Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
UBEZPIECZENIE EMERYTALNE
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
(Dz.U. 1998 nr 162 poz. 1118)
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Ubezpieczenie emerytalne jest to ubezpieczenie na wypadek niezdolności do pracy z powodu starości.
Ubezpieczenie emerytalne zapewnia dochód w momencie zaprzestania pracy zawodowej po osiągnięciu wieku emerytalnego.
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu podlegają, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są:
m.in.:
- pracownikami z wyłączeniem prokuratorów, - osobami wykonującymi pracę nakładczą,
- członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,
- osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem
cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz osobami z nimi współpracującymi,
- osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi …
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Dobrowolnym ubezpieczeniem emerytalnym mogą być objęte osoby, które nie spełniają warunków do objęcia tym ubezpieczeniem obowiązkowo.
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
System emerytalny
Od 1 stycznia 1999 r. obowiązuje w Polsce nowy system emerytalny, oparty na zreformowanym Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych i otwartych
funduszach emerytalnych.
Wprowadzone zmiany nie objęły wszystkich ubezpieczonych jednakowo.
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Ustawodawca podzielił ubezpieczonych na grupy, w zależności od daty urodzenia:
1) przed 1 styczniem 1949 r.
2) po 31 grudnia 1948 r.
Ubezpieczeni, urodzeni przed dniem 1 stycznia 1949 r., mają przyznawaną emeryturę w oparciu o zasady dotyczące systemu emerytalnego
obowiązujące przed 1 stycznia 1999.
Ubezpieczeni urodzeni po dniu 31 grudnia 1948 r.:
- ubezpieczeni urodzeni przed dniem 1 stycznia 1969 r. zostali (z pewnymi wyjątkami) objęci zasadami nowego systemu emerytalnego - ubezpieczeni urodzeni po dniu 31 grudnia 1968 r. zostali objęci w całości zasadami nowego systemu emerytalnego.
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Nowy system emerytalny jest oparty na zasadzie zdefiniowanej składki.
Wysokość emerytury zależy od kwoty składek wpłaconych przez ubezpieczonego.
EMERYTURA według starych
zasad =
24% × KWOTA BAZOWA
+1,3% × PW × LATA SKŁADKOWE
+
0,7% × PW × LATA NIESKŁADKOWE
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Emerytury dla ubezpieczonych urodzonych przed 1 stycznia 1949 r.
- według starych zasad
Przy wyliczeniu emerytury brane są pod uwagę długości okresów składkowych, nieskładkowych oraz podstawa wymiaru (PW).
EMERYTURA
według starych zasad = 24% × KWOTA BAZOWA +
1,3% × PW × LATA SKŁADKOWE +
0,7% × PW × LATA NIESKŁADKOWE
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Kwota bazowa wynosi 100 % przeciętnego wynagrodzenia pomniejszonego o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia społeczne,
określone w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, w poprzednim roku kalendarzowym. Jest ustalana corocznie i obowiązuje od dnia 1 marca każdego roku kalendarzowego do końca lutego następnego roku
kalendarzowego.
Wysokość kwoty bazowej ogłasza Prezes Głównego Urzędu Statystycznego, w formie komunikatu, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej
"Monitor Polski" w terminie do 7 roboczego dnia lutego każdego roku.
Od 1 marca 2015 r: 3.308,33 zł
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Definicja podstawy wymiaru emerytury
Podstawę wymiaru emerytury stanowi - ustalona w sposób, który przedstawiamy poniżej - przeciętna podstawa wymiaru składki na
ubezpieczenia emerytalne i rentowe (począwszy od 1 stycznia 1999 r.) lub na ubezpieczenie społeczne (do 31 grudnia 1998 r.) na podstawie przepisów prawa polskiego, w okresie:
10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z
ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, lub
20 lat kalendarzowych, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu (ubezpieczeniom).
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Ubezpieczeni urodzeni przed dniem 1 stycznia 1949 r. nabywają prawo do emerytury jeżeli osiągnęli wiek emerytalny i mają okres składkowy i
nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.
Jeżeli obliczona - w powyższy sposób - emerytura dla tych osób jest niższa od kwoty najniższej emerytury wówczas emeryturę podwyższa się do tej kwoty.
Emerytura przysługuje również ubezpieczonym, którzy osiągnęli wiek
emerytalny i mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 15 lat dla kobiet i co najmniej 20 lat dla mężczyzn.
Emerytura dla tych osób nie jest podwyższana do wysokości najniższej emerytury, jeżeli okaże się, że jej wartość jest niższa.
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r.
Osoby urodzone po dniu 31 grudnia 1948 r.
- co do zasady objęte nowym systemem emerytalnym
Wysokość świadczeń emerytalnych tych osób uzależniona jest od wielkości kapitału zewidencjonowanego na indywidualnym koncie emerytalnym w ZUS.
Okresy składkowe i nieskładkowe są uwzględniane przy wyliczeniu kapitału początkowego, który określa, ile dany ubezpieczony zaoszczędził w starym systemie emerytalnym (przed 1 stycznia 1999 r.)
Kapitał początkowy jest zapisany na indywidualnym koncie ubezpieczonego w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych i wraz z wartością składek
wpłaconych na ubezpieczenie emerytalne po dniu 1 stycznia 1999 r.
stanowi podstawę do wyliczenia wysokości emerytury.
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Emerytura z nowego systemu emerytalnego przysługuje niezależnie od długości okresu składkowego i nieskładkowego.
Wymiar stażu ubezpieczeniowego ma wpływ na wysokość tego świadczenia.
Wysokość nowej emerytury nie może być niższa od kwoty emerytury
najniższej, pod warunkiem, że ubezpieczony udowodnił okresy składkowe i nieskładkowe w wymiarze wynoszącym docelowo 25 lat - w przypadku kobiety i mężczyzny.
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Wiek emerytalny kobiet i mężczyzn urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r.
docelowo będzie wynosił 67 lat.
(W przypadku kobiet wiek ten zostanie osiągnięty w 2040 r., a w przypadku mężczyzn w 2020 r.)
Im dłużej ubezpieczeni będą pozostawać aktywni zawodowo tym więcej będą mieli zewidencjonowanego na koncie w ZUS kapitału i tym wyższe będą ich emerytury.
Obok wartości zewidencjonowanego kapitału emerytalnego, na wysokość emerytury ma również wpływ średnie dalsze trwanie życia.
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Sposób wyliczenia emerytury osób urodzonych po dniu
31 grudnia 1948 r., które nie przystąpiły do otwartego funduszu emerytalnego (nie są członkami OFE).
Emerytura =
Kapitał emerytalny (zwaloryzowany kapitał
początkowy + zwaloryzowane składki na koncie w ZUS)
Średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym
wiekowi przejścia na emeryturę (wyrażone w miesiącach)
:
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Sposób wyliczenia emerytury osób urodzonych
po dniu 31 grudnia 1948 r., które przystąpiły do otwartego funduszu emerytalnego (są członkami OFE).
Emerytura =
Kapitał emerytalny=
zwaloryzowany kapitał
początkowy + zwaloryzowane składki zewidencjonowane na koncie w ZUS +
zwaloryzowane składki zewidencjonowane na subkoncie w ZUS
(powiększone o środki przekazane z rachunku w OFE)
:
Średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę (wyrażone w miesiącach)
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Składka na ubezpieczenie emerytalne:
Na ubezpieczenie emerytalne odprowadzana jest składka w wysokości 19,52 % podstawy wymiaru składki.
Składka naliczana jest od podstawy nieprzekraczającej w roku kalendarzowym trzydziestokrotności przeciętnego wynagrodzenia.
W momencie, gdy podstawa wymiaru składki osoby ubezpieczonej przekroczy w danym roku kalendarzowym wysokość trzydziestokrotności przeciętnego wynagrodzenia, w kolejnych miesiącach tego roku nie pobiera się składki z tytułu ubezpieczenia emerytalnego.
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Jeżeli ubezpieczony nie przystąpił do funduszu emerytalnego to wówczas cała składka na ubezpieczenie emerytalne przekazywana jest na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, czyli składka w wysokości 19,52%
ewidencjonowana jest na koncie danej osoby w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.
Jeśli dana osoba przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego, to pierwotnie 12,22% podstawy wymiaru było ewidencjonowane na koncie w ZUS a 7,3% odprowadzane na rachunek w OFE.
Od 1 maja 2011 r. część składki przekazywanej do OFE to 2,3 %.
W ZUS powstały subkonta, na które trafia pozostała część składki dotychczas przekazywanej do OFE.
W 2013 r. składka przekazywana do OFE wynosiła 2,8%, na subkonto w ZUS 4,5%.
Od 1 lutego 2014 r. składka przekazywana do OFE wynosi 2,92% a na subkonto 4,38%.
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Środki zewidencjonowane na subkoncie podlegają dziedziczeniu na zasadach analogicznych jak gromadzone w OFE.
W okresie od 1 kwietnia do 31 lipca 2014 r. członkowie OFE podejmowali decyzję, czy składka w wysokości 2,92% podstawy wymiaru nadal ma być przekazywana do OFE.
Decyzja dotyczyła czy ta część składki nadal ma być przekazywana do OFE, czy ma zostać zewidencjonowana na subkoncie w ZUS, wraz z
przekazywaną już na to subkonto, składką
w wysokości 4,38%.
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
„OKIENKA TRANSFEROWE”
Decyzję o dalszym przekazywaniu składek do OFE można podjąć tylko w okresie tzw. „okienek transferowych”.
Pierwsze z okienek transferowych trwało od 1 kwietnia 2014 r. do 31 lipca 2014 r.
Decyzja jaka została wówczas podjęta przez członka OFE będzie mogła być zmieniona w okresie od kwietnia do lipca w 2016 r.,
a następnie co 4 lata.
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Podział składki emerytalnej w przypadku podjęcia decyzji o przekazywaniu składki wyłącznie na subkonto w ZUS:
Konto w ZUS 12,22%
Subkonto w ZUS 7,3%
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Podział składki emerytalnej w przypadku podjęcia decyzji o dalszym przekazywaniu składki na rachunek w OFE:
Konto w ZUS 12,22%
Subkonto w ZUS 4,38%
Rachunek w OFE 2,92%
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
ZASADY USTALANIA ŚWIADCZEŃ Powstanie prawa do świadczeń
Art. 100. 1. Prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa, z zastrzeżeniem ust. 2.
2. Jeżeli ubezpieczony pobiera zasiłek chorobowy, świadczenie
rehabilitacyjne lub wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wypłacane na podstawie przepisów Kodeksu pracy, prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty szkoleniowej powstaje z dniem zaprzestania pobierania tego zasiłku, świadczenia lub wynagrodzenia.
3. Przepis ust. 2 nie ma zastosowania do emerytury, o której mowa w dziale II rozdział 1 (tj. Emerytura dla ubezpieczonych urodzonych po dniu
31grudnia 1948 r.)
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Ustanie prawa do świadczeń Art. 101. Prawo do świadczeń ustaje:
1) gdy ustanie którykolwiek z warunków wymaganych do uzyskania tego prawa;
2) ze śmiercią osoby uprawnionej.
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
POSTĘPOWANIE W SPRAWACH ŚWIADCZEŃ I WYPŁATA ŚWIADCZEŃ
Art. 115. 1. Decyzje w sprawach świadczeń wydają i świadczenia te wypłacają, z uwzględnieniem ust. 2-4, organy rentowe właściwe ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej.
Przepis art. 116 ust. 1 wprowadza generalną zasadę postępowania emerytalno-rentowego, tj. zasadę wnioskowości (fakultatywności).
Art. 116. 1. Postępowanie w sprawach świadczeń wszczyna się na
podstawie wniosku zainteresowanego, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
Działanie z urzędu w sprawach świadczeń określonych w art. 3 ma charakter wyjątkowy i musi wynikać wprost z ustawy.
Przykłady obligatoryjnego działania organów rentowych z urzędu: p
- przyznanie emerytury zamiast renty z tytułu niezdolności do pracy (art.
24a, art. 27a),
- podział renty rodzinnej w razie ujawnienia okoliczności powodujących konieczność dokonania podziału po raz pierwszy lub zmiany warunków
dotychczasowego podziału ze względu na zmianę liczby osób uprawnionych (art. 74 ust. 3),
- zmiana wysokości emerytur i rent w ramach waloryzacji (art. 93).
