Pozycja stratygraficzna osadów karbońskich w wierceniu "Borek Szlachecki"

Aleksander JACHOWICZ

Pozycia słratygraficznaosadów karbońskich w wierceniu "Borek Szlachecki"

WSTĘP

Wyk01llaille w latach 1958-1959 glębok'€o wiercenie "Borek Szlachecki", usytuQwane tuż przed n.asunli.ęciem karpackim, wyjaśn:ć miJało między

innymi, stosownie dQ założeń sporządwnych pr:z;e.z autOTa, bliższą pJZycję stra.tygraf!lcmą WJal'S'tw katrbońskich występujących w tej części zagłębia

pod osadami jury i trzeciorzędu.

Stratygraficm'Y cel wiercenia został w pełni os' ąg.ndęty, uzyskalIlo b0- wiem nowe dane dotycząoe stosunku osadów westfalskich do namurslkich oraz iI'lowe fakty paleontologiczne rzucające świ'altlo na zag.atdniende dQl- negQ i górnego karbonu w polud!ruiowo-wschooniej części Zagłęhtai Górno-

śląskiegoO.

W oprarowaniu podano wyniki amruiz :nllkroskQpawych skal Jmrboń­

skich ze wsporrmJialnego wieJ:'C€!nia, oraz niBBuwa1ące się stąd WllIiIOskIi. strat y- grafiC2JIle.

CHARAKTERYSTYKA MIKROSKOPOWA POSZCZEGOLNYCH

OGNIW KARBCNU

Osady lmrboński€o przewi€roonena głębokości 214

+

po bliższym zbadaniu występowanie dwóch zasadniczych, ostrQ różrui.ących foię od siebie zeSIpOlów mikrosporowych.

Zespół 'gómiowestfalski stWierdzony został w próbkach :iłowców i mu-.

]owców orarL w próbkach węgla pochodzących z odcilnb 218,1

+

$poronites unionus (H Q r s t) D Y b. et J a c h ..

Calamospora liquida K o s a n k e

Laevigatisporites levigatus D y b. e1 J a c h.

Laevigatisporites giganteus D y b. et J a c h.

Granisporites minor D y b. et J a c h.

Cyclogranisporites leopoldi (K r e m ^p) P o

t.

Apiculatisporites apiculatus (I b r.) f. media D y b. et J a ch.

Tuberculatisporites regularis D y b. et J a c h.

Tuberculatisporites permagnus D y b. et Ja c h.

890 Aleksainder Jachowicz

Dictyotriletes bireticulatus (I br.) P O t. et K r.

Leiotriletes sphaerotriangulus (L

o ()

Granitriletes granifer (I b r.) D y b. et J a ch.

Leiotriletes pellucidus (K o s a I!l k e) D y b. et J a c h.

Converrucitriletes verrucosus D y b. et J a c h.

Lycospora granulata K o s a n k e Lycospora punctata K o s a n k e Lycospora parva K o s a n k e

Anulattsporites anulatus (L o o s e) P ot. et K r.

Anulatisporites bacatus D y b. et J a c h.

Densosporites granulatus D y b. et J a c h.

Densosporites verrucosus D y b. et J ar c h .

. Densosporites decorus (L o o s e) D y b. et J a c h .. , 'i Cingulizonates cf. foveaatus D y b. et J a.c h. . '.i

Laevigatisporites vulgaris I br.

Laevigatisporites ovalis K o SI a n k e

Granulatosporites granulatus (I br.) D Y b. et J a c h.

Florinites ovatus D y b. €'t Jach.

Wili~~ ~.

Zespół dolnonaanurski, ze znaczną domieszką form górn{)wizeń,skich,

~aleziony był w mułowcach, iłowcach i wkładkach węgla pochodzących

~ głębQkQści 328,0 -;- 844,5 m, prży czym wyraźniejsza i Lczniejsz& obec-

ność form wizeńsk:ch zazna.~zyła się ponJżej głębokości 538 m.

. Zasadniczy zespól dOIDonamurski składał się z następujących mikro- sp<>r; .

. ': .' :

'., ... ;,J

Sporonites globuliformis D y h.

et

Sporonites cyUndricus (H () r s t) Dyb. etJ a ch.

Calamospora minima J a c h.

LaevigtT.tispori~es medius J a c h.

Laevigatisporites giganteus D y b. et J a c h.

Laevigatisporites d. annelitus D y b. et J a. c h.

Granisporites cf. lacunosus I br.

Tuberculatisporites micronodatus D y b. ęt J a c h.

Dictyotriletes mediareticulatus (I b r.) P o t. et K r.' Dictyotriletes ostraviensis D y b. et J a ch.

Convolutispora sp.

Tripartites rugosus (H o r s t) D Y b. et J a' c h. Tripartites cI. cristatus D y b. et J al ch.

Simozonotriletes polygonius I s c h.

Simozonotriletes sp.

Lycospora punctata K o s al,n, k e Lycospora granulata K o s ta. n k e

Lycospora nitida (Horst) Pot. et Kr;

Anulatisporites anulatus (L o o s e) P o t. et K r. Anulatisporites coronarius D y b. el!; J a c h. Densosporites verrucosttS D y b. et J a c h .

. \

. ': llensosporites lemnisculatus D y b. et J a c h.

Densosporites cf. faunus I br . . Hymenozonotriletes concavus I s c h . . Euryzonotriletes',rnu1tiplex I sc h.

o,' \

. ^{, ~}

J =. ~.~-;

\'

Olady karlxlńskie w wierceniu "Borek Szlachecki"

CinguZizonates tube'tosus D y b. et J a c h . Cingulizonates radiatus D y b. et J a·ch.

RotaSpora distincta .J a c h.

. SchuZzospora primigenia D y b. €t J a c h.

891

Schulzospora primigenia D y b. et J SI ch. f. eZongata, D y P ..

'~et Jach.

Brachytrilistrium patuZ:um ł sc h.

Z form wizeńsk:ch, ktÓTe w przec:wieństwie do innych .~

J?!.'Ze-

chodzą dO' osadów namursldch, wymierićnależy: ' '.1,:.

Lophotriletes vegetus I s c h. . Stenozonotriletes lineatus I s ch.

Stenozonotriletes facilis I s c h.

Hymenozonotriletes singularis I s ch.

Hymenozonotriletes intermedius . (W a· l t z) I s c h.

Trilobozonotriletes ci. trivalvis I s c h.

Bardziej szczegółowa anal'za poszcz€gólnych odcinków pozwala na po- : : ; : e

od~~i:j~~~~w ~~~ki~r(~~~~l, ^:.n_ k~~~czM1rfOrzęąF-j ·'

~~!:~! i":!':';'~~::;";~:~:C:

~~~

^1--I:

pieni

występującą ,poniżej głębokości

li~

Lczyć należy od osadów górnego wizenu, które 200 Jura

W tym wierceniu przechodzą w sl'Vlo""'b ciągły'" -^{J:'~~ -~"-}.'3S-t-=ra-:I-=B

D :

w osady n.a.jniższego namuru A. . .. ' . .

f

b. Serię mulowC<lwo-piaskowcową zawiera-

3O?_ ':-,-::. : .:.... . .

'jącą wkładki iłowców orć:.z dw'e wkładki łup- .~

[]4

ków sapropelowych i jeden. stwterdwny

pokład € " ....

węgla humusowego, a występującą n3. glęboko- 4{J(L 6' ^6> -al';;; ^lJ

. ści 318

-+

ny odpow:ednik: dolnej

części

t ·

-część

brzeżnych:

wa~twy

.': > t.g ^M

'nowi<! 'e, wa·rstwy sarnowskie, dolne WillI'stwy /.?) §) ty f< = 6

florowskie).·· ."

600_1:~~: .' . . · · I:::k

Fig. 1. Ogólny profil litologiczno-stratygraficzny wie;r- . . cerua "B<l;rek Szlachecki" (da,ne litologiczne

, ;, wg Ą. Czekaj a i U. Moszczyńskiej, 1959) ' 700_ 12> e> €l tl

General lithologica1-stratigraphical sectioo of

borę-hole "Borek Szlachecki". (Tp,e lithological

da.ta a'l"e given according to A. Czekaj

and

U. M06zczyńska, 1959) - @ €l @ ~

1 - wkładk1 łupków sapropelowYch, 2 - pokłady węgla 0 €l ^{@ @}

.humusowego, 3 -^{5 - wapienie, 6 -} Powce 1 ^{Ry, 7 -} gl1Dlt1 1. mułowce. gliny, 8 -4 .,-. plasl!:owce, plaski, . '.' . '.

1

9 - pOZiomy z fauną morską 900_ . . . .. . '.

l - sapropel shale lntercalatlons, 2 ~ humus· coa1

sea.mB, 3 - claystones and sUtstones, 4 - sandstonss, . 5 - llmestones, 6 - clays, 7 - flrec1ays and clays,

8 -:-: .sands, 9 - ł!or1z<?ns w!th marina. fauna . : 1000_ li!J fiiJ VI fiiJ '0 .

LJ8

c. Osady obydwu wspomn.ian;ych serii zawierają liczne wkładki z fauną -mors'ką, poCzynając od-głębokości 413 mi' DaUDa ta, według opracowania

892 Aleksander Jacllowicz

'"

K. BojkowslciegO' (1959). wskazuje na górnow.izeński i do1nonamurski cha-

"rakter tych osadów.

d. Seria piaskowcowa występująca na głębokości 253:+ 318 m nie jest

bliżej datowana paleontologiczn.:e ze wZględu.na zupe1Iny brak fauny i mi- kroflory; zaznaczyć należy, że w osadach karbońskich badaiOegO' wiercenia nie stwierdzonO' zupełnie występowania większych fragmentów megaflory

oprócz luźnych apendyksów i stigmarn.. '

e. Wspomni.atna ser:a piaskowcowa. powinna. być jednakże zaliczona dO' -osadów dO'lIltegO' namuru A ze ^wZględu na jej charakter litologlcmy oraz

pozycję sedymentacyjną, jaką zajmuje w stosunku do występującyeh niżej

.osadów doln.onamumk:ich; serię tę uważać ,nalleży za odpowiednik piaskow-

·ców występujących w najniżs~ <;zęśd warstw.florow$i'Ch. " > ,

f. Osady mulowoowo-iłovioowe' ,zawierające jeden.stwierdzooy poiklad

węgla humusowegO',a stanowiące strop utworów KaIrbońskich występują­

-cych w ba.d.a!nym wierceniu, ^wykazują chatrakter górnowegtficlski; stw:er- .dzony w nichzespół,mi:krospor i,pyłków pozwała uznać je za odpowiednik

górnego W'estfalu'B'(najwyżS'za " część warstw orzeskich, wykazpjąca 7JIl.aC"Me podO'bieństwo :ze. spągowym kompleksem warStw laziskich).

IW.lpO'Zi!OInovtam.:ie osadów klarbońslr:.ch przeprowadz.one na podstawie :tniilm::lIs:por i ^pyłków znajduje potwierdzenie w wynikach ^badań fauru- styC2lIlych K. Bojkowskiego (1959) oraz w wynikach ^badań megasporo- wych przeprowadzonych przez M. Brzozowską (1959). Te ostatnie dostar:"

czyły 'ZWllaszcza danych odnośnie do gracicy ooadów westfałskich i na:"

murskich. ,

Przeprowadzone bad:ania stratygraficme :rzucają nowe światło ^lIla za- gadnien:e .zm1atn mikroflorystycznych w osadach górnego wizenu ti

na1-

niższego namuru. Wyn:ki badań tych ooadów z Borku Szlacheckiego, Ko-

złowej Góry i imnych rejonów wskazują coraz wyraźndej iI1a to, że zmiainę

mikroflory na granicy ()Sadów nl8llllllTSkich i wizeńsJrich jest stosunkowo niJeznaczna, dokumentUje ją zaś raczej zan!ikaroe fO!I"Ill sta~ych niż poja- wian'e się nowych, ml'odszych form spor li pyłków. Zmiama ta, jak mQ~

sądzić, nie poo:iJada zupelnie chaIra!kteru skokowego, w przeciwieństwie dQ niektórych zrman mikroflory oooerwowCllllych lIla granicy wyższych ogniw

1mrbońskich. Fakt ten oraz stwiertl7;one jużpoprzedn,:o-przez autarawy-

stępowanie dużej ilości wizeńsk'ch form SpO!I' w dollIlej części wa'I'stw

brzeżnych (dolny ,namur A) świadczą prneciwko przyjmowan!iu większych oddźwięków d2ń.al.alności falZy , sudeckiej 'na. znaczn'ym obsrzialTze Zaglęb~

GórnośląSlkiego-. ,Przec~ temu baikże charakter litologicmy i ciągrość sedy_·

" mentacyjna osadów dólnego i górnego kairbcmu na półriooIiym i połudn'o­

", wyro wschodzie Zagłębia, jak róWlI1ieżobserwacje farun:istyczne K. Boj-

kowsJtiego (1959) dO'tyczące p<YLyCji s'tratygmficznej wa.rstw malino- . wickich.

STosuNEK OSADÓW WESTFALSKICH DO OSADÓW NAMURSKICH W POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ CZĘŚCI ZAGŁĘBIA

GÓRNOŚLĄSKIEGO

Wynili wiercenia w Borku Szlacheck:m wykaza1y występowame 008- -dąw gpmⁱegowestfa1u wprost na osadach dO'lnegO' namuru A, Niestmer-

;:cizonp

t"\ltal

Osady karbQńlłki~ w -Wierceniu ,,130rek: Szlachecki" 89_3:

nej części 'Wm'SIt;w-florowskic'h -i całyCh warstw grod.ziIeckich (górny rur.

mUl' A), warstw siodłowych i dolnych warstw 'I"Ildzkich (namur B i C), jak i górnych watrstw rucbk:ich i całYch niema.! warstw or.zmkich (westfal AiB).

BI"Z!18ZCZe W

1500

Maczki N _ł Sie~za

:

:

. ^:

TenC~!lnek

... .. ..

1---'''''' . ..:.. .... : ... " .. , '':.:,': ,::: :: ::-:::,: : .

-- E Bor;ek

Borek _ł S

Fig, 2, -PrzekIro;ie scheriyitYcZne ilustrujące zachowaną miąższOść i sPosób ułożenia

poszczególnych Ogniw ka4-b&lu "górnego Vi po~udriiowO-:wśchodiniej- części Za-_

głębia -Górn061ąskiego

Diag('amma.1lical sectians illustra&g the we thiclmESS andmamne!.' of 81'-

!l'8ngementof -thevarious strnta o.f the Uppoc Carboin.iferous.in the- southe-

ast~ part of the Uppe.r Silesian Basin

1 --wa.i'6twy maUnowick1e, 2 i:---warstwY sarnowsk1e, 3 :.... w~stWY floroWBk1e, 4 - W!IJ'- atwy gruw.1eckle, a - warstwy siodłowe dolne, 6

-=-

-gr&t1cznej 1 sedymentacyjnej - - - - - -

l - Mallnowice bads, 2 - Sarnow beds, 3 - Flora beda, 4 - Grodziec beds, 5 - .Lower Antlcl1nal bada, 6 - Upper Ruda beda, 7_ - Orzesz6w beds, 8 - Łaz1ska beda, 9 - Lib1ął 1:Ieda, 10-- line ot stratigraphica1 and sed1mentary d1scordance -

Fakt występowan;a ~dów grupy łękowej (a zwłaszcza jej górnej czę­

ści) wprost naosatdach grupy-brzeżnej we wschodniej części zagłębia był

_znany już starszym badaczom, S. Czarnocki (1935)wykazywal, że

tzw.

góI'Il:al seria pia5.kQwcowa (W8lI'SItwy laziskie i l:biąs.kie) występuje na WSchód od --Spytkow:-c oa-az vi okolicach Siers.zy be~pośrednio na,OiSad.a~h

:grupy brzeżnej. AUWif fun był .również zdam:ia, Źle ni~()dność ta nie m:>źe być 'tltimaiCzoila-_przyczynanrl tektonicznymi, -ale przerwą· w s~ymentacji

osadów karbońskich. W zestawieruilU pokladów z poludniowej części ()bs~

, .

894 Aleks8JllderJachowici

kra.k(lws1cięgoS. Cża.rnocki (1935) wyk~lZUje również występowanie' war&:tvJ- rud2;pch i ornesk:i.ch. nad wa'!"Stwami brzeżnymi w otwclI'ach nr 24 i 26

.2: rejonu Grójca i Brzeszcz, 'a, zatem stWierdza, obecność h13Jtus:u pomiędzy

osadami dolnOitlamursk:imi i westfa·lskimi jeszcze dalej na Z8,:::hód od Spyt ..

kowic, w znacznej odległości od obecnej wschodniej granicy Zagłębia Górnośląskiego (około 45 km).

. '0.0 .' ^{'';. ": .}

Warstwg 'Brzeszcze,' : ' " Spgtk?wice Bore;' liófqskie '< .-:-"

<-.j:r·::.:·):··~':::·:')/·'::':/:/":-.; ^f ~ ~

~ i ^{~ }~~}

.... ::-^{' .. .}

rudzkie

siodłowe

____ -+ ___ _ ---,-_brak _osadów_(hiatus) _~_----.'~'_~ __ _ -.-_ I

grodzieckie

eJ "

, .. ,,

',

',. ," ,

,fig, 3; SfJratygrafia 'i ogólny' chaorakter ooadów , górnokĄorboński'ch w południowo-'

Wllchodniej części Zagłębia Górn9ŚIąskiego' '

Stratigraphy and generaI charact€'r of Upper Carbooiferous sediments in the' southeasteTll part of the Upper Siles.ian Basin ,.,., .

l - o,sady IJ:I.ułowcowo-plaskowoowe. 2 - osady mułowcowo-RowCOWil. a ,... osady,plaskow- cowe

l - slltstone-se.nd!!Wne sed.lments, 2 - slltstone-claystone sed1ments., 3 - sa.n.dstone

sed1ments ' , ' , , , ' ",

Niezgodne ulożeńie warstw westfalSkich na osadaeh dolnego· mamuru

:żnala.zło swój wyraz równi.e(Ż w mapie geologkmej i struktU!I'alnej Zagłę­

'bia. wykonanej przez S. Doktorowicz-Hrebnick'ego(1957) ora,z w załą­

czonych do niej profilach stratygreficznych karbolIlu produktywnego (re- joo SierSzy,Tenczynka., Spytlrowic). , '

Na fakt istnienia przerwysedymenl1:..acyjnej we WSC'hodniJej części Za-

,głębia Gór:rtOśląsk:ego zwróc:il również 05taifmJio uwagę 'J. ZemalIl (1958,.

"1959).

Analiz~ wyn;ków nowych wi€I!'Ceń wykOlIlanych "we wschodniej części Za,głębiapozwała obecnie na n'eco bliższe objaśnienie wspomnianej przerwy sedymentiacyjnej, stwierdzonej rÓ'w,nieź w wierceniu Borek Sz~­

checki.

Osady karbońskie w wierceniu "Borek Szlachecki" 895

Na .podStaWie· JstniJe.jących obecnie materialów ' zagadnienie to. niÓŻJna prz€ś1edzie,wkierunku riazachódi północ od rejonu Borku Szlacheckiego

'(fig. 3 i 4). ) .

W rejonie Spytkowic występują warstwy libiąskiej ła!Ziskie i orzeskie

bezpbśrednio . nad warstWi:uni grupy brzeżnej, stanow:ącymi .według do- tychczas::wych ocen stratygraf:cżnych odpowiednik środkowych i dolnych wa:rstw. floOrowskich. Warstwy orzesk'e, a· raczej tylko ich część górna,

wykszhłc:me we facji mu!{)woowo-iłowcowej i spoczyWające na· war- stwach . florowsJtich, są tutaj zachow.ane w znacznie większej miąższości niż w rejonie Borku Szlacheckiego. '

' ... ,.': .. ',. ·:;~i: . I . ' - , . ~

: ,. "ijt:l:~j~ :. ' , :~'

, f.

siodłowe _{. . . ,}

_.. + _{i :,}

';, f~~flCkie~ 'l .

2:::~Ed&LiILllml~~jl~1~~0~{jLĘE1 ;

','i,iWtnbwiclael-- -

~

~

-a

-• .'J

9pmel-~:~-:-=-=~ = -- =-=-=-=-=-=~-=::-=- =- :-=-=-=~= -:~- :-:-:--':=1 '.

Pag. 4.

; " .

.

" ' Stratigraphy 'and' generał charncter of Upper Car:boInife.rous sedimentS in the

!; ," eas'teth part ol the Uppet SileS'ian BaSin ' , "

Wręjon1e Bt"Zeszcz:i Grójca na osa-dach 'Wy'kazujących cechy górnych i środkoWych

wa:.rstw

i'udzkich oraz osady warstw oTzeSlkich, wyk:s,ztalcone we fucjimulowooW'~

-iloW'cowej Z~ znacżmiejszym niż poprzednio udziałem piaskowców.

W roopatrywanym przekroju mamy zatem zrnn:iejszan.iesię czasowej

.rozpiętości przerWy sedymentacyjnIej W' ki~ruhku ze wschcdu na zachód ('dolne warStwy f1órowskie - najwyżs~e warstwy oTzesJrie VI rejon.:e BorkU SzlacheCkiego, śrOdkowe i garne warstwy florowskie ~ g6rn.e wa1tstwy rudzkie w rejon'e Grójca or.9Z Hrzeszcz). Zjawisko to zaanaczone jest prze-:

kraczającym ulożen"em osadów rnlodszy<:h na osa-dach starszych (fig. 2).

W ki€TUnku na póln-oc od Ho['ku Szlacheckiego mamy również stosun- ki stratygrafi~ wskazujące na. istruhenie długotrwałej przerwy sedymen-

tacyjnej. ' "', '. ' ' .,

---

lł96 AlekS'alllder Jachowicz

.. W rejooie· Tenczynlka p:aslrowcowe warntwy lib.iąskie i laziskie, ·a;.na-

stępnie sm-zępnajwyżs2ych walfStw orzeskich wyksztalconych.w facji mu~

łowcowo-iłowoowej występują bezpośrednd.o lIla osadach gómych warstw:

flocowsldch. W rejonie Sierszy dolna. część warstw łae.islcich oraz stosun- kowo ZDaCma część warstw o:rzeskich występują ponad ooadami d'Olnycą

warstw grodzieclrlch i W8JI'Stw florowskich. W kierunlru póllnoonym zama.., cza się więc -również redukcja rozpiętości czasowej przerwy s€dy:mentacyj..,.

nej; Jcieli prześledz:my stosunki stratygraficzne wewnątrz k8ll'bonu w re- j9nlie Maczek, położonym jeszcze daJej na północ, przefk<Jfn:amy się, że ów wielki 'h:i.atus zaznoacz:olI1y jesJt tutaj jedynie stOlSUIlkJOwo maJą niezgodno-

ścią w górnej części walfStw siodłowych i n-ajn:iżstz.ej części woaxstw rudz-

kich. .

ZalączOll1e przekroje schernaJtyCżne (fig. 2) ilustrują Zmiany miążsoości

oraz ułożenie poszczególnych ogniw OEadów westfaJekich na stalI"SZych osa_o dach karbonu produktywnego. Wykae:ują one wyraźną redukcję mią.żsri.(r ści niektórych ogniw karbonu, związaną ;;l:uksztalhoWlandem -i rozwojem

górnośląskiego basenu sedymen.tacyjnego w poszczególnych podpiętrach

karbonu górnego.

Analiza miąższości i wyks:zbaJcenia osadów do1nlOlIlamursk:ch w pOlu- dniowo-wschodnliej części Zagłębia -Górrioślą:S!k:iego w porównaniu do. in- nych rejonów wskazuje wyraźnie na to, .. że sedymentacja ta była tu o wiele· powolniejsza·, uWaTUII1Joowana stabilnymi obsz,ara:rili rial południu

i wschodzie. Szczególnie silny wydajoe się .negatywny wpływ obsmrupo-

łudndow€go, który wywierał prawdopodobnie o wiele większy wpływ na charakter sedymentacji osadów dolnonamUI'Skich w tym' rejonie Zagłębia niż to dotychczas przyjmowano. W związku z tym należałoby sądzić, .że południowa granica. basenu sedymenia.cyjnego osadów górnoweńsokich

i dQlnonaIDurskich przebiegała w niezbyt wielkiej odległości IOOJpołudonJie

i opoludndowy zachód od linii Skawina - Bielsk-o. . Rozwój tego basenu uległ po osadzeniu wal'Sltw dolnonamurskich znacz- ,nej 2lllrianie. Nielrorzystne dla akumulacji ooadów dolnooamurskich war- lI'IllIlki pogatfSzają się nader wyraźnie. przez wzmożenie ruohówpodnoszą­

cych w południowo-wschodnn.ej części Zagłębia. Doprowadza to osta.tecznie do zupełnego zatrzyman:a S€dymentacji w obszarnch położonych napołu­

dnioWY wschód od linii Maczki - Lędz'lI1'Y - Pszczyna. W ob.srz.arze tym

złożone poprZ€dnio osady warstw brzeżnych ulegają · systemaotycznemu· ,.ruszczeniu w czasie długoJtrwalej przerwy sedymenrt:acyjnej, podCZlaB gdy

na 'północy i zachodzie, w sierpowal1:ej strefie pÓ:lJn1ejszych sfałdowań,

trwa nieprzerwana niemal sedymmtacja walfS,tw gÓI'lnOnamUlI'Sk:ich5 dolJno- westfalskich. Ten stan r.zeczy trwa. aż do momentu, w którym za.czyńają się formować mrysy młodszego basenu sedymentacyjnego Zagłębia wypeł­

nioamego S'topn:owo przez coraz to młodsze osady wiclru westfalskiego.

Inw€lI'Sja warunków sedymentacyjn-ych wyra~ mstaje przez stopniowe przesuwanie strefy mak.symaJ.nego oSliadoaaria ku wschodowi i południowe­

mu wschodowi, gdzie sedymenty walI'Stw oorż€skich i młodsrl:ych osadzone

zostają ·na coracz to starszych ognń.wach dolnego naInUl'U.

ZAKOŃCZENIE

, Stosunki stra;tygra.ficzne oraz sposób wyks7!1Ja^łlcenia karbonu gómegQ w połudn1Jowo-wschodniej części ZBJglęb~a Górnośląskiego wyjaśnioo.e

rueco

Streszczenie 891

·bliżej p1"Ze2 iniQIWe wiercema., między innymi także'przez wiercende w .Bor- ku Szlacheckim, staw1a'ją w nowym świetle sz.ereg waŻil1ych zagadn::eń dotyczących geologicznej historii Zagłębia. Jednym z takich problemów . jest wpływ faz górotwórezych w pojęciu H. Stillego na chaJI'akter i :rot-

przestrzenienie· osadów .na1eżących do poszczególnyCh ogrui.w karbonu gór- nego.. Staje się np. coraz brurdziej oczywiste, że wpływ fazy sudeckiej był

min:ima1ny, jeżeli w ogóle się za2lIliaczył W pozm.anych doO<tąd 0OO7.:alflach, . Należy sądzić natomiast, że wpływ i zas:ęg fazy. kr'llszoogó.rsk:.iej był znacz- nie większy i me ograniczał się do. zmiany chartaikteru sedymentacji i sto- sunkowo nie2naczlnej nderzgodności pomiędzy osadami dolnego. i g6rnego namuru. Być może, że wielka, pt'2l€'l"Wa sedymenrtacyjna w iJ>Oludniowo- wschodniej części Zagłębia Górnośląskiego, zróżndcowana czasiQIWO i tery- tor:ialna.e, spowodowana zosilaJa dlugo.trwaołą działaJnością tektoniczną llWią­

zaną z fazą kruszcogórską.

Górnośląska Stacja Terenowa 1,0.

Nadesłano dnia 3 maja 1960 r.

PISMIENNICTWO

CZAR NOCKi S. (t1935) - Polskie Zagłębie Węglowe 'W śwdestle badań geologicznych 06tafm:ich lat dwudziestu (1914-1934). Państw. Inst. Geol. Waa-szawa.

JACHOWICZ A. (11968) - Problemy stratygraficzne w górnośląskim ka'rb<mi.e pro- duktywnym w świetle badań mi<kr06porowycll. Kwaort. geQI., 2, p. 483-506, nr 3. Warszawa:

JACHOWICZ A. (1959) - Zespół sporowy i pozycja, stratygrafic:mra pokładu węgla.

z Kozłowej Góry. Kwart. geol., 3, p. 883--<895, nr 4. Wrurszawa.

J1I.I(EHKO A: M. (1956) - CnopbI H nblJIbI.~a HmKHeKaMeHHoyrOJIbHbIX oca~KOB 3a:- na~Horo npO,ą"OJIJKeHHR ,ZJ;oH6acca H ID!: 3Ha'IeHHe ~JIR CTPaTHrpaqniH.

AKa~. HaYK. KHe.a.

ZEMAN J. (1959) - Geologicky vjvoj uhlonQSIlych vrstev ostravsko-ka·rvinskehQ reviru. Sbornik praC! kOlllference o geologii OKR. Vysoka Skola Baiiska.

Ostrava.

CTPATH1'P AoIlH'IECKAJI n03~JlKAMEHHOY1'OJILIILIX

OTJIO.lKEHJDl B CKBAlKHIIE "BOP3K IDJIJlXE~"

Pe3lOMe

HCCJIe~OBamK!:& ·06pa3Ql>I nyCThIX nopo~ H KaMeRHoro yrJIR 113 OTJIOJKeIDfH Kap-

60sa BCXpbITbIX 6ypeHHeM "BOP3K mJIRXe~KH" B IOro-BQcTO'UIOH 'IaCTH BepxHec~

JJe3KOro 6acceiłHa K 3an~ OT CKaBHHbI. H3 MHKpocnopoBoro aHaJIH3a CJIe~eT, 'ITO

B98 Aleksander Jachowicz

B' 3TOM pllliOHe Ha BepXHeBJ13eHCKHX ocaJ(Kax COrJI,aCHO 3aJIeralOT ()TJI01KelmJI CaMoro

:HH1KHerO HaMlOpa A, Ha KOTOpOM J(HCKopJ(aHTHO JI~aT OC1ł,I{KH BePXHero BecTBaJIJI B.

i;Ha OCHOBalmH C'I'PaTm"PaqlH'łecKHX J(aHHblX aBTOp npHlmMaeT cymecTBOBąJHHe

'Q9JIbIiIero ceJ(HMeHT~HOrmOro nepepbma B lOl'O-BOCTO'łHQH: qaCTH 6acceH:Ha,. npeJ(1

nÓJIaraeMoro. y1Ke paHbwe HeKOTOpblMH CTapWHMH HCCJIeJ(OBaTeJIaMH. 3TQT, nepepb~,

'Oxl3ąTblBaIGmHił 'Ha nepe<!>epHH 3TOH: 'laCTH 6.lcceiłHa O'łeHb He:3Ha'lHTeJIbHbIH: nepHoJ(

BpeM;eHH . TeppHTOpHaJIbHO cy1KHBaeTCJI B ceBepHoM H 3ana~HOM HanpaBJIeHHHX.

:a

B pa60Te yxa3bIBaeTCJI, '!TO B BOCTO'łHOH: 'łaCTH BepXHecHJIe3CKOrO 6aCCeH:Ha COBceM;

.He npoaBJIJłeTCJI CYJ(eTCKKH: <l>a3Hc, a 60JIbWOH ceJ(HMeHTa~mmHblH: nepepblB Ha JOro- -BOCTOKe aBTOp rOTOB CBJI3bWaTb c Wnp<}KO nOHJł,TblM OpOreHe3HCOM <l>a3Hca PyJ(HblX

rop.

Aleksalńder JACHOWICZ

:8TRATlGRAPmCAL PASITION OF CABONIFEROUS SEDJMENTS IN BOKE - BOLE ''BOREK SZLACHECKI"

Summary

The auth01' examined sampies of Tocks and coal seams from Carbooiferous sedi.ments, obtad.ned from the deep boce-hole "BCirek Szlacheoki" (UPP€1l' Silesian

Basiń), iruhk in the southeastErn part o! the Upperr Silsia,n Basin, west of Skaw."na.

The microsporre analys.is !Usclosed tha,t -in this regioothe Upper Visean sediments Bre concordantly overlain by sed'.ments of the lowermost. Namurlan A on which, dJ.s·ootda.htly, are laid down sediments of the Upper WestphaHan B.

On the' basis of stratigTaphical dalta, .the autho.r takes' fcll' graJIited a gt"eat

'break in the secllmentation of the southeastern part of the Basin, as has been

previously Suggested by some SItudents. This break which in thepedpheral pall'ts of this part of the Bam embraces a very cc,nsiderable period of time (from the

LOWE'l' NamUll'ian to the Westphalioo B), iE! diffe'l'entiated as to both duration and territo.ry, and nBlITows in both no.rthern a·nd western direction. Due to this, the yOWlgex Westphalian sed.iments rest transgrEssively 00 older strata o! the Lower

Namunan.

M01'eoverr, the auth01' claiIDS in his paper that in the eastern part of the Upper Silesi'an Basin the activity of the SudetelIl phase is not in evidence at aU; the great break in sedim€l!ltatiO'll in the sOlwtheastern part the authou:- lJ.'ather linoks' with the ac1livUy of the ErzgehiJrge phase sensu lato.