Utwory najniższego dinantu z profilu Babilon 1 (Pomorze Zachodnie)

(1)

POLSKA AKADEMIA NAUK· KOMITET NAUK GEOLOGICZNYCH·

PANSTWOWE WYDAWNICTWO NAUKOWE. WARSZAWA

Vol. 25, No. 4

KRYSTYNA KOREJWO

acta

geologic~

polonica

Warszawa 1975

Utwory najniższego dinan~u z profilu Babilon l (Pomorze Zachodnie)

TBE

LOWERMOST DINANTIAN FROM THE BABILON lCOLUMN (WESTERN POMERANIA)

STRESZCZENIE: W pracy omówiono profil litologiczno-stratygraficzny osadów pod-

cechsztyńskich. Przedstawiono napotkaną faunę mięczaków i przeanalizowano jej

wartość straty'graficzną przy równoczesnym uwzgłędrnieniu wyników opracowań bra- chiopodów (oMatyja 1975'b) .i mikraflóry (Turnau 1975). Wyróżniono utwory najwy"Ż

szego famenu (Fa2). s'trUDlu (Tnla) i ewentualnie najniższej części ,turneJu właści

wego CDnlb), sugerując jednocześnie ipl'zyjęcie granicy między systemami dewoń

Skim li lkarlJońskim wSIPą'gu serlii struńJslkiej. Om6wdono ,pTZebieg sedymentaoji w zbiorniku strefy Koszalin-Chojnice na przełomie górnego dewonu i dinantu. Po-

nadto poruszono ogói!Jnie pLrc¹blem rgranacy dewon-Ikarbon.

WSTĘP

Wiercenie Babilon 1 wy>kooane zostało w latach 19'66-1967 .przez PI'lZedsiębior

stwo Poszukiwań NaftoWych w Pile. Z,ostałoOIlO usytuowane w odłegłości 12 km na NW od miejscowości Chojnice (Pomorze ZaC'hodnie).

W profilu Babilon 1 odwdercQlIlo pod cechsztynem

na

.głębokości 2618,7-3313,7 m

serię węglanową, której wstępną stratygract'ię ustalili Korejwo & Teller (1968b).

Osady o miąższości około 700 m zawierają bogaty, różnorodny 1 niezwykle intresu-

jący materiał paleontologiczny.

W pracy nin!iejszej przedstawiono głównie zespół mięczaków ,i przeanalizowano jego wartość stratygrafiozną przy równoczesnym uwzględnieniu wyników

opracowań rbracl1iop'Odóvi :(Matyja 1975b) i mikroflory (Turnau 1975).

Materiały z profilu Babilon 1 opracowywane są w Pracowni stratygrafii Za-

kładu Nauk Geolog,icznych PAN w ramach porozumienia o współpracy naukowo- -badawczej ze Zjednoczeniem GórlIldctwa Naftowego w Wan-szawie.

(2)

452 KRYSTYNA IKORE"J;WO

Za życzliwą WSipółpracę i udostępnienie materiałów jak i danych archiwal- nych autorka serdecznie da:ięk:uje KieroWnictwu Zjednoczenia G6tnłctwa Nwf,towego oraz Przed&ięmorstwa Poszukiwań Naftowych w Pile. Serdeczne podziękowanie

• 1

\2

\

\3

I

'--~_....I' ^24ktr.

Fig. 1. Mapka sytuacyjllla wiercenlia Babilon l w strefie Kooza1illl:"Chojnice (Sketch map af the Babi'lan l bo;rehple in tlhe Koszaoo-Chiojnice .. regiOlIl)

1 - Linda Taroq,UJiBba (Tornqrudst Jme), 2 - zasięg osadów kiair,bcmu pod cechsztynem (extent ol

\CaJrbooniIIferous seddanellllts tmder 'tbe zechBte'in)

sk'łaJdam również dr haib. H. Osmólski:ej tz"a oznaczenie tryldb]t6w, a dr hab. J. Fe- dOTows'kiiemu - kiilku form korali. Cenną pomocą były dla mnie także pewne su- gestie dr B. R. WHSQna z Institute of Geological Sciences w Edynburgu odnoszące

się do nielkt6<rych rod:mj6w małżów.

PROFIL LITOLOGICZNO-STRlATYGRAE1ICZNY Z GŁĘBOKOSCI 2618,7-3313,7 M

Pod utworami cechsa:tynu napotkano na głębokości:

2618,7-2624,6 m (6,0 m)

0,0-4,5 m - wapień margllsty wiśniowc>-szan:y z wkładrami 8zarozielookawego wap- nistego iłowca. Partiami 1-2 cm przewarstwienia żółto-brunatnego wapienia

krynoidowego. MiejsCami śli7igi. Upad 0-15°.

4,5-6,0 m ..:..- wapień ma1'glisty szary o odcien.iu zielonkawym ze szczelinami spękań.

Płaszczyzny spękań pO'kryte związkami żelaza i różowym ka1cytem. W całym

interwale bardzo licma fauna, reprezentowana prz~ fra'gmenty pojedynczych korali oraz:

FeneBteUa ~. Avioutopecten sp.

Rug08ochoneteB lagueisBlanwr (de 1Kon.) Moatomorpha sp.

a.

maZevkensis . Sok. Spathetta ef. typtca BIłY

Mucr08pirtfer roemerl.anuB ('de iKOn.) ProtO'BootzoduB aequttateraUs ~CCoy)

S,pin0cyrt4a strumana ~G<IsS.) Scatdta et. lambotbeana Ry<CIk.h.

Syrtngothyrts ci. hanntbalensts(SWailllo.w) Edmondta cf. sutcata (FJem.) SlPhenosptra jutu (DeMe) E. semt1ls (MeOoy)

Kttakamithyrts mtCmgemma (JPhdJ1.) SangutnottteB strtatoiameUOBU8 (de IKon:.) Pataeonetlo et. ^St7lolWBa(tRY'CkIh.) S. pUcatus (Par1ll.)

ParIWtetodon et. tntermedtua de !K.an. Betterophon et. tabyrtnthOdes Wbhd'b.

MytUarca d. chll'l1lungemts (COIllll"ad) Kntghtttea (Rettsptra) c:f.. strtata (FIem.) MytUarca s.p. a K. (R.) elegans (d'arb.) .

(3)

UTWORY NAJNI:2:.SZEGO D-INANTU

Stra,parottUl (EuomphaluS) pug.itw (P.IrlJil.) S. (StrQParollus) cf. mammula de K.an.

Rhtneoderma ap. . Mourlonta et. carlnata ~.) PorCQllta et. woodwardł (Sow.) .

2624,6-2628,0 m (3,0 m)

Lepetiipris umbretta de Kan.

Pa.laeozygopleura tIP.

Rettcyclocęras et. S'Ulcatum (F·lem.) Atpoceras flIP.

Phac~ (Phacops) aectpttrtnus (Ph1JIl..)

453

0,0-3,0 fu - wapień margJ.isty prawie czarny z eienkimi przewars·twieniami szarych krystalicznych wapieni krynoidowych. Dość obfite wpryśnięcia pirytu. Bardzo liczna fauna, m.in. szczątk.i mszywiołów, korali oraz:

Spłnocyrtta strumana (Go&s.) Belleropl1on et. labyrtnthodes WhdidJb.

PunctooPtrlfersp. B. ci. meekt de K.on.

Palaeonetlo at. słnuosa (Ryckh.) Kntghtttes (Rettsptra) eIegans (d'Or·b.)

Parattelodon CIf. tntermedtUB de Kan. StraparOUus (StrCJl1)aro/.liu.s) et. mammula de Km1.

Myttwrca sp. a Rhtneoderma sp.

StrebIopterta ~ ParceUta at. btftda (SalIlldb.) SpatheUa ef. typf.ca Hall Palaeozygopleura ~.

Protoschtzodus aequUateralis (lMic<Coy) Phacops (Phacops) acctpttrtnus (iPhiilll.) Scaldta cf. lambotteana R<yc:kh. Skoleik.odOlllty

SOfljgu.t1liOUt>es .stT'latolamełlDlmS (de Kan.)

2628,0-2629,5 m - brak rdzenia 2629,5-2685,4 m {6,0 m)

0,0-6,0 m - wapień jak wyżej z rragmentami Iflory, szczątkami mszywiołów,kryno

idów, korali, a także:

SchueherteUa partlockiana (:Sem.) ChonetiJpuBtma pUcata (SaIr.re6 ero.

Kayser)

AvOnła ntgra (Goas.) Athyrw htrsuta (BaIIiJ.)

PalaeOS'll'ltlta Mf. aqmsgranense (F.reoh) palaeoneUo CIf. sf.nuosa ('Ryc'kih.) Parallelodon et. tntermedtUl de Kan.

P. semtcostatus (IMic<Coy) MytUarca Sp. a Avtculopecten ap.

Modtomarpha sp.

Spathella et. typt.ca RaIlJ.

2635,4-2641,4 m (6,0 m)

Scatdta et. lambotteana (.de Kon.) Edmondia of. sulcata (Flam.) Sanguinolttes Btriatus H.l!nd

S. pUcatus (Por:bl.)

Kntghtttes (Rettspłra) elegans (od'ar·b.) St;'aparollus (Straparotlus) et. doionystt MlOn,u.

StraparOUus sp. .

Rhtneoderma et. radula (de K.on.) Rhineoderma sp.

Mourlonta et. carlnata (Sow.) Parcettta ef. btftda ~b.) RetłK:ycloceras et. S'Ulcatum (FIIJem.)

Phacops (Phacops) acctpttrtnus (PhdJIJl.)

0,0-6,0 m - wapień nla'l'glisty ciemn.oSlZ8lt'y, rpa.r.1liami o IOddzielności płyItilrowej, z dien- klimi wa:rstewkami jasnoszarych Gm-ystaldc7lIlY1Ch wa(pien.i k.rynoidlowych. Upad' prawie poziomy. N.iellczne fragmenty flory, ułamki korali, mszywiołów oraz~

Schuchertella porttocktana (Bean.) CooneUpustu.la plwa·ta (Sa4'Ires em.

lIWyseT)

Buxtonta prae·scabrtcula Nal.

Athyrts htrsuta (i8!aJJ) Spłnocyrtta strunta.na ~.)

Palaeonetlo et. si.nuosa (ByCkh.) Parallelodon semicostatus (MoCoy) P. et. squamosus (de Kon.) P. ef. tntermedtus de K.an.

Lthopha/la CIf. linguaUs ~blJlL)

Myttla1'CO et. chemungensts (O!mr.a.d) Myttlarca sp. a

Leptodesma ~. a

Postdonta (Postdonta) et. protobecherl Bad.

P. (P.) ef. orbtcu.lans Sad.

GontophOra rhombea (PhIlJl.)

8q)athella cł. typłca H8IIJ.

Protoschtzodu.s aequtlateraLts ~Coy) Scatdta cł. lambotteana Rycklh.

Edmonclta sentLts (iMeCoy) E. et. BUlcata (FUem.) E. ef. untoniformts (IPhiiill.) Sangutno!ttes striatus HdJnd Euphemttes sp.

Bell.erophon et. tenuitascta SalW.

Kntg/ltttes (Rettsptra) et. strtata (Fłem.)

Rettsp1.m sp.

Strapa:oLLus (StraparOUus)et. mammula

de

^Kan.

Straparollu8 ~.

Rhineoderma d. radula (.de Kan.) Lepetopsts umbreUa de Kan.

Rettcycloceras cf. su.lca~m (Flean.) Phacops (Phacops) acctpttrtnus (phI!lil.)

(4)

454

. KRYSTYNA :'KOREJWO

,264'1.4-2646.1 m (4.8 m)

0.0-4.8 m - wapień jak wyżej. z. W1pryśriięciami pirytu. PIoza szcz.ątkanni mszywiołów

i korali obecne są:

SchucherteUa porttockiana (,sem.) Modiomorpha $P.

SpinocyrUa struntana (Goss.) SpatheUa ci. typi,ca H.a<1l SphenOBpl..ra jutit (iDehee) ScaIdta d. tambotteana Ry<lkh.

Pata·eoneUo et. stnuoSla (Ry$h.) Edmon.dia ef. suteatla (Flem.)

. Palaeonetto sp. Sanguinotttes Piicatus <lPOrrt:J..)

Parattetodon d. inte.-medtus de Kon. Knightites (ReUsipira) elegans (d~Orb.) P. semtcostatus (lMC!Ooy) Straparottus f\P.

MytUa1'ca sp. a Lepetopsts sp.

Leptodesma .sp. a ?Imitoceras ~.

Avtcutopecten sp. Phacops (PhacppB) acctopttrinus (;RhiIILl.) , Posl.donia (Postdonia) cf, orbt~ris SIad, '

2646.1-2647.9 m - brak rdzenia 2647.9-2651.1 m {2.5 m)

0.0-1.0 m ---warpień szary ma'l'glisty ze 'Zwięksrzoną ilością substancji ilas-tej"'fl spągu oraz cienk~mi wkładkami w~ieni kTynoidowych.Licme żyłki krulcy'towe.

1.0-2.5 m - wapień marglisty s'Zary z pionoWymi szcżelinami spękań wypełnionymi

pirytem oraz białym i iróri;<JIWym kalcyi'em. W ,całym i'llter,wrule Iban"ldiw lic2Ipa fauna. m.in.:

BuXtonta pr-aescabrtcu.ta Nru,. Protoschtzodusaequttateratts (Il\I[cCoy) Sptnocyrtia 'struniana' (G06S.) Seatdta d. iambotteana RyOkh.

Nuculopsts ~. S. ci. fragUis de Kan.

PataeoneUo ci. sinuosa (RyClkh.) . Edmondta cif. sulca/la (Flem.) Palaeoneil.o 1Ul.. E. ef. uniontfD'rll'lois(PhlLLl.}

Paraltetodon angustus ('HIIJnd) .Edmondia f\P.

P. semteosta.tus (;McCoy) Sangutnotites plicatus (por1ll.) P. d. intermedius de 1KJOn. Prothyrts ef. eontortaiWhMb.

P. ef. verneuiHanus (de Kon.) Betlerophonąf. tabyrtnthoąe.s 'Whddb.· MytUarea !Ul. a .' B. CIf. meeki de IKQIll.

Leptodesma ci. tamin.OBa (phiJlll.) Kntghtites (Retj.sPira) etegams ,(d'Or'b.) Leptodesma sp. a K. (R.j CIf. stria-ta(Fileni.) .

Pseudavf.culopecten aequisgranensts S,tro.paroUus (Straparottus) et. mammula de Kon.

(,FreClh) . , PorceUia ef. woodwardt ~.). '

Avicutopeeten .orbiculatus ~eoCoy) Lepetopsts umbretta de IKon:, .,.

posi<;tonta (l'osidonta) d. orbtcularts Sad. Reticyctocera.s d. sulcatum ~.) Spathelta d. typi,ca Hall l'hacops (Phac()ps) acciPitrinus (oPhdJ,ll 2651.1: .... 2675.3 m - 'brak rdzenia

'2675.3-2681;5 m 1(4.0 m)

0.0-4.0 f i ~. wapień marglisty jak wyżej (rdzeń silnie pokruszony). Dość. liczna fauna'. m.in:

Palae.oSmttta ,aff. aquisgran~nse (~~ech) . E. ef. unipniformis (PhiJbL) ", _ ..

Nuc:utopsts sp. -', Sanguinotttesd, angustatus (.phUl.) PataeoneUo .et.. si7I!Uooa.:(Ryclcll.) , . BetleroPhon c.f. tenu4.fascta

SaW.

Parallelodon semte08tat'US,~C':Ooy) , _ Knightites (RetisPira) d.,' strtata (.Flern.) , P. d. squamo'sus (de lKoon,)',~ Straparol.tuB (StraparpUlls) ci .. ato,1lt/sił ~o:Mtf.

Leptodesma sp: a S. (S.) ci. mammuta de KJoon.

Spathelta ci. typtca .HaJiI , , ,.' ,.' ?E.ptdoma~ras sp.

ScaWia ci. ta.mbotteana R~, Rettcycloceras cf. sulcatum (Flean.).

EdmoncUa· cl, sukata (F'lem.) Phacops (Ph'acopB) acctpttrinus(PhLll.)

2681.5-2703.0 ~ - brak 'rdzenia :2'703.0-2707.7 m '(2.3 m)

0.0-2.3 m - wa'Pień mM"gliiSty SZM"yo odld'Ziel'llości płytkowej. Obecne są sZQZąbki

,flory. mSZYWiołów. korali.sltolekodonty. a także:,

ScMzophoria riMuptnata rotund.a.ta Dem. Sphenospira julii ('Dehee) Scheiwtenelta burtingtone7t&ts iWeLIa" ' Palaeonei!o ci. stnuosa (-RY\C!klh.) Spi,nocyrtia Btrunianc ~GOSIS.) ParaUelodon 'semtcostatus (IMeOoy)

(5)

UTWORY N:AJNI2SZEGO DINANTU 455

P. ci. intermedius de '!Um.

Byssopteria sp.

Mytitarca s,p. a

Leptodesma ef. laminosa (Phdilil.) Leptodesma sp. a

Pseudavicu!opecten' aquisgta'nensis (Freeh)

SpatheUa er. typioo Hałl Scatdia d. tambott€ana Ryclkh.

2707,7-2726,8 m - brak rdzenia 2726,8-2733,0 m (3,8 m)

Edmondia er. unionifOTmis (phdJ1l.) Gtossite's cf. depressus Ha.l.l.

Sanguinotites plicatus (tPo<r<1ll.)

Str(J)paroUus (Euomphatus) pugitis (Phill..) Knightites (Retispira) elegans (d'Oll"lb.) Mourlon.1a ci. carinata (ISOIW.) Lepetopsis umbretta de iKOn,.

Phacops (Phacops) aCcipitrinus (ph.HL)

.0,0-3,8 m - wapień jak wyżej, z dość liczną fauną:

A vonia nigra (GtClIIS.) Spinocyrtia struniana (Goss.) pa!aeonei!o elf. sinuosa (Ryck.h.) Parat!e!odon ef. intermedius de Kon.

P. ci. squamosus (de IKon.) Mytil/.arca lIP. a

Leptodesma Cif. !aminosa (I'hiI1l.) LeptQd.esma ~. a

pseudameul.opeeten aquisgranensl.s

(Flrech) ,

2733,0-2755,1 m - brak rdzenia 2755,1-2761,4 m [(6,0 m)

Sealdiaelf. !ambotteana RyClkh.

S. cf. fragiUs de Kon.

Edmondia ci. w!eata ,(Filem.) G!osm.tes ef. depressus HaJIl

Stra.parottus (Eu()l)')'l,phalus) pugilts (iPhIIIIJJ..) BeUerophon sp. a

Knightites (RetiSiplra) Cif. striata(F'Ilem.) Naticopsts (Marm~ate!!a) cf. ampliata (lPhdll.) Phaeops (Phaeops) a.cci.pitrinus (IPhdJJi1.)

0,0-6,0 m - wapień marglisty ciemnoszary, prawie czarny, z' cienkilni (do 1 cm) . wkładkami jaśniejszego wapienia krYllloidowe~o. Upad prawie poziomy. Bardzo

liczna fauna, m.in.:

SteinhageUa fUl.

Pa!aeoneilo ef. sinuosa ('Ry,Clkh.) ParaUe!odon semieostatu.s (MooCoy) P. cf. semieostatus (MicCoy) p. elf. squ.amosus (de KJan.) P. cf. intermedius de Kan.

M ytUarca BlP. a Leptooesma fP. a

Pseudaviculopeeten aquisgranensis (F·rech)

AVieu!opeeten orbieu!atus (!Mic'Goy) SpatheUa ci. typka Hall

Scaldia cf. !ambotteana Ryckh.

Edmondia ci. smeata (Flem.) Grammysia omaZiana oma!iana

(de iKOIIl.)

2761,4-2767,7 m (4,4 m)

Sanguinotites p!!.eatus ~tl.) S. striato!ame!!osus (de IKon.) S. Cif. angustatus (oRhill..) SangtLtnolites sp.

BeUerophon ci. co status Sow.

, Knightites (Retispira) elegans {d'OIr,b.) K. (R.) ci. strtata (F'Ilem.)

Straparo!Zus (Euompha!us) pug,tlis (PhdJl.)

. S. (S<traparo!!us) ci. mam1llJUta de iKon.

. Rhłneoderma et. rar,lula (de Kan.) ,Mour!onia ci. eartnata ('Sow.)

Lepetopsis umbrelta de IKon.

Do!orthoeeras sp.

Ret1.cyctoceTas ,cf. su!eatum (FIłem.) Phaeops (Phaeops) acctptt,rin.us (PhiilLl.)

0,()-4,4 m - wapień marglisty jak wyżej. Fra'gmenty :filory, m.in.:

Sublepidodendron Sjp., uŁamIti kocaM 0Il'ISIL:

Schtzophoria resupinata rotundata Dem.

Spinocyrtia struniana. (iGoss.) Pa1aeoneilo' cf:, sl.nuos,a ,(Ryckh.) Myt.itarca ci. ehemungensis (Oo!n.T'ad) MytUarea fUl. a

Pseudavieu!opeeten aquisgranensis (li'irec.h)

AVieu!opectem sp. a

Streb!opteria ef. subettiptica de Kan.

Scaldia ef. !ambotteana' Ryclkh.

Edmondia cf. su!eata (F.!em.)

2767,7-2779,5 m - brak rdzenia 2779,5-2784,8 m {4,0 m)

E. cf. unianifarmis (iP.bdd1.)

Grammysia cn'naLtana oma!iana (de KOn.)

Sangutno!ites strtatotameltosus (de K.on..) S. cf. angustatus (Phlill.)

Str<Vparoltus (St:'aparo!!us) <elf. mammuta de Kon.

Rhtneoderma CIf. raduta (de Klon.) Mour!onia sp.

Lepetopsis umbrelta de Kon.

Potertoceras ąp.

Rettcyc!oceras d. sulcatum (F'Ilem.)

?CymacZymenia fUl. '

Phaeops (Phacops) accipitrinus (Phi.1l..)

(6)

456 ^,KRYSTYNA^KOR.EJ,^WQ

0,0-4,0 m - walPień m&->gliisty szary z lic7Jllą fauną:

SchelWieneUa burltngtonensts Weller Buxtonia praescabrlcula (NaJ..) Athyrts htrsuta (Hall)

palaeonetlo et. sinU08a (lRY'CIklh.) Leptodesma sp. a

Scaldta cf. lambotteana RY'Ckh.

S. cf. fragilts de Kan.

2784,8-2791,2 m - 'brak rdzenia 2791,2-2795,4 m (;3,0 m)

Bellerophon sp. a ,

'Straparcllus (StraparoUus)' et. dtonysii MOl1Ibf.

S. (S.) et. mammula de Kan.

Mourlonta cf. ca1inata ~saw.)

PorceUtacf. woodwardt (Saw.) Rettcycloceras et. sulcatum (Folem.)

?Cymacl.yme.nta sp.

0,0-3,0 m - W1apień marglisty lS:Dary z fragmanJtami flory, sżczątkami krynoidów, karali, a -także:

Sche'l.Wienella(?) pault (oGallwiJtiz) SchelWienella burltngtonensis WellIer CancrineUa Iij?, '

Kttaka-mtthy1ts microgemma (oPbl.lll.) Palaeoneilo Cif. sinuosa (Ryook'h.) , Parallełodon d. intermedtus de K<m.

MytUarca sp. a

Leptodesma cf. lamin08a (FIhJIJl1.) Scaldta et. lambotteana Ryckh.

2795,4-2808,0 m - 'brak rdzenia 2808,0-2812,8 m (4,9 m)

S. et. fragilts de IKon.

Edmondia et. sulcata (Flem.) E. ef. expansa Hiald

Sa'ngutnoUte.s strtatotamello8uB (de' KlOn.) 'Sangutnotttes sp.

BeUerophon sp. a

StraparoUus (Euomphalus) pu.gitts (PhJd.l.) Lepet>0,p6is sp. '

Phacops (Phacops) accipttrinus (IPIItiJlJl.)

0,0-4,9 m - wapień marglisty szary z 0,2-0,3 m wkładkami wapieni s.zaro-beżowych,

krysta1icZiIlyeh. S7iC2ątki flory, ułamki mszyw.iołów, korali, a ponadto:

SchełWienella burlingtonensts Weller Avonta nigra ~Goss,)

Buxtonia praescabrtcula Na,l.

Can'CrlneUa sp.

Athyrois htrsuta (Ha'lII)

Kttakamithyrts m4crogemma (PhU!.) Nuculopsts llop.

PalaeoneUó cf. sinuosa (Ryckh.) Parallelodon et. squamosus tde ;}{00l.)

MytUaroo BP. a

Leptodesma et. lamtnosa (Ph!L1l.), Pseud.avtcmopecten aqutsgranensis (F.roech)

2812,8-2837,6 m - brak :rdzenia 2837,6-2841,9 m (2,0 m)

Modtomorpha sp.

Scaldta d. lambotteana Ryokoh.

S. et. fragtlis de IKon.

Edmondta et. sulcata (Flam.) E. et. untoniformts ~hIlllil.)

Bełlerophon cf.labyrln.thodes Wholidb.

Knightttes (Rettsptra) d . striata (F.I.em.) Rhtneoderma d . radula (de IKon.) Rhineoderma tilp.

Retwycloceras et. sulcatum (Flam.) Phacops (Phacops) acetpttrtnU8 (PhdJ!l.)

0,0-2,0 m - wapień jak wyżej. Fauna lOie1ie21na, m.in.:

Rugosochonetes malevkensts SOIk.

C01l'I@Osita struntana (LOehee)

2841,9-2860,8 m -brak OOZoo.1a 2860,8-2867,3 m (0,4 m)

0,0-0,4 m - wapień marglisty oIemnos.za:ryz denkimi Wlkładkam.i jaśniejszYCh wapieni kIrystalicznych; z La'l1ll1y tylko Illleo7lnaczaJine ułamki małżów.,

2867,3-2a80,5 m - 'brak :rdzenia 2880,5-2885,6 m 0(4,5 m)

0,0-4,5 m - wapień ,szary 7ibity, 'krystaliczny z wkładkami marglistego. Obfite

wpryśnięcia pirytu. Fauna dość liema, m.in.:

Campaphyllum fiexuosum (Golldt.) Penmreteporra CIf. btpt,nnata (pbIIIIl.) SchucherteUa ptan4usoula ~. &

MoeLler)

Sch. wexfOTOOnst8 SIn)'lth

MesopU.ca praelonga ('SOIW.) Composita struntana (LOehee) Cyrtospirtfer catcaratu8 (Saw.) C. brodt (wenJ.)

Sphenosptra juUt (Dehee)

(7)

UTWORY NAJNIZ,SZ,EGO D1NANTU 457

ParaJttetodon semi.cOBtatu.s (MoCoy) Moaiomorpha !Ul.

Mytilarca Sp. a

Edmondia ci. sutcata (FJ.em.)

'2885,6-2911,7 m - brak rdzenia

29-11,7-2915,2 m !(3,2 m)

Naticopsis (Marmotatetta) ,CIf. ampttata (IPhill.)

Dotorthoceras sp.

Phacops (Phacops) acctpitrtnus ~hMIl.)

0,0~3,2 m - wapień szary kTys.talkm-y z ipl"zewanstwieniami marglistego cienkimi

wkładkami wapienia :kJrynoidowego. Z faruny występuje:

PataeosmUta a~f. aqutsgra.nense (F!reoh) Proaucte!ta herminae F!rech

Mesoptica praeionga ~.) 2915,2-2945,6 m - brak rdz€iI1la 2949,6-2956,0 m (5,5 m)

0,0-5,5 m - wa.pień szary 'krystaLiczny Z fauny napoJt'ka!llo:

Schetwienetta burtingtonensis Welller SchucherteUa wexfordensis Smyth Agramatta agrama.tt (-Nal.) Mesopttca praetonga CSCIW .• ) Athyris concentr:l:ca (BUCih) A. intermedia Nl!!l.

2956,0-2988,1 m - brak rdzenia 2988,1-2994,0 m (5,0 m)

Avonla ntgTa (Goss.)

TorynifeTeUa echinu!ata BriIce Av1>cutopecten c.f. tabu!atus (IMcOoy)

z przeławIceniami ciem!llego marglistego.

Compostta struniana ~GOSII.) Cyrtosptrifer catOO"Tatu8 ~sow.)

c. veTneuitt <M'lllI"Ch.)

Tenticosptrtfer te,nticu.!um (lMiurch., VeI"!Il.

& Keys.)

PaTatte!odon semicostatus (Miecoy)

0,0-5,0 ro - wa!pień jak wyżej, 'Z fragmentami flory, kry!lloidami oraz:

Sche!wienetta bU"TUngtonensis Welil:er Schuchertetta p!anluscuta (,Sem. &

iMoelil.)

Chonetipustula pUcata ()SaIl"IreIl eIn.

!Kayser)

HamUnge!!a goergest (P_elk.) Whtdborne!!a pauliGaldr.

2994;0-3021,0 m - 'brak rdoonda 3021,0-302'7,2 m !(5,7 m)

Ovatta sp.

Athyris concentrica (Bullh) A. intermedia Na!.

CompoBitastruniana (Dehee) Avicutopecten ef. tabutatus (lM.cIOoy) Strebtopterta sp.

Be!!erophon CIf. costatus SOWo

0,0-5,7 m - wa!pień szary krystaliczny, z wkładkami ciemnego wa'Pienia mall"glistego.

Dość liczna fauna, roJn.:

Rugosochonetes matevkensis SOk.

PUcochonetes trtcornts (iSem.) HamUngetta goerge8t ~eck.) Avanla nigra I~G06S.)

Compostta strunlana (IDehee) Crurtthyris urm (~em.)

3027,2-30.33,0 m !(5,8 m)

0,0":'5,8 iffi - wapień marglisty szary

Dość licm.ebrachliopody, m.m.:

AgramaUa agramati (N.al.) HamtingettapUtonensts (Reed) Sphenosptra jutit (iDehee) F'lJJSe!!a tornacensts {de Kan.)

3033,0-3061,5 m - brak rdzenia 3061,5-'-3065,8 m (4,5 m)

Fusetta ci. tatdonensis (Tolm.) Spi1'lfer pentagonuB de !Kan.

Torynifer cooperensis (ISIwaailow) Toryniferetta echinu!ata Brd'ce Avicutopecten c.f. tabulatus (1MaOoy) PoBiaonia (Posidonia) protobecheri Sad.

z częatymi wklła'dami wapieni krystalicznych.

TOl ymfer cooperensis fSIwaiL1ofw) Torynifere!!a echinutata BrJ;ce ora'>: nieoz.na.czałine fa"a~Emty m!!iłżów i €llJiJmaików

0,0-4,5 m - wapień szary kTys1;aI1iCtl1l1y, ze ś'1i-2lgami li prze:mazami Hastym<i. Pionowe

spękania i żyłki kalcytowe. Bard7lO ruelicma faU!lla, z ktÓrej OZ!llaCZQ!llo:

Producte!!a herminae ·Fr-ech Sphenospira jutU (Dehee)

(8)

458 ^KRYSTYNA'KOREorwo

3065,8-3094,0 m - brek rd!zenda 3094,0-3100,3 m (5,0 m)

0,0-5,0 m - wapień demn{)Szary z przemazami ilastymi; partiami wkładki wapieni . z barow licz.nymi krrynoidami .i. ułamkami. brachiopodów. Pionowe iS{Pękania.

3100,3-3110,1 m - brak :rdz,enia

3110,1.,...3112,1 m {2,0 m) .

O,G-2,0 m - wapień jak wyżej .. Z fanmy tyiko nieliczne brachiopody, m..i.tn.:

. Allramatta agramatt (N<Bil.)

3112,1-3121,2 m -:- brak rdzenia 3121,2-3126,2 m (4,7 m)

0,0-4,7 m - wapień cii.emnoo.zary Z fauny:

Agramatia agra7natt {N1aIl.) FuseUa tOlT7liaCcmsis ~e ·Kon.) 3126,2-3135,9 m - brak rdzenia 3135,9-3141,,1 m (4;5 m)

z pTzemaremi ilastymi, partiami piaszczys.ty.

Cyrtosptr1/er ccUcaratus (SoIW.) Avtcutopecten $p.

0,0-4,5 m - wapień dem!l1OlS'zary kirystaliCZl!lY, part.i.ami nieco piaszczysty. Dość częs'te w.kłarllki iłow'ców. Z fauny tylko nieliczne braC'hiQlPOldy, m. in:

SchucherteLl.a IlIp.

SteinhageUa sp.

Avonia ntgra (G{)ss.) 3141,1~155,5 m - brak rdzenia 3155,5-.n61,5 m (5,5 m)

0,0-5,5 m - wapień jak wyżej. Bardzo skąpe ułamki brachiopodów . .3161,5-3172,6 m - brak rdzenia

.3172,6-3177,6 m (4,5 m)

0,0-4,5 m - wapień ciemnoszaIl"ykrystal.i.cz.ny z wkładka.mi i przema.zami ilastymi.

Szczątki kryn.oJdów oraz IIldeliczne brachliopody, m.J.IIl.:

Agrama.tta agramatt Nal.

Avonta ntgra (Goss.)

Whtdborne.tta d. caPerata ~Sow.)

3177,6-3189,1 m - Ib:rak rdzenia .3189.1-3193,2 m (3,0 ID)

0,0-3,0 m - wa!pii.eń ·.cienmosza:ry !partiami krynoildowy, z !przeławicendami iłowców.

Z fauny:

Tytothyrts tamtnos(l (iMcCoy)

.3193,2-3207,8 m - brak Idzenia . .3207,8-3214,1 m 1(6,0 m)

(),0-6,O m - wa:p.i.eń szary, nieco !piaszc.zysty, zmięty z.przeła,wiceniami iłowców;

upad lIldewya:aźmy, IZrnienlIly, ku SipągOlWi 'WZn"aSlta do 45°. Nielirczmą fauna reprezentowana je5tt przez:

ProoucteUa hermi'I'WIe F~.ecrh Agramatia agramati (N<Bil.)

3214,1-3231,7 m - brak rozenia .3231,7-3236,3 m (3,8 m)

"Camarotoechia" tettensts {lGoss.) Cyrtospirtfer ca.tcaratus {SOfW.)

0,0-3,8 m - wapień krystaliczny, palI"tiami nieco dolomityczny, z wkładami ciemnego IDaJrglistego. Częste żyłki kalcytu. Uipad około 30°. Skąpe szczątk.i. kryno.idów ii n.ieomaczaIne ułamkJi brachiopodów.

3236,3-3249,3 m - hrak rdzenia .3249,3-3255,5 m (5,0 m)

(9)

UTWORY NAJNIZSZEGO DINANTU 459

0,0-5,0 m - wapień jak wyżej. Fragmenty n.ieoZll1oaezalnej Hory oraz fauna .bra- chiopodów:

ProoucteUa herminae F1rech Tytothyris taminosa (1Micooy) Athyris intermedia NaJ.. Cyrto.sPtrifer catcamtus OScow.) MUCTO&ptrifer posterus (Railll & CLau:-ke)

. 3255,5"'-3265,8 m - 'bTak rdżen:ia

3265,8-3270,2 m '(4,7 m)

0,0-4,7 m - wapień szary, pall"ltiami margListy z dość lkwym.i szczątl~ami krY'noidów.

Z b['achiopodów występują:

ProoucteUa herminae F1rech P • .rubacuteata (Mu=ICh.) 3270,2-32-80,6 m - 'brak rdzenia 3280,6-3286,1 m (4,5 m)

0,0-4,5 m -c-wapień zbitY,partiami nieco, dolomityczny lub iPias~zysty, z :prze.- rootami murow~a. Upad 40-45°, N:ieowaczoalne f["agmenty :zmęglooej flory 101raz IrlieLicZIl1e brachiopody:

ProoucteUa herm.inae F1rech StetnhageUa Sp.

ClIrtospirifer sp,

3286,1-3310,0 m - 'bralk: rdzenła

3310,0-3313,7 m 1(3,5 m)

0,0-3,5. m ~. wapień .s.zaro-berowy, pan1lLami krynoidowy; wkładki ciemnoszarego wapienia maT·glistego. Upad okOło 300 • Z faJUny:

CyrtosIJtriter vel1neuiti (lMiUIreh.)

Koń'cowa głębokość otworu 3313,7 m.

ZAGADNIENIE GRANICY DEWON-KARBON

• Granka

między

systemam4t

dewońskim

i

karbońskim

j.est proble- mem

ibard~'złlOżOnym i omawmnymod Wielu lat na forum międzynaro

dowym. Niestety do chwili obecnej ni<e ustalono ani prof:ilu

stratotypo-:

wego, ani

'też

kryteriów, które

IDOigłyby

j,ednoznacznie

tę granicę 'Określać.

Nie jest

io'żreS'ż'tą

zj,awiS'ko 'OdosObnione,

gdyż

prawi'e

żadna

z granic

m.iędzy ':system.ami -nie' J~st ustalona

w sposób . pewny. Ponadto sama granica jako taka Jest

sprawą umowną

i

w duźej mierze'UZależnioną

od zastOOowany<!h kry'teriów - do' jej wyzna<!renia. W tym

'układzie nawet

najpewruejszekryteriilm ibiostTatygrad'iczne jest zawodne,

gdyżewolu<!ja ró~nych

grup ' prz,e'biegaw nie}ednakowym tempte i

.

cza'Si'e, a wYznaczane granice'

będą

diachI"oniezne. W ika:i'honi,e

róż:n·e

grupy

zwierzęce;-

a

także

flora,

pozwalają

na u'tworzenie kilku

rownoległychpod:ziałÓ'W

parastra.,.

tygraficznych, które

jednakŻ€

wcale nie j' est

łatwo skorelować

ze

sobą,

a tym bardziej

wyznaczyć

graruc.e

między piętrami

w

.obrębie ,

systemu,

'czy też

·gra'nioe

między

systemami.

Wciąż

dyskusyjna jest

również

sprawa ustanawiania grani<!y w oparciu o pojawianie

się

nowych elementów fauny

i

flory, czy

też

WY:rna,rcie starych. Oba te _

kryteriani~e są właściwie·

zbyt pewne. Proces

(10)

460 KRy,gTYNAKOREJWO

bowiem wymierania jest z

reguły długotrwały i może zachodzić

w

róż

nych regiOlIlach

niejednocześn.ie.

Wiatlomo na

przykład, że

f,cxrmy relikto- we nierzadko

trwają

jeszcze

długo

w

obrębie

odnowiopej biocenozy. Z dru- giej s'tr,ony rozkwit

jakiejś

grupy organizmów

związany

j' es't z powstaniem

"

optymalnych dla niej warun'ków ekologicznych, co nie

następuje

równo-

cześnie

nie tylko na

całej

kuli ziemskiej, ale nawet w regionach blisko sielbie

polożonych.

Przy analizie

zespołów

fauny i flory

niełatwo

jest

również

ustrzec

się 'błędu, mającego

w

jakimś

stopniu Ciharakter psychologiczny. Pewnym mianowicie 'l'Odzajom czy gatwnkom przypisuje

się

znaczenie przewodnie dla utworów

drneślonego wi€iku

tylko dlatego,

że

po raz pierwszy

były

one opisane

właśnie

z tych utworów.

Później

jednak, gdy

ta określona:

:florma zoStaje znaleziona w osadach

młodszych

(lub starszych), niejako.

automatycznie

uważa się

te utwory za

odpowiadające

wiekowo tym, w któ- rych forma przewodnia

~ła

znaleziona po raz pi,erwszy.

Przykładem

tego

może być

rodzaj Mcmograptus. Do niedawna

uważano, że

jest on

związany

tylko

'z

sylurem, a j,ego

najmłod'Si.

prz· edstawiciele wyzriacza1i jak gdyby automatycznie

granicę

sylur/dewon.

OkazaŁo się

jlednak,

że

ostatn1e formy

repre2Jentujące

ten rodzaj

występują

nawet

dość

powszech- nie w dolnym dewonie.

Często

nie

mogąc 8pI'lecyzować ściśLe

granicy

między

dwoma syste- mami mówi

się

o warstwach

przejściowych, zawierających faunę

miesza-

ną,

np.

dewońskD-'kaT,bońską.

WaMwy te

powstają

niejako

poza obrębem

tych dwóch

'

sy

·

st' emów,oo powoduj,e j, egzcze

większe trudności.

Wymaga to bowiem l"lozpa'trzienia

i

zdefiniowania nie j' ednej ale dwóch granic.

Żeby

tego

untknąć,

nie'którzy badacze proponowali zaUczanie warstw

przejścio.wych do u'tworów młodszych. 'Ponieważ jednak

dolna granica tych warstw j,est

często też niewyraźna,

w pra'ktyce i ta wersja

nie

zawsze

może być przyjęta.

Zasady ustalania grani,c

~i.oStratygraficznych

bardzo szeroko oma- wia m.in. Yuf'erev

(1974)

na

przykładzie

rozwoju

różnych

grup fauny w niecce Din:antu i na PLattarmie RosyjSkiej,

począwszy

od górnego fa- menu

aż

po dolny wizen.

Analizując

poszczególne grupy z obszaru Di- nantu, auWr ten dochodzi do Wniosku,

że istniały

kolejno

zmieniająoe się

po sobie fauny: famenu, Etroeungt, górnego turneju i wizenu. W rozwoju fauny Etroeungt wydziela on trzy stadia: jej pojawienie

się

(w

końcu

fa- menu), rOZKwit (Tnla, b) i zanikanie (Tn2a, b).

Wszelkie ustanawiane granice geologiczne winny

być wszędtie

wy-

raźne

i

mieć

charakter uniwersalny, co sprawia,

że

ich ustalenie napo- tyka na ogromne

trudności.

Wszyscyhadacze

zdają

sIQbie teoretycznie-

sprawę

z tego,

że

dla

prawidłowego ro;;strzygnięcia

problemu granic

syst'emów,

oddziałów

i

pięter należy

j' e

ustalać

w oparciu o

jakiś

charakte-

rystyczny poziom litologicZiIly lub

7l0I1ę faun~styczną, dające się

najlepiej

(11)

UTWORY NAJNI:2lSZEGO DINANTU 461

prześledzić

w przestrzeni i

pozwalające

na

ścisłą ·kiol'ela.cjęróŻDych

pro- filów tego samego wieku.

Różne

grupy makrofauny maj

ą jednakże różną wartość IW

definio- waniu granicy. Istnieje przy tym niewiele form, które

są

diagnostyczne

<lla tego celu, a :z :nich

ty~o

bard'w nieliczne

mają zas,ięg

powszecmy.

Od czasu wydzielenia systemu

karbońskiego

problemem najbardziej kontrowersyjnym jest

poło!Ż,eni'e

jego granicy z dewonem, a w mntejszym nieco stopniu

podział

dinantu.

Trudności wynikają

z tego,

że

dolny kaT'bon w Europie

wykształ-oOlIly

jest w dwóch facjach ('Sensu lato), wzajemnie

!Sobie przeciwstawnych. Dotyczy to zarówno charakteru petrograficznego .osadów, zawartych w nich

skamieniałości

jak i obszarów powstawania.

Jedna z facji -

wapień węglowy

- jest typowym osadem

płytko

wodnym,

powstałym

na starszym skonsolidowanym

pod~ożu

i

leżącym

na nim

przeważnie

tramsgresywnie. J'est to sedyment lbiog, eniCZlIlY z 'bo-

gatą megafauną bentoniczną (głównie

brachiopody, korale). Z mikrofauny

,częste są

algi, .otwornice,

małżoraczki,

a rzadziej

występują

'konodonty.

Druga z facji - kulm -

tworzyła się

w zbiornikach typu geosynkli- :nal!nego. Kulm zadliOdniej Europy

powstawał

w geosynklinie waryscyj-

.

skiej, która

'zaczęła się tworzyć

przed górnym dewon·em, a osady karbonu

.

;są kontynuacją dewońskich.

Luki w profilach

są

raczej rzadkie i ruezna,cz-

:

ne. Kulm reprezentowany jlE!St przez osady klastyczne, a

mtejscamitakże

.chemiczne. Z megafauny

przeważają głowonogi, małż'e pr:reważnte

cienko-

$lrorupowe, w mniejszym stopniu 'trylobity. Mikrofauna bardziej mono- tonna i mn.i'ej liczna

niż

w wapieniu

węgLowym

(radiolarie i konodonty).

Zazębianie się

obu facji jest

()i~owan.e

bardzo rzadko, co nie-

wątpliwie

rzutujoe na

trudności

jakie napotyka

się

przy korelacji profilów

wykształconych 'W

tych dwóoh

od:r-ębnych

facjach, jak i w

ustałeniu

gra- nicy dewoIli-'karlbon.

Problemy

powyższe były rozważane

na wszystkich Kongresach Kar-

bońskich

(w He'erl·en 1

'

927, 1'9; 3; 5, 1951,

1'~58;

w

Paryżu

1903; w Sheffield 1967 i w Kref' eld 1'9'71).

Na pierws'zym K,ongresi1e w 1

'927 r. dolną granicę

karbonu wyzna-

-CZQiIlO

w oparciu o

głowonogi powyżej piętra

Gonioclymenia, a zatem

warstwy Etroeungt

były włąc:wne

do karbonu. Dal&-ze

szcregółowebada

.

nia fauny

głowonogowej doprowadziły

j1ednak do zmiany tych

ustaleń.

Dolna

część piętra

Protocanites i górna

piętra

Gonioc1ymenia

zostały połą

·

czone w jedno

piętro

Da'zwane Wooklumeria,

'zaś górną 'część piętra

Pro- tocanites

określon.o

jako.

piętro

Gattendoma. I tak

już

na drugim K.on- gresie w r. 1935

dolną granicę

dinantu

przyjęto

w

spągu piętra

Gatten- dorlia (z pojawie:niem

się

G. subinvoluta) i

powyżej piętra

Wocklumeria, ro formalnie

obowiązuje

do chwili obec:n'ej ('tab. 1).

Z uwagi na fakt,

że

w warstwach Etroeungt (Tn1a

podziału

belgij-

Skiego)stwierowno jeszcZ'e

dbecność

Cymaclymenia euryomphala,

uważa się

je za odpowiednik górnej

części piętra

Wocklumeria (fide Paproth 1964)

(12)

462 KRYSTYNA KOREJWO

Tahela (Table) 1

Podział i kocelacja warstw gra:n.icz;nych dewon-karbon (vide Paproth 1964) Subdivisionand -oorrelatiolIl (lf the DevonialIl-Calrbon,iferous pa&s:age bed.s (vide Pa ..

proth 1964)

Haerlen 1927 ' Heerlen 1935 N Francja-Belgia

dolny w1zen a C2 dolny wizen

Pericyclus lIII Pericyclu8

wyższy t'urnej ITn2+31

turnej turnej ~ Z-C 1

Gatteildorfia ^wapieńz Hastiere /Tn1bl Protooan1tes III -

strun = K strun ITn1al

Wooklum~ria

.,...---_ . _----

Kallocl,ymenia

Goniool,ymenia dewon famen g6rny famen

Clymen1a Goniool.Ymenia

czyli strunu. W ten sposób dla facji wapi,enia

węgl.oweg.o

dolna granica karbonu przypada w

spągu

warstw Hastiere (Tnl:b).

W

ostatnich

Latach :

bardw' w'i!e1e uwagi

poświęoono

otw.ornioom,

małżoraczkom,

algom i konodontom. Te ostatnie napotykane

są

nie tylko

w

kulmie, ale czasem i w wapieniu

węgl.owym.

Ronadto

,okazaŁo się, ż,e

w osadach obu tych !facji obecne

sąrówni,eż

spory. Szczególny

więc

nacisk

poł.oŻQ!1ly

jest na

'

badania tych mikroorganizmów górnego dewonu i di- nantu, co

może

dopomóc

^W rozwią'ZJaniu

problemu granicy dewonu i kar- bonu i

ułatwić 1k0000elację

jednoStek stra'o/graificznych

niższej

rangi .obu

oddziałów.

Ba, dania mikropaleootologiczne

doprowadziły już

d.o powstania

szczegółowych

i

różnorakich podziałów

zonalnych famenu i turneju. Zna-

lazło

to swój wyraz nie tylko w publikacjach Kongresów

Karbońskich,

lecz

także

na Sympozjum w Calgary 1 (1'967) .oraz K.olokwium Stra'tygrafii Kar- bonu w Liege (1969)

i w

"Arbeitsgemeinschaft fUr Dinant-Stratigraphie"

(1971). W

miarę postępu :badań

czynione

są

próby korelacji górnego de- wonu

i

dolnego karlbanu z klasycznymi profilami zachodniej Europy.

POIWStały różne

warianty korelacji, których nie sposób tu

omawiać,

l, ecz

każdy

z nioch

może srtalIliowić podstawę podziału

dinantu i wyznaczenia jego dolnej granicy (fide Abrahamian

&

al. 1973; Aisenverg

&

al. 1973;

Ar.onova & al. 1'9167; Austin & aL 1'970, 1! 973; Bouckaert & Canil 1'970;

·

Bouckaert

&

aL 19'70; Oonil

&

tPirlet; 1970, C.onil

&

Lys 1970; Oonil

&

aL 1970; Eickhoff 1973; Goldring 1970; Hizhnyakov & Pomyanovskaya 1967;

Kushev & Radahenko 1'917, 0; Legrand 1'9.67; Lipina 1964; Ma:tthews 1970;

Owens

&

Streel 19170; Parproth 19'70; Paproth

&

Stl'eel 19: 70; Rhonsnits- kaya 19;67; SandbeTg & al. 19'72, Sartenaer

&

Mamet 19064, Selwood 1' 9i 6:O;

Streel 1972; Tchigova 119'70;

ża'koWia

1

'971'b, i

in.).

(13)

UTWORY NAJ'NIZSZ®GO' D1NANTU 463

Większość :

bad:a'CZy

skł'O!I11la

j'est

przyjmować dolną granicę

karbonu

vi spągu

warstw Etroeungt

i

Comblain-au-Pont (we Francji i Belgii), co odpowiada

spągowi

Zony Cleistopora w .Anglii (Bristol, Pd. Walia) i Zony' W ocklumeria w Niemczech (Sauerland, Turyngia) oraz w Marokku, Algie- rze i na Uralu i w

spągu

Zony Quasiendothyra kobeitusana w europejskiej

części

ZSRR, Centralnym Kazachstanie i Tian-Szani, e.

Faktem jest,

że

w dalszym

ciągu

nie ustalono jednoznacznie

zasięgu

pianowego famoou, pozycji strunu

i

identyfika'Cji

spągu

turneju ze

spą

giem karbonu.

OkawŁo się

przy tym,

że więk'S:z;ość

profilów Europy Za- chodniej,

dotąd uważanych

za klasyczne, nie jest kompLetna,

00

ma szcze- . gólne konsekwencje,

jeśli

chodzi o stratotypy turneju w obu facjach jak

i o

granicę

dewon/kal'oon.

Na ostatnim Kongresie

K~rbońs'kim

w

Kre~eld

wybrano

specjalną komisję,

której zadaniem jest ustalenie nowego stra'totypudla

określenia

granicy dewO!Il/'kar'oon.

Ma

'to

być

taki stratotyp, w którym granica fa- menu i turneju

pokrywałaby się

z

granicą

systemu

dewońskiego i

kar-

bońskiego.

Jak wiadomo, obecnie przypada ona na granicy Tn1a i Tn1b, a zatem w

obrębie

turneju (sensu Hleerl, en 1935). Wymag,a to

więc

w przy-

szłości

odpowiedniegozr.edefiniowania turneju jako

piętra.

STRATYGRAFIA ODWIERCONEJ SERII

W profilu wiJercenia &bilO!Il 1,

!bezpośrednio

pod cechsztynem w in- terwale 2618,1-3313,7 m, napotkano bardzo

ciekawą,

z uwagi na zawarte w niej

sz,czątki paleOlltologięzne, serię

osadów. Utwory te

Q miąższości

695,0 m rdzeniowane

ił:)yły

niek6mpletnie, ale

dość

rÓWllJomrernie. Uzysk rdzenia wynosi 154 m, co stanowi

około

22% ogólnej

miążs2lości.

Luki w rdzeniowalIliu

wahały się od

'kilku do kilkunastu metrów, a tylko w paru przypadkach

sięgały

do

Qkoło

30 m.

P.od

względem

litologicznym osady z profilu Ba: bilon 1

są dość

mO-:

.

notonne.

Serię spągową

z

głębokości

3313,7-3207,8 m

reprezentują

wapie- nie krystaliczne, partiami krynoidowe

'

z

wkładkami

wapie!Il.i nieco piasz- czystych lub dolomitycznych. W serii tej Uipady

wahają się od 30⁰

w

spągu

do 45

o

w górnych partiaeh.

Powyż,ej

tej

głębokości aż

do stropu profilu

.

osady

1eżą

poziomo lub prawie poziomo.

W interwale 3193,2-2911,7 m

przeważa

szary

wapień

krystaliczny"

tylko u

dołu

nieco piaszczysty, z

przeławiceniami

demnego marglistego, a mi,ejsoami z denkimi

wkładkami

wapieni krynoidowych.

Osady z

głębokości

2885,6-2618,7 m reprezentowane

są głównie

przez ciemny

wapień

marglisty z

podrzędnie występującymi wkładkami jaśniejszych

wapieni krystalicznych.

DośG często

obecne

są

cienkie (do

,

1 cm) warstewki wapienia krynoidowego, a poza tym

wpryśnięcia

pirytu

i gdzieniegdzie szczeliny

spękań wypełnione białym

lub

różowym