Adam Jarzębski – kompozytor wczesnego Baroku
1. Cele lekcji
a. Wiadomości
Zapoznanie uczniów z postacią kompozytora, Adama Jarzębskiego. Przedstawienie najważniejszych faktów z jego życia oraz omówienie dzieł będących podporą i przykładem polskiej muzyki barokowej.
Przedstawienie cech stylistycznych i charakterystycznych twórczości Adama Jarzębskiego. Omówienie wpływu kompozytora na innych polskich artystów. Wysłuchanie i percepcja wybranych utworów.
Analiza muzyczna.
b. Umiejętności Uczeń potrafi:
1. Omówić biografię Adama Jarzębskiego.
2. Przedstawić znane dzieła Adama Jarzębskiego.
3. Omówić i przedstawić najważniejsze gatunki muzyczne uprawiane przez Adama Jarzębskiego.
4. Rozpoznać i nazwać fragmenty wysłuchanych utworów.
5. Wskazać podstawowe cechy stylistyczne w twórczości Adama Jarzębskiego.
2. Metoda i forma pracy
Metoda opisu z elementami pogadanki. Percepcja muzyczna. Analiza muzyczna – praca w grupach.
Forma ćwiczeniowa.
3. Środki dydaktyczne
1. Podręcznik: Janusz Ekiert, Bliżej muzyki. Encyklopedia, Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa 1994.
2. Stanowisko do odtwarzania płyt.
3. Nagranie utworu Adama Jarzębskiego.
Canzoni e concerti.
4. Karta pracy ucznia.
5. Partytura wyżej wymienionego utworu.
4. Przebieg lekcji
a. Faza przygotowawcza 1. Sprawdzenie obecności.
2. Powtórzenie wiadomości poprzez odpytanie jednej osoby z trzech ostatnich lekcji.
3. Podanie tematu do zeszytu.
(10 min.)
b. Faza realizacyjna
1. Metoda – opisu przedstawienie postaci Adama Jarzębskiego. Omówienie najważniejszych faktów z życia kompozytora.
Notatka:
Adam Jarzębski:
Pierwsze informacje o Jarzębskim pochodzą z września 1612 roku, kiedy zostaje członkiem kapeli elektora brandenburskiego w Berlinie. 30 kwietnia 1615 otrzymuje od elektora zezwolenie na roczny pobyt we Włoszech, zapewne dla dalszego doskonalenia się jako kompozytor i dla lepszego poznania muzyki włoskiej. Do Berlina prawdopodobnie już nie wraca, trafia zatem na dwór Zygmunta III Wazy w Warszawie, gdzie do końca życia będzie muzykiem kapeli królewskiej. Stało się to zapewne w 1616 lub 1617. Poza działalnością muzyczną Jarzębski uczył dzieci senatorów. W latach 30. XVII wieku doglądał budowy królewskiego pałacu w Ujazdowie. Zajęcia te czynią z Jarzębskiego osobę zamożną:
poza licznymi kadukami, otrzymuje on prawo do dzierżawy różnych dóbr królewskich, a także wójtostwo wsi Piaseczno. W 1630 żeni się z Elżbietą z majętnego rodu Siennickich, a w 1648 zostaje wpisany do rejestru patrycjuszy miasta Warszawy. Słyszymy o nim po raz ostatni 26 grudnia 1648 kiedy to w obliczu przybliżającej się śmierci spisuje ostatnia wolę. Umiera prawdopodobnie w kilka dni później; pochowany zostaje w podziemiach kościoła świętego Marcina w Warszawie.
2. Przedstawienie metodą opisu najważniejszych dzieł kompozytora. Omówienie cech stylistycznych i charakteryzujących kompozytora.
Jedyną kompozycją Jarzębskiego wydaną za jego życia był kanon „More Veterum”, opublikowany w dziele Marka Scachiego – „Cribrum musicum” w 1643 roku. W okresie powojennym, w trakcie badania zbiorów klasztornych i kościelnych, odnaleziono szereg nieznanych wcześniej pieśni i koncertów skomponowanych przez tego artystę, których odkrycie postawiło autora w gronie najwybitniejszych kompozytorów polskiej instrumentalnej muzyki barokowej. Najbardziej znanym, zachowanym rękopisem, dziełem Jarzębskiego jest zbiór Canzoni e concerti z 1627 roku, zawierający 27 utworów (w tym popularna „Tamburetta”). Składa się nań 12 utworów na 2 instrumenty, 10 utworów na 3 instrumenty, i 5 utworów na 4 instrumenty. Melodie wszystkich utworów są bogato zdobione i interesujące harmonicznie.
3. Wysłuchanie i percepcja Canzoni e concerti. Analiza muzyczna utworu. Praca w grupach.
(25 min.)
c. Faza podsumowująca 1. Zapisanie notatki do zeszytu.
(10 min.)
5.Bibliografia
a. J. Ekiert, Bliżej muzyki. Encyklopedia, Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa 1994.
6. Załączniki
a. Karta pracy ucznia
Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji Adam Jarzębski – kompozytor wczesnego Baroku.
b. Zadanie domowe
