Zdania złożone współrzędnie. Lekcja ćwiczeniowa
1. Cele lekcji
a. Wiadomości
– Powtórzenie i utrwalenie wiadomości o składni zdań złożonych współrzędnie.
– Utrwalenie wiadomości dotyczących zdań łącznych, rozłącznych, wynikowych i przeciwstawnych.
b. Umiejętności Uczeń:
– rozpoznaje i właściwie nazywa wszystkie rodzaje zdań złożonych współrzędnie, – rozpoznaje i nazywa części zdania,
– właściwie stosuje znaki interpunkcyjne, takie jak przecinek, – kształci logiczne myślenie,
– dokonuje selekcji i analizy informacji,
– wykorzystuje teoretyczne wiadomości w praktycznym działaniu.
2. Metoda i forma pracy
Metody: pogadanka heurystyczna, metoda zajęć praktycznych, ćwiczenia gramatyczne, Formy pracy: indywidualna i zbiorowa.
3. Środki dydaktyczne
Karta pracy ucznia,
4. Przebieg lekcji
a. Faza przygotowawcza
1. Nauczyciel wita uczniów i informuje, jaki jest cel zajęć. To, czym się dzisiaj zajmiemy, to powtórzenie i usystematyzowanie wiadomości o rodzajach zdań złożonych współrzędnie.
2. Następnie razem z uczniami powtarza wiadomości o rodzajach zdań złożonych współrzędnie.
Razem redagują notatkę.
Informacje, które powinny się pojawić podczas powtórzenia:
Zdanie złożone współrzędnie, jak każde zdanie złożone, zawiera więcej niż jedno orzeczenie.
W zdaniu złożonym współrzędnie żadne ze zdań składowych nie określa drugiego.
Zdania składowe uzupełniają się wzajemnie.
Rodzaje zdań złożonych współrzędnie:
- łączne – treść pierwszego łączy się z treścią drugiego, brak zależności znaczeniowych, przedstawienie graficzne: ...
spójniki: i, oraz, tudzież, zarazem, także
- rozłączne – treść pierwszego wyklucza treść drugiego, przedstawienie graficzne:
spójniki: albo, lub, bądź
- wynikowe – treść drugiego wynika z treści pierwszego, przedstawienie graficzne:
spójniki: więc, zatem, toteż, dlatego,
- przeciwstawne – treść drugiego przeciwstawia się treści pierwszego, przedstawienie graficzne:
Użycie przecinka w zdaniu złożonym współrzędnie.
Nie stawiamy przecinka przed spójnikami: i, oraz, albo, lub, ni, ani, bądź, tudzież (z wyjątkiem takich sytuacji, w których dany spójnik powtarza się, np. Albo wyjdziemy razem, albo nie pójdę tam wcale).
Użycia przecinka wymagają w zdaniu złożonym współrzędnie wszystkie pozostałe spójniki.
Rada nauczyciela dotycząca właściwego używania przecinków:
Aby na pewno dobrze postawić przecinek, musimy rozstrzygnąć, czy dane zdanie jest złożone czy pojedyńcze. Musimy pamiętać, że w zdaniu pojedyńczym przecinek poprzedza tylko trzy spójniki:
ale, lecz, czyli. W pozostałych przypadkach w zdaniu pojedyńczym przecinka nie stawiamy (dotyczy to spójników: a, czy, aż, jak, niż, chyba, że powtarzają się w zdaniu). Te same spójniki występujące w zdaniu złożonym wymagają użycia przecinka.
Przed wszystkimi innymi spójnikami w zdaniu złożonym postawimy przecinek (np.: bo, gdyż, więc).
b. Faza realizacyjna
1. Po wprowadzeniu w tematykę zajęć i powtórzeniu niezbędnych wiadomości uczniowie przystępują do wykonywania ćwiczeń mających na celu sprawdzenie i utrwalenie ich wiadomości.
Ćwiczenia zawarte są w karcie pracy ucznia.
Nauczyciel ma wcześniej przygotowane ćwiczenia dla wszystkich uczniów. Po wykonaniu każdego kolejnego zadania wskazany uczeń na forum klasy prezentuje uzyskane rozwiązanie. Nauczyciel czuwa nad poprawnością rozwiazań i zawsze spieszy z pomocą i dodatkowymi wyjaśnieniami.
c. Faza podsumowująca
1. Nauczyciel dokonuje podsumowania pracy na lekcji.
2. Zadanie pracy domowej.
5. Bibliografia
1. Nagajowa M., ABC metodyki języka polskiego, Warszawa 1995.
2. Nasiłkowski S., Metody nauczania, Toruń 1997.
3. Nagajowa M., Nauka o języku dla nauki języka, Kielce 1994.
6. Załączniki
a. Karta pracy ucznia
