Styl narodowy w twórczości Stanisława Moniuszki
1. Cele lekcji
a. Wiadomości
Zapoznanie uczniów z postacią polskiego kompozytora, Stanisława Moniuszki. Przedstawienie najważniejszych faktów z życia kompozytora oraz omówienie jego dzieł będących przykładem polskiej muzyki narodowej. Przedstawienie stylistycznych cech charakterystycznych dla twórczości Moniuszki.
Omówienie wpływu, jaki kompozytor wywarł na muzykę późniejszych epok. Wysłuchanie wybranych utworów. Dokonanie muzycznej analizy dzieł.
b. Umiejętności Uczeń potrafi:
1. Omówić najważniejsze fakty z życia Stanisława Moniuszki.
2. Przedstawić znane dzieła Stanisława Moniuszki.
3. Wyjaśnić pojęcie stylu narodowego.
4. Wskazać elementy narodowe w twórczości kompozytora.
5. Rozpoznać fragmenty wysłuchanych utworów oraz je nazwać.
6. Wskazać cechy stylistyczne charakterystyczne dla twórczości Stanisława Moniuszki.
2. Metoda pracy
Metoda opisu z elementami pogadanki. Percepcja muzyczna. Analiza muzyczna – praca w grupach.
Forma ćwiczeniowa.
3. Środki dydaktyczne
1. Podręcznik –Gwizdalska D., Historia muzyki t.1, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 2006
2. Stanowisko do odtwarzania płyt.
3. Nagranie utworów Stanisława Moniuszki:
Ballada „Dziad i baba”
Pieśń „Prząśniczka”
„Halka”
4. Karta pracy ucznia
5. Partytury wyżej wymienionych utworów.
4. Przebieg lekcji
a. Faza przygotowawcza 1. Sprawdzenie obecności.
2. Powtórzenie wiadomości poprzez odpytanie jednej osoby, z trzech ostatnich lekcji.
3. Podanie tematu do zeszytu.
(10 min)
b. Faza realizacyjna
1. Wysłuchanie Pieśni „Prząśniczka”. Metodą pogadanki, omówienie stylistycznych cech charakterystycznych dla pieśni.
2. Metodą opisu, scharakteryzowanie postaci Stanisława Moniuszki. Omówienie najważniejszych faktów z życia kompozytora.
Notatka:
Stanisław Moniuszko – kompozytor, dyrygent oper, orkiestr symfonicznych i chórów oraz pedagog. Urodzony 5 maja 1819 roku, w majątku Ubiel k. Mińska; zmarł 4 czerwca 1872 roku, w Warszawie. Od najmłodszych lat wykazywał talent muzyczny, który jego rodzice pielęgnowali z wielką starannością. Kontakt ze wszechobecną w Ubielu muzyką ludową niewątpliwie wpłynął na artystyczną wrażliwość przyszłego kompozytora, stając się potem cennym źródłem twórczych pomysłów, podobnie jak tradycje stanu szlacheckiego, w których Moniuszko wyrastał. W Berlinie studiował teorię muzyki, dyrygowanie, akompaniował śpiewakom, słuchał oper. Tam też skomponował dwa kwartety smyczkowe; po raz pierwszy również wydano tam jego kompozycje (trzy pieśni i balladę „Trzech Budrysów”). Następnie zamieszkał w Wilnie, gdzie działał jako organista, kompozytor, pedagog i organizator życia muzycznego w mieście. W 1858 roku przeniósł się wraz z rodziną do Warszawy, gdzie objął stanowisko dyrygenta opery. Jednocześnie od 1864 roku był wykładowcą w Instytucie Muzycznym w Warszawie. Zmarł na atak serca w 1872 r. Pogrzeb artysty stał się jednocześnie wielką manifestacją narodową.
3. Metodą opisu, przedstawienie najważniejszych dzieł Stanisława Moniuszki. Omówienie stylistycznych cech charakterystycznych dla twórczości kompozytora.
Notatka:
Twórczość Stanisława Moniuszki:
Opery - Flis
- Verbum nobile - Paria
- Rokiczana - Halka - Hrabina - Straszny dwór
Balety
- Na kwaterunku - Figle szatana
Operetki - Beata
Kantaty - Widmo
Ballady - Dziad i Baba
Cechy charakterystyczne dla twórczości Moniuszki:
- pomysłowość melodyczna wyrażająca się w prostocie i wdzięku;
- stosowanie elementów narodowych: pisanie utworów w języku narodowym, wykorzystywanie elementów ludowych, zwyczajów i podań ludowych, wprowadzenie tańców ludowych oraz wykorzystywanie w utworach historii narodu Polskiego i jego losów.
- tworzenie muzyki „ku pokrzepieniu serc”.
Cechy muzyki, stylu narodowego:
- utwory konstruowane w języku narodowym,
- wykorzystanie w muzyce zwyczajów, tekstów, motywów ludowych, - przedstawienie realiów historycznych charakterystycznych dla danej epoki, - przedstawienie losów i historii narodu.
3. Wysłuchanie ballady „Dziad i baba”. Sporządzenie muzycznej analizy utworu.
(25 min)
c. Faza podsumowująca
1. Wysłuchanie wybranych części z opery „Halka”. Wskazanie elementów narodowych występujących w operze.
2. Zapisanie notatki do zeszytu.
(10 min)
5. Bibliografia
a. Wójcik D., ABC form muzycznych, wyd. Musica Iagellonica, Kraków 1999
b. Gwizdalska D., Historia muzyki cz.1, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 2006
6. Załączniki
a. Karta pracy ucznia
Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji pt. Styl narodowy w twórczości Stanisława Moniuszki.
b. Zadanie domowe
