Określenie zasobu podstawowego infrastruktury informacji przestrzennej w Polsce

OKREŒLENIE ZASOBU PODSTAWOWEGO

INFRASTRUKTURY INFORMACJI PRZESTRZENNEJ

W POLSCE

DEFINITION OF BASIC RESOURCES FOR SPATIAL

INFORMATION INFRASTRUCTURE IN POLAND

El¿bieta Bielecka

Zak³ad Systemów Informacji Przestrzennej i Katastru, Instytut Geodezji i Kartografii

S³owa kluczowe: zbiór danych przestrzennych, INSPIRE, metadane, infrastruktura informacji przestrzennej

Keywords: spatial data set, INSPIRE, metadata, spatial information infrastructure

Wprowadzenie

Dyrektywa INSPIRE (2007/2/WE) zobowi¹zuje Polskê, jako pañstwo cz³onkowskie Wspólnoty Europejskiej, do utworzenia infrastruktury informacji przestrzennej (IIP), obej-muj¹cej m.in. zharmonizowane z przepisami implementacyjnymi INSPIRE zbiory danych przestrzennych dotycz¹ce tematów wyszczególnionych w za³¹cznikach I-III do tej dyrekty-wy. Od wejœcia w ¿ycie dyrektywy INSPIRE minê³y trzy lata. W okresie tym po stronie Komisji Europejskiej trwa³y intensywne prace nad przepisami wykonawczymi, zakoñczone opracowaniem projektu rozporz¹dzenia w zakresie interoperacyjnoœci zbiorów danych prze-strzennych i us³ug (Draft Commission Regulation, 2009), natomiast w pañstwach cz³on-kowskich dokonano transpozycji dyrektywy i rozpoczêto budowê krajowych infrastruktur informacji przestrzennej.

Kalendarz INSPIRE zak³ada, ¿e proces udostêpniania zbiorów danych przestrzennych zgodnych z przepisami wykonawczymi rozpocznie siê w czerwcu 2012 r. (nowe zbiory danych przestrzennych z za³¹cznika I) i bêdzie trwa³ do koñca maja 2019 r., kiedy to jest planowane udostêpnienie nowych pozosta³ych zbiorów danych przestrzennych z za³¹czni-ków II i III. Wszystkie zbiory danych przestrzennych, zgodnie z przepisami wykonawczy-mi, musz¹ byæ opisane metadanymi i udostêpnione z wykorzystaniem us³ug sieciowych.

Opisane prace badawcze by³y wykonane w Instytucie Geodezji i Kartografii na zlecenie G³ównego Geodety Kraju.

Cel i zakres prac

Celem przeprowadzonych prac badawczych by³o zewidencjonowanie zbiorów danych przestrzennych gromadzonych przez administracjê publiczn¹ w postaci elektronicznej i okre-œlenie, które z nich bêd¹ stanowi³y podstawê tworzenia infrastruktury informacji przestrzen-nej w Polsce, stanowi¹c podstawowy i komplementarny zasób geoinformacyjny IIP. A za-tem zbiory te musz¹ zawieraæ dane przydatne do utworzenia zharmonizowanych zbiorów danych, dla co najmniej jednego tematu okreœlonego w dyrektywie INSPIRE i ustawie o IIP (Ustawa, 2010).

Przyjêto za³o¿enie, ¿e ka¿dy ze zidentyfikowanych zbiorów danych przestrzennych musi spe³niaæ wymagania art. 4.1 ustawy o IIP oraz stanowiæ wyodrêbnion¹ czêœæ zasobu geoin-formacyjnego, podlegaj¹c¹ monitorowaniu i sprawozdawczoœci (Decyzja Komisji L148/18). Wyselekcjonowane i okreœlone w ten sposób zbiory danych przestrzennych tworz¹ zasób geoinformacyjny infrastruktury informacji przestrzennej, zwany dalej zasobem podstawo-wym. Zbiory, które nie wesz³y do zasobu podstawowego m.in. ze wzglêdu na art. 4, ust. 2 ustawy o IIP, wchodz¹ do zasobu zwanego komplementarnym (GaŸdzicki, 2009). Zasób podstawowy podlega harmonizacji zgodnie z przepisami wykonawczymi do dyrektywy INSPIRE i przepisami ustawy o IIP, natomiast zasób komplementarny jest sukcesywnie, zgodnie z potrzebami krajowymi, przystosowywany do standardów IIP.

W rezultacie przeprowadzonych prac powsta³y wykazy zbiorów danych przestrzennych zasobu podstawowego dla ka¿dego z tematów, pogrupowane wg za³¹czników do dyrektywy INSPIRE oraz lista tematów zwi¹zanych z tym zbiorem. Zestawienia takie umo¿liwiaj¹ przed-stawienie wykazów zbiorów w sposób uporz¹dkowany zarówno pod wzglêdem zbiorów, jak te¿ tematów.

Zbiory stanowi¹ce zasób podstawowy przetestowano pod k¹tem spe³niania wymagañ specyfikacji implementacyjnych INSPIRE. Okreœlenie zasobu podstawowego IIP jest klu-czowe dla dalszych prac zwi¹zanych z implementacj¹ INSPIRE i budow¹ IIP w Polsce, albowiem na ich podstawie bêd¹ prowadzone dalsze prace dotycz¹ce budowy IIP, zw³aszcza w zakresie metadanych, a tak¿e prace wi¹¿¹ce siê ze sprawozdawczoœci¹ w zakresie okre-œlonym w decyzji Komisji WE w zakresie monitorowania i sprawozdawczoœci (Decyzja Komisji L148/18).

Metoda badañ

Za³o¿enia ogólne

Prace studialne w zakresie okreœlenia zasobu podstawowego Infrastruktury Informacji Przestrzennej w Polsce, poprzedzone wnikliw¹ analiz¹ specyfikacji technicznych INSPIRE oraz dokumentacji dotycz¹cej polskich zasobów, przebiega³y w kilku powi¹zanych ze sob¹ etapach. Pierwszym z nich by³a analiza istniej¹cych zbiorów pod k¹tem: zakresu tematycz-nego, wykorzystywanego schematu aplikacyjnego (o ile istnieje), stosowanego systemu od-niesieñ przestrzennych, identyfikowania kodu polskich liter, zasad aktualizacji, zgodnoœci z odpowiedni¹ dokumentacj¹ (rozporz¹dzeniem, instrukcj¹ lub wytycznymi technicznymi), kompletnoœci i opisu metadanymi. W drugim etapie porównano modele pojêciowe zdefinio-wane w specyfikacjach technicznych INSPIRE z modelami polskich danych,

w szczególno-œci wystêpowanie odpowiednich typów danych i ich atrybutów, ograniczeñ na³o¿onych na obiekty oraz powi¹zañ miêdzy obiektami. W kolejnym etapie przeprowadzono „mapowanie” (wzajemne powi¹zania) odpowiadaj¹cych sobie elementów wystêpuj¹cych w modelach INSPIRE z odpowiednimi danymi polskimi. Koñcowy etap prac polega³ na testowym prze-kszta³ceniu wybranych zestawów polskich danych (z ich w³asnych formatów) do struktury zgodnej z INSPIRE i zapisanie danych w postaci pliku GML.

Podstawow¹ metod¹ badawcz¹ stosowan¹ podczas identyfikacji zbiorów danych zasobu podstawowego IIP by³a ankietyzacja i wywiady przeprowadzone z przedstawicielami orga-nów wiod¹cych oraz heurystyka umo¿liwiaj¹ca przygotowanie wstêpnych list zbiorów da-nych, które nastêpnie by³y weryfikowane i uzupe³niane. W trakcie testowania zgodnoœci polskich danych ze specyfikacjami technicznymi INSPIRE wykorzystano metodologiê opi-san¹ w normach ISO dotycz¹cych informacji geograficznej, serii 19 100, polegaj¹c¹ na porównywaniu modeli abstrakcyjnych wyra¿anych za pomoc¹ schematów pojêciowych i aplikacyjnych.

Pracami objêto wszystkie zbiory danych stanowi¹ce zasób podstawowy IIP, jednak¿e ze wzglêdu na brak specyfikacji technicznych INSPIRE dla tematów II i III Za³¹cznika, szcze-gó³owe analizy dotyczy³y tylko zbiorów danych zgodnych z tematami I Za³¹cznika do dyrek-tywy INSPIRE (pierwsza grupa tematyczna ustawy o IIP). Pozosta³e wykazy (Prace nad identyfikacj¹ zbiorów..., 2009) maj¹ charakter roboczy, a ich testowanie nie by³o przedmio-tem badañ.

Porównanie modeli pojêciowych polskich danych z modelami INSPIRE Celem porównania modeli pojêciowych polskich danych z modelami INSPIRE by³o okre-œlenie, w jakim stopniu modele danych przestrzennych stanowi¹ce zasób podstawowy IIP ró¿ni¹ siê od modeli docelowych okreœlonych w specyfikacjach danych INSPIRE i w kon-sekwencji, jak pracoch³onnym i trudnym zadaniem bêdzie ich przekszta³cenie do modelu INSPIRE. Porównanie to przeprowadzono na kilku poziomach: abstrakcyjnym, implementa-cyjnym i fizycznym. Oczywiœcie najbardziej odpowiednim poziomem porównania modeli jest poziom abstrakcyjny wykorzystuj¹cy jêzyk UML. Jest to zwi¹zane zarówno za specy-fik¹ UML, jak i z faktem, ¿e schematy aplikacyjne INSPIRE zosta³y opracowane w³aœnie w tym jêzyku, a nastêpnie przekonwertowane na schematy XSD za pomoc¹ oprogramowania narzêdziowego ShapeChange firmy Interactive Instruments GmbH (Portele, 2008). Jednak koniecznym warunkiem zastosowania tej metody jest dostêpnoœæ modeli pojêciowych pol-skich danych zapisanych w UML. Jednak¿e ze wzglêdu na brak modeli UML dla polpol-skich danych, tymczasowo zast¹piono je zestawieniami tabelarycznymi wed³ug katalogu obiektów i schematu przyjêtego w specyfikacjach INSPIRE.

Porównanie modeli na poziomie implementacyjnym nast¹pi³o przez porównanie struktury danych zapisanej w schematach XSD, natomiast na poziomie fizycznym danych przez po-równanie przyk³adowych zapisów polskich danych z analogicznymi zapisami w pe³ni zgod-nymi ze specyfikacjami INSPIRE. Porównanie na poziomie fizycznym wymaga zgodnoœci formatów porównywanych danych i w przypadku zapisu binarnego u¿ycia specjalistyczne-go oprogramowania. Drug¹ wad¹ tej metody jest niekompletnoœæ informacji o modelu wyni-kaj¹ca z faktu, ¿e zapis danych z regu³y nie zawiera wielu elementów (m.in. powi¹zañ miê-dzy obiektami, ograniczeñ, czy atrybutów fakultatywnych), co w konsekwencji sprawia, ¿e wynik mo¿e byæ daleki od poprawnoœci.

Wyniki badañ i dyskusja

Okreœlaj¹c polskie zbiory Ÿród³owe niezbêdne do utworzenia zbiorów IIP przyjêto zasadê nieuwzglêdniania powtórnego tych zbiorów i rejestrów pañstwowych, które zosta³y zinte-growane z rozwa¿anymi zbiorami danych przestrzennych na etapie ich tworzenia. Dotyczy to g³ównie rejestru TERYT prowadzonego przez GUS, który zosta³ zintegrowany ze zbiora-mi PRG, PRNG oraz punktazbiora-mi adresowyzbiora-mi BDOT. Zasoby GUS zostan¹ uwzglêdnione przy tworzeniu zbiorów IIP Jednostki statystyczne dla III grupy tematycznej. Ponadto w analizie nie uwzglêdniono dwóch tematów – systemy odniesienia za pomoc¹ wspó³rzêdnych i syste-my siatek georeferencyjnych. Tematy te nie wymagaj¹ utworzenia zbiorów danych prze-strzennych, bêd¹cych przedmiotem niniejszego opracowania.

W tabeli 1 zamieszczono tematy z Za³¹cznika I dyrektywy INSPIRE, odpowiadaj¹ce im organy wiod¹ce (zgodnie z odpowiednimi zapisami w ustawie o IIP) oraz polskie zbiory konieczne do utworzenia zbiorów zgodnych ze specyfikacjami INSPIRE. Natomiast w tabeli 2 podano listê polskich zbiorów danych przestrzennych przyporz¹dkowanych do poszcze-gólnych tematów wraz z instytucj¹ odpowiedzialn¹ za zasób.

Tabela 1. Przyporz¹dkowanie poszczególnym tematom INSPIRE polskich zbiorów danych przestrzennych

* Zbiory zapisane kursyw¹ nale¿¹ do zasobu komplementarnego. r N Temat Organwiod¹cy Poslkiezbiorydanych 3 Nazwygeografcizne G³ównyGeodetaKraju PañstwowyRejesrtNazwGeografciznych y m i n o r d y H 4 Jednostkiadminsirtacyjne G³ównyGeodetaKraju PañstwowyRejesrtGranciiPoweirzchniJednostek G R P – u j a r K o g e n l ai r o t y r e T u ³ ai z d o P 5 Adresy G³ównyGeodetaKraju Bazadanychobeiktówtopografciznych–punkty e w o s e r d a 6 Dzai³kiewidencyjne G³ównyGeodetaKraju Zbiorydanychewidencijgruntów ibudynków, I P L r ó i b Z S* 7 Seici rtanspotrowe G³ównyGeodetaKraju Bazadanychobeiktówtopografciznych–drog,i e j el o k h c y n z c if a r g o e g o n l ó g O h c y n a D a z a B 0 0 0 0 5 2 : 1 il a k s w a k sl o P P I A e c sl o P w e n d o W i g o r D e w o d ¹l d ó r Œ 8 Hydrografai PrezesKrajowegoZarz¹du j e n d o W i k r a d o p s o G y r u t k u rt s a rf n I r e t si n i M P H P M i k sl o P o g e n z ci f a r g o r d y H u ³ ai z d o P a p a M j e w o m a R II .³ a z i 5 .t r a ij c a zi l a e r z y tr o p a R E W / 0 6 / 0 0 0 2 j e n d o W y w y t k e r y D h c y n z ci f a r g o p o t w ó t k ei b o h c y n a d a z a B e c ¹ j o t s e w o i n h c z r ei w o p y d o w , w ó k ei c i c ei s ( ) e n z ci n h c e t o r d y h el w o d u b , e c ¹ n y ³ p i 9 Obszarychronione MinsiterŒrodowsika NATURA2000 y d o r y z r P y n o r h c O m r o F rt s e j e R y n l a rt n e C a w t ci z d ei z D i y r u tl u K r e t si n i M o g e w o d o r a N C_E-e_an_rcrta_hl_en_oaBazaDanychoZabytkach

Tabela 2. Polskie zasoby danych przestrzennych dotycz¹ce I grupy tematycznej INSPIRE . p L Poslkiezasobydanychprzestrzennych Operatorzbiorów h c y n a d TematINSPIRE 1 PañstwowyRejesrtNazwGeografciznych CODGiK Nazwygeografcizne 2 Hydronimy CODGiK Nazwygeografcizne 3 PañstwowyRejesrtGranciiPoweirzchniJednostekPodzai³u G R P – u j a r K o g e n l ai r o t y r e T CODGiK Jednostkiadminsirtacyjne 4 Bazadanychobeiktówtopografciznych–punktyadresowe CODGiK Adresy 5 Bazadanychobeiktówtopografciznych–drogiikoelje CODGiK Seici rtanspotrowe 6 Bazadanychobeiktówtopografciznych –seiciceików,wody e n z ci n h c e t o r d y h el w o d u b , e c ¹ n y ³ p i e c ¹ j o t s e w o i n h c z r ei w o p CODGiK Hydrografai 7 Zbiorydanychewidencijgruntówibudynków CODGiK Dzai³kiewidencyjne 8 ZbiórLPIS ARIMR Dzai³kiewidencyjne 9 BazaDanychOgólnogeografciznychwskail1:250000 CODGiK Seici rtanspotrowe 0 1 AIPPoslka PoslkaAgencja¯eglugi j e n z rt ei w o P Seici rtanspotrowe 1 1 Œród¹ldoweDrogiWodnewPoslce KZGW Seici rtanspotrowe 2 1 MapaPodzai³uHydrografciznegoPoslkiMPHP KZGW Hydrografai 3 1 Rapotryzrealziacijar.t5iza.³ IIRamowejDyrektywyWodnej E W / 0 6 / 0 0 0 2 KZGW Hydrografai 4 1 NATURA2000 GDOŒ Obszarychronione 5 1 CenrtalnyRejesrtFormOchronyPrzyrody GDOŒ Obszarychronione 6 1 CenrtalnaBazaDanychoZabytkach KOBiDZ Obszarychronione 7 1 E-archeo KOBiDZ Obszarychronione

Z przeprowadzonej analizy (tab. 1 i 2) wynika, ¿e podczas pierwszego etapu implementa-cji INSPIRE najwiêcej obowi¹zków spoczywa na G³ównym Geodecie Kraju. Z siedmiu te-matów, dla których zidentyfikowano zbiory danych tworz¹ce zasób podstawowy IIP, a¿ piêæ le¿y w gestii G³ównego Geodety Kraju. W celu utworzenia zbiorów zgodnych ze specy-fikacjami technicznymi nale¿y przetworzyæ wiele zbiorów danych przestrzennych wchodz¹-cych w sk³ad ró¿nych rejestrów, ewidencji i baz danych.

Przeprowadzone prace badawcze wykaza³y, ze dane gromadzone przez organy admini-stracji publicznej nie s¹ interoperacyjne. Zakres i sposób gromadzenia danych jest dostoso-wany do zadañ realizodostoso-wanych przez konkretny organ administracji. Nastêpuje wielokrotne gromadzenie tych samych danych przez ró¿ne resorty, a nawet wewn¹trz resortu przez ró¿ne jednostki. Dzieje siê tak przede wszystkim dlatego, ¿e wiedza o istniej¹cych zasobach danych przestrzennych jest trudno dostêpna i niepe³na. Wiêkszoœæ zbiorów (poza zbiorami wchodz¹cymi w sk³ad Bazy Danych Topograficznych), nie jest opisana metadanymi, wielo-krotnie brakuje równie¿ podstaw prawnych szerokiego udostêpniania tych danych.

INSPIRE nie zak³ada gromadzenia nowych danych, a jedynie dostosowanie ju¿ istniej¹-cych zbiorów do wymagañ przepisów wykonawczych. Dostosowanie to mo¿na osi¹gn¹æ b¹dŸ tworz¹c nowy, zgodny ze specyfikacjami zbiór danych przestrzennych na podstawie jednego lub kilku istniej¹cych zbiorów lub przez przekszta³cenie danego zbioru (zbiorów) do postaci zgodnej ze specyfikacjami metod¹ on-the-fly lub off-line, korzystaj¹c z us³ug prze-kszta³cania (art. 9.1, pkt. 4 ustawy o IIP).

Zbiory danych przestrzennych musz¹ byæ opisane metadanymi zgodnie z Rozporz¹dze-niem Komisji (WE) NR 1205/2008 z dnia 3 grudnia 2008 r. w sprawie wykonania dyrektywy 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w zakresie metadanych oraz udostêpnione poprzez us³ugi sieciowe, z których przynajmniej us³ugi wyszukiwania i przegl¹dania musz¹ byæ bezp³atne (art. 12.1 ustawy o IIP).

Tryb tworzenia zbiorów dla poszczególnych tematów INSPIRE bêdzie ró¿ny. Dla ka¿de-go tematu konieczny jest proces harmonizacji, obejmuj¹cy przekszta³cenie istniej¹cych zbio-rów do schematu aplikacyjnego przyjêtego w specyfikacjach INSPIRE. Bêdzie on poprze-dzony dzia³aniami polegaj¹cymi na opracowaniu schematów aplikacyjnych dla ka¿dego Ÿró-d³owego zbioru danych (tab. 1). Harmonizacja obejmuje utworzenie wszystkich klas obiek-tów wraz z obowi¹zkowymi atrybutami, powi¹zaniami i ograniczeniami, utworzenie typów danych, wyliczeñ i list kodowych. Po³o¿enie obiektów musi byæ okreœlone w obowi¹zuj¹cym Europejskim Ziemskim Systemie Odniesienia (European Terrestrial Reference System 1989 –

ETRS89) i Europejskim Wysokoœciowym Systemie Odniesienia (European Vertical Reference System – EVRS), natomiast atrybuty dotycz¹ce czasu zapisane zgodnie z kalendarzem

grego-riañskim. Ka¿demu z obiektów nale¿y nadaæ unikalne identyfikatory. Wynikowe dane nale¿y zapisaæ w GML 3.2.1, stosuj¹c system znaków UTF-8, oraz opisaæ metadanymi.

Dla zbiorów IIP, dla których konieczne jest wykorzystanie kilku zbiorów Ÿród³owych, poza procesem harmonizacji konieczna jest równie¿ integracja danych, obejmuj¹ca po³¹cze-nie wybranych danych ze zbiorów Ÿród³owych. Kopo³¹cze-nieczne dzia³ania harmonizacyjne i inte-gracyjne, zmierzaj¹ce do utworzenia zbiorów IIP, obejmuj¹ przekszta³cenie istniej¹cych zbiorów przez zmianê struktury zbioru obejmuj¹c¹ automatyczne utworzenie obiektów przestrzen-nych, typów danych oraz list kodowych, ponadto dla ka¿dego zbioru nale¿y utworzyæ uni-kalne identyfikatory, zakodowaæ dane w GML v.3.2.1 i opisaæ metadanymi.

Stopieñ trudnoœci przygotowania zbiorów IIP dla tematów I grupy tematycznej jest zró¿-nicowany zarówno pod wzglêdem organizacyjnym, jak i technicznym. Harmonizacja w za-kresie ka¿dego z tematów wymaga odrêbnego podejœcia metodycznego i technologicznego uzale¿nionego od specyfikacji danych INSPIRE oraz istniej¹cych zbiorów danych. W odnie-sieniu do tematów Nazwy geograficzne i Jednostki administracyjne zakres tematyczny da-nych gromadzoda-nych w PRNG i PRG umo¿liwia przetworzenie istniej¹cych zbiorów do sche-matów aplikacyjnych INSPIRE, wobec czego nie ma potrzeby integracji danych. Dla tematu

Adresy niezbêdna bêdzie integracja przestrzenna zbiorów pochodz¹cych z poszczególnych

województw, a zatem konieczne s¹ dzia³ania integracyjne i harmonizacyjne. Dla Dzia³ek

ewi-dencyjnych trudnoœci harmonizacji zbiorów danych EGiB s¹ zwi¹zane z trwaj¹c¹

moderni-zacj¹ EGiB, prowadzeniem jej przez samorz¹dy powiatowe, brakiem uzgodnieñ granic dzia-³ek ewidencyjnych pomiêdzy powiatami. W odniesieniu do tego tematu konieczne s¹ dzia³a-nia zarówno integracyjne, jak i harmonizacyjne. Dla tematu Obszary chronione utworzenie zbioru zgodnego z prostym profilem, zawieraj¹cym dane dotycz¹ce obszarów chronionych NATURA 2000, wymaga jedynie transformacji istniej¹cych danych do odpowiedniej struktu-ry opisanej w specyfikacji tematu. Uwzglêdnienie w tych danych nieo¿ywionych form ochrony (zabytki) jest kwesti¹ przysz³oœci, zwi¹zan¹ z pozyskiwaniem odpowiednich danych (da-nych przestrzen(da-nych lokalizowa(da-nych za pomoc¹ po³o¿enia bezpoœredniego) przez KOBiDZ. Dla Sieci transportowych utworzenie zbiorów IIP zgodnych ze specyfikacjami tematów IN-SPIRE , na podstawie istniej¹cych danych, jest niemo¿liwe ze wzglêdu na znaczne ró¿nice w zakresie gromadzonych danych. W polskich zbiorach gromadzonych jest znacznie mniej obiektów, opisywanych przez mniejsz¹ liczbê atrybutów. Lista klas obiektów, do utworzenia których brakuje danych w polskich zasobach zosta³a podana w tabeli 3. W odniesieniu do zbioru Sieci transportowe nale¿y podj¹æ decyzjê dotycz¹c¹ dalszego toku postêpowania,

Tabela 3. Lista klas obiektów przestrzennych dla tematu Sieci transportowe, do utworzenia których brak jest danych w polskich zasobach

w ó t k e i b o y s a l K h c y n n e z r t s e z r p Deifnicjaklasyobiektów Atrybutyobiektów .s t n e m el E tr o p s n a r T n o m m o C s n o it ci rt s e R s s e c c A Ograncizeneiwdostêpeidoeelmentu rtanspotru. resrtciiton .s t n e m el E tr o p s n a r T n o m m o C t s o P r e k r a M Zrtnanascpznoiktruo,dznazeiwsyeicnzaiajuwsytrueogwualanrnyywchzdo³dus¿têrtpaascyhw,wsseikcaizuj¹cy u t k n u p o g e n n i Ÿ d ¹ b ,y s a rt u k t ¹ z c o p d o ¹ n o z ci l æ œ o ³ g el d o . k i n z c a n z n e t êi s e j u d j a n z m y r ó t k w , u t k n u p o d , ai n ei s ei n d o n o it a c o l .s t n e m el E tr o p s n a r T n o m m o C s el ci h e V r o F n o it ci rt s e R Ograncizeneidalpojazdównaeelmencei rtanspotru. measure,resrtciitonType .s t n e m el E tr o p s n a r T n o m m o C n o it c e ri D w o l F ci ff a r T kWeisrkunazkuujewkekeitrournaekodpcriznekpa³ywrtaunrspuochtruu.wodneiseiniudo drieciton .s t n e m el E tr o p s n a r T n o m m o C n o it i s o P l a ci tr e V Poziompionowywzgêldeminnycheelmentów rtanspotru. vetrcialPosiiton . k r o w t e N tr o p s n a r T d a o R ti m i L d e e p S Ograncizeneiprêdkoœcidalpojazdównadrodze. aalrneeaECxotnednsiiitoonn,,drieciton, , e p y T x a M n i M ti m i L d e e p s , e c r u o S ti m i L d e e p s , e u l a V ti m i L d e e p s , d o ir e P y ti d il a v , e n a L tr a t s , e p y T el ci h e v n o it i d n o C r e h t a e w . k r o w t e N tr o p s n a r T y a w li a R d e e p S n g i s e D Szappercoyjeifkkatocwjaamnaakjessytmilanlnaiekjoprelêjodwkoaœ.c,idalktórej speed . k r o w t e N tr o p s n a r T y a w li a R a e r A y a w li a R Pprozweœeiwrzticuh.naizajêtaprzezilnêikoeljow¹,w¹³czaj¹cobszar . k r o w t e N tr o p s n a r T r e t a W y o u B Ombeieisjkctu,pw³ywykaoj¹rczy,ystpywrzaycnyumwowceanalychdonadwniagawcyjonkyrcehœlobn¹dymŸ . h c y n n i . k r o w t e N tr o p s n a r T r e t a W a e r A y a w ri a F G³ównapa³wnaczêœæszalkuwodnego. . k r o w t e N tr o p s n a r T r e t a W y a w r e t a W e n ir a M Szalkwodnyzdeifniowanywobrêbeiwódmorskcih. deepWaterRoute . k r o w t e N tr o p s n a r T r e t a W s el ci h e V r e t a W r o F n o it ci rt s e R Owgordannecigzoe.naidalpojazdówwodnychnaeelmencei rtanspotru . k r o w t e N tr o p s n a r T r e t a W e m e h c S n o it a r a p e S ci ff a r T g n i s s o r C . u h c u r w ó s a p ai c êi c e z r p r a z s b o y n a w o i n if e d Z . k r o w t e N tr o p s n a r T r e t a W e n a L e m e h c S n o it a r a p e S ci ff a r T Orubcshzwarjzeednzdyemifnkioeiwruannkyum.igranciam,ipoktórymodbywasêi . k r o w t e N tr o p s n a r T r e t a W e m e h c S n o it a r a p e S ci ff a r T t u o b a d n u o R êi s a w y b d o h c u r m y r ó t k w , u h c u r ij c a r a p e s t a m e h c S o g e n o l œ e r k o ³ ó k o w , a r a g e z k e w ó z a k s w u h c u r o d ei n w i c e z r p .y f e rt s b u l u t k n u p . k r o w t e N tr o p s n a r T r e t a W e m e h c S n o it a r a p e S ci ff a r T r o t a r a p e S êi s ¹ j a z s u r o p i k t a t s h c y r ó t k o p ,y s a p a c ¹ j u r a p e s a f e rt S u h c u r y s a p a c ¹ j u r a p e s Ÿ d ¹ b ; h c a k n u r ei k h c y n w i c e z r p w êi s h c y c ¹ j a z s u r o p w ó k t a t s s al k h c y n o l œ e r k o al d e n o z c a n z e z r p . u k n u r ei k m y m a s m y t w . k r o w t e N tr o p s n a r T r e t a W n o it c e ri D w o l F ci ff a r T Wkeisrkunazkuujewkekeirtounraekodpcriznekpa³ywrtaunrspucohutruwwooddnneeggoo.wzgêldem

tj. udostêpnienia danych niezgodnych ze specyfikacjami dla tematów lub gromadzenia do-datkowych danych, wymagaj¹cych uzgodnieñ miêdzyresortowych. Dla tematu Hydrografia nale¿y przede wszystkim utworzyæ brakuj¹ce dane wymienione w specyfikacji tematu oraz dostosowaæ struktury zbiorów danych do wymagañ specyfikacji. Utworzenie, uzupe³nienie i ujednolicenie zbiorów wymaga œcis³ej wspó³pracy ró¿nych jednostek administracji i zbiera-nia nowych danych.

Zbiory danych dla I grupy tematycznej musz¹ posiadaæ postaæ wektorow¹. Rozdziel-czoœæ przestrzenna powinna byæ zró¿nicowana i umo¿liwiaæ korzystanie z danych zarówno na szczeblu lokalnym, jak i europejskim.

W celu zilustrowania stopnia trudnoœci utworzenia zbiorów IIP dla ka¿dego z tematów I grupy, w tabeli 4 podano liczbê klas obiektów przestrzennych, liczbê typów danych oraz ³¹czn¹ liczbê list wyliczeniowych (enumeracji) i list kodowych. W kolumnie 5 podano liczbê klas obiektów niemo¿liwych do utworzenia na podstawie zidentyfikowanych zbiorów da-nych przestrzenda-nych.

Tabela 4. Zestawienie liczby klas obiektów przestrzennych, typów danych, list wyliczeniowych i kodowych dla zbiorów I grupy tematycznej INSPIRE

E R I P S N I t a m e T Liczba s a l k w ó t k e i b o -n e z r t s e z r p h c y n w ó p y t h c y n a d wyillczsietnio -i h c y w h c y w o d o k s a l k w ó t k e i b o h c y w il ¿ o m e i n o d a i n e z r o w t u ) 1 ( (2) (3) (4) (5) e n z ci f a r g o e g y w z a N 1 3 5 e n j y c a rt si n i m d a i k t s o n d e J 4 1 3 y s e r d A 10 7 e n j y c n e d i w e i k ³ ai z D 4 1 : m y t w , e w o tr o p s n a rt i c ei S 105 39 16 u tr o p s n a rt y t n e m el e e n l ó p s w – y n z rt ei w o p tr o p s n a rt – y w o n il tr o p s n a rt – y w o j el o k tr o p s n a rt – – rtanspotrdrogowy – rtanspotrwodny 7 1 9 2 4 5 1 6 1 4 2 3 0 1 1 5 3 1 7 5 2 1 8 : m y t w , ai f a r g o r d y H 38 3 7 7 –pakeitpodstawowy –seicihydrografcizne –wodyfziyczne –rapotrowanei 1 4 8 2 8 1 2 61 7 e n o i n o r h c y r a z s b O 1 1 10

Podsumowanie i wnioski

1. Przyjêcie dyrektywy INSPIRE i jej transpozycja do prawa polskiego oznacza zobo-wi¹zanie terminowego utworzenia krajowej infrastruktury informacji przestrzennej, obejmu-j¹cej swoim zakresem wszystkie szczeble administracji publicznej. W przygotowaniu

zbio-rów danych przestrzennych IIP dla I grupy tematycznej INSPIRE powinny uczestniczyæ nastêpuj¹ce jednostki: GUGiK, GDOŒ, KOBiDZ, KZGW, PIG, Pañstwa Agencja ¯eglugi Powietrznej, marsza³kowie województw i starostowie.

2. Problematyka dotycz¹ca testowania danych pod k¹tem zgodnoœci ze specyfikacjami technicznymi jest rozleg³a, skomplikowana i w znacznym stopniu nowatorska. Mo¿liwoœæ zastosowania okreœlonej metody i techniki przygotowania zbiorów danych przestrzennych zgodnych z wymaganiami przepisów wykonawczych INSPIRE jest w g³ównej mierze uza-le¿niona od œrodków technicznych, w szczególnoœci programów narzêdziowych i aplikacyj-nych dzia³aj¹cych w konkreti aplikacyj-nych œrodowiskach sprzêtowo-systemowych. W trakcie prac przy wyborze narzêdzi technicznych kierowano siê przede wszystkim wymaganiami i za³o-¿eniami specyfikacji INSPIRE, np. wersji GML (wersja 3.2.1., tymczasowo tak¿e 3.1.1.), a tak¿e uwarunkowaniami krajowymi w zakresie stosowanych formatów danych oraz sposo-bów kodowania danych.

3. Przygotowanie zbiorów danych przestrzennych i us³ug zgodnie z wymogami przepi-sów wykonawczych wymaga wykwalifikowanej kadry zarówno po stronie administracji publicznej, jak i firm komercyjnych wykonuj¹cych prace na zlecenie administracji. Tempo prac nad tworzeniem IIP jest zadowalaj¹ce. Dla tematów z za³¹cznika I istniej¹ zbiory danych przestrzennych, czêœæ z nich jest opisana metadanymi i udostêpniona za pomoc¹ us³ugi przegl¹dania na geoportal.gov.pl.

4. Z doœwiadczeñ zdobytych w pierwszym okresie budowy IIP w Polsce wynika bardzo du¿e zapotrzebowanie na wysokiej klasy specjalistów, zarówno po stronie administracji pu-blicznej, jak i wykonawców.

Literatura

Decyzja Komisji z dnia 5 czerwca 2009 w sprawie wykonania dyrektywy 2007/2/WE Parlamentu Europej-skiego i Rady w zakresie monitorowania i sprawozdawczoœci (L148/18).

Draft Commission Regulation (EU) No …/..of […] Implementing Directive 2007/2/EC of the European Parliament and of the Council as regards interoperability of spatial data sets and services (http://inspi-re.jrc.ec.europa.eu/), Brussels, 11.12.2009, D007474/02.

Dyrektywa 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 marca 2007 r. ustanawiaj¹ca infrastruktu-rê informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE) (L108/1).

GaŸdzicki J., 2009: Ramowy program tworzenia infrastruktury informacji przestrzennej w latach 2009-2010, G³ówny Geodeta Kraju, maj 2009.

Kalendarz INSPIRE http://inspire.jrc.ec.europa.eu/index.cfm/pageid/44).

Portele C., 2008: Mapping UML to GML Application Schema – ShapeChange – Architecture and Descrip-tion URL: http://www.interactive-instruments.de/fileadmin/gdi/docs/ugas/ShapeChange-1.0.pdf Prace nad identyfikacj¹ zbiorów i us³ug danych przestrzennych dla I i II grupy tematycznej INSPIRE, IGiK

2009. Dostêpne na stronie http://www.gugik.gov.pl/gugik/dw_files/1658_prace_nad_identyfikacja_zbio-row_i_uslug_danych_przestrzennych.pdf

Rozporz¹dzenie Komisji (WE) Nr 1205/2008 z dnia 3 grudnia 2008 r. w sprawie wykonania dyrektywy 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w zakresie metadanych (L 326/12) i erracie opublikowanej w Dzienniku Urzêdowym Unii Europejskiej (L 328/83).

Rozporz¹dzenie Komisji (WE) nr 976/2009 z dnia 19 paŸdziernika 2009 r. w sprawie wykonania dyrekty-wy 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w zakresie us³ug sieciodyrekty-wych (L 274/9).

Testowanie polskich zbiorów danych przestrzennych na zgodnoœæ ze specyfikacjami danych przestrzen-nych pierwszej grupy tematycznej INSPIRE. Raport merytoryczny z prac, IGiK, Warszawa 2008. Ustawa z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej (Dz.U. 2010 Nr 76 poz. 489). Specyfikacje INSPIRE dotycz¹ce tematów z I Za³¹cznika. http://inspire.jrc.ec.europa.eu/

Abstract

The INSPIRE Directive 2007/2/EC requires Poland, as a Member State, to establish the infrastructure for spatial information including, inter alia, harmonised spatial data sets and services for the themes listed in Annexes I to III to the Directive. Within this infrastructure, Member States are required to make available data sets related to one or several of the Annexes of the Directive 2007/2/EC and the corresponding spatial data services in conformity with the technical arrangements for the interopera-bility and, where practicable, harmonisation of spatial data sets and services. In order to achieve and ensure interoperability and harmonisation across spatial data themes, the Member States should meet requirements, listed in technical specification, for common data types, the identification of spatial objects, metadata, generic network model and other concepts and rules that apply to all spatial data themes.

One of the first stages of Spatial Information Infrastructure implementation is establishing a list of the spatial data sets and spatial data services corresponding to the themes listed in Annexes I, II and III to the Directive 2007/2/EC, grouped by theme and Annex, and of the network services referred to in Article 11(1) of that Directive, grouped by service type. The spatial data sets and relevant spatial services, included in this list, maintained by public authorities, form the basic (primary) and comple-mentary geoinformation resources for Polish Spatial Information Infrastructure.

The paper presents, in a synthetic way, the results of work done in 2009 by the Institute of Geodesy and Cartography for the Head Office of Geodesy and Cartography. The objective of this research was the identification of data sets and services for themes included in Annex I of the INSPIRE Directive and testing their compliance with INSPIRE technical specification.

The difficulty in preparing harmonised spatial data sets for themes listed in Annex I vary between themes. Harmonisation of each themes requires a different methodological approach and technologi-cal development based on the INSPIRE data specifications and existing data sets. For most Polish data sets corresponding to the themes listed in Annexes I harmonisation should precede integration of data held by different bodies of public administration.

dr hab. in¿. El¿bieta Bielecka, prof. IGiK elzbieta.bielecka@igik.edu.pl