Biostratygrafia famenu z profilu wiercenia Chojnice 4 (Pomorze Zachodnie)

Vol. 25, No. 1

HANNA MATYJA

Biostratygrafia famenu

acta gaologlca polonica

Warszawa 1975

z profilu wiercenia Chojnice 4 (Pomorze Zachodnie)

BIOSTRATlGRAPBY OF TBE FAMENNIAN FROM THE BOREBOLE CBOJNICE4 (WESTERN POMERANIA)

STRESZCZENIE: W oparciu o konodonty i braChiopody uściślono pozycję straty-

graficzńą utworów górnodewońSkich z profilu wiercenia Chojnice 4,zaUczając je do poziomów ikonodontowych PaZmatoZepis marginifera i Scaphignathu8 veZifer, odpo-

Wiadających w podziale amoriitowym najwyżsa:ej części poziomu Cheiloceras i po- ziomoWd PZatyclymenia (doIIP - doIII,fJ). Stw.ierdzono występowanie gatunku Polygnathus semicostatus Branson & Mehl

w

poziamiePalmatolepis marginifera.

Opisano 1 nową !formę konodonta.

WSTĘP

Opracowany

materiał·

pochodzi. z

g6rnodewońskich

utworów profilu wiercenia Chojnice 4,

lW)1konanęgo

pmez

Przedsiębiorstwo Poszukiwań

Naftowych w Pile

rw

19,65, raku..

Pod u'llworami cechsztynu., na

głębokości

3076,2-300l.,9 m nawier- cono

serię

szarych i ciemnoszarych wapieni

grozłowych,

wejscami silnie marglistych,

!ZaWierających

nie21bythogaty

zespół

fauny brachiopodawej ikonodontowej.

Łobaalowski

(1.968)

zaliczył wyżej

wymiJenione utwory do

najwyższego

dewonu (?:franu).

Dokładna

analiza fauny:, przeprowa- dzona przez

alUtarkę, pozwoliła

na

ruściśle;nie

stratygrafii badanego profilu

i

zaliczenie utworów z

głębokości

3076,2-3001,9 m do famenu (poziomy k!onodontowe

Palmatolepis marginifera -

do

środkowej części Scaphi- gnathus ve'lifer).

Opracowanie niniejsze wyikonane

ZiOStało

w Pracowni Stratygrafii

Zalkładu

Nauk Geologicznych PAN w ramach planowej

współpracy

nau-

kow()-lbadawczej 2le ZjednOC2leniem Górnictwa Naftowego.

142 HAlNlNA M-ATYJ A .

. Autol'lka składa wyrazy podziękowania dr hai!>. K. Korejwo i dr hab. L. Telle- rom za życzliwą opiekę i wskazówki w tra'kcie ·badań oraz dr H. Łobanowskiemu za

prżekaozanie .materiałów do opracowania. . . ' . . Za udostępnienie materiałów wiertniczych i arChiwalnych autorka' dZIękuje także Dyrek!cji oraz geologom Zjednoczenia Górnictwa Naftowego i Przedsiębior­

stwa Poszukiwań Naftowych w Pile.

CHARAKTERYSTYKA LITOLOGICZNA

Nie przebita seria osad6w famen'U

^Q miąższości około

75 m

wystę­

puje pod utworami cechsztynu, na

głębokości

3076,2-3001,9

iIll. Są

to szare

i

ciemnoSzare wap1enie

gruzłowe,

miejscami margliste o zabarwie- niu lekko

oliJwkowyun

i

. f\V:iśniowym,

z

lAadkimi.w~adkami

wapieni drob- noziarnistych. Doldadnfejszy opis

tej;sertipOOajeŁt)banowSki

(1968). Li- tologiC'llIlie u't'wory te: nie

rRźn,iąsięqćl':stwierdz9nych:w:

profilu Chojni- ce 2

(Matyja 1'9172).

STRATYGRAFIA

Analiza

występującej

lWaInawianyclt utworach fauny IbrachiQPOdo- wej

i

konodontowej

pozwoliła

na

'bliższe określenie

ich

wieku.

Pionowe roznrleszczenie fauny: w

' profiIJJU :przedstawiono ziatabeli

1.przyjritująd

. aktua1nypoidZiał g6~nego dewónu według Zieglera(1971) . i sandh~·ga

&Zieglera (1' 97

¹

3).

Dolną '~

poziÓtnUPalmatol.epis maTginifera:: udo-.

kum~towano

w

iIlJteI"Wale3076~2-::-3061iO.m.

Na jego

obecność

wskazuje forma: Palmatolepis rriarginifera marginiferci Heh:ns,

·

stwierorona :'na

^głę­

bo.kości

3076,2-3072,2

:rn

oraz gatunek Polygnathus cf. brevilaminus Branson & Mehl, znaleziony na

głęibolkości

3072,2-3066,4

lIll,

i Polygna- thus fallax Helms& Wolska,

występujący

na

głębdkości

3072,2---3061.0 m. Dwie ostatnie formy nie

są

znane

powyżej

dolnej

części

poziomu P.

marginifera (Zieglet1,g,62, HelJIns & Wdlska J96:7). Gatune'k, Polygnathus

glabęr

glabf3r

Urłich

&

·Bassler, współwystępujący

razem iP. matginifera marginifera

na głębdkości

3076,2-.3072,2

.m"

znany jest, : w·

^~ornach

wyższych

i niZSzych od stwierdzonego (Ziegler 1971):

Fau7).a

' Ibrachio.podówa napotkana w dolnej części

!PO'Ziomu P. mar- ginifera jest

^banąlna i dłuigowieczna. Występują

tu: Mesoplica praelonga (Sowerby),

MUCro~rifer

pO$terus (Hall

&

Clarke), Cyrtospirifer cf. ar- chiaci {Mu:rchison).; C. calcaratus (Sowerby)i C. cf. verneuili (Murch.).

. Inter1Wał 3061~0-3022,5

!IIl (jbej!IIluje nIe rozdzielone,

ż

powodu bra-

ku·

przewodrniej fauny, poZiomy

'

P.

rńarginifera

-, S. velifer . . W dolnej

cZę~

tego

interwału,

na

głębokości

3061.0--3058,5 msbwierdzono obec..,

ność

Polygnathus nodOundatus Hel:rns, for:rny

związanej.

z poziomem p;

rriargiTl-ifera,

sporadycznie jednak

stwie:r<hanej

także

w dolnej

części po..,

ziorriu

.

S.velifer{Ziegler 1971).

Występowanie

tego gatunku na orna ..

wianej

głęlbokości,

nad

udolrumentowaną dQlną częśCiąpoziornu

P. mar'::'

I

Bl'OSTRATYGRAF.lA F.AMENU 143

T a b e l a (Tablę) 1

. ^. .

Zasięgi pionowe fauny w profilu Chojnice 4' Vertical ranges of fauna in the profile Chojnice 4

r---~---r---·

---

, F A M E N /F A II E N II I A III . , ~ . . . . " . .

r---;~~TO~_;~-~~;;;_::_;~~;NATHUS

^VELIFER

I ~

^{!Ol .}

:---"1'--I""---:...---T---~--__. g ~ ~

I " d l I S.velUer I ~ g ~

I p.marg1n1fera, n1e roz de o n e : : ~ ~ o

l . do.lny I . jnonseparatedj ·1 ?

środkow,r ,g = ^{~ .}

I " J - '. . ł ,. t:J

I jlowerj I p .• marg·1n1fera - S.velHer I j? m1ddlej l "-

! "'.

^{I ·: . . "}

, 'i .'

ł

~I----T----

... --I---r---.---... - - , - - - - r j

!

^~

. .

^{~ I~.. g ' ~ ~'. ":.1 ~ ~ '~.} I

I ()) ...:J I'" VI .~ \,.) I I\) ~ ,0 1

I o O. .0 . o o . ^o~· o O ", o I

I---!---...:.---.!..--- I ---.:..-.:.:.---~----___J

I : . : . l'

CONODONTOPHORIDA

!

I

I

Palmatolep1s marg1n1fera lIIarg1n1fera

!

I,

I~

.. I

_ _ _ _ _ _ _ _ _ -l.~ I _ _ _ _ _

I

'. I

I ... J

. I

J ...

-' . - . -

IPol,ygnathus ot. brev1lalll1nus .1

lp. tallax l

l • ,

lP. glaber bllobatus l

lp. glaber glaber I

łp· granulosu8

I

.. lP. nodoundatus . . . I

, lp. selll1costatua

I·

I Pol,ygnathu8 sp'.

I

Saaph:1gnathus .·s·ubs8rratu,s

.1 . '

BRACHIOPODA· . :Soh1~oPhor1a str1atula

i· Productell:&

herm1nae

IIIesopl1ca praelong.

I

Pt;yohcmaletoech1. luo1d ...

. . I

Ath.rr18 .1nterllled1a

'I'Mucro8P1r1ter posterus ..

,C;vrtosP1r!l,fer ot. oj,roh1scl IC. cal,caratus

IC. of. verneu111

I C,rrt1ops1s .sp •.

-'---.,. ._--,.--....,.---1

giniferapozwa,la

!przyjąć, żertien'

odci:nek profilu.

należy'

prawdopodobnie jeszcze do poziomu P. marginifera ..

Z dolnej

części

poziomu P.marginifera 'do

interwału,obejmująceg,Q

nie rozdzi,e1one

.

dwa poziomy

ikonodontoweprze<!hodzą z·

brachiopodów:

Mesoplica pra-elonga (Sower'by), Mucrospirifer posterus (Hall

&

Clarke), Cynospirifer · rGf.

arch~ci(MurCh:),

C. calcaratv.s (Sówerlby) i

.(:'.' cf~

ver- neuili

(Mureh.)~

Do wy'7.szego tpOZiomu - S. velifer

przechodzą

natomiast:

Schizophoria striatula (Schlotheim), Produetella herminae FTechj Ptycho- maletoechia lucida (Veevers) i Athyris intermedia Naliv:kLn;

Poziom Scaphignathus ·velifer ooolruInentowano w interwale .3022,5

-3001,9 m. W jego !górnej

'części (na głęb. 30100,5-3001.9 m)rwystępuje

forma Scaphignathus subserratus Bran'son

&

Mehl,

.

znana z !poziomu, S,

velifer .

i sięgająca do środkqwejczęści

poziomu Polygnathus styriacus

(Beinert

&

al. 19'71) ara:z ga,ltunelk Polygnathus glaber bilobatus Ziegler,nie

144 RAlNlNA iMATYJA

spotykany

powyżej środkowej -części

poziomu S . velifer (Ziegler 1971) . Na

głębokości

3022,5-3,010,5 m :znaleziono Polygnathus granulosus Branson

&

Mehl, kJtóry nie jest notowany

dotych~ poniżej

tego poziomu, a ma-

sowo

występuje

dopiero od jego

środkowej części

(Ziegler 1971).

Obecność poWYŻ'SZychgatunków

w 'interwale 3022.,5-3001,9 m pozwala z

dużym prawdopodObieństwem ~aliczyć

ten fragment profilu do

środkowej części

poziomu S. velifer.

Występujący

w interwa, le 3076,2-3030,4 m gatunek Polygnathus se- micosbatus Branson & Mehl jest dotychczas rzadko cytowany w literatu- rze

powyżej

poziomu P. rhomboidea (por. SzulczewSki 1971; Sandberg

&

Ziegler 1971). W prdfil.u Cibojnice 4

współwystępuje

on Jednak z formami

wskazującymi na ddlną część Poziomu P.

rnarginifera

i być może sięga

nawet do poziomu S . velifer

(por.

tab.

1).

UWAGI

KOŃCOWE

1.

Zasięg

pionowy poszczególnych gatunkóW konodontów pozwala

przyjąć, że

osady dewonu górnego w profilu Chojnice 4,

pochodzące

z

głę­

bokości

3,0'76,2---4, 001,,9, m,

rildeżą

do poziomu P . rnarginifera, z udokumen-

towaną

faurnistyCznie jego

częścią dolną w

interwale 3076,2-3061,0 m oraz do poziomu S . velifer bez jego

części

górnej (górna

część

poziomu Cheiloceras

i poziom

Platyclymenia).

2. Utwory z profilu Clhojndoe 4 tyllro w swej dolnej

części

odpowia-

dać mogą

osadom stwierdzonym w profilu Chojnice 2 (Maty ja 19,72).

Obecność

Ibowiem Polygnathus glaber bilobatus Ziegler, Polygnathus no- doundatus HeIms i Scaphignathus subseT'ratus Branson

. &

Mehl w

wyż­

szych partiach profilu Chojnice 4 wskazuje

wyraźnie, że

osady te zaj-

mują IW

stosunku· dostw;ierdzonyeh w profilu Chojnice 2

wyższą pozycję stratygraficzną·

..

3. Gatunek Polygnathus semicostatus Branson

&

Mehl w profilu Chojnice 4

współWystępuje

rz formami.

wSkazującymi

na

dolną część

po- ziomu P. marginifera, a

Ibyć może sięga

nawet do poziomu S. velifer. Po- siada on prawdopodobni,e nieco

większy 'zasięg

od dotychczas

stwi~­

nego.

4.

Występowanie.IW

profilru Chojnice 2 (Maty ja 1972) gatunku Me- soplica praelonga {Sowel'by) rw

niższej

pozycji stratyg.ra' ficmej,

niż

to ma miejsce w

większości

profilów europejSkich, potwierdzone

zostało

rów-

nież

w profilu

·

Chojlllice 4,

,

gdzie fo.rma. ta

została

stwierdzona w pozio- mie P. rnarginifera, a

także

w!profi, lu Min!lrowice 1 (Maty ja

& _Żbikowska

1974), gdzie maleziona 'ZOBtaia w poziomie P. crepida.

Można więc

stwier-

<kić, że w

Polsce, IW

odróżnieniu

od innych obszarów, gatunek Mesoplica . . praelonga

(Sow.)

nie

moż'e być

traktowany jako typowy dla

najwyżstz;ego

famenu (strurnu).

'

BIOSTRATYGRAFIA FAMENU

145

OPISY PALEONTOLOGICZNE

Wśród

badanych brachiopodów

wyrÓŻniono

10 gatunków

należących

do 8

r~jów.

Stan

zach~nia

okazów

był doŚĆ

dobry, leC'z niewiele

znaleziono kompletnych muszli. .

Materiał

konodontawy zawiera 10 gatunków

nal~ących

do 3 ro- dzajów.

BRAcmOPODA

Genus

MESOPLICA

Reed., 1943 Mesoplicapraelonga (Sowerby, 1840)

I(Pl.

l, fig. 2)

1929. Producrus (AVOn4a) praetongu8 SOW.; Debe, II. 4lI---ł3, PI. 6, fig. 13-16.

1931. Productus (Avonta) praelongus SalW.; iPa~arm, s. WS, pl. 5, fig. 8--1L3.

1960. MesopUca praetonga (SoWerby); M'Ui.r-IWOOId & 'Cooper. s. 175, pl.

*,

tig. 1-5.

Materiał i jego pochodzenie. - 6 ok~ów, profil Chojnice 4 (głęb. 3065,0- -3021,0 m).

Diagnoza. - Muszla dość duża, subkwadratowa. Skorupka brzuszna silnie wy-

pukła, najbardziej w części przywierzchołkowej. Wierzchołek szeroki, silnie zakrzy- wiony, wystający poza brzeg zawiasowy. Usżka małe, spłaszczone, zwężające się

bocznie. ,Prosty brzeg zawiasowy jest rowny największej szerokości skorupki. Środ­

kiem skorupki brzusznej biegnie zatoka z podłużnym żeberkiem, na którym wystę-, pują duże okrągłe ślady po kolcach. W przedniej części skorupki występują płaskie,

nieregularne podłużne żebra.

Uwagi. - Ok~y badane mają charakterystyczny rząd środkowych guzków w zatoce skorupki brzusznej i podłużne żeberka w przedniej części skorupki. Są

one jednak stosunkowo słabo zaznaczone, podObnie zresztą jak na okazach ilustro- wanych w pracy Dehee (1929). Formy opisane przez Martynową (1961) jako PZicati- fera praelonga (Sow.) są bardziej Poprzecznie wydłużone, mają lepiej wykształconą zatokę i grubsze żebra w przedniej części Skorupki.

Występowanie. -Gatunek opisany 'znany jest z najwyższego famenu (z warstw Etroeungt) północnej Francji i Belgii (Dehee 1929), Niemiec (Paeckelmann 1931) i Pol- ski (Jarosz 1918). Ponadto formę tę stwierdzono także w górnym famenie Kazach- staJIlU (Nalivkiril 1937, Martynova 1961), Armenii, Ura1u, basenu lruźnieckiego '(Ab- ramian 1957). Na Pomorzu Zachodnim Z1ialeziono tengatuhek w profilu Chojnice 2 (Matyja 1972) w poziomach konodontowych' P. rhomboidea - P. marginifera oraz

w

profilu Chojnice 4 w !poziomach P. marginifera-S. Vf~Zifer.

, Genus

PTYCHQMALETOECHIA

Sartenaer, 1965

Ptychomaletoechia lUicida (Veevers, 1959) (pl. 1, fig. 3)

1959. Camarotoechta tuctda VeeVeriI; Veevers, s. l!II-9ł, pl. lO, fd.g. 1-11.

1971. Ptychomaletoechła ~uctda (Veevers); Robel!1S, 'II. il'49--161', pl. 38, fig. a1--<l%.

1974. Ptychomałetoechta ~uctda (Veevers); iMatyja & ZblJkOMlka, s. 671t-6'lt1, ;pl. a, fLg. z.

Materiał i jego pochodzenie. - 15 okazów, profil Ch oj nice 4 (głęb. 3034,5- -3005,6 m).

Diagnoza. - Forma o zarysie !pop1'lZecznie owalnym, na ogół z trzema, a rza- dziej z czterema lUJb !pięcioma 'kanciastymi żebrami w zatoce i 5--8 żeberkami na bokach muszli. Zelbra rozpoczynają się p1'lZy wierzchołku, początkowo zaokrąglone

i dość wąskie, w pr:zedniej części skorupki stają się kanciaste i ,szerokie.

10

146 HAlNlNA MATYJA

Uwagi. - Forma pokrojem 2lbliżona jest do Camarotoechia ferquensis (G<:ls- selet) z [ranu Francji i Belgii, różni się jednak od niej bardziej kanciastymi że-

brami. .

Występowanie. - W Australii Zachodniej forma znana jest z poziomów Chei- loceras - Wocklumeria {ROberts 1971). W Polsce stwierdzono jej Obecność w base- nie lubelskim, w profilu Minkowice 1 ,(Matyja & Zbikowska 1974) w polZiomie kono- dontowym P. marginifera - S. velifer, a w profilu Chojnice 4 występuje ona w po- 'Ziomie S. velifer.

Genus ATI[YRIS McCoy,

1844

Athyris intermedia Nalivkin,

1937

(pl. 1.

fig.

4----5)

1937. Athyris sulcifera V!Il1'. tntermedia NaJdvkIltn; 1Na.1tv'kLn, s. 123, pl. a5, fig. 1~.

1970. Athyris intermedia NaJ1iV'ld!n; :J3Ird,ce, s. 2:15--412t6, pl. 14, fdg. Z2.

Materiał i jego pochodzenie. ~ 14 okazów,· profil Chojnice 4 (głęlb. 3047,0- -3003,6 m).

Diagnoza. - Muszla n,iewielka, umiarkowanie wypukła, o kształcie zaokrą­

glonym, z nie dużym słabo zagiętym wierzchołkiem. Sinus i siodło są słabo wyra-

żone, na brzegu przednim skorUlpki n'ieostro ograniczone. Języczek sinusa niski, o ks'ztałcie łuku w przekroju poprzecznym. Urzeźbienie muszli tworzą wyłącznie dość ciasno ułożone koncentryczne linie przyrosrowe ze. śladami przyczepu igieł.

Uwagi. - Omówiona forma rózni się od Athyris sulcifera Nalivkin znacznie mniej wypukłą muszlą i większymi rozmiarami. Poza tym nie ma ona wykształco­

nych żeberek ograniczających sinus, a zatoka nie r~oczyna się bezpośrednio przy

wierzchołku. Języcze<k Sinusa jest niski.

Występowanie. - Athyris intermedia Nalivkin towarzyszy A. sulcifera Nai.

w farnenie górnym Kazachstanu (Nalivkin 1937, Martynova 1961). Znana jest ona

również z górnego famenu i strunu Armenii (Abramian 1957) i górnego famenu Afga- nistanu (Brice 1970). W Polsce została .znaleziona w basenie lubelskim,' w profilu Minkowice 1 (Matyja & Zbikowska 1974) w poziomie konodontowym P. crepida, a w profIlu Chojnice 4 w poziomie S. velifer.

Gen'llS

MUCROSPIRIFER Grabau, 19,31,

Mucrospirifer posteros

(Hall

& Clarke,

189i4)

('PL 1,

fig.

6-7)

1894. Sperlfer mucronatuB Vtar. posteTUB, v.a:r. 'llOV.; !HaLl &' C1aa'ke, 6. 361, pl. 34, fdg. 27-.11.

1972. M.ucrospirifer posterus (HaM& ,QlJarke); IMaJtyja., s. 743-743, pl. 2, .ftg. 4.

Materiał i jego pochodzenie. - .30'kazy, profil Ch{)jnice 4 {głęb. 3072,0- -3026,0 m).

Diagnoza. -:- Mus'zla 'niewiel!kich rmmiar6w. wzdęta, {) 'Zarysie półokrągłym,

z silnie wyciągniętymi uszkami. Area niska i wydłużona. Zatoka i siodło wyraźnie wyodrębnione na całej swojej długości, wąSkie i ~awione rzeźby. Nieliczne gruhe,

zaOkrąglone żebra. Dwa żebra ograniczające zatokę szersze od pOlZostałych.

Uwagi. - Gatunek Mucrospirifer posterus (Hall & Clarke) najlbardziej ~bli­

żony jest do M. bouchardi (Murchison),_ lecz różni się od tego ostatniego bardziej wzdętą i -..mniej poprzecznie wyciągniętą muszlą i wyraźniej wyodręlbnionymi żebra­

mi ograniczającymi zatokę.

Występowanie. - Forma opisana została z górnego franu Ameryki Północnej

(Cherhoung Group - Hall & ClatkEi 1894). Znana jest również z tfamenu Kazach- stanu (Nalivkin 1937, MartyndVa1961). Na Pomorzu Zachodnim stwierdzono jej wy'-

stępowanie w. profilu ChojnIce 2 (Matyja1972), VI poziomie konodontowYrh P. mar:' ginifera, podObnie jak toma miejsce

w:

profilu Chojnice 4.

mo8TRATYGRAF.IA · .. F.AMENU

CONODONTOPHORIDA

GeIllUS POLYGNATHriS .

Hinde,

. ¹⁸⁷⁹

Polygnathus fallax

^:ąelms &

WolSka,

1967

(pl

.

4, fig. 2-;5)

1967. Potygnatoos faUax 111. /SI.; Helms & Wolska, B.2sL-232, tig. 3.

.

,.

Materiał i. jego pochodzenie. - 4 okazy, profil Chojnke 4 (głęb. 3072,2-3161,0 m).

DiagnQza. - Forma o krótkim wolnym ostrzu, smukłej, płas'kiej, lancetowa- tego kształtu platformie. Grzebień wąski, złożony z dużych wyraźnych gUZIków.

Zewnętrzne 'brzegi platformy, zwłaszcza w jej części !przedniej, delikatnie poprzecz-

nie żeberltowane. .

Uwagi. - Badane formy całkowicie' odpowiadają ilustracjom i" opisowi ho- lotypu [(ReIms t& Wolska 1967). .

Występowanie. - Gatunek stwierdzony ~ostał w dolnej części poziomu P.

marginifera w Polsce i Niemczech \(Helms & Wolska 1967). AnalogiC'Zllą pozycję zaj- muje także w profilu Chojnice 4.

Polygnathus glaber glaber

Ur:l.ich

&

Bassler, 19:26

Gpl. 4, fig. 2)

1962. Potyg,nathu8 gtabra gtabra U.rJdCh & BaaIleL'; ZdegLer, s. 89, pl.. !lO, f>IIg. 1lI-20.

1967. Potygnathus gtabra gklbra Urtl:IJch & BasBler; Wolska, s. f1I3, ^pl. 15, fig. 1.

Materiał i jego pochodzenie. - 1 okaz, profil Chojnice 4 (głęb. 3076,2- -3072,2 m).

Diagnoza. - Wolne ostrze długie. Pr.zedniaczęść platformy równomiernie wypukła i o zaokrąglonYm zarysie, tylna zaostrzona. GÓrna' powierzchnia platformy

gładka, jej środkiem biegnie grzebień złożony z dużych guzków.

Uwagi. - Różnice między gatunkiem omówiony.m a P. glaber bUobatus Zie- gIer i P. glaber medius Helms & Wolska ~erzej rozważane są przez Zieglera (1962) i He1msa & Wolską (1967).

Występowanie. - Ziegler (1971) stwierooa obecność tej formy od poziomu P. rhomboidea do środkowej części poziomu S. veUfer. W Górach Swiętokrzyskich

gatunek ten występuje w !poziomach P. crepida (Wolska 1967) i P. marginifera (Szul~

czewski 1973).

Polygnathus glaber bitobatus Ziegler,

^196'2

\~pl. 4,

fig.

1~

1962. Potyg,nathU8 gtabra btlobata n.. BU~.; Zdegler, s. 8&-80, pl. 1lAl, tig. 4---Q, ~7,' 21.

1967. PolY!l'nathuB 'gtab1l1 bUobata .ZdegJ.er; WoJSka, B. 413, p1;'ł5, lliIg. ~.

Materiał i jego pochodzenie. - 1 okaz, profil Chojnice 4 (głęb. 3010,5- -3001,9 ~.

Diagnoza. - Podgatunek formy Polygnathus glaber z płatowatego rodzaju

wypukłymi rozszerzeniami przedniej części platformy. . . Uwagi. - Forma badana całkowicie odpOWiada ilustracjom i opisowi holotypu.

Występowanie. - Według Zieglera (1971) podgatunek ten występuje od górnej

części porziomu p; marginifera" do środkowej części poziomu S. velifer. W' Górach

$więtokrzyslkich stwierdzono jego obecność w poziomie P. marginifera (Wolska 1967, Szulczewski 1973).

148 H,AfNlN-A 'iM.ATYJA

Polygnathus granulosus Branson &'Mehl, 1

i

9' 3i4

,(pl.

4, fig. 6)

.1934. Połygnathus gran.ulasa iD:. ~.i Blrianson & MeIbl, s. 2ł6, pl. 20, fig. 2J., 23.

1961. PotJłW}'7UllthU8 granutosa BraJnSDn, & Mehl; !Helms, s.68a-4184, pl. l, f1Ig. 12; rpl. 4, fig. [i2,

111-..J.6, ms--r.a0; Abb. 4. ' ,

198'1. PotyQ'nathus gralWWsa :BrIaaIBon & !Mebli w'~" S. 4~4, pl. 1'1, fWg. 3.

Materiał i ;ego pochodzenie. .,...,' 1 oka'l, profil, Chojnice ^{4 (głęb. 3022,5-}

-3010,5 m). ' .

Diagnoza. - FOIl'ma o dużej, masywnej, asymetrycznej, zmiennej w zarysie platformie (kształtu od lancetowatego do szeroko lancetowatego), z wygiętym we-

wnętrznym brżegiem. Górna crz:ęść platformy ornamentowana nieregularnie ułożo­

nymi guzkami; guzki przedniej części platformy są większe niż w tylnej jej części.

Uwagi. - Badany okaz zgodny jest z opisem i ilustracjami podanymi przez Helmsa ^(1961).

Występowanie. - Według Zieglera (1971) gatunek ten występuje sporadycznie w dolnym poziomie S. velifer, a ^częsty jest natomiast od środkowej części tego po- ziomu do górnej części poziomu P. styriacus. W Górach Swiętokrzyskich znaleziony

został w poziomie S. velifer ((Wolska ^1967).

Polygnathus nodoundatus Hem, 1'961 (pl. 4, fig. 7)

1961. Potygnathu8 1'IOd.oundata n. ~.;Hea.ms, s. 6~, pl. l, fig. 9--4.1, 20i pl. 2, fig. 'l, U--I14; Abb. 8 •

.1962. Potygnathu8 bł.cavata n. ~.; ZIIegLeir, B. ~7, pl. iD, fllg. l, ,3, ~.

i967. Połygn:a.thus nodoundata HeID:ns; Wo1sk:a, s. 4.l~ pl. 15, fig. 8.

Materiał i ;ego pochodzenie. - l ' okaz; Pl"afHChojrnice 4 (głęb. 3061,0- -3058,5 m).

Diagnoza. - Forma o masywnej, słabo bocznie wygiętej platformie i dość

krótkim wolnym ostrzu. Zewnętrzna platforma silnie rozwinięta. Przednia część

platformy wyraźnie przewężona, jej największa szerokość znajduje się poniżej środ­

ka. Wewnętrzna platforma słabo wypukła. W środkowej części' platformy, po obu stronach grzebienia znajdują się dwa zagłębienia. Ornamentacja górnej powierzchni pla1iormy składa się z ,licznych, małych, bezładnie ułożonych gu,zk6w, które na brzegach platformy i w· przedniej jej częśd są' nieco większe. W przedniej części platformy znajdują się po obu stronach grzebienia dwa rzędy guzk6w u13tawionych

'nieco Skośnie do niego, których wysokość wzrasta w kierunku wolnego ostrza.

Uwagi. ~ Badany okaz ma stosunkowo płytkie /Zagłębienia w środkQlWej c,zęści

platformy w porównaniu z formami ilustrowanymi przez Helmsa (1961) i Zieglera

(1962). '

Występowanie. - Ziegler (1971) stwierdza, ze forma częsta jest w poziomie P. marginifera, sporadycznie natomiast spotykana jest w dolnej części poziomu S.

velifer. W Górach Swiętoka:-zy&kich stwierdzona została w poziomie P. marginiferG (Wolska ^1967, Szu1czewski ^1973):

Polygnathus

semico~tatus

Branson

&

Mehl, 19:34 (!pl. 3, fig. 1-7)

1934. Potygnathu8 semfcastata ~ & :Mehl n. sp.; Bra.Illilon & Mehl, s. 247--M8, pl. 21, fig. 1~.

,

'1971. PoZygnath!/Ls semtcostatus Br.aiIllllOIl & M:ehli Szu1c.zewskd., s. 51, ~. 1,9, f'bg. 8.

1972. ,.Potygnath'U8 semtcostatus ·BirIattIISCm &: Mebl; iMlaJtyja. s. 747'--748, pl. 4,fig, 8, 14.

Materiał i ;ego pochodzenie. - 7 okazów, profil Chojnice 4 (głęb. 3076,2"";;' 3030,4 m).

BIOSTRATYGtltA.FU F AMENU 149:

Diagnoza. - FO'rma z łukowato wygiętą platformą i zwężonym tylnym jej

końcem,. ornamentowanym poprzecznymi żebrami. Grzebień. nie dochodzi do tylnego

końca platformy .

. Uwagi.- Forma była dO' tej pory rzadko cytow8lIla powyżej poziomu

P.

rhom- boidea (vide S7Ju1czewskd 1971; Sandbe:t'lg & Ziegler 1971). W profilu Chojnice 4

współwystępuje z formami poziomu P. marginifera, a być może Wkracza nawet w poziom S. velifer. Jej zasięg jest prawdopodobnie większy od dotychczas stwier- dzarnego.

Polygnathu8 sp.

(pl. 3" fig. 8)

Materiał i jego pochodzenie. - 1 okaz, profil Chojnice 4 (głęb. 3010,5- 3001,9 m).

Opis. - Lelkko asymetryczna forma o ,k;rótkim wolnym ostrzu i dużej szeroko lancetowatej i słabo zakrzywionej bocznie platformie. Mocne wolne ostrze zbudo- wane jest z lcilku guZków, zupełnie zrośniętych poniżej ich wierzchołka. Słabo łu':'

kowato wygięty .niski grzebień, !Złożony ze zrośniętych ze sobąguz!ków, nie dochodzi do tylnego końca platformy. Pirzednia ozęść platformy szeroka, płaska i pokryta grubymi poprze6:nYmi żebrami, zaznaczającymi się tylko na jej 'krawędziach. Po- granicze grze'bienia płaskie i głaclikie za wyjątkiem dwóch rzędów drobnych guzków,

biegnąCYCh równolegle do niego. Tylny koniec ,platformy wąski, ,ostro zakończony

i nieznacznie zakr~ywiony do wewnątrz. 7 poprzecznych żeberek biegnie przez całą

szerokość tylnej części platformy. W przedniej części platformy, na jej powierzchni aboralnej mała jama ,bazalna ..

Uwagi. ~ Kształtem platformy, masywnym krótkim ostrzem, silnymi po- przecznymi żebrami biegnącymi na !krawędziach przedniej części platformy opisana forma przypomina duże okazy PoZygnathus brevisMiller & Youngquist (vide Szul- czewski 1972). Różni się jednak od tego gatunku obecnością rzędu guzków biegną­

cego równolegle po każdej stronie grzebienia, wyraźnie odseparowanych od grze- bienia i od zewnętrznych poprzecznych żeber znajdujących się blisko krawędzi

platformy oraz wcześniejszym za'kończeniem grzebienia na platformie. U niektórych

dużych okazów P. brevis również obserwować można rzędy guzków (vide Szul- czewski1972, pl. 1, rfig .. 5-7), ustawione są one jednak skośnie do grzebienia i słabo wyodrębniają się· od żeberek poprzecznych. Opisana forma z całą pewnością repre- zentuje nowy gatunek. Jej stan zachowania jest bardzo dobry i jedynie .fakt dyspo- nowania tylko 1 okazem wstrzylnał autorkę ,przed utworzeniem nowego gatunku.

Występowame. - W profilu Chojnice 4 forma została znaleziona razem ze Scaphignathus subserratu8 M'iller /&; Youngquist

w

poziomie S. "elifer.

Scaphignathus subseTTatus (Branson

&

Mehl, 1934)

~l.

4, fig. 9)

.1934. Potygnatht18 oIIUbssrrata ID. l16>.i iBramon & iMebtl, S. 2ł8, pl. 20, fig. 1'l'~9.

1967. Potygna.tńus oIIUbssrrata :BroaI:1sOn c!l: Mebli WaIskaJ, s. 417. ,pL. [6, :Ug. &-;10.

19'1i1. Scaphtgmthua subserratUB ~BrIanSon & Mebtl) i Beine!'lt c!l: al., s. 8Z--83, !PL II, fig. 11.-17.

Materiał i jegopochroąz1mie. - 1 okaz, profil Chojnice 4 (głęb. 3010,5-3001,9 m).

Diągnoza. - Forma o stosunkowo w~skim. subcentralnie lub ,cenka1nie w sto- sunku do platformy, umieszczonym o,strzu. Wolne ostrze jest wysokie i średniej długości. Kontynuuje się ,ono z grzebieniem platformy albo jest nieznacznie w sto- sunku do niego pmesunięte. U okazów ,z przesuniętym wolnym ostrzem, na miejscu dwóch lub trzech ~~. ~ięd'zy wolnym ostrzem a grzebien~em, obecne są albo poprzeczne żebra albo krótkde podłużne zagłębienia.

-

150

Uwagi .. ~ Gatunek różni się od ZibliżonegoScaphignathus velifer ReIms bocz- nym za!I"ysein ostrza i jego usytuowaniem

w

stosunku do grzebienia. ostrze drugiej z form z grzebieniem się nie kontynuuje. .

Występowanie .. - Według Beinerta & al. (1971) S. subserratus znany jest w Europie od dolnej częci poziomu S. velifer do środkowej części poziomu P. sty- riacus. W Górach Swiętokrzyskich stWierdzono 'go w analogicznej pozycji stratygra-

ficznej (Wolska 1967). .

Pracownia Stratygrafii

Zakładu Nauk Geologicznych l'AN 02-089 Warszawa, Al. ZWirki i Wigury 93

Warszawa, w marcu 1974 r~

LITERATURA CYTOWANA'

ABRAMIAN M. S. 1957. Brachiopody rverchnafamenskich i etrenskich otloienij Jugo- Zapadnoj Armenii. Izd. Akad. Na1!-k Armianskoj SSSR. Erevan.

BEINERTR. J., KLAPPER G., SANDBERGC. A. & ZIEGLER W. 1971. Revision of Scaphignathus . and description of Clydagnathus? ormistoni n. sp ... (Conodonta, Upper Devonian). - Geologlca et Palaeontologica, 5. Marburg.

BRANSON E. B. &, MEHL M. G .. 1934. Conodonts. from the Grassy Creek Shale of Missou!I"i. - MissouriUniv. Studies, vol. 8, .no. 3; Missouri. . ' aRICE D. '19.70. ~tude paleontologique et .stratigraphique .du· Devonien de l'Afgha-

nistan; Contribution

a

la oonnai!!'Sance des: BrachiopOdes.

et

^deS. POlypiers Rugueux. ~ l'{otes et Mem. sur le Moyent-Orient, TOnie 1l.Paris.

DE:a:eE R. 1929. Description de la Ifaune d'Etroeungt .. ~ Mem. S~. Geol. France, N. ser., Mem.no. 11. Paris.,,'

HALL J. & CLARKE ,J. 1894. An ititrOduction:.to the .. study of the geneta of Pala-

. eozoic:Brachiopoda. PartII.---,Palaeontology: of New York, vol., ,8. Albany.

~LMSJ; .. 1961. DiE! "nod.ocostata-Grupp:e" 'de:t" .GattuIig . Eolllgnathus (Oberdevonische Conodonten).- Geologie, Bd .. 10; no. 6. Berlin. . , .• '-",': &" .. WOLS~ ,Z. :l967; ,;;r.lew Upper Dęvonian conodonts fram Poland::and

'. ·.:;'Germ"any~~~ Acta .Palaeont .. , PoL, .vol.."12, no~~2 •.. Wars.~wa.. ", ; ,'~} ^{'-'o _}

JAROSZ J. 1918. Stuąięn .i!,ber: das :!U'akauerrDe\OOn.,·I·~Teil: Das .obere.Famenn'ien inderUm,gebungvoh Dębnilt.: "... Bull.Intetn; ,Acad .. Pol. , Sd. ,de 'Cracovie~

; ..

ser~ B.Kra~w; ; :' .: .. " .

>.1 ",, _,

^.~

ŁOBĄNOWSKIH.,1961lr Wstępne.,daile D:dewonie 'w str'~fiestruktui1l.1nej· Chojnic ..;;.;.

.. półnQcno-zachodnia Polska (Prelirtlinatry ' notes·. on . theDevOhfail :.in the . structuralzone

ot

-Chojni(ie.~NW· Poland) •• ~ 'Acta' Geol'-Pol., vol. 18; no. 4,

Warszawa •. :', . .<. ;,' ,. _',. " .,.,

MARTYNOVA M. V. 1961. Stratigrafia i ;brachiopody famenskogo jarusa zapadnoj casti Centra'lnogo .Kazachstana. -- Mat.' p<> geol. Centr. Kazachst., t. 2. Mos~va.

MATYJA H.1972.Biostratygrafia dewonu g6rnego z profiluwiercen:ia Chojnice 2 - Pomorze Zachodnie (Biostratigraphyofthe Upper Devonian f!l."OIn the borehole Chojnice 2 ':":'Western Pomerania) . ...:. Acta Gecl. Pol., vol. 22,00.4. Warszawa.

& ZB;rKOWSKA' B.1974~ StratygrafIa dewonu górnego z prolfUtiwiercenia Minkowice' 1 - basen lubelski I(Stratigraphy of the Upper Devonian from' the borehole Minkowice1 - Lublin basin). --.: Ibidem, val. 24, no. 4 •.

'M'UIR-WOOD H. & COOPER G. A. 1960. Morphology, classification' and life habits

·of Productoidea 1(,B!rachiopoda). - Geol. Soc. Amer., Mem. 81. New York.

NALIVKIlN D. V. 1937. Brachiopody verchnego i srednego Devona i niinego Karibona . severo-rvostocnogo Kazachstana. -T!rudy CNIGRI,vyp. 99. Moskva.

PAECKELMANN W. 1931. Die Fauna des deutschen Unterkarbons. II. Die Brachio- poden des deutschen Unterkarbons. Teił 2, Die Productinaeund Productus-

BI08TRATYGRAFJA F:AMENU 151

-iihnlichen Chonetinae. - Abh. Konigl. Preuss. Geol. Landesants., N. F., H. 136.

Berlin. ,

ROBERTS J. 1971. Devonian and Carboniferous Brachiopods if Tom the Bonaparte Gulf basin, Northwestern' Australia .. - Bull. Bur. Miner. Resour. Austr., . vol. 1/2, no. 122. Canberra.

SANDBERG C. A. & ZIEGLER W. 1973. Refinement of Standard Upper Devonian Conodont Zonation ,based on Sections in Nevada and'West Germany. - Geo.,.

logica et Palaeontologica, 7. Marburg.

SZULCZEWSKI M. . 1971. Upper Devonian conodonts, stratigraphy and facial development in the Holy Crotss Mts; - Acta Geol. Pol., vol. 21, !l1O. 1. Waxs.mwa.

1972. InterspecIfic relation Q(f some Upper Devonian polygnathid conodonts. - Ibidem, vol. 22, no. 3.

1973. Famennian-Toutrnaisian neptunian dykes and their conodont fauna from Dalnia in the Holy Cross Mts. - Ibidem, vol. 23, no. 1.

VEEVERS J. J. 1959. Devonian Brachiopods from the Fitzroy Basin, Western Australia. - Bull. Bur. Miner. Resour. Austr., no. 45. Canberra.

WOLSKA Z. 1967. G6rno-dewonskie k<lnodonty zporudniowo-zachodniego regionu G6r Swi~tokrzyskich (Upper Devonian conodonts from the south-west region Of the Holy Cross Mts, Poland). - Acta Palaeont. Pol., vol. 12, no. 4. Warszawa.

ZIEGLER W. 1962. Taxonomie und Phylogenie Oberdevonis<cher Conodonten und ihre stratigraphische Bedeutung. - A.bh. Hess. Landesamt Bodenforsch., H. 38.

Wiesbaden.

1971. Conodont stratigraphy of the European Devonian. In: W. C. SWEET &

S. M. BERGSTBOM '(Eds.), SympOsium on conodont biostratigraphy. - ' Geol.

Soc. Amer., Mem. 127. Boulder.

Abst·raIC.t: The SJtii:atiigrajphdc ~ti.0IIl ,of u!~er iDevill:tU.a!ll sediment8 fr'Om cOllumn Ohojmce "

has . been mare c'l!qSely' d.ete:ro:ndined on the _.bt;uIis Of conOldont amd bMclllOOipOId. ~1Jl!a, lIald reierlred to the, CKllIliOdotllt Palmatolepsis margimfe,ra WlICI scaphignathu8 veUfer'Zpcne!I. 1In ;the amnlonite dlvdeion they Pm':r~ ;to the ~rimost JPSil"t Qf iIlhe .Chettoceras a.nd p1.atycitymen!.;i (do lIP - do'lIIP) 'zOnes.' =t.obariowskli (1968) had ten.1l!VbLve[y assigned them to· the UlPper Devoll!La!ll {? Fmsndialn) dejpOllil!tls. The' 0CICILIl'Il"EIr h,Ils been obsieirved 'Of the spec,ieS Potygnathus semicostatus BIl"~ & MebJl din ;the' patmatolepsts margtmfera' Zone. One new conooOll1t form

" . . mJan the gem,iS POlygnathus has been described. '

The material here considered comes from the' Upper Devonian sediments of column Chojnice 4, drilled in 1965 by the Oil ;R~earch Survey of PHa .

. Underlying the Zechstein,at .a dePth of 3001.9-3076.2 m a series has been

reached of darkgrey nodlllar: limestones, in places very mady, bearing a meagre assemblage of ibrachiopod, and conodont falUna. In 1968, I.oba!l1Qwski ass.i.lgned the above sedimentsto the uppermost Devonian" ?Frasnian .. A more detailed analysis of this fauna, madelby thepr~sent 'writer, allowed 'more accu:rately to determine the stratigraphy of the profile undElr investigation ,and to assign the ,deposits :firom a depth of 3076.2-3001.9 m·.to the FiUDennian CO!l1odont Zone, from Palmatolepis marginifera to the middle part of Scaphignathus velifer. The lower part of the Palmatolepi3 marginifera Zone has been observed in the 3076.2-3061.0 m inter-val with the conodont forms Palmatolepis marginifera marginifera Helms, Polygnathus cf. brevilaminus Branson & Mehl, P. fallax Helms & Wolska and P. glaber glaber Ulrich & Bassler, also the brachiopods Cyrtospirifer cf. archiaci (Mu;rchison), C. calcaratus (Sowerby), C. cif. verneuili (MU!L'chison), Cyrtiop'sis sp., Mesoplica praelonga i(Sowerlby) and Mucrospirifer posterus (Hall & Clarke). .

The 3061.0-3022.5 m interval includes the P. marginifera - S. velifer Zones

152 HAlNiNA MATY.TA

Which· can' hardly be sulbdivided owing to · the absence of an index fauna. The presence here is observed of the conodont Polygnathus nodoundatus Helms while the brachiopods, besides those meritioned aibove, are represented by Schizophoria striatula (Schlotheim), ProducteZZa herminae Frech, Ptychomaletoechia lucida (Ve- evers and Athyris intermedia Nalivkin,.passing lin to the documented S. veli/er Zone .

. A fully documented S. veZi/er Zone has been observed in the 3022.5-3001.9 m

intervaicontaining Polygnathus glaber bilobatus ZiegIer, P. granulosus Bransorn r&

Mehl and Scaphignathus subserratus Branson r& Mehl.

. The species Polygnathus semicostatus Branson & Mehl from the 3076.2-

3030.4 m interval, ^'SO far seldom it"eoorded higher up than the P. rhomboidea Zone, calls for separate consideration. In the Chojnice 4 column it is found together with species . distinctly suggesting the lower part of the P. margini/era Zone. possibly even reaching to the S. veli/er Zone l(Tab. 1).

Moreover, the Chojnice 4 column reveals the rather'low - as compared with other European profiles - stratigrapliic position of MesopZica praelonga (Sowerby), previously found in the Chojnice 2 columri (Matyja 1972). In the Chojnice 4 column, this species has been observed in the P. margini/era' Zone, also in the P. crepida Zone {Matyja '&al. 1974), in column Minkowice· 1 in the Lublin· basin. Hence, it may be reliably stated that in Poland ~ 'contrary to other areas ...:.... the last named form can hardly be regarded as typical of the Uppermost Famennian (Strunian).

PALEONTOLOGICAL DESCRIPTION

Polygnathus gp.

(Pl. 3, fig. 8)

Material and locality. - 1 specimen from column Chojnice 4 (3010.5-3001.9 m).

Description. - Form slightly asymmetric with a short free blade and a large, broadly lanceoLate, somewhat late1"8Jlly inCUl"ved platform. The stout free blade consisting of several nodes coalescent !below the apices. Carina low, slightly arcu- ately curved, consisting of coalescent nodes and not reaching the posterior end of platform. Posterior part . of platform broad, flat and intersected by thick' ridges indicating the margin.s. The adcarinal area smooth, except for a row of minute nodes running parallel to either side ;of the carina. Posterior part. of platform narrow, tapering and slightly incurving. 7 transversal ridges running across the whole width of the posterior part of· platform. Small basal cavity on the aboral surface of the anterior part of the platform.

Remarks. - In shape of platform, in the stout short free blade,· coarse transversal ridges on the margins of· the anterior part of platform, the specimen here described resembles large specimens of Polygnathusbrevis Miller i& Young- quist (vide Szulczewski 1972). It differs, however, from the latter in the presence of a row of nodes running 'parallel to either side of the carina, distinctly separated·

therefro~ and from. the transversal'marginal ridges, also in an ealier disappearance of the carina on the platform. In some large specimens of P. brevis rows of nodules are likewise observable· (Sztilczewski 1972, PI. 1, Figs 5-7), but they are somewhat obliquely placed to the CR["ina and are poorIy distinguishable from the transversal rid ridges.

The <form under discussion undoubtedly represents a new species. It is excel ..

lently preserved ibut the creation of a new species is hardly possible because it is

the only specimen available. '

Occurrence. ~ In the Chojnfce 4 column this form has been found together with Scaphignathus subserratusBranson & Meh1 in the S. veZi/er Zone.

ACTA GEOLOGICA POLONICA, VOL. 25' H. MATYJA, PL. !

Producte!ta herminae F,rech; sko .. upka brzuszna (ven.tral v.alve)j wiercenie (borehole) Chojni.ce 4, głębok·oŚĆ (depth) 3()!0,o-3()10,5 m; X 4.

2 Mesoptica prc:elonga ('Sowerby); skorupka brzuszna (ventral va~ve); ibidem, (3061,0-3062,0 m;

X 1,5.

3 Ptychomaletoechia lucida (Veeve·rs); a - od strony ~korupki brzusznej (in ventral view), b - od s1.f'OJly skoru.pki 'grzbJebowei (J'n do .. ^sa~ v'iew), c - z przodu (iIIl kol1Jtal view);

ibidem, 30L1,5-3012,5 m; X 4.

4-5 - Athyris intermedia N-alivkLn; Fig. 4: a ...,.. od strony skorupki grzboe·towej (in dorsal view) , b - od strony sk.C>Cupk.i b-rzusznef (in ventrał v·iewi; Fig. 5: a - od strony Sk.orU·Pki brzusznej (in ventr·a·l vi,ew), b - ,od przodu (,in f~ontal Vliew);' ibidem, 3027,0-3027,3 mj X 3.

6-7 - Mucrospirifer posterus (Hall & CLa'rke)j Fig. 6 - skorupka brzuszna (vel1Jtr,al valv'e), ibidem, 3063,0-3063,7 m, X 3; Fig. 7 - skCtNLpka grzbietowa (dorsa~ valve), ibidem, 03070,0-3072,0 m, X S.

8 - Cyrtiopsis sp.; skorupka grz'bietowa (dO<l'sał valve); ibidem., 3074,0 mi X 3.

A-eTA GEOLOGI'CA P.oLON.FCA. VOL. 25 H, MATY,TA. RL. 2

1. 3 - Cyrtospirifer calcaratus (-S-owerby); Firg. 1: a -- od st.rony sk01'lIip.k!i brzuSZ'llej (in ventra'l view). b - {la strony skol"1\lilk'i gJrZlb1etowej (iJn dOTsal view); Chojnice 4. B070.()-..

~O'l'2,O m; X 3; FU.g. 3 - -skOTUipk.a ,grzbietowa (corsa-l w,~ve); łbidem. 30~6.0-;IO:I6.6 m; X 3.

2 Cyrtospirifer et. archiaci (Murohlson); a - z boku (illl la<teTal v,iew), b - od Sltll"ony sko- r.upkd grzbietowej {illn ÓOII"sal v.iew); i.bidem. :30?O.()....{!072.0 m; X 2.

• Cyrtospirifer verneuili (lMurclllison); a -- od sITony sk<Jll"Ulpkd grzbietowej (in dOll"&ail. v·iew), b - od strony sIroru'pki b<rzuSZ<Ilej (dn v,emral V'iew), c - od tyłu ('in pooterdor vi.eW)' ibidem, 30311,5--3041,O m; X 3.

A<CTA GE'QLOGICA P.QiL:ONlCA, VOL. 25 H. MATYJA, PL. 3

1-7 - Po!ygnathus semicostatus BralIlSon & Mehll.; F.i,g. 1 i '3 - z góry {'m upper v.iew); Choj- nke 4, 3066,4-3072,2 m; Fig. ;2 - oZ ,góry (in upper view); ibi'CIem, 3061,G-G066,4 F~g. 4 i 7 _ z góry (i'n upper Vliew); i.bidem, 307.2,~6,2 m; Fig. 5 - z góry' (i.n upper viEIW); ibidem, .3058,5-3061,0 m; Fig. 6 - z góry (in 'IWper V'.iew); .ibidem, 3030,4---3043,0 ano

S Po!ygnathus sp.; a - z boku (in lMerall viiew), b - z góry (in U/pper view); abidem, 3001,H3(}10,5 m.

9 Pw!mato!epis marginifera marginifera He!lffilS; 'Z góry (rLn upper V'.iew); ibi'<iem, 3072,2- 3076,2 m.

W\szyst.kli.e figUlry 1P00000ęks~OIJle X 50 AJ!.l iJigures X 5ł

ACT,A GEOLOGICA POLONICA, VOL. :!5 H. MATYJA, PL. 4

Polygnathus glaber bitobatus Zdegler; z góry' (łn upper view); ChlojlIl:ice 4, 300l:,9<-31ll0,5 m. 2 Polygnathus glaber gtaber Ul!ru~h & Bassler; z góry (in Ulpper vi.ew); i.bidem, 30'1:2,2-

3076,2 'm.

3-5 - Polygnathus jaltax HeLms & WoJsk,a; Fig. 3 i. S - z g6a:y (in U/ppe.r view); ib<<iem, 30D6,4-<l072,2 m; Fig. 4 - z góry ("n U/pper view); ó'b<dem, 0061,0-3066.4 m.

6 Polygnathus granulosus Br3lFlSon & Meh:l; z góry (,in upper view); i.bidem, 3010,5--3022,5 m.

7 PoLygnathus noaounaatus' Hel.ins; z góry (-iln -lllpper view); ibidem, 3058,5--<3001,0 In.

8 Polygnathus et. brevUaminus BraJOson & Mehl; z góry (.in upper view); i.bidem, 3066,4- 3072,2 m.

g Scaphignathus subserratus BraJIl!Son & Mehi; a - z boku (m LaJter,a,l V'iew) , b - z góry (1n ~pper view); i.b1dem, 3001.,9-3010,5 m.

WIiZys.tlk.i:e f~ury pOVo'ięk&zone X 50. Al!l figu~es X 50