Bezpieczeństwo publiczne w świetle orzecznictwa sądowego i opinii mieszkańców miasta i powiatu bielskiego.

WYŻSZA SZKOŁA ADMINISTRACJI w BIELSKU-BIAŁEJ

Wydział Administracji

Bezpieczeństwo publiczBe w świetle orzeczBictwa sądowego i opiBii mieszkańców miasta i powiatu bielskiego

Redakcja:

Magdalena Ślusarczyk Mariusz Grążawski

Bielsko-Biała, 2009

Recenzenci:

dr hab. Kuba Jałoszyński dr Bernard Wiśniewski

Redakcja:

dr Magdalena Ślusarczyk dr Mariusz Grążawski

© Copyright by Wyższa Szkoła Administracji 2009

Wydawca:

Wyższa Szkoła Administracji 43-300 Bielsko-Biała

ul. A. Frycza Modrzewskiego 12

Projekt okładki:

Józef Czader

Skład:

Józef Czader

Druk:

Drukarnia Cyfrowa „Ganimedes”

ul. Komorowicka 72 43-300 Bielsko-Biała

ISBN 978-83-60430-62-0

Spis treści

1. Uwagi wstępBe ... 5

2. Realizacja badań „Bezpieczny powiat”, dobór próby i podstawowe cechy społeczBo-demograficzBe badaBej społeczBości ... 15

3. Poczucie bezpieczeństwa obywateli ... 21

4. ZagrożeBie przestępczością ... 29

5. Wysokość kar ... 37

6. SprawBość działaBia orgaBów ścigaBia i wymiaru sprawiedliwości ... 47

6.1 Ocena funkcjonowania policji ... 47

6.2 Ocena funkcjonowania prokuratury i sądów ... 53

6.3 Długość postępowań karnych ... 55

7. ZagrożeBia ze stroBy młodzieży ... 59

8. Bezpieczeństwo – Basza wspólBa sprawa? ... 65

9. ZakończeBie ... 73

Spis tabel ... 75

Spis rysunków ... 76

Bibliografia ... 77

1. Uwagi wstępBe

Na poczucie bezpieczeństwa obywateli składa się wiele czynników. Samo pojęcie bezpieczeństwa jest zresztą bardzo szerokie, gdyż można wyróżnić bardzo wiele jego ro- dzajów, takich jak bezpieczeństwo publiczne, ekonomiczne, socjalne, ekologiczne, itp.

Znajdujemy się między młotem a kowadłem – z jednej strony czujemy bezradność wobec wielu zagrożeń: ewentualnych aktów terroryzmu, przestępczości, kataklizmów, chorób, a z drugiej zdajemy sobie sprawę, że wiele zależy od nas, od naszych zachowań i działań.

Nie chcemy akceptować niepewności i nieuchronności zdarzeń, wolimy wierzyć, że ma- my kontrolę nad naszym życiem. Bezpieczeństwo wraz ze zdrowiem to wartości, które Polacy akceptują en masse. Zyskują one najwyższe wskazania przy pytaniu o wartości istotne w życiu – odpowiednio 100% w przypadku zdrowia i 99% w odniesieniu do bez- pieczeństwa ¹ . Bezpieczeństwo osobiste znalazło się też wysoko, na siódmym miejscu w hierarchii wartości (28 %), jest dla Polaków ważniejsze niż m.in. osiągnięcie sukcesu zawodowego, zdobycie wykształcenia, czy działania na rzecz otoczenia ² . Świat stały i bezpieczny to podstawa dla naszych dalszych działań.

Jednym z istotnych zagrożeń jest natomiast zagrożenie przestępczością. Szczególny charakter tego zagrożenia wynika stąd, że przestępstwa stanowią czyny, które bezpośred- nio godzą w dobra chronione prawem i których skutki dla pokrzywdzonych są szczegól- nie dolegliwe. Z drugiej zaś strony podstawową funkcją prawa karnego jest właśnie ochrona dóbr będących nosicielami wartości ważnych dla funkcjonowania społeczeństwa jako wspólnoty, dla bezpieczeństwa tworzących tę wspólnotę ludzi oraz dla rozwoju każ- dego człowieka ³ . Ustawodawca wprowadzając pewne zakazy lub nakazy i sankcjonując ich przestrzeganie zagrożeniem wymierzenia kary, chroni w ten sposób bezpieczeństwo dóbr uznawanych za szczególnie cenne. Istnieje zatem ścisły związek pomiędzy bezpie- czeństwem a przestępczością i jej zwalczaniem. Poczucie zagrożenia przestępczością mo- że jednak wynikać nie tylko z wiedzy o faktycznych rozmiarach tego zjawiska, gdyż jest kształtowane zarówno przez indywidualne doświadczenia poszczególnych obywateli, jak i zwłaszcza przez środki masowego przekazu. Ważnym problemem badawczym jest w związku z tym ustalenie rzeczywistego stopnia zagrożenia przestępczością oraz ocen obywateli co do tego zagrożenia. Pozwoli to na stwierdzenie, na ile problem przestępczo- ści jest problemem realnym, zaś w jakim zakresie istnieje on w oderwaniu od rzeczywi- stego poziomu tego zjawiska i jakie są przyczyny ewentualnych rozbieżności.

1 Badanie „Aktualne problemy i wydarzenia” (167) przeprowadzono w dniach 2-5 kwietnia 2004 roku na liczącej 993 osoby reprezentatywnej próbie losowej dorosłych Polaków. CBOS Wartości życiowe, War- szawa 2004, www.cbos.pl.

2 Tamże.

3 K. Buchała, A. Zoll: Polskie prawo karne, Warszawa-Kraków 1995, s. 11.

Magdalena Ślusarczyk, Mariusz Grążawski 6

Problematyka przestępczości jest z jednej strony przedmiotem zainteresowania wie- lu dziedzin nauki, w tym zwłaszcza prawa karnego, kryminologii, psychologii czy socjo- logii, zaś z drugiej strony jest zjawiskiem mającym istotne znaczenie dla poczucia bezpie- czeństwa każdego obywatela. Nie może ona zatem zostać pominięta również w badaniach dotyczących poczucia bezpieczeństwa mieszkańców określonego regionu, a w tym przy- padku Bielska-Białej i powiatu bielskiego. W zakresie zwalczania przestępczości szcze- gólna rola przypada przy tym organom ścigania, a zwłaszcza wymiaru sprawiedliwości, które kształtują świadomość prawną społeczeństwa i mają oddziaływać na obywateli w celu zapobiegania popełnianiu przestępstw. Sytuacja sądów jest szczególnie trudna, gdyż w ostatnim okresie ich działalność spotyka się z szeroką krytyką, zarówno pod względem sprawności i szybkości postępowania, jak i rodzaju oraz wysokości orzekanych kar. Jednocześnie społeczeństwu nie są prezentowane wyniki badań dotyczących tych za- gadnień. Z tego względu uzasadnione jest skoncentrowanie zainteresowania właśnie na działalności sądów w sferze zwalczania przestępczości.

W kryminologii przez przestępczość rozumie się zbiór czynów zabronionych przez ustawę pod groźbą kary, które to czyny zostały popełnione na obszarze danej jednostki te- rytorialnej w danym czasie. W zakresie badania przestępczości istotne znaczenie ma po- jęcie rozmiaru przestępczości. Przez to pojęcie rozumie się udział zachowań przestęp- czych w całokształcie działalności członków społeczeństwa. Można przy tym wyróżnić:

1. przestępczość rzeczywistą – ogół czynów przestępnych, jakie zostały popełnione na danym terenie w określonym czasie,

2. przestępczość ujawnioną – ogół czynów, o których informację uzyskały organy ści- gania i co do których zostało wszczęte postępowanie przygotowawcze,

3. przestępczość stwierdzoną – ogół czynów, których przestępczy charakter został po- twierdzony w wyniku postępowania przygotowawczego,

4. przestępczość osądzoną – ogół czynów, których przestępczy charakter został stwier- dzony prawomocnym wyrokiem skazującym ⁴ .

W odniesieniu do przestępczości rzeczywistej słusznie podnosi się, że nie jest moż- liwe ustalenie rozmiarów tego zjawiska. Nie jest bowiem znana liczba przestępstw, które nigdy nie zostały wykryte, a wszelkie próby ustaleń w tym zakresie stanowią jedynie pewne hipotezy, które w praktyce są nieweryfikowalne. Rozmiar przestępczości ujawnio- nej również nie oddaje w pełni rozmiarów zjawiska przestępczości, gdyż znaczna część postępowań przygotowawczych zostaje zakończona umorzeniem przez organy tego po- stępowania, a z kolei odmowa wszczęcia postępowania może nastąpić również w przy- padku, gdy przestępstwo zostało rzeczywiście popełnione, zaś organ prowadzący postę- powanie przygotowawcze dokonał błędnej oceny prawnej danego czynu lub nie dyspo- nował danymi dostatecznie uzasadniającymi podejrzenie popełnienia przestępstwa. Poję- cie przestępczości stwierdzonej budzi natomiast zastrzeżenia z punktu widzenia zasady domniemania niewinności. Sam fakt, że został wniesiony akt oskarżenia nie oznacza bo- wiem jeszcze stwierdzenia popełnienia przestępstwa. Dopiero w przypadku przestępczo- ści osądzonej mamy do czynienia z niepodważalnym stwierdzeniem popełnienia przestęp- stwa. Nie można jednak tutaj wykluczyć choćby pomyłek sądowych, czy też uzyskania

4 B. Hołyst: Kryminologia, Warszawa 1986, s. 37-38.

Uwagi wstępne 7

wyroku określonej treści na skutek właśnie przestępstwa. Z wyżej wskazanych względów to przestępczość osądzona będzie zasadniczym przedmiotem rozważań.

Definicja przestępstwa zawarta jest w kodeksie karnym z 1997 roku ⁵ , przy czym do rekonstrukcji tego pojęcia konieczne jest sięgnięcie do wielu przepisów tego kodeksu.

Należy przyjąć, że przestępstwem jest czyn bezprawny, zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia, zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc, którego społeczna szkodliwość jest wyższa niż znikoma, o ile sprawcy tego czynu można przypisać winę w czasie czynu ⁶ . Każde przestępstwo jest czynem, który atakuje określone dobro prawne, które ma być chronione poprzez penalizację zachowań je naruszających. Z tego punktu widzenia można wyróżnić, zgodnie z systematyką ko- deksu karnego:

– przestępstwa przeciwko pokojowi, ludzkości oraz przestępstwa wojenne, – przestępstwa przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej,

– przestępstwa przeciwko obronności, – przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu,

– przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu, – przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, – przestępstwa przeciwko środowisku,

– przestępstwa przeciwko wolności,

– przestępstwa przeciwko wolności sumienia i wyznania, – przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, – przestępstwa przeciwko rodzinie i opiece,

– przestępstwa przeciwko czci i nietykalności cielesnej,

– przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową,

– przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych i samorządu teryto- rialnego,

– przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości, – przestępstwa przeciwko wyborom i referendum, – przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu, – przestępstwa przeciwko ochronie informacji,

– przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów, – przestępstwa przeciwko mieniu,

– przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu,

– przestępstwa przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi.

Z punktu widzenia poczucia bezpieczeństwa obywateli szczególne znaczenie ma za- grożenie przestępstwami przeciwko życiu i zdrowiu, bezpieczeństwu w komunikacji oraz mieniu. Tego rodzaju przestępstwa godzą bowiem bezpośrednio w dobra prawne, istotne dla każdego obywatela. Spośród przestępstw tego rodzaju na uwzględnienie zasługują zwłaszcza:

5 Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku, Dz. U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.

6 Należy zauważyć, że powyższa definicja odbiega znacznie od potocznego rozumienia pojęcia prze-

stępstwa.

Magdalena Ślusarczyk, Mariusz Grążawski 8

1. SpowodowaBie ciężkiego uszczerbku Ba zdrowiu (art. 156 k.k.)

Przestępstwo to polega na tym, że sprawca powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia lub innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie za- grażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdol- ności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała.

Przestępstwo to jest zagrożone karą pozbawienia wolności od roku do lat 10. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Jeżeli następ- stwem czynu sprawcy jest natomiast śmierć człowieka, sprawca podlega karze pozbawie- nia wolności od lat 2 do 12. W przypadku tego przestępstwa na szczególną uwagę zasłu- guje to, że sprawca najczęściej zmierza do uderzenia przeciwnika, nie precyzując tego, jaki skutek w zakresie uszczerbku na zdrowiu chce osiągnąć. Na pierwszy plan wysuwa się w tych wypadkach funkcja ochronna prawa karnego, co prowadzi do wniosku, że sprawca odpowiada za spowodowany skutek, chyba że – z jednej strony – jego nastąpie- nie było poza zakresem obiektywnej przewidywalności albo – z drugiej strony – sprawca zmierzał bezpośrednio do spowodowania skutku decydującego o surowszej kwalifikacji niż ten, który spowodował ⁷ . Dla oceny, czy powstał skutek opisany w powyższym przepi- sie decydujące znaczenie będzie mieć opinia biegłego z zakresu medycyny, gdyż ustale- nie tej okoliczności wymaga bez wątpienia wiadomości specjalnych.

2. SpowodowaBie iBBego uszkodzeBia ciała (art. 157 k.k.)

Przestępstwo to polega na tym, że sprawca powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, inny niż określony w art. 156 § 1 k.k. Przestępstwo to jest zagro- żone karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Jeżeli sprawca powoduje narusze- nie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Jeżeli nato- miast działa on nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozba- wienia wolności do roku. Nie bez znaczenia dla interpretacji zaistnienia skutku określonego w art. 157 § 1 k.k. jest przyjęte powszechnie określenie tego przestępstwa jako spowodo- wania „średniego” uszkodzenia ciała (średniego uszczerbku na zdrowiu). Nie chodzi tu więc wyłącznie o czas trwania naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia, ale i o to, że naruszenie takie lub rozstrój muszą mieć charakter istotny, w każdym razie w sposób znaczący utrudniać prawidłowe funkcjonowanie narządów. Skutek określony w art. 157 § 2 k.k. oddziela od skutku charakteryzującego typ czynu zabronionego opisanego w art. 157 § 1 k.k. okres trwania naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia nie dłużej niż 7 dni. Dla określenia tego skutku istotna jest też granica „minimalna”, odróżniająca to przestępstwo od naruszenia nietykalności cielesnej (art. 217 § 1 k.k.). Art. 157 § 2 k.k.

wymaga naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia. Pozostawienie na ciele nieznacznych śladów, będących wynikiem na przykład uderzenia, nie będzie spełniało wa- runków koniecznych do stwierdzenia skutku, o którym jest mowa w tym przepisie.

7 Komentarz do art. 156 kodeksu karnego (Dz.U.97.88.553), [w:] A. Barczak-Oplustil, G. Bogdan,

Z. Ćwiąkalski, M. Dąbrowska-Kardas, P. Kardas, J. Majewski, J. Raglewski, M. Rodzynkiewicz,

M. Szewczyk, W. Wróbel, A. Zoll, Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Komentarz do art. 117-277

k.k., Zakamycze, 2006, wyd. II.

Uwagi wstępne 9

3. Bójka i pobicie (art. 158 k.k.)

Przestępstwo to polega na tym, że sprawca bierze udział w bójce lub pobiciu, w któ- rym naraża się człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo nastąpie- nie skutku określonego w art. 156 § 1 k.k. lub w art. 157 § 1 k.k. Przestępstwo to jest za- grożone karą pozbawienia wolności do lat 3. § 2. Jeżeli następstwem bójki lub pobicia jest ciężki uszczerbek na zdrowiu człowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolno- ści od 6 miesięcy do lat 8. Jeżeli następstwem bójki lub pobicia jest śmierć człowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. Odrębna od spowodowa- nia uszczerbku na zdrowiu penalizacja udziału w bójce lub pobiciu uzasadniona jest po- trzebą uproszczenia budowy typu czynu zabronionego dla ominięcia trudności dowodo- wych ⁸ . Konstrukcja bójki lub pobicia nie wymaga z reguły bardzo trudnego dowodowo ustalenia, który z uczestników zajścia zadał cios pociągający za sobą skutki decydujące o kwalifikacji prawnej. Konstrukcja bójki lub pobicia pozwala na ograniczenie się do ustalenia, czy dana osoba brała udział w bójce i jakiego typu była to bójka z uwagi na jej skutki ⁹ . Przez udział w bójce lub pobiciu należy rozumieć udział w starciu przynajmniej trzech osób, z których każda jest jednocześnie napastnikiem i broniącym się (bójka) lub czynną napaść przynajmniej dwóch osób na inną osobę (pobicie). Musi tutaj zachodzić jedynie związek pomiędzy zbiorowym działaniem uczestników bójki lub pobicia a opisa- nym w ustawie skutkiem.

4. Wypadek drogowy (art. 177 k.k.)

Przestępstwo to polega na tym, że sprawca naruszając, chociażby nieumyślnie, zasa- dy bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała określone w art. 157 § 1 k.k.

Przestępstwo to jest zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 3. Jeżeli następstwem wypadku jest śmierć innej osoby albo ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Zgodnie z art. 178 k.k. skazując sprawcę, który popełnił przestępstwo wypadku drogowego znajdując się w stanie nie- trzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia, sąd orzeka karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości od dolnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę do górnej granicy tego zagrożenia zwiększonego o połowę. Do zasad bezpieczeństwa w ruchu dro- gowym zaliczyć należy szerokie spektrum reguł postępowania, które zazwyczaj odnosić się będą wprost do konkretnych sytuacji zaistniałych w komunikacji, np. w związku z ma- newrami wyprzedzania lub wymijania, włączania się do ruchu, ustąpienia pierwszeństwa itp. Obok nich wskazać można takie zasady, które wyróżniać się będą znacznie szerszym, zgeneralizowanym zakresem zastosowania. Tradycyjnie zalicza się do nich zasady ostrożności, ograniczonego zaufania i prędkości bezpiecznej ¹⁰ . Nie można jednak wyma-

8 L. Gardocki: Bójka i pobicie (w:) System prawa karnego, t. IV, Ossolineum 1985, s. 456.

9 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 12 października 2000 r., II AKa 181/2000, KZS 2001, z. 7-8, poz. 65.

10 Komentarz do art. 177 kodeksu karnego (Dz.U.97.88.553), [w:] A. Barczak-Oplustil, G. Bogdan, Z. Ćwią-

kalski, M. Dąbrowska-Kardas, P. Kardas, J. Majewski, J. Raglewski, M. Rodzynkiewicz, M. Szewczyk,

W. Wróbel, A. Zoll, Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Komentarz do art. 117-277 k.k., Zakamy-

cze, 2006, wyd. II.

Magdalena Ślusarczyk, Mariusz Grążawski 10

gać od kierującego, aby prowadził pojazd w taki sposób, by był w stanie nad nim zapa- nować w każdym momencie i niezależnie od jakichkolwiek zewnętrznych okoliczności, jak to przyjmowano w starszych orzeczeniach Sądu Najwyższego. Nie można zatem na przykład wymagać od kierującego, aby w warunkach nocnych jechał autostradą, która nie jest przeznaczona do ruchu pieszych, z taką prędkością, by był w stanie zatrzymać pojazd na takim odcinku, jaki jest wyznaczony zasięgiem świateł mijania samochodu. Kierujący nie ma bowiem obowiązku zakładać, że na tego rodzaju drodze pojawi się niespodziewa- nie przeszkoda, która zmusi go do tego rodzaju manewru. Nie jest wystarczające dla przypisania przestępstwa spowodowania wypadku drogowego stwierdzenie, iż jadąc z prędkością mniejszą niż administracyjnie dozwolona sprawca mógłby wypadku unik- nąć ¹¹ . Omawiane przestępstwo jest zawsze przestępstwem nieumyślnym. Wynika z tego, że gdyby kierujący pojazdem użył go na przykład w celu spowodowania śmierci innej osoby, to będzie on odpowiadał za przestępstwo zabójstwa, a pojazd należy wtedy potrak- tować jedynie jako narzędzie służące do popełnienia tego przestępstwa. Stan nietrzeźwo- ści, działanie pod wpływem środka odurzającego oraz zbiegnięcie z miejsca zdarzenia stanowią natomiast okoliczności kwalifikujące, skutkujące wyższym zagrożeniem usta- wowym.

5. ProwadzeBie pojazdu mechaBiczBego lub iBBego pojazdu w staBie Bietrzeź- wości (art. 178a k.k.)

Przestępstwo to polega na tym, że sprawca znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym. Jest ono zagrożone karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Sprawca, który znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi na drodze publicznej lub w strefie za- mieszkania inny pojazd niż pojazd mechaniczny podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Przez prowadzenie pojazdu rozumieć nale- ży każdą czynność wpływającą bezpośrednio na ruch pojazdu, w szczególności rozstrzy- gającą o kierunku i prędkości jazdy. W sytuacji gdy pojazd obsługiwany jest przez grupę osób wspólnie wykonujących wspomniane czynności, każdą z nich należy uważać za kie- rującą pojazdem ¹² . Pojazdem mechanicznym jest każdy pojazd wprawiany w ruch za po- mocą własnego silnika, natomiast innym pojazdem jest pojazd wprawiany w ruch w inny sposób. Stan nietrzeźwości zachodzi wtedy, gdy zawartość alkoholu we krwi sprawcy przekracza 0,5 promila albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość, lub też zawartość alkoholu w 1 dm ³ wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość ¹³ . Uzasadnieniem karalności tego rodzaju czy- nów jest zagrożenie, jakie potencjalnie stwarzają nietrzeźwi kierujący. Do skazania za popełnienie tego przestępstwa nie jest natomiast konieczne spowodowanie wypadku lub kolizji w stanie nietrzeźwości.

11 Wyrok Sądu Najwyższego z 22 listopada 2001 r., IV KKN 394/97, LEX nr 51590.

12 K. Buchała: Glosa do wyroku SN z 3 lutego 1969 r., V KRN 9/69, PiP 1970, z. 5, s. 832-833; wyrok SN z 5 lutego 1987 r., V KRN 462/86, OSPiKA 1988, z. 1, poz. 12

13 Art. 115 § 16 k.k.

Uwagi wstępne 11

6. Kradzież (art. 278 k.k.)

Przestępstwo to polega na tym, że sprawca zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą. Przestępstwo to jest zagrożone kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Tej samej karze podlega, kto bez zgody osoby uprawnionej uzyskuje cudzy pro- gram komputerowy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej oraz kradnie energię elek- tryczną lub kartę uprawniającą do podjęcia pieniędzy z automatu bankowego. Przedmio- tem czynności wykonawczej w przypadku przestępstwa kradzieży są rzeczy ruchome. Nie jest zatem możliwa „kradzież” nieruchomości, co zresztą kłóciłoby się z rozumieniem określenia „kradzież” w języku polskim. Rzeczą ruchomą w rozumieniu kodeksu karnego jest także polski albo obcy pieniądz lub inny środek płatniczy oraz dokument uprawniają- cy do otrzymania sumy pieniędzy albo zawierający obowiązek wypłaty kapitału, odsetek, udziału w zyskach albo stwierdzenie uczestnictwa w spółce ¹⁴ . Wartość przedmiotu czynu zabronionego musi przy tym przekraczać 250 złotych, gdyż w przeciwnym przypadku mamy do czynienia z wykroczeniem określonym w art. 119 kodeksu wykroczeń.

7. Kradzież z włamaBiem (art. 279 k.k.)

Przestępstwo to polega na tym, że sprawca kradnie z włamaniem. Przestępstwo to jest zagrożone karą pozbawienia wolności od roku do lat 10. W przypadku kradzieży z włamaniem, w stosunku do przestępstwa kradzieży określonego w art. 278 k.k., pojawia się dodatkowe znamię, a mianowicie sprawca musi dopuścić się właśnie włamania. Poję- cie „włamania” nie jest przy tym określeniem zaczerpniętym z języka potocznego, w związku z czym brak jest podstaw do wykładni tego terminu zgodnie z jego seman- tycznym znaczeniem, zaczerpniętym ze słownika języka polskiego. Uznaje się, że „wła- manie” jest typowym przykładem pojęcia prawnego, którego treść ustalana jest autono- micznie w obszarze prawa karnego, zgodnie z przyjmowanymi regułami wykładni, i może odbiegać od jego potocznego rozumienia. W potocznym znaczeniu „włamanie” rozumia- ne jest jako zachowanie, które przy wykorzystaniu siły fizycznej prowadzi do usunięcia przeszkód zabezpieczających rzecz. Stosując przyjętą w odniesieniu do tego znamienia specyficzną, autonomiczną metodę interpretacji, przyjmuje się, że „włamanie” oznacza zachowanie polegające na usunięciu przeszkody, stanowiącej zabezpieczenie danego przedmiotu, przy czym wskazuje się, iż nie musi ono polegać na stosowaniu siły fizycz- nej, oraz eksponuje cel, dla jakiego ustanowiona została przełamana przez zachowanie sprawcy bariera. Istota włamania sprowadza się więc nie tyle do fizycznego uszkodzenia lub zniszczenia przeszkody chroniącej dostępu do rzeczy, lecz polega na zachowaniu, któ- rego podstawową cechą jest nieposzanowanie wyrażonej przez dysponenta rzeczy woli zabezpieczenia jej przed innymi osobami. Zabezpieczenie to może przejawiać się w róż- norodny sposób, obejmując na przykład zabezpieczenie przy pomocy specjalnego zamka zamontowanego do drzwi lub bramy, ale także zabezpieczenie przy pomocy plomby lub nawet kartki papieru z pieczęcią. Zabezpieczeniem, które zostaje przełamane może być także zabezpieczenie elektroniczne, w postaci na przykład kodu dostępu ¹⁵ .

14 Art. 115 § 9 k.k.

15 Komentarz do art.279 kodeksu karnego (Dz.U.97.88.553), [w:] A. Zoll (red.), A. Barczak-Oplustil,

G. Bogdan, Z. Ćwiąkalski, M. Dąbrowska-Kardas, P. Kardas, J. Majewski, J. Raglewski, M. Rodzynkie-

wicz, M. Szewczyk, W. Wróbel, Kodeks karny. Część szczególna. Tom III. Komentarz do art. 278-363

k.k., Zakamycze, 2006, wyd. II.

Magdalena Ślusarczyk, Mariusz Grążawski 12

8. Oszustwo (art. 286 k.k.)

Przestępstwo to polega na tym, że sprawca, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należyte- go pojmowania przedsiębranego działania. Jest ono zagrożone kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Tej samej karze podlega, kto żąda korzyści majątkowej w zamian za zwrot bezprawnie zabranej rzeczy. Zachowanie się sprawcy rozboju polega na zaborze rzeczy w celu przywłaszczenia dokonanym przy użyciu szczególnych sposobów zacho- wania skierowanych na osobę, służących do zawładnięcia rzeczą, i polegających na uży- ciu przemocy wobec osoby lub użyciu groźby natychmiastowego użycia przemocy albo doprowadzeniu człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności. Istota rozboju po- lega na tym, że sprawca stosuje przemoc lub groźbę użycia natychmiastowego gwałtu na osobie po to, aby niesłusznie zawładnąć rzeczą i ją przywłaszczyć ¹⁶ . Zabór rzeczy musi być bowiem albo poprzedzony użyciem przez sprawcę przemocy, albo następować jedno- cześnie z nim. Użycie przemocy wobec osoby po dokonaniu zaboru rzeczy nie stanowi realizacji znamion przestępstwa określonego w art. 280 § 1 k.k. ¹⁷ . Przez zabór rzeczy ro- zumieć należy, identycznie jak w przypadku kradzieży, pozbawienie przez sprawcę osoby posiadające rzecz władztwa nad tą rzeczą oraz objęcie jej we władanie przez sprawcę ¹⁸ .

9. Rozbój (art. 280 § 1 k.k.).

Przestępstwo to polega na tym, że sprawca kradnie, używając przemocy wobec oso- by lub grożąc natychmiastowym jej użyciem albo doprowadzając człowieka do stanu nie- przytomności lub bezbronności. Przestępstwo to jest zagrożone karą pozbawienia wolno- ści od lat 2 do 12. Doprowadzenie do niekorzystnego rozporządzenia mieniem może za- tem przybrać wyłącznie jedną z wyżej wskazanych form i może polegać na wprowadze- niu w błąd, wyzyskaniu błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębrane- go działania. Należy w związku z tym zwrócić uwagę, że karalne jest nie tylko doprowa- dzenie do niekorzystnego rozporządzenia mieniem osiągnięte poprzez wywołanie błędu, ale również uzyskane w sytuacji, gdy sprawca ma świadomość istnienia takiego błędu i nie wyprowadza pokrzywdzonego z jego błędnego przeświadczenia. Błędem w rozu- mieniu znamion tego przestępstwa jest niezgodność między obiektywną rzeczywistością a jej odbiciem w świadomości człowieka. Warunkiem koniecznym istnienia błędu jest kon- frontacja obiektywnej rzeczywistości ze stanem świadomości człowieka. Rozbieżność między rzeczywistym stanem rzeczy a jego odzwierciedleniem w świadomości człowieka może polegać na braku uświadomienia sobie przez daną osobę pewnych elementów pozy- tywnych, występujących w rzeczywistości. Wówczas błąd przyjmuje postać nieświado-

16 Komentarz do art.286 kodeksu karnego (Dz.U.97.88.553), [w:] A. Zoll (red.), A. Barczak-Oplustil, G. Bogdan, Z. Ćwiąkalski, M. Dąbrowska-Kardas, P. Kardas, J. Majewski, J. Raglewski, M. Rodzynkie- wicz, M. Szewczyk, W. Wróbel, Kodeks karny. Część szczególna. Tom III. Komentarz do art. 278-363 k.k., Zakamycze, 2006, wyd. II.

17 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 6 czerwca 2001 r., II AKa 42/01, Prok. i Pr. 2002, nr 9, poz. 26.

18 Komentarz do art.286 kodeksu karnego (Dz.U.97.88.553), [w:] A. Zoll (red.), A. Barczak-Oplustil,

G. Bogdan, Z. Ćwiąkalski, M. Dąbrowska-Kardas, P. Kardas, J. Majewski, J. Raglewski, M. Rodzynkie-

wicz, M. Szewczyk, W. Wróbel, Kodeks karny. Część szczególna. Tom III. Komentarz do art. 278-363

k.k., Zakamycze, 2006, wyd. II.

Uwagi wstępne 13

mości. Różnica między rzeczywistością a stanem świadomości danej osoby może także polegać na objęciu świadomością pewnych elementów, które w rzeczywistości w ogóle nie występują. W takim przypadku błąd polega na fałszywym przekonaniu danej osoby o stanie rzeczywistym, czyli urojeniu ¹⁹ .

10. ZBiszczeBie mieBia (art. 288 k.k.)

Przestępstwo to polega na tym, że sprawca cudzą rzecz niszczy, uszkadza lub czyni niezdatną do użytku. Przestępstwo to jest zagrożone karą pozbawienia wolności od 3 mie- sięcy do lat 5. Niszczenie rzeczy wedle ujęcia słownikowego oznacza zachowanie polega- jące na unicestwianiu, zniweczeniu, burzeniu, pustoszeniu, tępieniu, wyplenianiu lub po- wodowaniu zużywania się, psucia, marnowania lub uszkadzania rzeczy. Niszczenie spro- wadza się więc do unicestwienia rzeczy lub do istotnego naruszenia jej substancji, które uniemożliwia wykorzystywanie jej zgodnie z posiadanymi pierwotnie właściwościami i przeznaczeniem. Niszczenie stanowi działanie, które unicestwia dotychczasowe właści- wości rzeczy, na przykład poprzez jej spalenie, podarcie, rozbicie. Uszkodzenie rzeczy w ujęciu słownikowym oznacza częściowe zniszczenie, spowodowanie powstania defektu (nawet niewielkiego), zepsucie, nadpsucie, nadwyrężenie, naruszenie. Uszkodzenie pole- ga zatem na takiej zmianie materii rzeczy, po powstaniu której nie można wykorzystywać tej rzeczy dla celów, dla których była pierwotnie przeznaczona. Uszkodzenie ma miejsce zarówno wówczas, gdy niemożność wykorzystywania rzeczy zgodnie z jej przeznacze- niem ma charakter trwały, jak i wtedy, gdy niemożliwość normalnego wykorzystywania rzeczy ma charakter czasowy ²⁰ . karalne jest przy tym wyłącznie umyślne zniszczenie lub uszkodzenie rzeczy.

19 Komentarz do art.280 kodeksu karnego (Dz.U.97.88.553), [w:] A. Zoll (red.), A. Barczak-Oplustil, G. Bogdan, Z. Ćwiąkalski, M. Dąbrowska-Kardas, P. Kardas, J. Majewski, J. Raglewski, M. Rodzynkie- wicz, M. Szewczyk, W. Wróbel, Kodeks karny. Część szczególna. Tom III. Komentarz do art. 278-363 k.k., Zakamycze, 2006, wyd. II.

20 Komentarz do art.288 kodeksu karnego (Dz.U.97.88.553), [w:] A. Zoll (red.), A. Barczak-Oplustil,

G. Bogdan, Z. Ćwiąkalski, M. Dąbrowska-Kardas, P. Kardas, J. Majewski, J. Raglewski, M. Rodzynkie-

wicz, M. Szewczyk, W. Wróbel, Kodeks karny. Część szczególna. Tom III. Komentarz do art. 278-363

k.k., Zakamycze, 2006, wyd. II.

2. Realizacja badań „Bezpieczny powiat”, dobór próby i podstawowe cechy

społeczBo-demograficzBe badaBej społeczBości

Badania zrealizowano w powiecie grodzkim Bielsko-Biała oraz w powiecie biel- skim. Powiaty zajmują łącznie powierzchnię 581,74 km ² (Bielsko-Biała – 124,51 km ² , powiat bielski – 457,23 km ² ).

Dobór próby został wykonany przez dr Dominikę Duszę. Ponieważ większość pytań w ankiecie to pytania jednokrotnego wyboru przyjęto, że w badaniu chodzi o wyznacze- nie wskaźnika struktury tj. ilorazu odpowiedzi wybranych do pozostałych. Dla wyznacze- nia liczebności próby skorzystano z następującego twierdzenia:

Jeżeli prawdopodobieństwo zrealizowania się pewnego zdarzenia losowego A jest równe p (gdzie 0 < p < 1) i Y n jest częstością względną realizacji tego zdarzenia w n nie- zależnych doświadczeniach to przy n →∞

1. Funkcja rozkładu prawdopodobieństwa zmiennej losowej Y n jest zbieżna do funkcji gęstości prawdopodobieństwa zmiennej losowej normalnej _





 

 n , pq p

N ,

2. Dystrybuanta zmiennej losowej Y n jest zbieżna do dystrybuanty zmiennej losowej

normalnej _





 

 n , pq p

N .

Wielkość próby należało dobrać tak, aby odchylenie standardowe rozkładu częstości względnej było odpowiednio małe. Przyjęto, wartość tego odchylenia równą 0,03 (do- kładnie 0,028868).

Wynika stąd, że powinna być spełniona nierówność: 0 , 03 n

) p 1 (

p − < .

Ponieważ dla każdego p ∈<0,1>,

4 ) 1 p 1 (

p − ≤ , liczebność próby wyznaczono ze wzo- ru 0 , 03

n 4

1 = , co daje ₂

) 03 , 0 ( 4

n = 1 .

W rezultacie n wyniosło około 300 osób (dokładnie 277 osób).

Tak wyznaczone n podzielono na gminy według struktury mieszkańców, płci oraz

wieku.

Magdalena Ślusarczyk, Mariusz Grążawski 16

Miasto Bielsko-Biała posiada 176 678 ²¹ mieszkańców. W skład powiatu bielskiego ziemskiego wchodzą następujące gminy: Bestwina (10 412 mieszkańców), Buczkowice (10 580), Czechowice-Dziedzice (43 248), Jaworze (6537), Jasienica (20 373), Kozy (11 556), Porąbka (14 703), Szczyrk (5860), Wilamowice (15 166) oraz Wilkowice (12 329).

Tab. 1. GmiBy objęte badaBiem

GmiBa Osoby objęte badaBiem Osoby objęte badaBiem (w %)

Bielsko-Biała 171 56,4

BestwiBa 8 2,6

Buczkowice 9 3,0

Czechowice-Dziedzice 39 12,9

Jaworze 6 2,0

JasieBica 18 5,9

Kozy 10 3,3

Porąbka 13 4,3

Szczyrk 6 2,0

Wilamowice 13 4,3

Wilkowice 10 3,3

Ogółem 303 100,0

Źródło: Badanie „Bezpieczny powiat” czerwiec – sierpień 2007, N=303.

Kobiety stanowiły 52,8% badanych (160 osób), mężczyźni 47,2% (143 osoby). Dla potrzeb badań respondentów podzielono na trzy grupy wiekowe. Respondentów dobrano według płci i grupy wiekowej zgodnie ze strukturą wieku w poszczególnych gminach (zob. tab. 2)

Tab. 2. BadaBi według płci i wieku

Wiek respoBdeBta Płeć

respoBdeBta 15-39 lat 40-64 lata Powyżej 65 lat Ogółem

MężczyźBi 66

46,2%

57 39,9%

20 14,0%

143 100,0%

Kobiety 65

40,6%

64 40,0%

31 19,4%

160 100,0%

Ogółem 131

43,2%

121 39,9%

51 16,8%

303 100,0%

Źródło: Badanie „Bezpieczny powiat” czerwiec – sierpień 2007, N=303.

21 Stan w dniu 30.06.2006 r., ponieważ te dane zostały wykorzystane do obliczenia próby (Ludność. Stan

i struktura…, 2006).

Realizacja badań „Bezpieczny powiat”… 17

Największą grupę stanowią osoby w wieku od 15 do 39 lat i w tej grupie większy jest udział mężczyzn – 46,2% W przypadku grup starszych większy udział mają kobiety, aczkolwiek w grupie 40-64 lata różnica jest minimalna. W najstarszej grupie udział kobiet wzrasta, zgodnie z tendencjami demograficznymi.

Tab. 3. WykształceBie badaBych

Płeć respoBdeBta Poziom wykształceBia

MężczyźBi Kobiety Ogółem

Podstawowe 6

4,3%

8 5,1%

14 4,7%

ZasadBicza szkoła zawodowa

25 17,9%

19 12,0%

44 14,8%

ŚredBia szkoła zawodowa

25 17,9%

33 20,9%

58 19,5%

ŚredBia szkoła ogólBokształcąca

9 6,4%

20 12,7%

29 9,7%

Szkoła pomaturalBa 8

5,7%

12 7,6%

20 6,7%

Studia wyższe BiepełBe (miBimum 3 semestry)

16 11,4%

19 12,0%

35 11,7%

Studia wyższe 51

36,4%

47 29,7%

98 32,9%

Ogółem 140

100,0%

158 100,0%

298 100,0%

Brak danych – 5 osób

Źródło: Badanie „Bezpieczny powiat” czerwiec – sierpień 2007, N=303.

Najliczniejszą grupę stanowią osoby z wyższym wykształceniem – 32,9% ogółu.

Przy analizie wyników niezbędne jest uwzględnienie tego faktu. W tej grupie jest też większy udział mężczyzn. Mężczyźni dominują także w kategorii wykształcenia zawo- dowego, w pozostałych kategoriach wyższy jest udział kobiet.

Tab. 4. BadaBi według staBu cywilBego

Płeć respoBdeBta StaB cywilBy

MężczyźBi Kobiety Ogółem

Kawaler / paBBa 56

39,4%

46 28,8%

102 33,8%

ŻoBaty / mężatka 75

52,8%

85 53,1%

160 53,0%

Wdowiec / wdowa 3

2,1%

20 12,5%

23

7,6%

Magdalena Ślusarczyk, Mariusz Grążawski 18

RozwiedzioBy / rozwie- dzioBa

3 2,1%

4 2,5%

7 2,3%

Mieszka z partBerem (koBkubiBat)

5 3,5%

5 3,1%

10 3,3%

Ogółem 142

100,0%

160 100,0%

302 100,0%

Brak danych – 1 osoba

Źródło: Badanie „Bezpieczny powiat” czerwiec – sierpień 2007, N=303.

Dominującą kategorią są osoby żyjące w związku małżeńskim (53%), ważną grupę konstytuują też osoby stanu wolnego (kawalerowie lub panny, 33,8%). Pozostałe katego- rie są bardzo nieliczne. Znacznie wyższy odsetek wdów w porównaniu z wdowcami wy- nika z faktu, że kobiety żyją dłużej od mężczyzn, stąd w późniejszym wieku następuje nadreprezentacja kobiet.

58,7% badanych posiada dzieci (178 osób), 41,3% ich nie posiada (125 osób).

60,4% badanych (183 osoby) pracują zawodowo, 39,6% deklaruje, że nie pracuje, ale nale- ży wziąć pod uwagę, że cześć z respondentów zapewne pracuje, tylko że w szarej strefie.

Tab. 5. RespoBdeBci według wykoBywaBego zawodu

Kategoria zawodowa BadaBi BadaBi (w %)

Przedstawiciele władz publiczBych, wyżsi

urzędBicy i kierowBicy 9 3,0

Specjaliści 58 19,1

TechBicy i iBBy średBi persoBel 18 5,9

PracowBicy biurowi 36 11,9

PracowBicy usług osobistych i sprzedawcy 21 6,9

RolBicy, ogrodBicy, leśBicy i rybacy 5 1,7

RobotBicy przemysłowi i rzemieślBicy 18 5,9

Operatorzy i moBterzy maszyB i urządzeń 11 3,7

PracowBicy przy pracach prostych 13 4,4

BezrobotBi 14 4,6

GospodyBie domowe 10 3,3

Emeryci 55 18,1

ReBciści 12 4,0

UczBiowie 13 4,3

StudeBci 7 2,3

Ogółem 300 99,1

Brak daBych 3 0,9

Ogółem 303 100,0

Źródło: Badanie „Bezpieczny powiat” czerwiec – sierpień 2007, N=303.

Realizacja badań „Bezpieczny powiat”… 19

Zawody deklarowane przez respondentów podzielono na kategorie zgodnie z Klasy- fikacją Zawodów i Specjalności Głównego Urzędu Statystycznego ²² . Ponieważ w badaniu pytaliśmy o zawód wykonywany i obecną sytuację na rynku pracy, klasyfikację uzupeł- niono o następujące kategorie: bezrobotni, gospodynie domowe, emeryci, renciści, uczniowie oraz studenci. Najliczniej reprezentowane kategorie to: specjaliści, pracownicy biurowi oraz wśród niepracujących emeryci.

Tab. 6. Dochody badaBych

Dochody Ba osobę w miesiącu Liczba osób Odsetek osób ProceBt skumulowaBy

PoBiżej 300 zł 12 4,0 4,0

301-600 zł 49 16,2 21,5

601-1000 zł 92 30,4 53,9

1001-1500 zł 82 27,1 82,7

1501-2000 zł 26 8,6 91,9

Powyżej 2000 zł 23 7,6 100,0

Ogółem 284 93,7

Brak daBych 19 6,3

Ogółem 303 100,0

Źródło: Badanie „Bezpieczny powiat” czerwiec – sierpień 2007, N=303.

Najliczniejszą grupę stanowią osoby o dochodach pomiędzy 600 a 1000 zł oraz 1000 do 1500 zł. Najmniejsze są kategorie skrajne, a więc osób najbogatszych i najbied- niejszych. Należy zwrócić uwagę, że dochody ponad połowy respondentów mieszczą się w przedziale od mniej niż 300 zł na osobę w miesiącu do 1000 zł.

22 Klasyfikacja została opracowana na podstawie Międzynarodowego Standardu Klasyfikacji Zawodów ISCO-88, przyjętego na XIV Międzynarodowej Konferencji Statystyków Pracy w Genewie, w 1987 r.

oraz jego nowej edycji z 1994 r., tzw. ISCO-88 (COM), dostosowanej do potrzeb Unii Europejskiej. Za-

sadniczy układ klasyfikacji, kryteria klasyfikacyjne oraz system kodowy przyjęto zgodnie z tymi standar-

dami. Struktura klasyfikacji oparta jest na systemie pojęć, z których najważniejsze to: zawód, specjalność,

umiejętności oraz kwalifikacje zawodowe, http://www.stat.gov.pl/klasyfikacje/kzs/pdf/kzs.pdf.

3. Poczucie bezpieczeństwa obywateli

Poziom poczucia bezpieczeństwa jest bez wątpienia uzależniony od stopnia zagro- żeń, które występują w danej społeczności. Na pytania, wiążące się z poczuciem bezpie- czeństwa w swojej miejscowości, dzielnicy, w pobliżu swojego domu zdecydowana większość respondentów odpowiada „tak” (powyżej 80%). Jest to nieco więcej niż wynik w skali kraju – 81% ²³ . Nawet, gdy zapytamy o poczucie bezpieczeństwa po zmroku od- powiedzi „zdecydowanie tak” i „raczej tak” odpowiada prawie 74% osób (zob. tab. 7).

Tab. 7. Poczucie bezpieczeństwa mieszkańców (w %) Czy PaBa/i

miejscowość jest bezpiecz-

Ba?

Czy mieszka PaB/i w bez- pieczBej dziel- Bicy / okolicy?

Czy czuje się PaB/i bez- pieczBie koło własBego do-

mu?

Czy w PaBa/i okolicy jest bezpieczBie po

zmroku?

ZdecydowaBie tak 13,5 16,2 28,4 12,2

Raczej tak 71,3 68,3 58,1 61,1

Raczej Bie 10,9 9,9 10,6 18,5

ZdecydowaBie Bie 1,0 1,7 1,0 3,3

Nie wiem / TrudBo

powiedzieć 3,3 4,0 2,0 4,3

Brak daBych - - - 0,7

Źródło: Badanie „Bezpieczny powiat” czerwiec – sierpień 2007, N=303.

Zapytani o bezpieczeństwo w najbliższym otoczeniu kierujemy się w większym stopniu doświadczeniami własnymi, rodziny i znajomych, aczkolwiek na pewno relacje medialne nie pozostają bez wpływu na nasze odczucia. Gdyby bowiem te ostatnie miały decydujące znaczenie, to z pewnością ocena bezpieczeństwa dokonywana przez obywate- li przedstawiałaby się całkowicie odmiennie. Należy bowiem zwrócić uwagę, że media, w zakresie przestępczości, relacjonują najczęściej bądź to spektakularne, bądź też dra- styczne przypadki popełnionych przestępstw, które jednak w ogólnej skali przestępczości mają marginalne znaczenie. Jeżeli natomiast chodzi o zwalczanie przestępczości, to rela- cje te dotyczą z reguły zatrzymania sprawców przestępstw, natomiast stosunkowo rzadko przedstawiane są informacje o zakończeniu postępowań karnych prawomocnym wyro- kiem skazującym. Jeżeli ma to już miejsce, to jedynie co do spraw najbardziej bulwersu- jących opinię publiczną, lub też mających kontekst polityczny. Z pewnością nie sprzyja to

23 Badanie „Aktualne problemy i wydarzenia” (203), 30 marca – 2 kwietnia 2007 roku, reprezentatywna próba losowa dorosłych mieszkańców Polski (N=937), CBOS, Czy na co dzień czujemy się bezpiecznie?

Warszawa 2007, www.cbos.pl.

Magdalena Ślusarczyk, Mariusz Grążawski 22

oddziaływaniu w kierunku zapobiegania popełnianiu przestępstw, gdyż opinii publicznej nie są przedstawiane konsekwencje konkretnych czynów zabronionych. Niemniej przyto- czone powyżej odsetki są (podobnie jak w badaniach ogólnopolskich) znacznie wyższe niż w przypadku oceny bezpieczeństwa w Polsce (w 2007 r. za bezpieczny kraj uznało ją 53% Polaków, co jest najwyższym poziomem od lat; dla porównania w 2001 r. odpowie- dzi takiej udzieliło tylko 18% badanych; ²⁴ ). Potwierdzają to też dane policyjne, w woje- wództwie śląskim w 2007 r. odnotowano spadek przestępczości o 10% ²⁵ (por. rys.1).

Rys. 1. Wzrost / spadek przestępstw stwierdzoBych 2007 / 2006 r.

Źródło: Komenda Wojewódzka Policji w Katowicach. ²⁶

Bardzo trudno jest jednak określić przyczyny takiego właśnie spadku. Najbliższe prawdy wydaje się być stwierdzenie, że decydujące znaczenie dla spadku przestępczości ma sytuacja gospodarcza w kraju, która przekłada się sytuację majątkową poszczególnych obywateli. Istotny odsetek przestępstw stanowią bowiem przestępstwa popełniane w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, w tym zwłaszcza drobne kradzieże, kradzieże z włama- niem i oszustwa na stosunkowo niewielkie kwoty, które w przypadku poprawy poziomu życia obywateli tracą w znacznej mierze swoje uzasadnienie. Nie można również wyklu- czyć, że wpływ na spadek przestępczości miała stosunkowo restrykcyjna polityka karna prezentowana przez ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ziobrę, która była szeroko rela- cjonowana przez media i mogła oddziaływać na potencjalnych sprawców przestępstw.

Spadku przestępczości nie można natomiast raczej wiązać z wdrożeniem trybu przyspie- szonego rozpoznawania spraw karnych i o wykroczenia, gdyż ilość spraw w nim rozpo- znawana była stosunkowo niewielka, a ponadto, w przypadku przestępstw, rozpoznawane były w nim przede wszystkim sprawy dotyczące prowadzenia pojazdów mechanicznych lub innych pojazdów w stanie nietrzeźwości. Obecnie w Sądzie Rejonowym w Bielsku- Białej tryb ten w odniesieniu do przestępstw nie jest już zresztą praktycznie stosowany.

Koszty tego rodzaju postępowań są zresztą nieproporcjonalne do efektów jego działania.

24 Tamże.

25 Źródło: Komenda Główna Policji, http://www.policja.pl/portal/pol/1/13517/10_procentowy_spadek_

przestepczosci_w_2007_r_na_Slasku.

26 http://www.slaska.policja.gov.pl/stan-bezpieczenstwa/.

Poczucie bezpieczeństwa obywateli 23

Wynikają one zarówno z tego, że w trybie przyspieszonym obrona jest obligatoryjna, co wiąże się z koniecznością ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów wynagrodzenia ad- wokatów z urzędu, jak również z tego, że podejrzani muszą być doprowadzani na posie- dzenie sądu przez funkcjonariuszy Policji. W czasie oczekiwania na posiedzenie funkcjo- nariusze ci są oderwani od innych zajęć, a przecież przed posiedzeniem sędzia musi cho- ciażby zapoznać się z aktami sprawy. Przez kilka godzin funkcjonariusze Policji są zatem praktycznie bezczynni, gdyż trudno uznać za skuteczną działalność oczekiwanie z podej- rzanym w pomieszczeniu zatrzymań lub na korytarzu sądowym. Ponadto należy stwier- dzić, że większość spraw rozpoznawanych w trybie przyspieszonym stanowiły przestęp- stwa prowadzenia pojazdu mechanicznego lub innego pojazdu w stanie nietrzeźwości.

Sprawy tego rodzaju, w przypadku ujęcia sprawcy na gorącym uczynku przestępstwa, i tak w praktyce kończyły się wydaniem wyroku skazującego na pierwszej rozprawie w trybie tzw. dobrowolnego poddania się odpowiedzialności przez oskarżonego. Koszty związane z organizacją rozpoznawania spraw w trybie przyspieszonym należy zatem uznać za niewspółmierne do efektów ich funkcjonowania.

Jeżeli weźmiemy pod uwagę płeć, różnice nie są duże (zob. tab. 8). Kobiety czują się nieco mniej bezpiecznie niż mężczyźni, co nie jest zaskakujące, zależność ta nie jest jednak istotna statystycznie. Istotna statystycznie jest natomiast zależność odczuwanego bezpieczeństwa po zmroku od płci respondenta, co także nie stanowi niespodzianki. Nie- mniej wciąż ponad 60% kobiet deklaruje, że w swojej okolicy czuje się bezpiecznie także po zapadnięciu ciemności.

Tab. 8. Poczucie bezpieczeństwa w zależBości od płci

Czy okolica jest bezpieczBa po zmroku?

Płeć re-

spoBdeBta ^Zdecydo-

waBie tak Raczej tak Raczej Bie Zdecydo- waBie Bie

Nie wiem/

TrudBo powiedzieć

Ogółem

Kobiety 15,4% 67,1% 14,7% 2,1% 0,7% 100,0%

MężczyźBi 9,5% 56,3% 22,2% 4,4% 7,6% 100,0%

Ogółem 12,3% 61,5% 18,6% 3,3% 4,3% 100,0%

Źródło: Badanie „Bezpieczny powiat” czerwiec – sierpień 2007, N=303.

Czy więc czujemy się bezpiecznie? Wydawałoby się, że tak. Potwierdzałby to fakt, że zaledwie 35,3 % wskazuje istnienie niebezpiecznych miejsc w okolicy swojego domu.

28,4% uważa, że w okolicy ich domów nie ma takich miejsc. Jeszcze trudniejsze jest

wskazanie tych miejsc i powodów, dla których są one łączone z zagrożeniem. Nie można

wykluczyć, że wskazywanie pewnych miejsc jako niebezpiecznych wynika mocno zako-

rzenionych przekonań, takich jak na przykład to, że niebezpieczne są tereny dużych osie-

dli mieszkaniowych. W wielu miastach wielkie osiedla, tzw. bokowiska stały skupiskami

przegranych transformacji, po upadku PRL-owskich fabryk osiedla skupiające ich pra-

cowników z rodzinami stały enklawami nędzy, agresji i beznadziei: „(…) Są w Polsce

podwórka, a wręcz całe ulice, z których wszędzie jest daleko: do dobrej pracy, edukacji,

Magdalena Ślusarczyk, Mariusz Grążawski 24

do osobistego rozwoju” ²⁷ . Nawet poprawa sytuacji gospodarczej niewiele zmieniała, po- nieważ swoją wyuczoną bezradność dorośli przenieśli na dzieci, wychowując kolejne po- kolenie wykluczonych.

Może bliższe rzeczywistości jest stwierdzenie, że nie zastanawiamy się nad tym zbyt wiele, staramy się odsuwać od nas myśl o ewentualnym niebezpieczeństwie? Przynajm- niej dopóki my lub nasi bliscy nie staną w obliczu, któregoś z zagrożeń. Nieco inaczej re- agujemy bowiem, gdy pytanie dotyczy zagrożenia stania się ofiarą przestępstwa nas sa- mych lub członków rodziny (zob. tab. 9). Na obawy wskazuje tu odpowiednio 40 i 46%

osób. A więc oceniamy swoją miejscowość jako bezpieczną, ale równocześnie mamy wiele lęków dotyczących nas samych i najbliższych.

Tab. 9. Poczucie zagrożeBia (w %)

Czy obawia się PaB/i, że może paść ofiarą prze-

stępstwa?

Czy obawia się PaB/i, że człoBek rodziBy może stać się ofiarą

przestępstwa?

Zdecydowanie tak 6,9 12,2

Raczej tak 33,7 34,7

Raczej nie 45,9 38,3

Zdecydowanie nie 3,0 4,4

Nie wiem / Trudno powiedzieć 9,6 8,9

Brak danych 1,0 1,7

Źródło: Badanie „Bezpieczny powiat” czerwiec – sierpień 2007, N=303.

Zbadaliśmy także, jak mieszkańcy Bielska-Białej i powiatu bielskiego oceniają po- ziom wybranych przez nas zagrożeń (zob. tab. 10).

Tab. 10. ZagrożeBia w okolicy miejsca zamieszkaBia (w %)

ZagrożeBia

N ie w y st ęp u ją w ca le W y st ęp u ją sp o r a d y cz B ie R za d k o C za sa m i D o ść c zę st o C zę st o B a r d zo c zę st o T ru d B o p o w ie d zi eć B ra k d a B y ch O g ó łe m

AgresywBe grupy

młodzieży 16,5 28,1 18,5 9,2 8,9 6,3 6,6 3,9 2,0 100,0 Chuligaństwo,

BiszczeBie mieBia 11,6 21,5 16,2 12,2 15,5 10,9 6,6 2,2 3,4 100,0 Pobicia 23,1 31,0 16,8 10,9 7,6 1,7 1,7 2,3 5,0 100,0 WłamaBia

do mieszkań 19,5 30,4 22,1 12,2 4,3 3,0 0,7 4,4 3,5 100,0 WłamaBia do piwBic 30,4 23,8 18,5 11,9 2,3 4,3 0,7 6,2 2,1 100,0

27 C. Gryz: 6 milionów obywateli żyje w gettach beznadziei, Wprost, Nr 1121 z dnia 23 maja 2004 roku.

Poczucie bezpieczeństwa obywateli 25

Kradzieże

samochodów 36,0 31,7 11,2 6,3 3,0 1,0 1,0 5,1 4,8 100,0 Kradzieże z samo-

chodów (Bp. radio) 22,1 28,1 16,2 11,9 6,6 2,3 3,0 5,2 4,7 100,0 NarkomaBia 33,3 18,2 17,2 10,9 6,6 3,3 2,0 4,1 2,5 100,0 Pseudokibice 55,1 14,5 9,9 4,6 2,0 1,3 2,3 6,1 4,1 100,0 ZagrożeBia w ruchu

drogowym 12,2 15,2 16,5 11,6 14,9 11,2 12,2 2,3 4,0 100,0 Pijaństwo, wykro-

czeBia popełBiaBe przez Bietrzeźwych

11,9 16,5 21,5 15,8 10,9 6,9 8,9 5,1 2,5 100,0 Złe oświetleBie ulic 15,8 13,9 15,5 14,2 12,9 8,3 11,6 2,2 5,7 100,0 Psy bez smyczy lub

kagańca 14,9 13,2 12,9 12,9 11,6 10,2 17,2 6,3 1,0 100,0 Źródło: Badanie „Bezpieczny powiat” czerwiec – sierpień 2007, N=303.

Najważniejszym zagrożeniami są te związane z ruchem drogowym. Jest to zrozu- miałe, ale interesujący jest fakt, że przy własnych wskazaniach nie jest postrzegane jako problem. Wynika to jednak prawdopodobnie z faktu, że gdy słyszymy pytanie o zagroże- nia, kojarzymy je głównie z problematyką kryminalną. W dużej mierze wynika to z wspomnianych już relacji medialnych, które koncentrują się właśnie na przedstawianiu zagrożeń kryminalnych. Jednocześnie przestępstwo, zwłaszcza drastyczne, silnie oddzia- łuje na psychikę każdego człowieka. Choćby zatem nawet tego rodzaju zagrożenia wystę- powały stosunkowo rzadko, to obawa przed nimi jest szczególnie silna.

Kolejnym postrzeganym zagrożeniem jest złe oświetlenie ulic oraz psy, biegające bez smyczy lub kagańca. W tym ostatnim zakresie należy jednak zwrócić uwagę, że wbrew potocznej opinii nie istnieje powszechny i bezwzględny obowiązek prowadzenia psa na smyczy i w kagańcu. Rozwiązania w tym zakresie zależą bowiem od decyzji po- szczególnych rad gmin. Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 13 września 1996 roku o czystości i porządku w gminach ²⁸ rada gminy, po zasięgnięciu opinii państwowego po- wiatowego inspektora sanitarnego, uchwala regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy, który to regulamin jest aktem prawa miejscowego. Regulamin ten, zgodnie z art. 4 ust. 2 pkt 6 powyższej ustawy, określa szczegółowe zasady utrzymania czystości i porządku na terenie gminy dotyczące między innymi obowiązków osób utrzymujących zwierzęta domowe, mających na celu ochronę przed zagrożeniem lub uciążliwością dla ludzi oraz przed zanieczyszczeniem terenów przeznaczonych do wspólnego użytku. Z ko- lei z art. 77 kodeksu wykroczeń wynika, że istnieje obowiązek zachowania zwykłych lub nakazanych środków ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia, gdyż naruszenie tego obo- wiązku stanowi wykroczenie zagrożone karą grzywny do 250 złotych albo karze nagany.

W przypadku braku przepisów powszechnie obowiązujących, w każdym konkretnym przypadku należy zatem rozważać, jakie zwykłe środki ostrożności powinny być zacho- wane przez właściciela psa lub inną osobę, na której spoczywa obowiązek nadzoru nad psem. Inne wymagania należy stawiać takiej osobie, gdy pies jest prowadzony na przy-

28 Tekst jednolity Dz. U. z 2005 roku Nr 236, poz. 2008 z późn. zm.

Magdalena Ślusarczyk, Mariusz Grążawski 26

kład przez plac zabaw, na którym bawią się małe dzieci, a inne, gdy jest on wyprowadza- ny w porze nocnej na niezamieszkałym terenie. Wykroczenie stanowi natomiast zawsze puszczanie psa luzem w lesie, poza czynnościami związanymi z polowaniem ²⁹ . W takim przypadku pies powinien być prowadzony na smyczy lub przy użyciu innego urządzenia uniemożliwiającego mu swobodne poruszanie się. Nie ma natomiast obowiązku założenia psu kagańca.

Dość wyraźnie ukazują się też obawy przed osobami nietrzeźwymi. Jest bowiem oczywiste, że co do zasady alkohol wpływa na zwiększenie poziomu agresji sprawcy, który nie jest w pełni świadomy swojego zachowania. Pod wpływem alkoholu podej- mowane są przy tym takie zachowania, których ten sam człowiek, będąc trzeźwy, w ogóle by się nie dopuścił. Z praktyki sądowej wynika, że szczególnie wyraźny zwią- zek istnieje pomiędzy nadużywanie alkoholu, a przestępstwem znęcania się psychiczne- go lub fizycznego nad osobami najbliższymi. W zdecydowanej większości przypadków zachowania składające się na powyższe przestępstwo są bowiem podejmowane właśnie pod wpływem alkoholu.

Mieszkańcy obu badanych powiatów nie odczuwają natomiast lęku przed pseudoki- bicami, co prawdopodobnie wynika z tego, że nawet nie ma tu zbyt wielu meczów, gdzie byłaby duża liczba kibiców. Ponadto zainteresowanie imprezami sportowymi, poza me- czami międzynarodowymi, jest stosunkowo niewielkie. Także zabezpieczenie imprez sportowych przez Policję, w tym zwłaszcza meczów piłkarskich, przynajmniej w Bielsku- Białej, odbywa się z zaangażowaniem dość znacznych sił i środków i daje konkretne re- zultaty. Z praktyki sądowej wynika również, że wybryków chuligańskich dopuszczają się przede wszystkim kibice drużyn przyjezdnych.

Stosunkowo często obawiamy się chuliganów, co pokrywa się z wynikami własnych wskazań respondentów – jako podstawowe zagrożenie w okolicy (o ile je w ogóle do- strzegano) wskazywano agresywne grupy młodzieży (także w sytuacji, gdy tak naprawdę zagrożenie jest niewielkie, przykładowo ośrodek społeczno-wychowawczy jest źródłem niepokoju okolicznych mieszkańców, mimo że raporty policyjne tych obaw nie potwier- dzają. Należy jednak stwierdzić, że z praktyki sądowej wynika, że rzeczywiście stosun- kowo często na przykład przestępstwo rozboju jest popełniane przez kilkuosobową oso- bową grupę młodych ludzi, działających w dodatku pod wpływem alkoholu. Sposób ich działania polega z reguły na stosowaniu gróźb bezprawnych, rzadziej natomiast przemocy i zaborze drobnych kwot pieniężnych lub też przedmiotów, zwłaszcza telefonów komór- kowych. Pokrzywdzonymi są zaś bardzo często nieletni. Sprawcy wykorzystują z jednej strony swoją przewagę psychiczną wynikającą z działania w większej grupie, a z drugiej strony słabość ofiary. W takich przypadkach najczęściej prokurator wnosi o zastosowanie wobec sprawców tymczasowego aresztowania. Pojawia się jednak wątpliwość, czy zasto- sowanie takiego środka jest rzeczywiście uzasadnione. Należy mieć bowiem na uwadze, że zgodnie z art. 249 § 1 k.p.k. środki zapobiegawcze można stosować co do zasady w ce- lu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania i nie mogą one stanowić jakiegoś do- raźnego sposobu stosowania kary. Z drugiej natomiast strony w odczuciu społecznym za- stosowanie tymczasowego aresztowania jest uzasadnione, gdyż może odstraszająco wpły- nąć na potencjalnych sprawców tego rodzaju czynów, a zatem podnieść poziom bezpie- czeństwa mieszkańców. Tego rodzaju przesłanka nie jest jednak wskazana w kodeksie

29 Art. 166 k.w.

Poczucie bezpieczeństwa obywateli 27

postępowania karnego jako podstawa stosowania tymczasowego aresztowania. Podstawę zastosowania tego środka w takich przypadkach stanowi z reguły art. 258 § 2 k.p.k., który stanowi, że jeżeli oskarżonemu zarzuca się popełnienie zbrodni lub występku zagrożone- go karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 8 lat, albo gdy sąd pierwszej instancji skazał go na karę pozbawienia wolności nie niższą niż 3 lata, po- trzeba zastosowania tymczasowego aresztowania w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania może być uzasadniona grożącą oskarżonemu surową karą. Przestęp- stwo rozboju jest bowiem zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 12.

„Niewidocznym” problemem jest narkomania. Mimo doniesień o dostępności nar-

kotyków i ich obecności np. w polskich szkołach, wydaje się nam, że to dotyczy kogoś

innego, gdzieś indziej, tu nie widzimy takich sytuacji. Narkomania jest bowiem przede

wszystkim problemem dla osób posiadających dzieci w wieku szkolnym, w tym zwłasz-

cza gimnazjalnym i ponadgimnazjalnym. Z reguły nie wiąże się ona bowiem z przemocą,

gdyż samo sięgnięcie po narkotyki następuje dobrowolnie i wynikać może z bardzo róż-

nych motywacji. Stosunkowo rzadko pod wlewem narkotyków popełniane są przestęp-

stwa. W związku z tym narkomania nie jest traktowana jako bezpośrednie zagrożenie dla

bezpieczeństwa mieszkańców.

4. ZagrożeBie przestępczością

W celu ustalenia rozmiaru przestępczości osądzonej na terenie Bielska-Białej i po- wiatu bielskiego dokonano analizy danych z działalności Sądu Rejonowego w Bielsku- Białej. Należy jednak zwrócić uwagę, że terytorialny zasięg działania tego Sądu nie po- krywa się dokładnie z obszarem Bielska-Białej i powiatu bielskiego. Powiat bielski obej- muje bowiem gminy: Bestwina, Buczkowice, Czechowice-Dziedzice, Jasienica, Jaworze, Kozy, Porąbka, Szczyrk, Wilamowice i Wilkowice ³⁰ . Tymczasem właściwość miejscowa Sądu Rejonowego w Bielsku-Białej obejmuje gminy Bielsko-Biała, Buczkowice, Jasieni- ca, Jaworze, Kozy, Szczyrk, Wilamowice i Wilkowice ³¹ . W przypadku wymiaru sprawie- dliwości mamy bowiem do czynienia z tzw. podziałem administracyjnym specjalnym, mającym swoje uwarunkowanie głównie w czynnikach historycznych. Badaniem objęto lata 2006 i 2007, a zatem okres odpowiadający okresowi, w którym przeprowadzana była ankieta wśród mieszkańców.

Rozmiar przestępczości osądzonej kształtował się następująco:

Tab. 11. Rozmiar przestępczości osądzoBej

Ilość przestępstw Rodzaj przestępstwa

2006 rok 2007 rok

przestępstwa z art. 156 k.k. 2 (0,76%) 0 (0,00%)

przestępstwa z art. 157 k.k. 63 (2,47%) 32 (1,10%)

przestępstwa z art. 158 k.k. 72 (2,83%) 34 (1,17%)

przestępstwa z art. 177 k.k. 67 (2,63%) 106 (3,66%)

przestępstwa z art. 177 k.k. popełnione w stanie nietrzeźwości 4 (0,16%) 5 (0,17%) przestępstwa z art. 178a k.k. 637 (25,01%) 536 (18,48%)

przestępstwa z art. 278 k.k. 234 (9,19%) 202 (6,97%)

przestępstwa z art. 279 k.k. 92 (3,61%) 67 (2,31%)

przestępstwa z art. 280 k.k. 52 (2,04%) 29 (1,00%)

przestępstwa z art. 286 k.k. 231 (9,07%) 201 (6,93%)

przestępstwa z art. 288 k.k. 43 (1,69%) 61 (2,10%)

ŁączBa liczba przestępstw 2546 (100%) 2900 (100%)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Sądu Rejonowego w Bielsku-Białej.

30 Obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 czerwca 2001 roku w sprawie wykazu gmin i powia- tów wchodzących w skład województw (M.P. Nr 20, poz. 325).

31 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 października 2002 roku w sprawie sądów apelacyj- nych, sądów okręgowych i sądów rejonowych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości (Dz. U.

Nr 180, poz. 1508 z późn. zm.).

Magdalena Ślusarczyk, Mariusz Grążawski 30

Rozmiar osądzonej przestępczości (procentowo)

0,76

2,47 2,83 2,63

0,16 25,02

9,19

3,61

2,04 9,07

1,69

0,00

1,10 1,17

3,66

18,48

6,97

2,31 1,00

6,93

2,10

0,17 0,00

5,00 10,00 15,00 20,00 25,00

przestępstwa z art. 156 k.k.

przestępstwa z art. 157 k.k.

przestępstwa z art. 158 k.k.

przestępstwa z art. 177 k.k.

przestępstwa z art. 177 k.k. (w

stanie nietrzeźwości)

przestępstwa z art. 178a k.k.

przestępstwa z art. 278 k.k.

przestępstwa z art. 279 k.k.

przestępstwa z art. 280 k.k.

przestępstwa z art. 286 k.k.

przestępstwa z art. 288 k.k.

[% ]

2006 r. 2007 r.

Rys. 2. Rozmiar przestępczości osądzoBej w latach 2006-2007 (w %) Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Sądu Rejonowego w Bielsku-Białej.

Struktura sprawców z uwagi na płeć przedstawiała się w Sądzie Rejonowym w Biel- sku-Białej następująco:

Tab. 12. Struktura sprawców przestępstw z uwagi Ba płeć

Ilość sprawców Płeć sprawców

2006 rok 2007 rok

Mężczyźni 2317 (89,84%) 2029 (91,23%)

Kobiety 262 (10,16%) 195 (8,73%)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Sądu Rejonowego w Bielsku-Białej.

Biorąc pod uwagę liczbę ludności zamieszkałą na terenie objętym właściwością Są- du Rejonowego w Bielsku-Białej, która wynosi około 327 tysięcy ³² , można stwierdzić, że

32 http://www.euroregion-beskidy.pl/bb/dzialy/gospodarka/index.jsp?var=statystyka1_06,

http://www.powiat.bielsko.pl/index.php?option=com_content&task=blogcategory&id=34&Itemid=26