D o d atek d o „G ło su W ąb rzesk ieg o ' W ąbrzeźno*, d n ia 30 sty c z n ia 1936 r.
DODATEK POŚWIĘCONY SPRAWOM ROLNICZYM ORGAN T.R.P. R o k IV N r. 4
E O H iJ N IK A T Y T . R . P.
WALNE ZEBRANIE
Sekcji Osadniczej przy Towarzystwie Rolniczo Powiatowem w Wąbrzeźnie.
N in ie jsz e m z w o łu je s ię w a ln e z e
b ra n ie S e k c ji O s a d n ic z e j p rz y lo w a - rz y s tw ie R o ln ic z e m P o w iato w em w W ą b rz eź n ie , k tó ry się odbędzie w dii.
7 lutego br. o godzinie 12-tej w loka lu Hotel pod „Białym Orłem” w Wą brzeźnie.
P o rz ąd e k o b ra d : 1) z a g aje n ie ;
2) o d c z y ta n ie p ro to k o łu z p o p rze d n ie g o w a ln e g o z e b ra n ia ;
5) w y b ó r c z ło n k ó w , c e le m u z u p e łn ie - n ie n ia Z a rz ą d u ;
4) o g ó ln a d y s k u s ja w k tó re j re fe ro w a ć b ę d ą s p raw y z p a rc e lac ji rz ą d o w e j p . W ila m o w s k i, s p raw y z p a rc ela c ji s ta re j n ie m iec k ie j G rz y b o w s k i, s p ra w a w y ro b u s y ro p u re fe ro w a n a b ę d zie p rz e z p . G a zd ę . 5) w o ln e g lo sy i w n io s k i.
ZEBRANIE ROLNIKÓW PRODU
CENTÓW MLEKA.
N iże j p o d p is a n y k o m ite t z w o łu je w n ie d zie lę d n ia 9 lu te g o rb . o g o d z i
n ie 1 2 -te j w p o łu d n ie w d a w n ie js z ej s z k o le R o ln ic z ej w K o w a lew ie ,
zebranie rolników gminy Kowalewo i Ryclinowo
w s p ra w ie p ro je k to w a n e j n o w e j u s ta
w y m le c z a rs k ie j i w z w ią z k u z te rn m le c z a rn i s p ó łd z ie lc z e j w K o w a lew ie .
W o b e c n ie s ły c h a n ie d o n io s łe j s p ra w y d o ty cz ą c e j o g ó ł ro ln ik ó w — d o s ta w có w m le k a, p rz y b y c ie w s z y s t
k ic h ro ln ik ó w je s t k o n ie cz n e .
K o w a lew o , d n ia 2 8 s ty c z n ia 1 9 3 6 r.
K o n i ii e t:
Pankowski Tadeusz, Klimek Wł.
Lenczewski, Wojciechowski Józef.
KrzywdziVVlpdy^Uw^ _ _
0 jakości nasion koniczyny białej i czerwonej oraz o korzyściach płynących przez
czyszczenie
O g ro m n ie z m ien io n e w a ru n k i g o s p o d a rc z e w P o lsc e s z c ze g ó ln ie w d z ieln ic a c h z p o d b y łe g o z a b o ru p ru - jsk ieg o ,, z m u s za ją d o re w iz ji s ta ry c h I p rz ed w o jen y c h m e to d p o s tę p o w a n ia
(\x ro ln ic tw ie .
Z u p e łn ie o d m ien n e k o n ju n k tu ry w c e n ac h z ie m io p ło d ó w lu b m a te rja la c h n a b y w a n y c h , i k o s zta ch p ro d u k c ji, k a ż ą p rz ep ro w a d zić n o w e k a lk u la c je i p rz y s to s o w a ć się d o n o w e g o s ta n u e k o n o m ic z n eg o . N ie sp o só b , w te j d ro b n e j p ra c y u ją ć c a ło k sz ta łt s to s u n k ó w a b y m ó c ro z w ią z a ć p ro b le m te j d z ia ła ln o ś c i, je d n a k n a w s tęp ie d o (e g o a rty k u łu tra k tu ją c e g o s p e c ja ln ie ja k o ś ć n a s ie n ia k o n ic z y n y c z erw o n e j i b ia łe j, o ra z o k o rz y ś c iac h p ły n ą c y ch p rz e z c z y s z c z e n ie k u s k u tą , o b c iąłb y m w isk aizać, ż e k o n ie cz n o ś cią je s t d la ro l
n ic tw a , m o ż liw o ść u n ie z a le ż n ien ia się o d ru ty n y d o ty c h c z a s o w e j.
T rz e b a p rz ed e w s zy s tk ie m d ą ż y ć ' d o p ro d u k c ji p ło d ó w d ro ż s zy c h , i la - ■ Iw o d a ją cy c h się s p ie n ięż y ć n a ry n k u ś w iato w y m . T ru d n o ś c i s ta w ia n e n a
<1 ro d z ę d o w y w o z u p ło d ó w ro ln y c h p ie rw s z e j u ż y te cz n o śc i, p rz y p u s z c z a ln a n a d p ro d u k c ja z b o ż o w a w P o l
sc e, p a lą c a p o trz e b a u trz y m a n ia się n a p o z io m ie in te n s y w n o ś c i w d z ie ln i
c a c h z a c h o d n ic h , b e z z w ię k sz e n ia k o sz tó w p ro d u k c ji — o to g łó w n e w y ty c zn e , k tó re d la c h w ili b ie ż ąc e j są o b o w ią zu ją c e .
.Ib te ż p ro d u k c ja n a w ię k sz ą s k a lę k a fn ic in ikX 25t‘e w o n ę j J M a łej n a s ien n e j
„Kuskuta"
w z u p ełn o śc i ty m w y ty c z n y m o d p o w ia d a .
P o z a s ta n o w is k ie m iw p lo d o z m ia - n ie , m e c h a n icz n ą u p raw ą , n a w o ż e n ia , n a jw a ż n ie jsz ą je s t rz ec z ą ja k o ś ć n a s ien ia ta k b ia łe j, ja k i c z erw o n e j k o n i c z y n y . W ie m y d o b rz e, ż e ta k b ia ła ja k i c z erw o n a k o n ic z y n a n ie z n o si c h w a stó w .
Z a b ó jc ze m i ry w a la m i k o n ic z y n są z a c h w as z c z en ia , w p o s ta c i b a b k i, s z cz a w iu , i o c z y w iś cie k a n ia n k i, k itó ra je s t n a jb a rd z ie j z a b ó jcz a .
C h c ą c te m u z a p o b ie d z ja k o ś ć n a s ie n ia s ie w n e g o ta k b ia łej ja k i c z er
w o n e j k o n ic z y n y m u si b y ć d o b o ro w ą . P rz y k u p n ie to w a ru w y p ro d u k o w a n e g o z w ra ca n a b y w ca n a to o g ro m n ą u w a g ę .
ja k w ie lk ie z n a c ze n ie p o s ia d a k w a lifik a c ja s p rz e d a n e g o n a s ien ia d o w o d z ą w a h a n ia c e n n a ry n k a c h iz b y tu . N o to w an ia c e n k o n ic z y n y c z e rw o n e j w m ie sią cu s ty c z n iu te g o ro k u w a h a ją się w g ra n ic a c h o d 6 0 — 1 4 0 z ło ty ch n a 1 d r . m e try c z n y . T o z n a c z y , ż e w ty m sa m y m d n iu m o ż li- w e m b y ło u z y s k a ć o d — d o z a to w a r w z a leż n o śc i o d je g o g a tu n k u .
ja k ie w ię c są w y m a g a n ia ry n k u , s ta w ia n e w y p ro d u k o w a n e j c z e rw o n e j i b ia łe j k o n ic z y n ie ?
P rz e d e w sz y s tk ie m p o w in n a o n a b y ć z u p e łn ie c z y sta , o d d o m ie sz e k n a s ie n ia, c h w a stó w i m u si p o s ia d a ć w ła ś c iw y k o lo r, ś w ia d cz ą cy z a ra z e m o je j s ile k ie łk o w a n ia , je ż eli je s t id e -
a l n ą w s t o s u n k u d o s t a w i a n y c h w y m a g a ń .
N a j g o r s z ą d o m i e s z k ą d l a z i a r n a s i e w n e g o j e s t o c z y w i ś c ie k a n i a n k a . — J e d n a k j e s t to u o h r e , ż e m o ż e b y ć z n a k o m ic i e w 1 0 0 p r o c , o d d z i e l o n a p r z e z n a s z y n ę d o c z y s z c z e n i a , k t ó r a s ię z w ie ,.K u s k u t a " c d n a z w y „ C u s c u - t a“, c o o z tia (- < a te o p o ł a c in i e k a n ia n k a . D a le j id ą j a k o z łe d o m i e s z k i d o n a s ie n i a k o n i c z y n , s z c z a w , O x a l i s , i b a b k i „ P l a n t e g o “ , p i e r w s z y b a r d z o p l e n i ą c y s ię n a z i e m i a c h l e k k i c h i s p e c j a ln i e k w a ś n y c h . — B a b k a j e s t b o d a j , ż e n a j t r u d n i e j s z a , d o o d c z y s z c z e n ia , g d y ż m a ś r e d n i ą p o p r z e c z n ą , n a j b a r d z i e j z b liż o n ą d o ś r e d n i c y n a s i e n i a b i a ł e j k o n i c z y n y , a w ię c r a z e m p r z e z s i t a z w y k ł e j o d c z y s z c z a ln i p r z e c h o d z i. K u s k u t a n a t o m ia s t d o j e d n e j b a b k i w y b ic 'r z e .
N a s tę p n i e z łą d o m i e s z k ą k o n i c z y n y b i a ł e j j e s t k o n i c z y n a s z w e d z k a , k t ó r ą r ó w n i e ż j e d y n i e p r z e z K u s k u t ę o d d z i e l ić m o ż n a . — J a k p o w i e d z i a n o w y ż e j , t y l k o z a d o s k o n a l e o c z y s z c z o n ą k c tn ic z y n ę m o ż n a m ie ć n a d z i e j ę u z y s k a n i a c e n m a k s y m a l n y c h . N a j m n i e j s z e u c h y b i e n ia w ty m w z g lę d z ie p r o w a d z a d o z b i ja n i a c e n y p r z e z k u p c ó w , k t ó r z y n ie p o m ie r n ie , k o r z y s t a ją z te g o r o d z ą i u m a n i p u la c ji .
Z a r z ą d T o w a r z y s t w a R o ln ic z e g o P o w i a to w e g o w W ą b r z e ź n ie d b a j ą c o d o b r o s w y c h c z ł o n k ó w z a k u p i ł o w r o k u b i e ż ą c y m o d c z y s z c z a l n i ę t a k z w a n ą ,,K u s k u tę “ , z a p o m o c ą k t ó r e j u s k u t e c z n i a s ię o c z y s z c z a n i e s z y b k i e
Trudności rolników przy składaniu
ZEZNAN O DOCHODZIE.
W d n i u I m a r c a b . r . u p ł y w a t e r m in s k ł a d a n i a z e z n a ń o d o c h o d z ie . — W z w i ą z k u z te r n s f e r y r o l n i c z e z w r a c a ją u w a g ę n a w i e l k ie t r u d n o ś c i w d o t r z y m a n i u te g o t e r m i n u , z j a k i c m i s p o t y k a j ą s ię r o l n i c y , s k ł a d a j ą c y z e z n a n i a o d o c h o d z i e n a p o d s ta w i e k s i ą g r o l n i c z y c h .
P r z e s z k o d y w d o t r z y m a n i u u s t a w o w e g o t e r m in u s ą n ic tz a le ż n e o d w o li i p u n k t u a l n o ś c i p ł a t n ik ó w . — J a k o n a j c ię ż s z e , s f e r y r o l n i c z e w y m i e n i a j ą p r z e d e w s z y s t k i e m u s t a l e n i a w o p ó ź
Pielęgnowanie krów dojnych
M le k o w z im ie j e s t n a j d r o ż s z e , to t e ż p o w i n n o s ię d o ło ż y ć w s z e l k i c h s t a r a ń , a b y g o o t r z y m a ć j a k n a j w i ę c e j . S p r o w a d z a s ię to d o o d p o w ie d n i e g o p i e lę g n o w a n i a k r ó w d o j n y c h . W i e l u r o l n i k ó w b ł ę d n ie p r z y te r n s ą d z i, ż e b y l e k r o w y m i a ł y d u ż o k a r m y , to i
i d o k ł a d n e o d w s z y s t k i c h d o m i e s z e k z a p o m o c ą t e j ż e m a s z y n y .
Z a w d z i ę c z a ją c d ł u g o ś c i s a m e j m a s z y n y , a te g o ż i s ito m s p e c j a ln i e s t o s o w a n y c h , c z y ś c i K u s k u t a b a r d z o d o k ł a d n i e i s z y b k o . — J e ż e li s i ę m a w o b e c t e g o k o n i c z y n ę to n i e o d z o w n y m j e s t , p r z e d s i e w e m , ł u b p r z e d s p r z e d a ż ą d o s t a r c z y ć z a n ie c z y s z c z o n e n a s i o n a d o W ą b r z e ź n a , p o u p r z e d n i m z g ło s z e n iu s ię w S e k r e t a r j a c i e T o w a r z y s t w a R o l n i c z e g o P o w i a t o w e g o p r z y u l i c y P r z e m y s ł o w e j n r . 1 . i d a ć d o c z y s z c z e n i a k o n i c z y n ę .
O p ł a ty z a c z y s z c z e n i e s ą m i n i m a l
n e , a b y t y l k o p o k r y ć k o s z t z a p ę d u e l e k t r y c z n e g o , r o b o c iz n y i a m o r t y z a c j i c o w y n o s i o d 1 o tr . p o j d y n . 2 .— z l.
d l a c z ło n k ó w , z a ś < łla n i e c z ł o n k ó w 2 ,5 0 z ł.
A p e l u j e m y d o s ą s i e d n i c h T o w a r z y s t w R o l n i c z y c h P o w i a t o w y c h , w G r u d z ią d z u , B r o d n i c y , T o r u n i u i C h e ł m n i e , o r a z d o w s z y s t k i c h K ó łe k R o ln ic z y c h w t y c h p o w i a t a c h , o p o w i a d o m i e n i e r o ln ik ó w ”, k t ó r z y m a ją k o n i c z y n y , o s k o r z y s ta n i e z t e j ż e k o n i e c z n e j i p o ż y t e c z n e j d l a r o l n i c t w a o d c z y s z c z a l n i .
Z a z n a c z a m y , ż e o k o lic e , k t ó r e m a j ą z n a c z n i e j s z e ilo ś c i k o n i c z y n y , d o c z y s z c z e n i a , t o o p ł a c a l n y m w y d a t k i e m r ó w n ie ż b ę d z i e k u p n o p r z e z d a n e g o r o l n i k a , lu b s p ó ł k i te g o p r z y r z ą d u d o c z y s z c z n i a z i a r n a , a l b o w i e m n a P o m o r z u z n a j d u j ą s ię t y l k o d w i e c z y s z c z a ln i e n a s i o n t a k z w a n e „ K u - s k u t y“ .
n i o n y c h t e r m i n a c h „ n o r m b i l a n s o w y c h " p r z e z w ł a d z e s k a r b o w e o r a z n i e w y j a ś n i e n i e d o t y c h c z a s , j a k a c z ę ś ć r a t , p ł a c o n y c h i n s ty t u c jo m k r e d y t u d ł u g o t e r m i n o w e g o n a z a s a d z ie , t. z w . m a le j k o n w e r s j i m a b y ć z a l ic z o n a n a o d s e tk i , a j a k a n a k a p i t a ł d ł u g u .
O ile t r u d n o ś c i t e n i e z o s ta n ą w n a j b l i ż s z y m c z a s ie , u s u n i ę te , s a m o r z ą d r o l n i c z y z a m ie r z a w y s t ą p ić d o c z y n n i k ó w d e c y d u j ą c y c h z o d p o w i e d n i m i w n i o s k a m i .
m l e k a b ę d z i e d o s y ć , c o n a w e t z n a l a z ł o w y r a z w z n a n e m p o w i e d z e n iu , ż e k r o w a p y s k i e m d a j e m le k o . W ą tp l i w o ś c i n i e u le g a , ż e b e z o b f i t e g o ż y w i e n i a ż a d n a k r o w a m l e k a n i e d a . O k a z u j e s ię j e d n a k , ż e t a s a m a k r o w a , c h o ć b y ś m y j ą ż y w i l i jd n a ik o w o , m o ż e
d a w a ć m l e k a m n i e j l u b w i ę c e j, w z a le ż n o ś c i o d • w a r u n k ó w ’’, j a k i e j e j z a - p e w n i m y . P o n i e w a ż z r e s z t ą w i e l e z t y c h w a r u n k ó w n i e w y m a g a z u p e ł n i e d o d a t k o w y c h k o s z t ó w z e s t r o n y r o l
n i k a , p r z e t o w m r to s p r a w i e t e j p o ś w i ę c i ć w i ę c e j u w ra g i , a n i ż e l i s i ę to d o t y c h c z a s c z y n i.
P r z e d e w s z y s t k i e m t r z e b a k r o w o m z a p e w n i ć c z y s t e p o w u e tr z e . N a l e ż y w i ę c o b o r ę u r z ą d z i ć t a k , a b y b y ł d o p ł y w ś w ie ż e g o p o w i e t r z a . S y s t e m a t y c z n i N ie m c y p r z e p r o w a d z i li l i c z n e d o ś w i a d c z e n i a , p r z y c z e m o k a z a ło s ię , ż e t e s a m e k r o w y p r z y te r n s a m e m ż y w i e n i u d a w a ły o 3 0 0 — 5 0 0 l i t r ó w m l e k a r o c z n i e w i ę c e j t y l k o d z i ę k i t e m u , ż e w o b o r z e z r o b i o n o d o b r ą w e n t y l a c j ę . K a ż d y g o s p o d a r z w ie , ż e o d p o w i e d n i a p r z e r ó b k a o b o r y d l a z a p e w n i e n i a d o s t ę p u c z y s t e m u p o w i e t r z u n i e k o s z t u je w i e le .
W o b o r z e t r z e b a s ł a ć o b f ic ie , u n i
k a j ą c p r z e z to r o z k ł a d u o b o r n i k a . — O b e c n o ś ć a m o n i a k u m o ż n a s t w i e r d z i ć p o w o n i e n ie m , a n a d m i e r n a j e g o ilo ś ć , w p o w i e t r z u j e s t s z k o d l i w a d l a p ł u c z w i e r z ą t, c z y n ią c j e p o d a t n e m i n a r o z m a i t e c h o r o b y z a r a ź l iw e .
W ł o ś c i a n i e n a s i b a r d z o t r o s z c z ą s i ę o w y s o k ą t e m p e r a t u r ę w o b o r z e . L i c z n e d o ś w i a d c z e n i a z a ś s t w i e r d z a ją , ż e to j e s t z u p e ł n ie n i e p o t r z e b n e . L e p i e j ż e b y p o w i e t r z e b y ł o c z y s t e , c h o c i a ż b y m n i e j c i e p ł e , a n i ż e l i b a r d z o g o r ą c e , le c z z a tę c h łe . N i e m a p o t r z e b y s t a r a ć s ię o t e m p e r a tu r ę w y ż s z ą p o n a d 1 5 s t o p n i C . J e ż e l i n a w e t t e m p e r a t u r a z n a c z n i e s i ę o b n i ż y i m l e k o t r o c h ę s p a d n ie , to z a to p o d n i e s i e s i ę z a w a r to ś ć t ł u s z c z u w ’ m l e k u , a d l a g o s p o d a r s tw”, o d s t a w i a j ą c y c h m l e k o d o m l e c z a r n i , t ł u s z c z m a g ł ó w n e z n a c z e n ie . Z w y k l e w a h a n ia t e m p e r a t u r y w d ó ł s ą m n i e j s z k o d l i w e , a n i ż e l i w g ó r ę .
N i e z m i e r n ie w a ż n ą r z e c z ą j e s t c o d z i e n n e c z y s z c z e n i e k r ó w , p o d o b n i e , j a k k o n i , s z c z ą tk ą i z g r z e b ł e m . D u ż o d o ś w i a d c z e ń p o ś w i ę c a n o t e j s p r a w i e p r z y t e m s t w ie r d z o n o , ż e d z i ę k i c o d z i e n n e m u c z y s z c z e n i u k r ó w w y d a j
n o ś ć m l e k a z w i ę k s z a s i ę o 5 — 1 0 p r o c e n t , p r z e c i ę t n i e o 7 p r o c . — N a t ę s p r a w ę n a l e ż y z w r ó c i ć s z c z e g ó ln ą u - w a g ę , w i a d o m o b o w ie m , j a k c z y s t o ś ć w o b o r z e w o g ó le j e s t z a n i e d b a n a w g o s p o d a r s t w a c h w i e js k i c h . D o p u s z c z a n i e d o te g o , a b y k r o w a b y ł a o b l e p io n a w ł a s n y m k a ł e m , j e s t w r ę c z k a r y g o d n e , a k a ż d y r o l n i k p o w i n ie n p a m i ę t a ć , ż e s a m o c h c ą c i z w d a s n e g o n i e d b a l s t w a p o z b a w i a s ię p r z y n a j m n i e j 1 0 0 l i t r ó w m l e k a r o c z n ie , j e d y n i e p r z e z b r u d n e u t r z y m a n i e k r o w y . P r a w d z i w ą b o l ą c z k ą w g o s p o d a r s t w a c h w ł o ś c i a ń s k i c h j e s t t r z y m a n i e k r ó w w c i ą g u 6 — 7 m i e s i ę c y p o r y c h ł o d n e j n a u w i ę z i b e » z ż a d n e g o r u c h u . W h o d o w la c h z a g r a n ic z n y c h
— 3 —KJIHGFEDCBA
s t a r a j ą s i ę o p r z e b y w a n i e b y d ł a p o d o t w a r ł e m n i e b e m n a w e t w n o c y — u n a s p r z e c i w i n i e , c z e s i , k r o ć a s d z i e ń n a w e t b y d ł o n i e m i e w a s w o b o d y . N a p o d s t a w i e d o ś w i a d c z e ń w y k o n a n y c h w P o l s c e p r z e k o n a n o s i ę ż e k r o w y d z i ę k i c o d z i e n n e m u 5 - g o d z i n n e m n s p a c e r o w i d a w a ł y p r z e s z ł o p ó ł l i t r a m l e k a d z i e n n i e w i ę c e j . L i c z ą c , ż e o k r e s z i m o w y t r w a u n a s o k o ł o 2 0 0 d n i , w i d z i m y , ż e r o l n i k t r a c i o k o ł o 1 0 0 l i t r ó w m l e k a , o i l e k r o w a j e s t s t a l e n a ł a ń c u c h u .
N a t e r n n i e k o ń c z ą s i ę z a b i e g i , k t ó -
[ r e m i b e z z m i a n y ż y w i e n i a m o ż n a b y p o w i ę k s z y e i l o ś ć m l e k a o d n a s z y c h k r ó w ' . W y m i e n i l i ś m y r z e c z y n a j w a ż n i e j s z e . n a j c z ę ś c i e j p r z e z w ł o ś - c i a n n i e z a c h o w y w a n e , p r z y t e r n n i e w y m a g a j ą c e n i e m a l ż a d n y c h w y d a t k ó w . S u m u j ą c t e w s z y s t k i e l i t r y m l e k a , k t ó r y c h s i ę p o z b a w i a m y p r z e z n i e w d e d z ę l u b l e n i s t w o , w i d z i m y , ż e r a z e m w y n i e s i e t o p r z y n a j m n i e j 3 0 0 l i t r ó w r o c z n i e o d j e d n e j s z t u k i . — A w a r t o ś ć t y c h 3 0 0 l i t r ó w w g o s p o d a r s t w i e w ł o ś c i a ń s k i e m b y n a j m n i e j n i e j e s t d o p o g a r d z e n i a .
m i a s t z m n i e j s z a n i e s i ę z a l e g ł o ś c i , w i d z i m y . ż e c i ą g l e w z r a s t a j ą o n e j a k l a w i n a ś n i e ż n a .
Z w i ą z e k I z b i O r g a n i z a c y j R o l n i c z y c h R . P . w s w y m i n e m o r j a l e o p r o g r a m i e g o s p o d a r c z y i n w y k a z a ł , ż e j e - d y n e m w y j ś c i e m z t e g o p o ł o ż e n i a j e s i c z a s o w e z m n i e j s z e n i e p r z y p a d a
j ą c y c h n a r o l n i c t w o ś w i a d c z e ń . P r z e - p r o w a d z i n e t o p o w i n n o b y ć w s p o s ó b n a s t ę p u j a c y . P r z y p u s z c z a s i ę , ż e w c i ą g u t r z e c h l a t r o l n i c t w o o t y l e w z m o c m i s i ę n a s i ł a c h , ż e b ę d z i e m o g ł o p ł a c i ć w s z y s t k i e p r z y p a d a j ą c e n a ń ś w i a d c z e n i a . W c i ą g u j e d n a k t y c h 3 - c h l a t c i ę ż a r y t e p o w i n n y b y ć
Zmniejszenie obciążenia wsi
p u b l i c z n o - p r a w n y c h ( p o d a t k ó w p a n - m i o p l o d ó w i h o d o w a n y c h z w i e r z ą t , s t w o w y c h , s a m o r z ą d o w y c h o r a z u b e z - i \ \ t y c h w a r u n k a c h z a l e g ł o ś c i z t y - p i e c z e ń ) s ą b a r d z o z n a c z n e . I s t n i e j ą t u l u o p ł a t n a r z e c z P a ń s t w a , s a m o r z ą - w p r a w d z i e p r z e p i s y , u m a r z a j ą c e d u i u b e z p i e c z e ń b ę d ą p o w s t a w a ł y c z ę ś ć t y c h n a l e ż n o ś c i , p o d w a r u n k i e m n i e w ą t p l i w i e i o b e c n i e , a o s p ł a c a n i u w s z a k ż e , ż e p o d a t k i p a ń s t w o w e b ę d ą d a w n y c h n i e m a c o m ó w i ć . M o ż n a z a p ł a c o n e w t e r m i n i e . W d z i s i e j s z y c h p r z y p u s z c z a ć n a w c z t , ż e p o ł o ż e n i e b ę - w a r u n k a c h j e d n a k ż e r o l n i k p o d a t - d z i e
k ó w b i e ż ą c y c h z a p ł a c i ć n i e j e s t w r s t a - A b y
n i e . A b y t o z r o z u m i e ć , a b y s i ę p r z e - . . . .
k o n a ć , ż e n i e m a t u ż a d n e j z ł e j w o l i d a w a ć s w o j e p r o d u k t y . n i e . A b y t o z r o z u m i e ć , a b y s i ę p r z e
z e s t r o n y r o l n i k a , n a l e ż y w z i ą ć p o d u w a g ę d w i e o k o l i c z n o ś c i .
Z a l e g ł o ś c i , o k t ó r y c h m o w a , p o w s t a ł y n i e t y l k o p o d c z a s k r y z y s u , a l e j u ż d a w m i e j , p r z y ' s t o s u n k o w o w y s o k i c h c e n a c h z i e m i o p ł o d ó w i p r o d u k t ó w ' h o d o w l a n y c h . P o n i e w a ż ś w i a d c z e n i a p u b l i c z n o - p r a w n e , b ą d ź n i e u l e g ł y ż a d n e j z m i a n i e , b ą d ź z o s t a ł y o b n i ż o n e t y l k o b a r d z o n i e z n a c z n i e , t o t r z e b a p r z y p u s z c z a ć , ż e z a l e g ł o ś c i b ę d ą t w o r z y ł y ' s i ę i n a d a l , w ł o b e c c z e g o p r a w d o p o d o b n i e t y l k o b a r d z o n i e w i e l u r o l n i k ó w s k o r z y s t a z u m o r z e n i a d a w n y c h z a l e g ł o ś c i . D l a w i ę k s z o ś c i n a t o m i a s t ś w i a d c z e n i a t e o k a ż ą s i ę z b y t w y s o k i e . J e ż e l i z a l e g ł o ś c i p o w s t a ł y p r z y w y s o k i c h c e n a c h , t o t e m b a r d z i e j p o w s t a w a ć b ę d ą p r z y c e n a c h n i s k i c h , j a k o b e c n i e .
D o t e g o s a m e g o w n i o s k u d o j d z i e - i m y , i d ą c i n n ą d r o g ą , m i a n o w i c i e p r z e z p o r ó w n a n i e s t o s u n k u , j a k i z a c h o d z i p o m i ę d z y
m o r z ą d u , a k w o t a m i , p ł a c o n e n i i p r z e z r o l n i k ó w . W r . 1 9 2 8 u d z i a ł r o l n i c t w a w b e z p o ś r e d n i c h p o d a t k a c h p a ń s t w o w y c h w y n o s i ł 1 2 p r o c e n t , a w r o k u 1 9 3 5 / 3 6 — w z r ó s ł d o 1 5 p r o c . U d z i a ł r o l n i c t w 'a i w p o d a t k a c h s a m o r z ą d o w y c h w r . 1 9 2 8 w y n o s i ł 4 0 . 5 p r o c , a w r . 1 9 3 5 / 3 6 p o d n i ó s ł s i ę d o 4 6 . 7 p r o c . Z c a ł y m n a c i s k i e m n a l e ż y p o d k r e ś l i ć , ż e r o l n i c t w o p o n o s i s t o s u n k o w o w i ę k s z e o f i a r y n a r z e c z S k a r b u P a ń s t w a i s a m o r z ą d u , p o m i m o k a t a s t r o f a l n e g o . . . .
s p a d k u c e n , a w i ę c i d o c h o d ó w , k t ó r e z r e d u k o w a n i e
m i e ć p i e n i ą d z e n a u r e g u l o w a n i e s w y c h z o b o w i ą z a ń , r o l n i k m u s i s p r z e - . O i l e c e n y s p a d a j ą , r o l n i k z m u s z o n y ' j e s t s p r z e d a w a ć c o r a z w i ę c e j d l a o t r z y m a n i a
s o b i e i s w o j e j r o d z i n i e o d u s t . S t a y ! p o w s t a j e t . z w . p o d a ż g ł o d o w a , k t ó r a
z n i n t e j s z o n e . m i l j . , w 2 - g i m 4 0 m i l j . z l .
p o n i e w a ż
u i a n o r m a I n i c .
w 1 - s z . y m r o k u o 8 0 o 6 0 m i l j . i w 3 - c i m o
n i n e . W m i a r ę p o r o b i i c t w a . ś w i a d c z e -
s a m o r z ą d ó w ^ 2 3 m i l j . , n a e c h — 3 m i l j . i s k ł a d k i o g n i o w e o 1 0 m i I j . z ł .
Z m n i e j s z e n i e c z a s o w e c i ę ż a r ó w
n i c t w o . j e s t k o n i e c z n e , p o z w o l i m u
p r z y n a j m n i e j
d a j ą c d u ż o , r o l n i k o t r z y m u j e t a k m a - I n a c z c i ł o , ż e n i e j e s t w s i a n i e n i e t y l k o n i c k u h a n d e l p o w a ć , a l e n i e m o ż e o n z a p ł a c i ć p r z y - | w p ł y w p a d a j ą c y c h n a n i e g o p o d a t k ó w . Z a - t o n i .
Koszty produkcji gospt rolnych
P r z e m i a n y w c e n a c h n a n i e k o - ’ w s p o s ó b j e d n a k o w y . S p r a w ę t ę w e
w p ł y w a m i p a ń s t w a i s a - , 6 - c i u l a t y , o d b i ł y s i ę w s p o s ó b w y - z o s t a ł y z o g ł a s z a n y c h p r z e z P a ń s f w o - z b i t n i e u j e m n y n a k o s z t a c h p r o d u k c j i w y I n s t y t u t ( G o s p o d a r s t w a i e j s k i e - w a r s z t a t ó w r o l n y c h . S p a d e k ( l o c h o - g o w P u ł a w a c h d a n y c h , d o t y c z ą c y c h d u z e s p r z e d a ż y a r t y k u ł ó w r o l n y c h , ! p o ł o ż e n i a g o s p o d a r s t w w ł o ś c i a ń s k i c h
j a k r ó w n i e ż z a h a m o w a n i e d o p ł y w u i w r r o k u 1 9 3 4 / 3 5 .
g o t ó w k i z i n n y c h ź r ó d e ł , p o c i a i r n e ł y [ i . i j
. . . o J . . . .J L . i J L W s p o m n i a n e d a n e p r z e d s t a w i a j ą
m o w -a n i e r o z c h o d ó w r o l n i c z y c h o g ó l n y c h . a w t e r n i w y d a t k ó w ; z w i ą z a n y c h z p r o w a d z e n i e m g o s p o d a r s t w a . B l i ż s z e b a d a n i e k o s z t ó w p r o d u k c j i w y k a z u j e w s z a k ż e , i ż n i e w s z y s t k i e w n i c h p o z y c j e z o s t a ł y p r z e z o w o
- - - -) w y d a t k ó w d o t k n i ę t e • s o k o s c k o s z t o w ,
n i e n a 1 h a z i e m i u ż y t k o w e j d l a g o s p o d a r s t w r o l n y c h o d 2 — 3 0 h a .
z a r . 1 9 2 8 / 2 9 o r a z z a r . 1 9 3 0 3 1 p r z y - c z e i n w y b i e r a m y n a j b a r d z i e j c h a r a k - ł e r y s t y c z n e p o z y c j e . l a k w i ę c w y -
0 1 0 4 9
— 4 —
t y z a c j ą b u d y n k ó w w y n o s ił a w w y m i e n i o n y c h l a ta c h ( lic z b a p i e r w s z a d o t y c z y r . 1 9 2 8 /2 9 , d r u g a — 1 9 3 4 3 5 ) : 2 4 .3 4 z ł. i 1 6 .5 8 z ł., a m o r t y z a c j a i n w e n t a r z a m a r t w e g o p o c h ł a n i a ł a 1 7 .7 5 z ł. i 1 0 .6 2 z ł., w y d a t k i n a z a k u p n o n a
w o z ó w p r z e d s t a w i a ły s i ę 2 6 .2 8 z ł. i r o _ _ _ _
3 .6 6 z ł., r o z c h o d y , z w i ą z a n e z n a p r a - ż e s p a d e k k o s z tó w p r o d u k c j i o z n a c z a w ą b u d y n k ó w , w y r a z i ł y s ię c y f r a m i d a ls z e p o g ł ę b ia n i e s ię n i e d o r o z w o j u 8 .0 7 z ł. i 3 .0 8 z ł. N a p o d a t k i w y d a n o k o n s u m e j i w P o ls c e . T o te ż n a te in 1 1 .5 6 z ł. i 8 4 2 z ł., n a u b e z p ie c z e n i a 1 w ię k s z e p o d k r e ś l e n i e z a s ł u g u j e f a k t, 3 .6 2 z ł. i 1 .8 9 z ł., n a n a j e m p r a c y 4 8 .4
z ł. i 2 6 .4 4 z ł.
P r z y g l ą d a ją c s ię c y f r o m p o w y ż s z y m ła tw o m o ż n a s t w ie r d z i ć , ż e w y d a t k i n a d o k u p n o n a w o z ó w , n a n a p r a w ę b u d y n k ó w , n a n a j e m p r a c y s p a d ły n i e z w y k l e g w a ł t o w n i e . N a t o m i a s t n i e w ie l k i m u le g ły z m ia n o m w y d a t k i n a a m o r t y z a c j ę b u d y n k ó w i i n w e n t a r z a m a r tw e g o , n a p o d a t k i o r a z ub e z pie c z e n ia .
z j a w i s k o p o w y ż s z e j e s t w y s o c e n i e p o m y ś l n e . W id z ie liś m y , ż e n a k ł a d y , k t ó r e k o n ie c z n e s ą d l a n o r m a l n e j d z i a ł a l n o ś c i w a r s z ta t ó w r o l n y c h , m u -
w g o s p o d a r s t w a c h n ie r o z w i ą z u j e k w c s tj i b e z r o b o c i a w i e j s k ie g o . J e d n a k ż e z a tr u d n ie n i e to w ; z n a c z n y m s t o p n iu u ł a tw i a e g z y s t e n c j ę b e z r o - b o t n e j i p ó ł b e z r o b o t n e j lu d n o ś c i w i e j
s k i e j.
K ilk a p o w y ż s z y c h u w a g ś w ia d c z y ,
s z ty w n o ś ć . D o t y c z y to , j a k j u ż w y ż e j w s p o m n ia n o , o p ła t r ó ż n e g o r o d z a j u i p o d a t k ó w , u b e z p ie c z e ń i t. p . N ie n a l e ż y c h y b a d o w o d z ić , ż e u lż e n ie r o l n i k o m w r o z c h o d a c h z w i ą z a n y c h z e w z m i a n k o w a n e m i p o z y c ja m i s z ty w n e n ii, u m o ż liw i p o d n i e s i e n ie p o z io m u z d o ln o ś c i n a b y w c z e j w s i, u - m o ż liw i w a r s z t a t o m r o l n y m p r z e s u n ię c ie g o tó w k i n a te o d c in k i g o s p o d a r
k i, k t ó r y c h u t r z y m a n i e j e s t n i e z b ę d n e d l a k o r z y s t n i e j s z y c h w a r u n k ó w ż e n i e k t ó r e p o z y c j e k o s z ta c h
o g r o m n ą p r o d u k c j i .
K O R E S P O N D E N C J A Z Z A G R A N I C Y .
Warszawa i Kraków na ziemi brazylijskiej
K u r y t y b a w s t y c z n i u . I ł o ż y ł a o s a d ę Z a k a r e n a d I v a i — tu ż W p ó ł n o c n e j P a r a n i e z n a j d u j ą s ię O b o k k o n c e s ji L i g i M o r s k ie j.
i n t e r e s u j ą c e o s a d y p o ls k ie , p o ło ż o n e s la X . u 0 c o g r a u ic z e n io m . I 'a k t t e n w z d l u ż o d n o g i lin ji k o l e j o w e j S . P a u - o d b i j a s ię b e z p o s r e d m o n a p o z io m ie jo _ R io G r a n d e , w p r z e d ł u ż e n i u k tó - g o s p o d a r s tw a w s p o s o b n i e k o r z y s t n y , r e j c i.lg n ą s ię t e r e a n g i e l s k i e j k o n - p o w o d u j e b o w ie m p o w r o t d o p i e r w o t - lc e s j j L o n d r y n a )
n e j f o r m y g o s p o d a r o w a n i a , f e s t to I i । . . . , .
te rn b a r d z i e j n ie b e z p ie c z n e , ż e p o z io m ' / s a (,ly P ‘;!s k l e n a z w y d w ó c h u p r a w y r o l n e j w P o ls c e p o z o s ta w ia ! “'“ V ~ K r a k o w a i W a r s z a -
i p r z e d k r y z y s e m d u ż o d o ż y c z e n i a . ' ' y ' 1 o w s ta > ' ° " e n i e d a w n o n a j - Z a m ia s t w ię c u l e p s z a n i a g le b y , p o d - s.'a l's z u z '" i ! 1 .N .°w a , 1 'e z y n o s z e n i a j e j s p r a w n o ś c i i w y d a j n o ś c i ,! ll‘T '|e l'(>l s z e ®c . la l 1 M rodzin
z a m ie n i a n ia n i e u ż y t k ó w n a u ż y t k i ; P S I s k ,c !* ’ j n ^ ^ y o d m e j N o w y K r a - m u s im y o g r a n i c z a ć w y d a t k i , k t ó r e s ą
n ie o d z o w n e p r z y s p e łn i a n iu ty e li z a m ie r z e ń .
N a p o d k r e ś l e n i e w k o s z t a c h p r o d u k c j i z a s łu g u j e p o z y c j a n a j m u p r a c y . W y d a tk i z n ią z w ią z a n e w r o k u 1 9 3 4 /3 5 w p o r ó w n a n i u z r o k i e m 1 9 2 8 /2 9 u l e g ł y z m n i e j s z e n i u o 6 9 p r o c . — N a o b j a w te n w p ł y n ę ły d w ie p r z y c z y n y : s p a d e k p o z io m u p l a c r o b o tn i k ó w r o l
n y c h o r a z o g r a n i c z e n i e p r a c y n a j e m n e j . J e ś li c h o d z i o z a r o b k i r o b o t n i
k ó w , te o w r o k u 1 9 2 8 r o b o t n i k d n i ó w k o w y ( w e d łu g M a i. R o c z n i k a S t a t y s ty c z n e g o ) z a r a b ia ł w s e z o n ie le tn im 5 — z ł., a w r o k u 1 9 3 3 — 2 .5 0 z ł. P l a c e w ię c r o b o t n i k ó w r o l n y c h s k u r c z y ł y s ię b a r d z o p o w a ż n ie .
L e c z z m n i e js z e n ie s ię w y d a t k ó w n a n a j e m p r a c y u d e r z a b a r d z o s i l n i e w m o ż n o ś ć z a t r u d n i e n i a r ą k r o b o c z y n a w s i. N ie z a p o m in a j m y , ż e m a m y w P o ls c e o k o ło 1 .2 0 0 ty ® , g o s p o d a r s t w k a r ł o w a t y c h . G o s p o d a r s t w a t e o c z y w iś c ie n ie s ą w s t a n i e w y ż y w i ć s w o ic h c z ło n k ó w r o d z i n y b e z z a r o b k ó w 1 u b o c z n y c h . P a m i ę t a ć r ó w n ie ż n a l e ż y , ż e m a m y d u ż y p r z y r o s t l u d n o ś c i w P o ls c e .
Z d a jc m y s o b ie o c z y w iś c ie s p r a w ę , ż e z a t r u d n i e n ie r o b o t n i k ó w r o l n y c h
O s a d n i c tw o w N . W a r s z a w ie i K r a k o w ie d o k o n a ł o s ię w * z u p e łn o ś c i s a m o r z u tn i e — b e z ż a d n e j o p i e k i c z y a d m i n i s t r a c j i im p r e z k o l o n iz a c y j - n y c h . Z a c a ł y a p a r a t k o l o n i z a c y j n y , t a k n i e o d z o w n y w k a ż d e j p o l s k i e j im p r e z ie , s t a r c z y ł tu j e d e n a d m i n i
s t r a to r te r e n ó w d r P a u lo S ilv a , W ło c h b ę d ą c y w ła ś c ic ie le m t a r t a k u .
N a w e t t a k p i ę k n ie b r z m i ą c e n a z w y — N o w a W a r s z a w a i N o w y K r a k ó w z o s t a ł y t y m k o l o n j o m n a d a n e k ó w z a le d w ie 3 0 r o d z in .
O b y d w i e te o s a d y w r a z z t r z e c i ą , . ' n i •’ - - - -- k t ó r a j e s z c z e c z e k a n a p o l s k i e „ c h r z e - P r z e z te g o ż W lo c h a w c e lu z w r ó c e n ia s t n e im ię " , p o ło ż o n e s ą n i e j a k o u k o ń - n a n ie u w a g i p o ls k ie g o o s a d n ic tw a , c a t r ó j k ą ta , k tó r e g o p o d s ta w ę s ta n o - J e d n e m z m a r t w i e n i e m o s a d n ik ó w w i l i n j a k o l e j o w a , w te n s p o s ó b , ż e z j e s t to , ż e ic h ta m j e s z c z e z a m a ło o - N . W a r s z a w y d o s t a c j i G e t u l io Y a r - 's i a d ł o , g d y ż z ie m i w o k ó ł p o d d o s ta t- g a s j e s t 6 k im . z a ś z N . K r a k o w a d o k ie m . O s a d n i c y w N . W a r s z a w ie m a - s t a c j i K w a t i g u a o k o ło 5 k im . — P o d j ą j e d e n z a s a d n i c z y „ d e f e k t " — z a d u - w z g lę d e m k o m u n i k a c j i o s a d y te s ą ż o p ija , a z a m a ło c z y t a j ą . Z a d u ż o n a j le p i e j w y p o s a ż o n e z e w s z y s tk ic h p i j ą . n ic d z iw n e g o , g d y ż m a j ą p o d - o s a d p o ls k ic h , j a k i e tu p o w s t a ły b o - d o s ta t k ie m t r z c i n y c u k r o w e j , a c o k i l k a c h a ł u p , to g o r z e ln ia . W k a ż d y m n ie m a l d o m u s to i w k ą c i e k u c h n i b e c z k a z w ó d k ą , a t y l k o 'w y m y ś la s ię p r e t e k s t d o g r o m a d n e g o w y p i c ia . P r e t e k s te m t a k i m j e s t n a w e t z a r ż n ię c ie w i e p r z a u s ą s ia d a . G d y b y tu o - s i a d ł o w i ę c e j P o la k ó w i n ie c o tr z e ź - w i e j s z y c h . N o w a W a r s z a w a i K r a k ó w z e s w ą p r o d u k c j ą b a w e ł n y , r y ż f t i h o d o w lą ś w iń , m o g ł y b y z d y s ta n s o w a ć w r o z w o ju g o s p o d a r c z y m n a j s t a r s z e k o lo n j e , n i e t y l k o p o l s k i e , a le i n ie m ie c k ie .
J e d n e in z m a r t w i e n i e m o s a d n ik ó w
n a t o j e d n a s z c z e g ó ln ie o k o lic z n o ś ć , ż e n a ty c h t e r e n a c h p r z e z n a c z o n y c h p o d p l a n t a c j e k a w y , z a c z ę ła w o s ta tn . l a t a c h k a w a m a r z n ą ć i f a z e n d e r z y p o s t a n o w il i j e r o z p a r c e l o w a ć n a o s a d y r o ln e . P r z y ż a d n y m o d c in k u lin ji k o l e j o w e j P a r a n i e n ie m a j u ż t a k i e j g le b y , j a k w k i e r u n k u Z a k a r e z i - n o i L o n d r y n y . T o te ż u d a j e s ię ta m p i ę k n i e k u k u r y d z a i b a w e łn a .
O s a d ę W a r s z a w ę i K r a k ó w z a - R u - s in i. T a k s ię n a w e t z ło ż y ło c ic k a w ie , ż e w N . W a r s z a w i e P o la c y s t a n o w i ą m n i e js z o ś ć w s to s u n k u d o s w y c h ...
m n ie js z o ś c i n a r o d o w y c h . — P o z a te m t u t e j s i P o l a c y p o c h o d z ą z B o ś n i, s k ą d p r z y b y li tu p o w o j n i e . C z ę ś ć ic h ż a
Czy jesteś członkiem
w Toruniu
![Rolnik : dodatek poświęcony sprawom rolniczym : organ T.R.P. : dodatek do "Głosu Wąbrzeskiego" 1936.03.12, R. 4[!], nr 9]()