n n a u c h d ie a b s o l u te n Z a h le n w e r te n i c h t a ls r i c h ti g g e lte n d ü r f e n , so s in d sie d o c h f a s t s ä m tl ic h b r a u c h b a r , u m d ie B ie g u n g s p a n n u n g e n d e r S e ile v e r s c h ie d e n e r B a u a r t v e rg le ic h w e is e b e u r t e il e n zu k ö n n e n . F ü r d ie S ic h e r h e it d e s S e ile s g e g e n B r u c h s in d d a g e g e n d ie a b s o lu te n W e r t e d e r B ie g u n g s p a n n u n g o b o d e r b e s s e r d e r B ie g u n g s d e h n u n g m a ß g e b e n d .

D ie se A u s f ü h r u n g e n z e ig e n , d a ß d ie g e s c h ild e r te n A n s ä tz e z u k e in e m b e f r ie d ig e n d e n E r g e b n is b e z ü g lic h d e r G rö ß e d e r B ie g u n g s p a n n u n g f ü h r e n . D a h e r m ü s s e n z u r L ö s u n g d e r A u fg a b e n e u e W e g e e in g e s c h la g e n w e rd e n . H ie rz u b i e t e t d ie B e s ti m m u n g d e r F o r m ä n d e r u n g e n d a s n a tü r li c h s te u n d z u v e r lä s s ig s te M itte l. I n e r s te r L in ie s in d B ie g u n g s p a n n u n g e n s t e t s m i t K r ü m m u n g s ä n d e r u n g e n v e r b u n d e n . B e d e n k t m a n , d a ß d ie s e K r ü m m u n g s ä n d e r u n g e n im D r a h t s e i l a u ß e r g e w ö h n lic h g ro ß s in d , so d a ß m a n sie u n m i t t e l b a r m i t b e s o n d e r n , d e m Z w e c k e a n g e p a ß t e n A p p a r a t e n m e s s e n k a n n , so is t z u fo lg e rn ; d a ß d a s V e r f a h r e n z u r E r m i t t l u n g d e r B ie g u n g ­ s p a n n u n g e n a u f G r u n d d e r K r ü m m u n g s ä n d e r u n g e n d e r D r ä h te z u m Z iele f ü h r e n k a n n . D e r V e rfa s s e r h a t d ie s e n W eg s c h r ittw e is e v e r f o lg t: I m A b s c h n it t I I w e rd e n z u ­ n ä c h s t d ie g e o m e tr is c h e n F o r m e n u n d d ie K r ü m m u n g e n d e r D r ä h t e in g e r a d e n u n b e l a s t e t e n S e ile n a lle r B a u a r te n a u f a n a ly t is c h e m W e g e fe s tg e le g t. I m A b s c h n it t I I I fo lg t die B e s ti m m u n g d e r K r ü m m u n g s ä n d e r u n g in fo lg e d e r B ie g u n g e n d e s S e ile s im B e tr i e b e . D ie E r g e b n is s e w e r d e n d u r c h N a c h p r ü f e n a n g e r a d e n u n d g e b o g e n e n S e ile n b e s t ä tig t. D a r a n s c h l ie ß t s ic h im A b s c h n it t I V e in e B e re c h n u n g d e r B ie g u n g s - D e h n u n g e n u n d - S p a n n u n g e n .

3. D i e B e u r t e i l u n g d e r B r u c h g e f a h r d e r D r ä h t e i m S e i l e e r f o lg t in d e r W e is e , d a ß f ü r d a s D r a h tm a t e r i a l d ie Z e r r e i ß f e s t ig k e i t K z d u r c h Z u g v e r s u c h e e r m i t t e l t u n d v o n d ie s e r e in b e s t im m t e r B r u c h t e i l ,8 z. B . */3 K z , als z u lä s sig e S p a n n u n g oza\ = oz + o b in d ie B e r e c h n u n g d e r S eile e in g e f ü h r t w ird . M a n f i n d e t a b e r a u c h d e n W e r t v * K z w ie z. B . M ilk o w s k y 1 a n g ib t . F ü r K z = 12 00 0 a t u n d o z = 2 0 0 0 a t (vgl. S. 1 546) w ir d im e r s te m F a lle o b — 2 0 0 0 a t , im l e t z t e m F a lle o b = 4 0 0 0 a t a n g e ­ n o m m e n . E s w ir d s p ä t e r g e z e ig t w e r d e n , d a ß a u ß e r d e n e b e n g e n a n n t e n B ie g u n g s p a n n u n g e n o b in d e n D r ä h t e n e in e s u n b e la s t e t e n g e r a d e n S e ile s n o c h a n d e r e d u r c h d ie H e r s t e llu n g d e s S e ile s b e d in g t e B ie g u n g s p a n n u n g e n v o r ­ h a n d e n s in d , d ie ü b e r d a s o b d es B e tr i e b e s n o c h w e it h in a u s g e h e n . M a n k a n n d a h e r b e h a u p te n , d a ß d ie B ie g u n g s p a n n u n g e n d e r D r ä h t e im S eil d ie d u r c h d ie B e tr i e b s l a s te n h e r v o r g e r u f e n e n Z u g s p a n n u n g e n b e i w e ite m ü b e r t r e f f e n .

D ie V o r s c h r i f t e n d e r z u s t ä n d ig e n B e h ö r d e n d e r e in ­ z e ln e n S t a a t e n e n t h a l t e n in d e n m e is te n F ä ll e n w e s e n tlic h

1 v g l . A n m . a u f S , 1548.

a b w e ic h e n d e B e s tim m u n g e n . So z. B . w ird b n a c h d e n in P r e u ß e n g e lte n d e n b e rg p o liz e ilic h e n V o r s c h r i f t e n 1 b e i E r m i t t l u n g d e s S ic h e r h e its g r a d e s e in e s S e ile s v e r l a n g t, d a ß F ö rd e r s e ile , d ie a u c h z u r S e ilf a h r t d ie n e n , b e i d e r M a te r ia lf ö r d e r u n g d a u e r n d e in e s e c h s fa c h e S ic h e r h e it g e g e n ü b e r d e r B r u c h b e la s tu n g h a b e n , w o b e i a u f d ie B ie g u n g z u n ä c h s t g a r k e in e R ü c k s ic h t g e n o m m e n w ird . D e r N a c h w e is is t d a b e i z u e r b r in g e n d u r c h Z e r r e iß e n d e r e in z e ln e n D r ä h t e e in e s a b g e h a u e n e n S e ils tü c k e s u n d d u r c h Z u s a m m e n z ä h le n d e r h ie r b e i e r m i t t e l t e n B r u c h f e s tig k e it­

z a h le n ; n ic h t m i tz u r e c h n e n s in d d a b e i e in e e t w a ig e H a u p t - d r a h ts e e le im S eil u n d d ie K e r n d r ä h t e d e r e in z e ln e n L itz e n , w o b e i a b e r n u r e in D r a h t in je d e r L itz e in F r a g e k o m m e n k a n n , d a m e h r e r e m i te i n a n d e r v e r s e ilte in n e r e D r ä h t e n ic h t a ls K e r n d r ä h t e g e lte n . E b e n s o s i n d a lle D r ä h te , d ie g e g e n d ie d u r c h s c h n itt li c h e B r u c h f e s tig k e it d e r ü b r ig e n g le ic h a r tig e n D r ä h t e e in e u m 20 p C t g e rin g e re B r u c h f e s tig k e it a u fw e is e n , n ic h t m itz u z ä h le n .

F e r n e r so lle n n ic h t m i tg e z ä h l t w e rd e n d ie je n ig e n D r ä h te , d ie e in e g e rin g e re A n z a h l B ie g u n g e n a ls d ie n a c h s t e h e n d a n g e g e b e n e n a u s h a l te n :

B e i 0 ,0 b is a u ss c h l. 2 ,0 m m D r a h td u r c h m . • • 8 B ie g u n g e n

„ 2 ,0 „ „ 2 ,2 „ „ „ . .7

„ 2 ,2 „ ,. 2 ,5 „ „ „ . .6

2 ,5 ,, ,, 2 ,8 „ „ ,, . . 5

,, 2 ,8 m m u n d m e h r ... 4

A ls e in z e ln e B ie g u n g is t d a s B ie g e n d e s e in g e s p a n n te n D r a h te s ü b e r e in e R u n d u n g v o n 5 m m H a lb m e s s e r a u s d e r s e n k r e c h te n in d ie w a g e r e c h te u n d z u r ü c k in d ie s e n k r e c h te L a g e a n z u s e h e n , u. zw . a b w e c h s e ln d n a c h r e c h t s u n d n a c h lin k s . F a s t je d e B e h ö r d e h a t a n d e r e in d e n Z a h le n w e r'te n s t a r k v o n e in a n d e r a b w e ic h e n d e B e ­ s t im m u n g e n 2.

M a n e r k e n n t h ie r a u s , d a ß z u r B e u r te i lu n g d e r B r u c h ­ g e f a h r e in e G rö ß e K z h e ra n g e z o g e n w ird , d ie w o h l e in U r te il ü b e r d ie W id e r s ta n d s f ä h i g k e it g e g e n Z u g , a b e r n ic h t o h n e w e ite r e s ü b e r d ie W id e r s ta n d s f ä h i g k e it g e g e n h ä u fig e B ie g u n g e n z u lä ß t . D ie U r h e b e r d e r B e s t i m ­ m u n g e n s in d sic h d e s s e n s ic h e r b e w u ß t g e w e se n , d e n n sie o r d n e n d u r c h d ie B ie g e p ro b e d ie A u s s c h a l tu n g v o n D r ä h t e n g e rin g e r B ie g e f ä h ig k e it a n . D ie se z w e ite P r o b e , d u r c h d ie m a n e in U r te il ü b e r d ie B ie g e f ä h ig k e it d e s M a te r ia ls z u g e w in n e n g la u b t , so ll g e w is s e rm a ß e n e in e n A u s g le ic h d a f ü r b ie te n , d a ß g e g e n e in e H a u p t r e g e l d e r F e s tig k e its l e h r e v e r s to ß e n w o rd e n is t, n a c h d e r m a n d ie S ic h e r h e it e in e s K o n s tr u k tio n s g lie d e s g e g e n B r u c h o d e r b le ib e n d e F o r m ä n d e r u n g e n n u r r i c h ti g b e u r t e il e n k a n n , w e n n m a n d ie d a r i n a u f t r e t e n d e n S p a n n u n g e n m i t G rö ß e n v e rg le ic h t, d ie u n t e r m ö g lic h s t g le ic h a r tig e n B e la s t u n g s v e r h ä ltn is s e n e r m i t t e l t w u rd e n .

G e g e n d a s V e r f a h r e n , d u r c h U m b ie g u n g e n a u f d e n g e rin g e n H a lb m e s s e r v o n 5 m m e in U r t e i l ü b e r d ie B ie g e f ä h ig k e it z u g e w in n e n , m ü s s e n s e h r e r n s te B e d e n k e n e r h o b e n w e rd e n . D e r a r t ig e s t a r k e B ie g u n g e n d e r D r ä h t e k o m m e n im B e tr i e b e n ie m a ls v o r. A u c h s e l b s t b e i d e r H e r s t e llu n g d e r S eile d ü r f e n d ie D r ä h t e n i c h t u m so lc h e

1 z. B . A llg e m e in e B e r g p o l i z e i v e r o r d n u n g f ü r d e n V e r w a l t u n g s ­ b e z i r k d e s K g l . O b e r b e r g a m t e s z u C la u s t h a l v o m 26. S e p t. 1899, S. 42 . 2 D ie V e r o r d n u n g b e t r e f f e n d d ie K a b e l d e r S c h w e iz e r i s c h e n S e i l ­ b a h n e n . » H ü t t e « B d . 3, 20. A u f l. S . C03. P o l i z e i v e r o r d n u n g v o m 16. M a i 1908, b e t r e f f e n d d ie E i n r i c h t u n g u n d d e n B e t r ie b v o n F a h r s t ü h le n ,

§ 13. M a t e r i a l v o r s c h r i f t e n d e r D e u t s c h e n K r ie g s m a r in e . A u s g a b e 1908 S . 146/51

(6)

d a u e r n d b e s c h ä d ig e n w ü rd e . D ie A n z a h l d e r v o r g e ­ s c h r ie b e n e n B ie g u n g e n b is z u m B r u c h , d ie B r u c h b ie g e - z a h le n , b e w e g e n sic h b e i D r ä h t e n v o n 0 b is 3 m m D u r c h ­ m e s s e r n u r in d e m k le in e n Z w is c h e n r a u m v o n 8 — 4.

D ie s e r M a ß s ta b is t s e h r g ro b g e w ä h lt. A u ß e r d e m m ö c h te d e r V e rfa s s e r n ic h t u n te r la s s e n , d a r a u f h in z u w eisen , d a ß d e r D r a h t h ä u f ig b e i d e r B ie g e p ro b e e in f a c h z w isc h e n d ie n a c h 5 m m H a lb m e s s e r a b g e r u n d e t e n B a c k e n e in e s S c h r a u b s to c k e s e in g e s p a n n t w ird . B e i e in e m d e r a r ti g e n V e r f a h r e n w ir d d e r D r a h t, w ie d e r V e rfa s s e r b e i z a h l­

re ic h e n V e rs u c h e n b e o b a c h t e t h a t , s t e t s a n d e r E i n ­ s p a n n s te lle b re c h e n , u . z w a r u m s o e h e r, je f e s te r d ie B a c k e n a n e in a n d e r g e p r e ß t w e rd e n . U m d e s h a lb d ie E rg e b n is s e d ie s e s a n u n d f ü r sic h sc h o n r o h e n P r ü f u n g s v e r f a h r e n s w e n ig s te n s e in ig e r m a ß e n m i t e i n a n d e r v e rg le ic h e n zu k ö n n e n , s o llte n n u r so lc h e B ie g e a p p a r a te v e r w e n d e t w e rd e n , b e i d e n e n d ie E in s p a n n s te lle e tw a s tie f e r lie g t a ls d ie S te lle d e r b e g in n e n d e n K r ü m m u n g .

E s is t v o n v o r n h e r e in n a c h d e m h e u ti g e n S ta n d e d e r M a te r ia lp r ü f u n g a u s g e s c h lo s s e n , d a ß B ie g u n g e n u m so lc h e k le in e n R u n d u n g e n , d ie n a c h w e n ig e n W ie d e r ­ h o lu n g e n z u r Z e r s tö r u n g f ü h r e n , S c h lü s s e a u f d a s w i r k ­ lic h e V e r h a lte n d e r D r ä h t e im B e tr i e b e z u la s se n .

D ie E r f a h r u n g z e ig t ja a u c h z u r G e n ü g e , d a ß f a s t a lle D r a h ts e ile n a c h e in e r v e r h ä l tn i s m ä ß i g k u r z e n L e b e n s ­ d a u e r d u r c h D r a h tb r ü c h e z e r s tö r t w e rd e n , e in e E r ­ s c h e in u n g , d ie w o h l e in z ig in ih r e r A r t z u n e n n e n is t, w e n n m a n b e d e n k t, d a ß m it d re i- o d e r m e h r f a c h e r

■ Sicherheit g e g e n B r u c h g e r e c h n e t w o rd e n is t. D ie se T a ts a c h e le h r t, d a ß d a s b is h e rig e V e r f a h r e n z u r B e ­ u r t e il u n g d e r S ic h e r h e it g eg e n B r u c h n ic h t r ic h tig sein k a n n , u n d d a ß d ie w irk lic h e S ic h e r h e it k le in e r a ls d ie a n g e n o m m e n e is t. D ie U n te r s u c h u n g e n d e r v o rlie g e n d e n A r b e it w e rd e n z e ig e n , w ie d ie s e r U n te r s c h ie d z w isc h e n d e r S ic h e r h e it n a c h d e r b is h e rig e n R e c h n u n g u n d d e r

a c h t u n g d e s G r u n d s a tz e s , d a ß d ie B e u r t e i l u n g d e r B ie g e f ä h ig k e it u n d d a m i t d e r B r u c h g e f a h r d e r D r ä h t e u n t e r m ö g lic h s te m A n s c h lu ß a n d ie w ir k lic h im B e tr ie b e a u f t r e t e n d e B e a n s p r u c h u n g d u r c h z u f ü h r e n is t. D ie B ie g u n g e n s o llte n d a h e r e ig e n tlic h n ic h t u m R u n d u n g e n v o n 5 m m H a lb m e s s e r , s o n d e r n u m so lc h e , d ie d e n w ir k lic h e n B e t r i e b s v e r h ä ltn i s s e n e n ts p r e c h e n , v o rg e ­ n o m m e n w e rd e n . A lle r d in g s w ir d m a n d a b e i d a s M a te ria l n ic h t n a c h 4— 8 B ie g u n g e n z u m B r u c h e f ü h r e n k ö n n e n , s o n d e r n , g e n a u w ie im B e tr i e b e , e r s t n a c h e in e r viel g r o ß e m A n z a h l.

B ie g e v e r s u c h e d ie s e r A r t , b e i d e n e n d ie H ö c h s t­

s p a n n u n g b e t r ä c h t l i c h u n t e r d e r B r u c h f e s tig k e it lieg t, u n d d ie d e n n o c h n a c h v ie le n W e c h s e ln z u r Z e r s tö r u n g d e s M a te r ia ls f ü h r e n , k ö n n e n z w e c k m ä ß ig a ls E r ­ m ü d u n g s - B i e g e v e r s u c h e b e z e ic h n e t w e r d e n im G e g e n s a tz z u d e n Z e r s t ö r u n g s - B i e g e v e r s u c h e n , die n a c h w e n ig e n W e c h s e ln z u r Z e r s t ö r u n g f ü h r e n . R u d e lo f f 1 h a t z u e r s t d e r a r t i g e E r m ü d u n g s - B ie g e v e r s u c h e a n g e ­ s t e ll t, d ie sic h in a lle n E in z e l h e it e n d e n F o r d e r u n g e n des v o r lie g e n d e n F a lle s n o c h n i c h t a n p a s s e n . D e r V e rfa ss e r h a t d a h e r d ie E r m ü d u n g s - B ie g e v e r s u c h e fo r tg e s e tz t in d e r A b s ic h t, d ie z u r B e a n t w o r t u n g d e r h ie r au fg e­

w o rfe n e n F r a g e n e r f o r d e r lic h e n U n te r l a g e n z u schaffen.

D a es sic h d a b e i u m D a u e r v e r s u c h e m i t e in e r s e h r großen A n z a h l v o n B ie g u n g e n (M illio n en ) h a n d e l t , w a r es ihm n i c h t m ö g lic h , a lle v o r h a n d e n e n L ü c k e n v o llstä n d ig a u s z u f ü lle n .

I n k u r z e r Z u s a m m e n f a s s u n g l ä ß t sic h b e h a u p te n , daß b e i B e u r te i lu n g d e r S ic h e r h e it g e g e n B r u c h d e s Seiles d u r c h d ie B ie g u n g e n b is h e r e in u n r i c h t i g e r V e rg le ic h ­ m a ß s t a b b e n u t z t w o r d e n is t.

( F o r ts , folgt)

1 M it t e i lu n g e n a u s d e n K i d . t e c h n . V e r s u c h s a n s t a l t e n z u B e r l in 2 897, S . 137.

Das Metallhüttenwesen im Jahre 1908.

V o n P r o f e s s o r D r . B . N e u m a n n , D a r m s t a d t . ( S c h l u ß )

Gold.

D ie G o ld e rz e u g u n g h a t im a b g e la u f e n e n J a h r e w ie d e r u m 5 ,4 p C t z u g e n o m m e n . G e n a u e Z a h le n lie g e n n o c h n ic h t v o r. N a c h S c h ä tz u n g d e s a m e r ik a n is c h e n M ü n z d ir e k to r s v e r t e il te sic h d ie W e lt p r o d u k t i o n d e m W e r t e n a c h w ie fo lg t a u f d ie e in z e ln e n G o ld lä n d e r :

1 9 0 7 1 9 0 8

M ill. M M i l l . .«

T r a n s v a a l ... 5 3 1 ,6 5 8 2 ,0 V e re in ig te S t a a t e n 3 5 8 ,4 3 8 5 ,2

A u s t r a l i e n 30 0 ,4 2 9 7 ,2

R u ß l a n d 8 6 ,0 110,0

M e x i k o ... 6 9 ,0 7 5 ,0 O s t a s i e n ... 4 6 ,0 4 2 ,0 R h o d e s i a ... 4 5 ,0 53,1 O s t i n d i e n ... 4 0 ,4 43,7

1 9 0 7 1 9 0 8

M i l l .

.u M ill. .11 K a n a d a . . ... . . . 3 8 ,0 3 7 ,4 W e s t a f r i k a ... . . . 2 2 ,4 2 3 ,2

A n d e r e L ä n d e r . . . 9 2 ,0 9 6 ,0

1 6 2 9 ,2 1 7 4 4 ,8 D ie se Ü b e r s i c h t l ä ß t e r k e n n e n , d a ß d ie G e s a m t­

z u n a h m e 1 1 5 ,6 M ill. M b e t r ä g t , w o v o n T r a n s v a a l 50 u n d A m e r ik a 27 M ill. M m e h r a ls im V o r ja h r e g e ­ lie f e r t h a b e n .

Ü b e r s i e h t m a n d ie W e l t p r o d u k t i o n z a h l e n ü b e r e in e

g r ö ß e r e R e ih e v o n J a h r e n , so ü b e r r a s c h t d ie Z u n a h m e

d e r l e t z t e n J a h r e . D e r G e s a m t w e r t b e t r u g 1850

23 2 M ill. M , 1870 4 2 7 ,4 M ill. M , 1 890 4 8 3 ,2 M ill. M ,

1900 1 0 1 8 ,3 M ill. J i , 1908 1 7 4 4 ,8 M ill. M .-

(7)

23. O k to b er 1909 G l ü c k a u f 155!

ü E s is t e in l e u c h te n d , d a ß m i t e in e r so s c h n e lle n V e r m e h r u n g d e r G o ld m e n g e n d ie K a u f k r a f t d ie s e s als W e r tm e s s e r d ie n e n d e n M e ta lle s s in k e n m u ß . E in e r S tu d ie d ie s e r F r a g e d u r c h I n g a l l s 1 is t z u e n tn e h m e n , d a ß d ie S te ig e r u n g a lle r L e b e n s m i tt e lp r e is e e r s t im J a h r e 1896 ih r e n A n f a n g n a h m ; a ls o in d e r Z e it, in w e lc h e r d e r A n s tie g d e r G o ld p r o d u k t io n s k u r v e so s te il zu w e r d e n b e g in n t .

D a s Y u k o n g e b ie t ( K lo n d ik e ) - , d a s 1896 m i t d e r A u s s c h ü t tu n g d e s G o ld s e g e n s b e g a n n , h a t s c h o n 1900 d a s M a x im u m e r r e ic h t (89.1 M ill. M ) u n d is t 1907 a u f 12,6 M ill. ,¥r z u r ü c k g e g a n g e n ; 1908 w u r d e f ü r

13,2 M ill. , / i G o ld g e w o n n e n . D ie V e r h ä ltn is s e d ü r f t e n d o r t j e t z t s t a b i l e r b le ib e n , w e il d ie Z e it d e s e in z e ln e n G o ld g rä b e r s v o rb e i is t u n d n u r e in ig e g ro ß e G e se ll­

s c h a f te n d ie I n d u s tr i e in d e r H a n d h a b e n . E in K a li­

fo rn ie n w a r K lo n d ik e d e m n a c h n ic h t.

A llg e m e in sei n o c h b e m e r k t, d a ß in T r a n s v a a l, t r o t z d e s R ü c k t r a n s p o r t s v o n d e r 40 0 0 0 C h in e s e n M itte 1908, e in A r b e it e r m a n g e l n i c h t e i n g e t r e t e n is t. D e r G o ld g e h a lt a u f 1 t v e r h ü t t e t e s E r z g e h t in T r a n s v a a l se it 1890 s tä n d ig h e r u n t e r (1890 4 7 ,4 , IC G o ld w e rt, 1908 3 1 ,8 ,H>), n u r u m d ie Z e it d e r K r ie g s ja h r e s in d w en ig er, a b e r r e ic h e r e E r z e v e r h ü t t e t w o rd e n .

Z a h lre ic h e A n g a b e n ü b e r d ie K o s te n u n d d e n R e in ­ g ew in n s ü d a f r ik a n is c h e r G o ld g r u b e n s in d im v e r ­ g a n g e n e n J a h r e m i t g e t e i l t w o rd e n . D ie C h a m b e r o i M ines3 te i lt d ie m o n a tli c h e n G e h a lte , K o s te n u n d G e ­ w in n e f ü r 1908 im D u r c h s c h n i tt m it. D a n a c h s a n k d e r W e rt v o n J a n u a r b is S e p te m b e r v o n 3 0 ,8 8 a u f 2 9 ,16 J ü d ie V e r a r b e i tu n g s k o s te n v e r m in d e r te n sic h v o n

18.80 a u f 1 6 ,80 J ü d e r G e w in n s tie g v o n 12 ,0 8 a u f 12,96 J i f ü r l t E r z . E in e a n d e r e Ü b e r s i c h t g i b t e in e n V erg leich d e r s e lb e n V e r h ä ltn is s e v o n 8 R a n d g r u b e n 1 zw isch en d e n D u r c h s c h n i ttz a h le n d e s J a h r e s 1907 u n d d en e n im S e p te m b e r 1908. D a n a c h is t d e r E r z w e r t ü b e r a ll b e d e u te n d g e s u n k e n , d ie V e r a r b e i tu n g s k o s te n s i n d a b e r ü b e ra ll u m r. 3 J £ h e r u n t e r g e b r a c h t w o rd e n . \ \ i l k i n s o n 3 zeig t, w ie d ie G rö ß e d e r A n la g e v e r b illig e n d a u f d ie K o s te n w ir k t. D ie K o s te n b e t r u g e n b e i V e r a r b e i tu n g v on w e n ig e r a ls 10 0 0 0 t m o n a t li c h 2 3 ,4 J £ . b is 20 000 t 2 0 ,0 0 J ü b is 3 0 0 0 0 t 17 , / ü b is 40 0 0 0 t 17 , / ü vo n 40 0 0 0 t u n d m e h r 1 4 ,8 J ü F i n l a y 6 u n t e r s u c h t d ie S e lb s tk o s te n e in z e ln e r G r u b e n e tw a s n ä h e r . E in z e l­

h e ite n d e r K o s te n b e r e c h n u n g s i n d v o n Iv n ig h ts D e e p M ines7 u n d S im m e r & J a c k 8 b e k a n n t. F ü r le t z te r e A n la g e sin d fü r 1 9 0 7 /8 fo lg e n d e E in z e l p o s te n a n g e f ü h r t : A b b a u , F ö r d e r u n g 8 ,5 9 , / ü W a s s e r h a lt u n g 0 ,2 9 M , T r a n s p o r t, Z e rk le in e ru n g , S o r t ie r u n g 0 .4 9 J f , V e r p o c h e n 1,35 M V e rm a h le n in d e r R o h r m ü h l e 0 ,6 2 , / ü S a n d la u g e r e i 1,19 M , S c h la m m la u g e r e i 0 .4 6 , / ü G e n e r a lu n k o s te n 1,27 , / ü V o r r i c h tu n g u s w . 1,72 , / ü E r n e u e r u n g , L n t e r - h a ltu n g d e r A n la g e , G e b ä u d e 0 ,1 3 ,/ Ü S u m m e d e r K o s te n f ü r 1 t E r z 16 ,6 0 J ü

1 Eng:. M in . J o u r n . 1908. B d . 86, S 1037.

- E n g . M in . J o u r n . 1919, B d . 87, S. 135.

3 E n g . M in . J o u r n . 1908. B d . 86, S. 1217.

4 E n g . M in . J o u r n . 1909. B d . 87. S . 132.

5 E n g . M in . J o u r n . 1909, B d . 87, S . 559.

• E n g . M in . J o u r n . 1908. B d . 86. S. 565.

7 E n g . M in . J o u r n . 1V8»8. B d . 85. S. 566.

s E n g . M in . J o u r n . 1909, B d . 87, S. 31 u n d 492.

Ü b e r d ie K o s te n d e s A b b a u e s u n d d e r A n r e ic h e r u n g g o ld h a ltig e r P v r i t e a u f v e rs c h ie d e n e n G r u b e n m e h r e r e r L ä n d e r v e r ö f f e n tl ic h t e F i n l a y 1 e in e S tu d ie .

I n d e r M e ta llu rg ie d e s G o ld e s s in d k e in e w e s e n tlic h e n Ä n d e r u n g e n z u v e rz e ic h n e n . D ie B e r ic h te b e s c h r ä n k e n s ic h in d e r H a u p t s a c h e a u f M itte ilu n g e n ü b e r V e r ­ b e s s e r u n g e n a n m e c h a n is c h e n E in r i c h tu n g e n o d e r V e r­

b e s s e r u n g e n in d e r C y a n id b e h a n d l u n g .

P i e r c e 2 h a t e in e n n e u e n A m a lg a m m o t o r k o n s t r u i e r t , d e r e in e b e s s e re A m a lg a m a tio n d e r fe in e n G o ld te ilc h e n g e w ä h r le is te n u n d im A n s c h lu ß a n G e rin n e o d e r a n P o c h tr ö g e a r b e i t e n soll. Ä h n lic h e in g e r ic h te t is t a u c h d e r P o i n t F l o u r - G o ld s e p a r a to r 3. W e s t o n 1 b e h a n d e l t d ie a m R a n d ü b lic h e n H e b e v o r r i c h tu n g e n f ü r W a s s e r, S a n d , S c h la m m , n a m e n t li c h d ie S c h ö p f r ä d e r , d ie m i t 3 0 — 4 0 F u ß D u r c h m e s s e r g e b a u t w e rd e n . B e i d e r E r k e n n t n i s , d a ß d ie F e in z e r k le i n e r u n g b e s s e re A u s ­ b e u t e n g ib t , n e h m e n d ie F ä ll e z u , in d e n e n m a n s ä m t ­ lic h e s E r z in S c h la m m v e r w a n d e lt . Z u r D u r c h f ü h r u n g d ie s e s Z ieles s in d a b e r w ir k s a m e r e F i l t r a t i o n s e i n r i c h ­ tu n g e n a ls d ie ü b lic h e n F il te r p r e s s e n n ö tig , u n d d e s h a lb t a u c h e n a lle rle i m e c h a n is c h e F i l t r i e r ­ e in r ic h t u n g e n a u f, v o n d e n e n e in ig e s c h o n b e i >• Silber«

e r w ä h n t s in d : B u t t e r s - F i l t e r . R id g w a y - F i l t e r 5. B u r t- F il te r , V a k u u m - F i lt e r 6, T r e n t s Z e n tr i f u g a l f ilte r 7. A m W i t w a t e r s r a n d i s t d ie Z a h l d e r R o h r m ü h l e n b e r e i ts a u f 103 g e s tie g e n , d ie d e r P o c h s te m p e l a u f 9 0 0 0 ; d a s G e w ic h t d e r l e t z t e m w ä c h s t w e ite r u n d h a t b e r e i t s ' 1 8 0 0 P f d . e r r e i c h t ; 1 S te m p e l l e i s t e t ü b e r 8 t E r z a m T a g e .

B r i g h a m 8 g ib t e in e A n le it u n g z u r L n t e r s u c h u n g u n d A n la g e e in e s h y d r a u l is c h e n G o ld k ie s a b o a u e s . V o n R u b l e is t e in n e u e s G e rin n e f ü r d ie s e A b b a u ­ m e t h o d e z u r le ic h te n T r e n n u n g u n d E n t f e r n u n g g r o ß e r S te in e k o n s t r u i e r t w o r d e n .9 D ie G o ld g e w in n u n g d u r c h B a g g e r w u r d e 1908 s e h r e ifrig b e t r i e b e n 10, es s i n d B a g g e r t ä t i g i n K a lif o rn ie n , M o n ta n a , I d a h o , K o lo ra d o , K lo n d ik e , A la s k a . S ib irie n , A u s tr a lie n , G u y a n a so w ie a u f d e n P h ilip p in e n . I n K lo n d ik e lie g e n d ie 4 e r h ä l tn i s s e b e ­ s o n d e r s sc h w ie rig , w eil d e r z u v e r a r b e i t e n d e G o ld g r u n d g e f r o r e n i s t u n d d u r c h D a m p f a u f g e t a u t w e r d e n m u ß .

I n A u s tr a lie n im K a lg o o rlie - G o ld fe ld k a n n m a n d ie M e th o d e n d e r V e r a r b e i tu n g d e r ( te llu r h a ltig e n ) G o ld e rz e in z w e i G r u p p e n z u s a m m e n f a s s e n , d e r e n H a u p t m e r k ­ m a le fo lg e n d e s in d . B e i G r u p p e I fo lg t a u f d ie X a ß - z e r k le in e r u n g d ie K la s s ie r u n g , A u s s c h e id u n g v o n K o n ­ z e n t r a t e n u n d d ie L a u g e r e i m i t C y a n k a li u m . te i ls m it, te ils o h n e B r o m c y a n z u s a tz . I n d ie s e r A r t a r b e i te n I v a n h o e , G o ld e n H o rs e s h o e , O r a y a B ro w n H ill u n d L a k e V ie w C o n so els. M a n 'p o c h t m i t S te m p e ln v o n 1 100 b is 1 2 70 P f d . G e w ic h t, m i t e in e r S te m p e lle is tu n g v o n tä g lic h 5 ,5 — 7 ,3 5 t . A u f d e r I v a n h o e g r u b e w e r d e n b e is p ie ls ­ w e ise 2 8 p C t d e s G o ld e s d u r c h A m a lg a m a tio n , 13 p C t a u s d e n K o n z e n t r a t e n , 17,5 p C t a u s d e n S a n d e n , 28 p C t

1 E n g . M in . J o u r n . 1908, B d . 86. S . 512.

2 E n g . M in . J o u r n . 1908. B d . 85. S . 112.

3 E n g . M in . J o u r n . 1908. B d 85. S . 1141.

4 E n s r. M in . J o u r n . 1908. B d . 86. S . 539.

s E l . a n d M e t. I n d . 1908. S. 121.

6 M e t a l l u r g i e 1‘.09, S . 53.

• M e t a l l u r g i e 1908, S. 371.

* E n g . M in . J o u r n . 1908. B d . 86. S . 1257.

9 E n g . M in . J o u r n . 1908. B d . 86. S . 902.

10 E n g . M in . J o u r n . 1909, B d . 87, S . 136 u n d 200.

Cytaty

Powiązane dokumenty

Die Salze oder salzartigen Stoffe werden in der hei Erzen u. bekannten Weise ohne Anwendung eines Bindemittels einem sehr hohen Drucke ausgesetzt, und zwar

Die Erfindung besteht darin, daß im Auslaßstutzen der Zellentrommel eine nach unten sich öffnende Klappe g aus Leder o. angeordnet ist, welche durch Feder oder

wenigstens bietet der W ortlaut, der Umsatzsteuer- Ordnungen hierzu keine Handhabe, Liegt z. eine Aufbereitungsanstalt, die zweifellos ein wichtiger Bestandteil der

pensionskasse muß darin gefunden werden, daß sie selbst befugt ist, die Höhe der Renten zu bestimmen, die hiernach zu erhebenden Beiträge festzustellen, zu

Jedoch wird auch hier anerkannt, daß die Konsolidation, welche nicht schon mit dem Konsolidationsakt sondern erst mit der Bestätigung durch das zuständige

netenhauses ist von dem Regierungsvertreter ausgeführt worden: „Ein Z w ang zur Einführung indirekter Steuern durch die A ufsichtinstanz soll nicht stattfin d en ; auch

Nach dem oben Gesagten k a n n m an auch für die Verhältnisse in der Grube nicht mehr der L uftw ärm e allein den m aßgebenden Einfluß auf W ohlbefinden und

Außenteile ein, und die Temperatur am Kontaktblock ist relativ niedrig. Durch Versuche wurde festgestellt, daß der vor dem Ofen befindliche Teil der Elektroden