Rok V S «i % * - W A R S Z A W A 1949 N r 6
£11
___
-m
NARODOWEGO BANKU POLSKIEGO
et
T R E Ś Ć : Sytuacja ekonom iczna P olski uf k u jie tn iu 1949 r. str. 281 W ażniejsze pozycje bilansoute zagranicznych ban-
kóu; b i l e t o w y c h ...„ 307 D z i a ł a r t y k u ł o w y :
K o n tro la bieżąca gospodarki eksp lo atacyjn ej p rze d się b io rstw na podstaw ie b ila n s ó w k ró t
koo kreso w ych - W itk o w s k i Z ygm un t . . „ 308
Rola k re d y tu bankow ego — K osto w ski L u d w ik str. 315 O k o n tro li płac - P iro żyński Z b ig n ie w . . . ,, 323 K o n tro la bankow a funduszu płac — C h o liń s k i T. ,, 327 W ażniejsze pozycje b ib lio g ra fic z n e 332 O głoszenia . . . ... ,, 342
S Y T U A C J A E K O N O M IC Z N A P O L S K I W K W I E T N I U 1949 r.
(Na po dstaw ie in fo rm a c ji W y d z ia łu Ekonom icznego i spraw ozdań od działó w )
IW s t ę p . W z m o ż o n y w y s iłe k z a łó g p ra c o w n ic z y c h w k w ie tn iu w z w ią z k u z p r z y ję t y m i zo b o w ią z a n ia m i i-s z o m a jo w y m i w p ły n ą ł k o rz y s t
nie na r e z u lta ty p ro cesó w e k o n o m ic z n y c h w o kre sie s p ra w o z d a w c z y m .
P rz e m y s ł p a ń s tw o w y o s ią g n ą ł na o g ó ł w y d a t
ne p rz e k ro c z e n ie o g ó ln y c h p la n ó w m ie sięczn ych, a w p o d s ta w o w y c h d z ie d zin a ch p ro d u k c ji p oziom w y k o n a n ia k s z ta łto w a ł się p o w y ż e j I2C>%w s to s u n k u do o d p o w ie d n ic h w y n ik ó w ro k u u bieg łeg o.
W n ie k tó ry c h p rz e m y s ła c h o sią gn ięcia w ro z m ia ra c h nieco n iż s z y c h od lim it ó w p ro d u k c y j
n y c h sp ow od ow a ne b y ły p rz y c z y n a m i sezonow e
go o g ra n ic z e n ia z b y tu (gaz z ie m n y , w ę g ie l b ru n a tn y , e ne rg ia e le k try c z n a ), lu b z m n ie jsze n ie m p od aży s u ro w c ó w (p rz e m y s ł tłu s z c z o w y ).
Jednocześnie na o d c in k u m ię s n y m n a s tą p iło w y ra ź n e odprężenie, a u zyskan e r e z u lta ty w k o n tra k to w a n iu trz o d y c h le w n e j, p rze kra czają ce w y soko p la no w an e ilo ś c i (p la n o w a n o — I m il. szt,, w y k o n a n o do końca k w ie tn ia — 1,200 ty s . s z t.), u p o w a ż n ia ją do s tw ie rd z e n ia , że za ga dn ie n ie za
o p a trz e n ia w m ięso zo stan ie ro z w ią z a n e po m y ś ln ie ,
W r o ln ic tw ie , m im o z m ie n n y c h w a ru n k ó w a t
m o s fe ry c z n y c h , s ie w y zbóż ja ry c h i w czesn ych o d m ia n ro ś lin s trą c z k o w y c h z o s ta ły w y k o n a n e . W to k u pełnego w y k o n y w a n ia z n a jd o w a ły się prace siew ne i o kop ow e p o z o s ta ły c h k u lt u r o b e j
m u ją c y c h łą czn ie 8.850 ty s . ha o b sza ró w ro ln y c h , prze zna czon ych w b r, na u p ra w y w iosenne. Z a p o czą tko w a n e w 1947 r, w s p ó łz a w o d n ic tw o p ra cy na te re n ie w ie js k im p o c z y n iło w m iędzyczasie z n a k o m ite postę py, o g a rn ia ją c s w y m zasięgiem poszczególne g ro m a d y i w ra z z k o n ty n u o w a n ą re a liz a c ją p o m o c y są sie dzkie j, w zn a czn ym s to
p n iu o ż y w iło , te m p o o sią ga nych w y n ik ó w w gos- darce ro ln e j.
N ieco p óźn ie jsze z a k w itn ię c ie w b r, sadów i k rz e w ó w o w o c o w y c h , w obec c h ło d ó w p rz e d w io ś n ia ( w m a rc u i częściow o w k w ie tn iu ) . o d b y ło się zarazem w k o rz y s tn y c h w a ru n k a c h z a w ią z y w a n ia się o w o c ó w , z a p o w ia d a ją c p o m y ś ln e ich
z b io ry .
W d z ie d z in ie p o ło w ó w m o rs k ic h o b s e rw u je m y w k w ie tn iu u trz y m y w a n ie się na o g ó ł p o m y ś l
n y c h w a ru n k ó w p o ło w o w y c h z n a jd u ją cych - gos
p o d a rc z y w y ra z w ilo ś c ia c h z ło w io n y c h ry b , p rz e k ra c z a ją c y c h p la no w an e ro z m ia ry .
O b ro ty p o rtu szczecińskiego o s ią g n ę ły re k o r
dow e c y fr y ilo ś c io w e p rz e ła d u n k u , p rz y nieco n iż s z y c h w y n ik a c h zespołu G d y n ia — G dańsk. O d p o c z ą tk u 1949 r. p la n o g ó ln y c h p rz e ła d u n k ó w d la w s z y s tk ic h p o rtó w m o rs k ic h z o s ta ł w y k o n a n y w 107% .
W o b ro ta c h z a g ra n ic z n y c h z a z n a czył się w z ro s t e k s p o rtu p ro d u k tó w ro ln y c h , p rz y c z y m p rz e j
ś c io w y spadek u d z ia łu p rz e tw o ró w m ię snych sko m p e n s o w a n y zo stał' zw ię k s z e n ie m w y w o z u p rz e tw o ró w ro ś lin n y c h , a o g ó ln y to n a ż e k s p o rtu w te j d z ie d z in ie o s ią g n ą ł w s to s u n k u do odp o w ie d n ie g o o kre su u b ie g łe g o ro k u , w z ro s t o 5 3% . N a r y n k u p ra c y n a s tą p iło znaczne o ż y w ie n ie s p ow od ow a ne w z ro s te m ro b ó t in w e s ty c y jn y c h w b u d o w n ic tw ie m ie s z k a n io w y m , p rz e m y s ło w y m i k o m u n ik a c y jn y m , ja k ró w n ie ż n atę żen iem prac u p ra w o w y c h w r o ln ic tw ie .
O sta te czne ro z lic z e n ia d okonane w okresie s p ra w o z d a w c z y m przez in s ty tu c je z a tru d n ia ją c e , w z w ią z k u ze z m ia n ą s ia tk i płac o b o w ią z u ją c y c h od 1 s ty c z n ia 1949 r., s p o w o d o w a ły e fe k ty w n y w z ro s t fu n d u s z u płac w k w ie tn iu , zwiększając.
282 W I A D O M O Ś C I N A R O D O W E G O B A N K U P O L S K I E G O Nr 6
ty m sa m y m siłę n a b y w c z ą ś w ia ta p ra c y , co z k o le i w y ra z iło się w z ro s te m o b ro tó w na r y n k u to w a ro w y m .
N a o d c in k u g o s p o d a rk i p ie n ię ż n o -k re d y to w e j za n o to w a n o w k w ie tn iu b r. d a ls z y w z ro s t k re d y tó w o b ro to w y c h i ś ro d k ó w z re a liz o w a n y c h na fin a n s o w a n ie in w e s ty c ji. R ó w n ie ż d a ls z y ro z w ó j za ob serw ow an o w zakresie o p e ra c ji b ie rn y c h ,
i . P rzem ysł w ęg lo w y. W z w ią z k u z p rz e p ro w ad zo n ą re o rg a n iz a c ją n acz e ln y c h w ła d z gospo
d a rc z y c h ogłoszo no ro z p o rz ą d z e n ie R a d y M in i
s tró w z d n ia 22 k w ie tn ia (D z , U , R . P, poz, 192) u sta la ją ce zakres d z ia ła n ia m in is tr a g ó rn ic tw a i e n e rg e ty k i, do k tó re g o k o m p e te n c ji należą spra
w y p rz e m y s łu : w ę g lo w e g o , to rfo w e g o , solnego, n a fto w e g o , g azo w n iczeg o i e ne rg etyczne go oraz s p ra w y a d m in is tra c ji g ó rn ic z e j i s łu ż b y geo lo g ic z n e j,
W szczególności do za kre su d z ia ła n ia m in is tra g ó rn ic tw a i e n e rg e ty k i n a le ż y : p la n o w a n ie gos
podarcze i p o lity k a in w e s ty c ji, k ie ro w a n ie d z ia ła l
nością o d n o śn ych p rz e d s ię b io rs tw , n a d zó r nad u rz ą d z e n ia m i te c h n ic z n y m i, a rb itra ż w sp ra w a ch m a ją tk o w y c h p rz e d s ię b io rs tw , o rg a n iz o w a n ie ba
dań n a u k o w y c h o ra z s p ra w y z a tru d n ie n ia i k a d r p o d le g łe g o m u re s o rtu .
P rz e m y s ł w ę g ło w y w k w ie tn iu 1949 r, w y k o n a ł p la n w y d o b y c ia w ę g la k a m ie n n e g o w 100% osią
g a ją c o g ó łe m 5.934 ty s . t p rz y 25 d n ia c h p ra c y , W m a rc u 1949 r. p rz y 27 d n ia c h p ra c y w y d o b y cie w y n io s ło 6.401 ty s , t.
T abe la I
P ro d u k c ja w a ż n ie js z y c h a r ty k u łó w p rz e m y s łu w ę g lo w e g o (w tys. ton)
T r e ś ć m arzec
1949 r.
km ie cie ń 1949 r.
% u iy k o n . p la n u u i k w ie t n i u
1949 r .
W ę g ie l k am ien ny . . . . 6.401 5.934 101
„ b ru n a tn y . . . . B ry k ie ty z inęgla kam ień-
391 556 87
nego ... 61 51 102 K o k s ... 295 433 107
W s to s u n k u do p o p rze d n ie g o m iesiąca — w k w ie tn iu w y d o b y c ie w ę g la ka m ie n n e g o spadło, co tłu m a c z y się m n ie js z ą ilo ś c ią d n i p ra c y w m ie siącu s p ra w o z d a w c z y m , n iż w m a rc u b r. oraz nieco n iż s z y m w y k o n a n ie m m iesięcznego p la nu p ro d u k c ji p rze z 3 Z je d n o c z e n ia , a m ia n o w ic ie : K a to w ic k ie 9 8,4 % , C h o rz o w s k ie 92,0% i D o ln o śląskie 89,6% . W m ie siącu s p ra w o z d a w c z y m na
s tą p iła znaczna p o p ra w a w y d a jn o ś c i p ra c y na ro b o tn ik o -d n ió w k ę , p rz e c ię tn ie 1.273 k g d zie nn ie,
a w ię c w z ro s t w y d a jn o ś c i w y n ió s ł 25 k g na d n ió w k ę , c z y li o 2 % w p o ró w n a n iu z m arcem b r.
P la n z a ła d u n k u w ę g la na k o p a ln ia c h o sią gn ął o g ó łe m 4.547 ty s . t p rz y p la n o w a n e j w y s y łc e 4,396 ty s , t, c z y li p la n w y k o n a n o w 103,4% . N a j
lepsze r e z u lta ty o s ią g n ę ły Z je d n o c z e n ia : R y b n i
ckie, J a w o rz n ic k o -M ik o ło w s k ie i B y to m s k ie j R o z m ia ry w y d o b y c ia oraz s to p ie ń w y k o n a n ia p la n u m iesięcznego p rze z poszczególne z je d n o czenia ilu s tr u je poniższa ta b e la :
T abe la 2
W y d o b y c ie w ę g la k a m ie n n e g o w e d łu g z je d n o c z e ń (w tys. ton)
Zjednoczenie marzec
1949 r.
km ie cień 1949 r.
% w y k o n a n ia p la n u w k w ie t n i u
1949 r .
R yb nickie . . . . 635 591 105,6
Jamorzn. - M ik o lo m -
s k i e ... 620 585 103,7
D ąbrom skie . . . 757 719 103,4
G lim ic k ie . . . . 729 675 101,5
R u d z k ie ... 795 739 100,7
Z abrskie . . . . 615 568 100,1
B ytom skie . . . . 623 584 100,0
K ato m ickie . . . 675 618 98,4
Chorzom skie . . . 683 584 92,0
D o ln o ślą skie . . . 269 271 89,6
O g ó ł e m 6.401 5.934 101,1
Je ś li c h o d zi o w y d a jn o ś ć na ro b o tn ik o -d n ió w kę o s ią g n ię tą w k w ie tn iu prze z poszczególne Z je d n o cze n ia , n ajlep sze w y n ik i u z yska n o w Z je d n o cze niu K a to w ic k im — 1429 k g /d n . i C h o rz o w s k im — 1412 k g /d n ., a w d alszej k o le jn o ś c i po
p ra w ę w y d a jn o ś c i w y k a z a ły z a ło g i Z je d n o cze ń : B y to m s k ie g o i R u d z k ie g o . P la n o w a n ą w y d a jn o ś ć w k w ie tn iu n ie p rz e k ro c z y ły je d y n ie 3 Z je d n o c z e nia,
N a n arad ach w y tw ó rc z y c h Z a rz ą d u G łó w n e g o Z w , Z a w . G ó rn ik ó w p o s ta n o w io n o w y d o b y ć w b r, o gó łe m 74 m il, t w ę g la , w y k o n a ć p la n ro c z n y do d n ia 22 g ru d n ia b r „ u zyska ć do ko ń c a ro k u nad
w y ż k ę 1,5 m il, t w ę g la oraz zaoszczędzić w ra m ach a k c ji oszczędnościow ej o k o ło 9 m lrd , z ło ty c h .
2. P rzem ysł n afto w y w y k o n a ł w k w ie tn iu b r, m ie s ię c z n y p la n w y d o b y c ia ro p y n a fto w e j w io7%> g a z o lin y s u ro w e j w 110% , s m a ró w s ta ły c h w 120% , a w d z ie d z in ie o le jó w c y lin d ro w y c h i in n y c h p ro d u k tó w ra fin e r y jn y c h o s ią g n ą ł on jeszcze w y ż s z y p o zio m , p rz e k ra c z a ją c p la n po
nad 150% .
Nr 6 W I A D O M O Ś C I N A R O D O W E G O B A N K U P O L S K I E G O 283
Tabela 3
W y k o n a n ie p la n u m y tw ó rc z o ś c i w a ż n ie js z y c h p ro d u k tó w p rz e m y s łu n afto w e g o .
% in ykon ania plan u marzec
1 9 4
kiu ie c ie ń 9 r .
R o p a ... 107 107 Gaz z ie m n i!... 93 81
G azolina surow a . . . . 123 110
B e n z y n a ... 104 92 O le je c y lin d ro w e . . . . 118 159
Inne p ro d u k ty ra fin e r. . 76 151
Smary s ta łe ... 235 120
In w e s ty c je p rz e m y s ło w e w za kre sie w ie rc e ń e k s p lo a ta c y jn y c h w trz e c h naszych p rz e d s ię b io r
stw a ch p rz e m y s łu n a fto w e g o (S a no k, K ro s n o i G o rlic e ) w y n io s ły w m ie siącu s p ra w o z d a w c z y m 4.189 m d o w ie rc e ń , p sią ga jąc w y k o n a n ie p la n u w 117% .
S tan z a tru d n ie n ia w k w ie tn iu o b e jm o w a ł 13.864 p ra c o w n ik ó w ,
D o s ta w y m a te ria ło w e z im p o r tu w y n io s ły w okre sie s p ra w o z d a w c z y m t y lk o 5% o g ó łu dosta w .
W ram ach p la n u 6 -c io le tn ie g o C e n tra la P ro d u k tó w N a fto w y c h z a m ie rz a s c e n tra liz o w a ć p rze ła d u n k i m o rs k ie ro p y poch od zen ia za gran iczne go w p o rcie szcze ciń skim , 2 in w e s ty c ja m i tego ro d z a ju łą c z y się s p ra w a z a o p a try w a n ia p o ls k ic h s ta tk ó w w ropę b u n k ro w ą w p o rta c h k ra jo w y c h . D la z a o p a try w a n ia k u tr ó w m o to ro w y c h w ropę is tn ie ją obecnie c z te ry sta cje b u n k ro w e i sieć ty c h s ta c ji m u s i b yć u trz y m a n a i ro zb u d o w a n a , a by c a łk o w ic ie sprostać p o trz e b o m za o p a trze n ia ta b o ru ry b a c k ie g o .
Sieć d y s try b u c y jn a p ro d u k tó w n a fto w y c h ma w ie lk ie znaczenie n ie ty lk o d la ru c h u sam ocho
dow ego, ale ró w n ie ż i d la ro ln ic z y c h o ś ro d k ó w m a s z y n o w y c h . D o ro z p ro w a d z a n ia p ro d u k tó w n a fto w y c h po k r a ju n a le ż a ło b y ró w n ie ż w y z y s k a ć d ro g i rzeczne, g d y ż p a liw a p ły n n e n ie p o trz e b u ją s to s u n k o w o s z y b k ie g o tra n s p o rtu ale w y m a g a ją za to ta n ie g o p rz e w o z u , P o n ie w a ż że g lu g a rzecz
na d y s p o n u je n ie do sta te czną ilo ś c ią o d p o w ie d n ie go ta b o ru , ro z b u d o w a rzecznej f l o t y l li c y s te rn je s t sp ra w ą p iln ą .
3. P rzem y sł energetyczny. — O k o ło 90%
e n e rg ii e le k try c z n e j p ro d u k o w a n e j w Polsce p rz y pada na e le k tro w n ie cieplne, a z a le d w ie 10% po
ch o d zi z e le k tro w n i w o d n y c h , co w y n ik a m , in.
z u k ła d u w a ru n k ó w to p o g ra fic z n y c h k r a ju , P o l
ska na o g ó ł je s t k ra je m n iz in n y m a g ó ry są s k u
pio ne u p o łu d n io w y c h g ra n ic p a ń s tw a i n ie leżą w p o b liż u w ię k s z y c h o b sza ró w w o d n y c h ,
W k w ie tn iu 1949 r. C e n tra ln y Z a rz ą d E n e rg e t y k i p rz e ją ł w a d m in is tra c ję ró w n ie ż w iększe e le k tro w n ie k o m u n a ln e (po na d 500 M W h ) w c r bec czego n o rm a ln y sezonow y spadek p ro d u k c ji e n e rg ii nie z o s ta ł za znaczony, g d y ż do p ro d u k c ji z a k ła d ó w d a w n y c h dodano w m ie siącu s p ra w o z d a w c z y m p ro d u k c ję z a k ła d ó w n o w o o b ję ty c h . R o z p a tru ją c p oniższą tabelę n a le ż y m ie ć na u w a dze, że dane p ro d u k c y jn e za p ie rw sze 3 m iesiące b r, n ie są c a łk o w ic ie p o ró w n y w a ln e z o s ią g n ię c ia m i w k w ie tn iu br.
T abe la 4
P ro d u k c ja e n e r g ii e le k try c z n e j.
(zakłady po dległe CZE)
Rok Planoinano W ykona no $ in ykon ania
i m iesiąc tu M W h plan u
1949 r.
I 371.719 371.644 100
11 342.336 345.375 100
III 365.103 371.788 102
IV 371.930 372.021 a) 100
a) — dane p ro w iz o ry c z n e .
N a o d b y te j k ra jo w e j n arad zie e n e rg e ty c z n e j p o s ta n o w io n o u m a so w ić w s p ó łz a w o d n ic tw o i ra
c jo n a liz a c ję p ra c y , osiągnąć skróce nie re m o n tó w m aszyn i u rzą dze ń, z m n ie js z y ć z u ż y c ie w ę g la i o b n iż y ć s tr a ty sieciow e. O szczędności w ro k u b ie żącym , u zyskan e w o m a w ia n y m zakresie m a ją w y n ie ś ć 1.874 m il. zł.
R ozp oczę ta w a lk a z m a rn o tra w s tw e m e n e rg ii e le k try c z n e j polega g łó w n ie na w ła ś c iw y m k ie ro w a n iu w y m ia n y z b ęd nych lu b n ie d o cią żo n ych urzą dze ń e n e rg e ty c z n y c h celem u z y s k a n ia m a k s i
m u m k o rz y ś c i e k s p lo a ta c y jn y c h .
E le k tr y fik a c ja k r a ju c z y n i dalsze w y b itn e postę
p y, N a is tn ie ją c y c h w Polsce 40.600 g ro m a d w ie j
s k ic h do ko ńca 1948 r, zo s ta ło z e le k try fik o w a n e 10.000 c z y li o k o ło 2 5 % . D o końca p la n u sześcio
le tn ie g o ( c z y li do ko ńca 1955 r .) m a b y ć z e le k try fik o w a n e dalsze 11,000 g ro m a d , c z y li do tego czasu p o ło w a w s i będzie z e le k try fik o w a n a . Już obecnie n ie k tó re p o w ia ty są z e le k try fik o w a n e w 85— IO0 % .
D o za kre su e n e rg e ty k i n a le ż y ró w n ie ż g a z o w n ic tw o . R o z ró ż n ia m y 3 ty p y z a k ła d ó w p ro d u k u ją c y c h g a z : g a z o w n ie m ie js k ie , k o k s o w n ie i k o p a ln ie g azu ziem nego. Po z a k o ń c z e n iu w o jn y P o l
ska o b ję ła 261 p rz e w a ż n ie z d e w a s to w a n y c h ga z o w n i, z k tó ry c h w k o ń c u 1948 r, b y ło 190 u ru c h o m io n y c h . P rze d w o jn ą 103 g a zo w n ie p ro d u k o w a ły o k o ło 150 m il, m 3 gazu, W ro k u u b ie g ły m
Nr 6
284 W I A D O M O Ś C I N A R O D O W E G O B A N K U P O L S K I E G O
g a zo w n ie d o s ta rc z y ły o k o ło 290 m il. m 3, a w ro k u b ie żą cym p la n u je się p ro d u k c ję 348 m il. m 3.
Ilo ś ć k o k s o w n i p rz e m y s łu e nergetycznego obecnie w y n o s i 21 z a k ła d ó w (p rz e d w o jn ą — 9 ), a ilość ro z p ro w a d z o n e g o gazu k o k s o w n ic z e g o w ub. ro k u w y n io s ła p rze szło 300 m il, m 3. N a d w y ż k o w y gaz k o k s o w n ic z y p rz e s y ła n y je s t gazocią
g a m i o d łu g o ś c i 550 k m bądź bezp ośred nio do w ie lk ic h o d b io rc ó w , bądź też zasila m ia s ta p o ło żone w p o b liż u sieci gazo cią gó w .
K o p a ln ie gazu ziem nego d o s ta rc z a ły przed w o j
ną o k o ło 460 m il, m 3 gazu. Sieć g azo cią g ó w da
le k o s ię ż n y c h gazu ziem nego w y n o s i obecnie o k o ło 900 k m p rz e w a ż n ie na p o łu d n io w y m obszarze naszego k ra ju . Z gazu ziem nego k o rz y s ta g łó w n ie p rz e m y s ł h u tn ic z y , m e ta lo w y i c e ra m ic z n y oraz częściow o m ia sta .
P ro je k to w a n e połączenie sieci gazu ziem nego z siecią gazu k o k s o w n ic z e g o p rz y c z y n i się do po w s ta n ia p o ls k ie j „ s z y n y “ p o łu d n io w e j, k tó ra sta
nie się p o d staw ą do ro z b u d o w y te re n o w e j sieci g azo w e j w p rz y le g a ją c y c h m ia sta ch i d o s ta rc z y ta n ie g o ź ró d ła e n e rg ii d la m ie js c o w e g o p rz e m y słu oraz g o s p o d a rs tw d o m o w y c h .
W ram ach w s p o m n ia n e j o rg a n iz a c ji w ła d z na cz e ln y c h ro z p o rz ą d z e n ie m R a d y M in is tr ó w z d nia 22 k w ie tn ia 1949 r, p o w o ła n o do ż y c ia M in is te r s tw o P rz e m y s łu C iężkieg o, D o zakresu je g o d z ia ła n ia należą s p ra w y p rz e m y s łu h u tn ic z e g o , m e
ta lo w e g o , e le k tro te c h n ic z n e g o , s p ra w y n ad zoru nad k o tła m i, d ź w ig a m i i z b io rn ik a m i pod c i
śn ie nie m oraz s p ra w y o b ro tu i g o sp o d a ro w a n ia że la stw em , d ru z g ie m ż e liw n y m , że la s tw e m że
liw n y m oraz zło m e m m e ta li.
W za kre sie p o w y ż s z y c h g a łę z i p rz e m y s ło w y c h m in is te rs tw u p od le g a ją m ię d z y in n y m i s p ra w y zw iąza ne z p la n o w a n ie m g o sp o d a rczym oraz po lit y k ą in w e s ty c ji. M in is te r s tw o n a d z o ru je u rz ą d zen ia te chn iczne , k ie ru je d zia ła ln o ś c ią p o d le g ły c h p rz e d s ię b io rs tw p a ń s tw o w y c h , p a ń s tw o w o - s p ó łd z ie lc z y c h oraz p o z o s ta ją c y c h pod zarządem p a ń s tw o w y m ,
4. Przem ysł h u tn iczy w y k o n a ł w k w ie tn iu , w e d łu g d an ych p ro w iz o ry c z n y c h , p la n p ro d u k c ji
n a s tę p u ją c o :
Tabela 5
Nazwa a rty k u łu Procent w y k o n a n ia plan u
m a rz e c 1949 r. k u iie c ie ń 1949 r .
K o k s ... 110 111 S u ró w k a ... 103 109 Stal s u ro w a ... 105 105
W y ro b y w a lcow an e . 103 101
W y ro b y kute i prasow ane 109 111
N a le ż y p o d k re ś lić z a ró w n o p rz e k ra c z a n ie p la n ó w m ie sięczn ych przez p rz e m y s ł h u tn ic z y ja k i s ta ły w z ro s t ilo ś c io w y je g o p ro d u k c ji. R o z w ó j te j o s ta tn ie j o b ra z u je o s ią g n ię ty w z ro s t w y t w ó r czości w k w ie tn iu 1949 r. w p o ró w n a n iu do k w ie tn ia u b r. W o kre sie ty m p ro d u k c ja s u ró w k i w z ro r sła o 12% , s ta li o 11% , a w y ro b ó w w a lc o w a n y c h 0 9 % .
W o kre sie s p ra w o z d a w c z y m u ru c h o m io n o n o w y w ie lk i piec w h ucie F lo r ia n o w y d a jn o ś c i su
r ó w k i m a rte n o w s k ie j 300 t na dobę.
Stan z a tru d n ie n ia na d zie ń 1, I V , 49 r, w y n o s ił 144.094 osoby w czym p ra c o w n ik ó w p ro d u k c y jn y c h 131.507 z czego 116.575 fiz y c z n y c h 1 [4.932 u m y s ło w y c h .
P ro d u k c ja Z je d n o c z o n y c h Z a k ła d ó w M e ta li N ie ż e la z n y c h k s z ta łto w a ła się w m iesiącu sp ra w o z d a w c z y m ja k n a s tę p u je :
Procent w yko na nia plan u (dane pro w izo ryczn e )
marzex k w ie c ie ń 1949 r. 1949 r.
C y n k ... . . 111 109
Siarka elem entow a . . 108 105
O łó w ... 108
Kwas sia rkow y . . 113 114
W z r o s t p ro d u k c ji w k w ie tn iu w y s tę p o w a ł p ra w ie ró w n o m ie rn ie w e w s z y s tk ic h g ałęziach p ro d u k c ji Z Z M N z p ew ną p rze w a g ą po s tro n ie za
k ła d ó w h u tn ic z y c h i g ó rn ic z y c h .
Z a k ła d y g ó rn ic z e p o d n io s ły w y d a jn o ś ć z a ró w no w o d b u d o w ie g ó rn ic z e j ja k i p rz y m e ch an icz
nej p rze ró bce u ro b k u . R en to w n o ś ć ty c h z a k ła d ó w u le g ła p op ra w ie .
5. P rzem ysł m etalo w y p rz e k ro c z y ł w k w ie tn iu p la no w an ą p ro d u k c ję m iesięczną p ra w ie w e w s z y s tk ic h d zie d zin a ch w y tw ó rc z o ś c i, O b ra z u je to nam ta be la 6,
Tabela 6
P ro d u k c ja w a ż n ie js z y c h w y ro b ó w z a k ła d ó w C e n tra ln e g o Z a rz ą d u P rz e m y s łu M e ta lo w e g o
(dane pro w izo ryczne )
W yszczegó ln ien ie
W y k o n a n o s z tu k % w y k o n a n ia p la n u u; k w ie t n iu
1949 r . i l m a r c u
1949 r .
i d k in ie tn iu 1949 r .
O b ra b ia rk i do m e ta li
i drzew a ogółem . . . 386 356 87
W agony osobowe . . . . 18 20 118
W ę g la r k i... 824 1.499 105 M o t o c y k l e ... .... 314 471 150 Maszyny ro ln ic z e . . . . 32.253 41.902 144 L i n y ... 638 636 105 M aszyny w łó k ie n n ic z e (w t) 420 369 91 Krosna ... 42 43 100 G ło w ic e E ic k h o ffa . . . . 5 6 75
Nr fa W I A D O M O Ś C I N A R Ó D O W E G O B A N K U P O L S K I E G O 285
N a le ż y p o d k re ś lić o sią gn ięcia p rz e m y s łu m e
ta lo w e g o w d z ie d z in ie p ro d u k c ji m aszyn r o ln i
czych, W z r o s t i p rze kro cze n ie p la n u na ty m od c in k u je s t szczególnie w ażne, g d y ż następująca s to p n io w o p rz e b u d o w a s tr u k t u r y społeczno - go spodarczej w s i p o ls k ie j i zw iąza ne z ty m z w ię k szenie m e c h a n iz a c ji p ra c y na w s i je s t m o ż liw e je d y n ie d z ię k i w z ro s to w i p ro d u k c ji m aszyn r o ln i
czych.
N ie w y k o n a n ie p la n u w k ilk u p o z y c ja c h b y ło sp ow odow ane p rz e jś c io w y m i tru d n o ś c ia m i su
ro w c o w y m i i m a s z y n o w y m i. O g ó ln ie n a to m ia s t p ro d u k c ja k s z ta łto w a ła się p o m y ś ln ie , a poszcze
g ó ln e bra nże p rz e m y s łu n ie ty lk o p la n w y k o n a ły ale go n a w e t p rz e k ro c z y ły .
Tabela 7
W y k o n a n ie p la n u p ro d u k c ji w k w ie t n iu 1949 r.
w e d łu g p io n ó w b ra n ż o w y c h (uj tys. z ł w g cen z 1937 r.)
. P r z e m y s ł Plan W y k o
nanie %
1. O b ra b ia rk o w y . . . . 5.481,8 5.286,5 96,4 2. N a rzęd ziow y . . . . 4.585,5 5.192,7 113,2 3. A rt. Ś cie rnych . . . . 859,7 1.189,7 138,3 4. Prec. i O ptyczny . . 1.915,1 2.103,4 109,8 5. Maszyn Roln. i M łyńsk. 4.239,2 4.723,1 111,4 6. Tab. i Sprz. Kol. . . 28.389,3 31.039,0 109,3 7. M o to ry z a c y jn y . . . . 8.609,1 9.456,8 109,8 8. M aszynow y . . . 6.183,9 7.290,3 117,9 9. O d le w n ic z y ... 9.792,9 11.185,6 113,5 10. W y r. z Blachy . . . 6.513,1 6.869,8 105,5 11. W y r. z D ru tu i Części
K u t... 10.894,5 12.204,0 112,0 12. M e b li S talo w ych . . . 1.272,1 1.366,4 107,4 13. K o t l a r s k i ... 7.856,9 8.906,0 113,3 14. W łó k ie n n ic z y . . . . 2.581,9 3.016,1 116,8 15. R ó ż n e ... 3.336,7 3.815,0 114,3 102.511,7 113.642,5 110,8
6. P rzem ysł elektrotechniczny w y k o n a ł w k w ie tn iu ilo ś c io w y p la n w y tw ó rc z o ś c i w 105% , p ro d u k u ją c o gó łe m 5.019 to n w y ro b ó w .
O s ią g n ię c ia w y tw ó rcze pesz cze gó ln ych b ranż b y ły n a stę p u ją ce :
P lanowano
Oj
W y kona no 10w yko n planu w tonacli
Branża m aszynowa . . . 689 766 111
,, aparatów . . . . 473 551 116
„ k a b lo w o -ch e m icz. 3.454 3.555 103
„ te le k o m u n . . . . 158 147 93
W s z y s tk ie w ię c bra nże — z w y ją tk ie m te le k o m u n ik a c y jn e j (tru d n o ś c i m a te ria ło w e ) — plan znacznie p rz e k ro c z y ły . N a le ż y to p rz y p is a ć p rze de w s z y s tk im c ią g łe m u w z ro s to w i w s p ó łz a w o d
n ic tw a p ra c y oraz z o b o w ią z a n io m z a łó g p ra c o w n ic z y c h w ram ach cz y n u i-s z o m ajow e go .
R o z w ó j je d n a k p rz e m y s łu e le k tro te c h n ic z n e g o o b ra z u je n a jle p ie j p o ró w n a n ie z p ro d u k c ją bieżą
cą a n a lo g ic z n y c h lic z b z k w ie tn ia ub, r.
P rodukcja % w zro stu p ro - w k w ie tn . 1948 r. d u k c ji w r. bież.
w tonach
Branża m aszyn... 487 63,5
„ a p a r a t o wa . . . . 352 63,8
„ k a b lo w o -c h e m .. . 2.962 83,3 T a b e la 8 o b ra z u je p ro d u k c ję p rz e m y s łu e le k
tro te c h n ic z n e g o w n a jw a ż n ie js z y c h a s o rty m e n tach.
T abe la 8
P ro d u k c ja p rz e m y s łu e le k tro te c h n ic z n e g o (dane pro w izo ryczn e )
W yszczegó ln ien ie Jedn.
m iary
m a rz e c 1949 r .
k u iie c ie ń 1949 r .
%w y k o n a n ia p la n u u i k w i e t n i u
1949 r.
M aszyny w iru ją c e . . . . sztuk 3.262 3.726 117 T ra n sfo rm a to ry . . . . . „ 328 550 L ic z n ik i i zegary elektr. „ 15.830 16.381 103 Baterie i o g niw a . . . . ton 98 60 107 Ż a ró w k i o ś w ie tle n io w e . 1000 szt. 2.423 2.249 109 A paraty tele foniczne . . sztuk 3.835 2.015 40 O d b io r n ik i ... »> 8.360 3.800 190
7. P rzem ysł chemiczny. W y k o n a n ie p la nu p ro d u k c y jn e g o p rz e m y s łu chem icznego w k w ie t
n iu b r. k s z ta łto w a ło się p o m y ś ln ie w e w s z y s tk ic h p o z y c ja c h . O b ra z u je to zam ieszczona tabela 9.
Tabela 9
P ro d u k c ja w a ż n ie js z y c h a r ty k u łó w C e n tra ln e g o Z a rz ą d u P rz e m y s łu C h em ic zn e g o
(Dane p ro w izo ryczn e w tonach)
W yszczegó ln ien ie Ilo ś ć w ykonana
u> m a r c u 1w k u iie tn iu 19d9 r . i 1949 r.
% u iy k o n a - n ia p la n u in k w ie t n i u
1949 r.
Kwas solny w prze liczę -
n iu na 100% -“ IP- • • • 461 575 150
Soda s u r o w a ... 17.028 17.879 108 ,, kalcyno w an a . . . 10.461 10.864 122
„ kaustyczna . . . . 4.380 4.625 102
K a rb id ... 12.902 11.258 94 A z o t n ia k ... 14.100 12.770 102
S uperfosfat . . . 33.291 25.884 101
Sm oła s u ro w a ... 2.337 2.324 116
J a k w y n ik a z ta b e li 9 w e w sz y s tk ic h g łó w n y c h d z ie d zin a ch p ro d u k c ji p rz e m y s łu chem icznego p la n z o s ta ł p rz e k ro c z o n y . O d n o s i się to w p ie rw sz y m rzęd zie do k w a s u solnego, k tó re g o pla n p ro d u k c ji w y k o n a n o w 15°%» p ro d u k u ją c o 114
286 W I A D O M O Ś C I N A R O D O W E G O B A N K U P O L S K I E G O Nr 6
to n w ię c e j n iż w u b ie g ły m m iesiącu. W z r o s t ilo ś c io w y p ro d u k c ji w p o z o s ta ły c h a so rty m e n ta c h b y ł ró w n ie ż zn aczn y. N a le ż y p o d k re ś lić stałe p rz e k ra c z a n ie p la n u p ro d u k c ji n a w o z ó w sz tu c z n ych , ja k s u p e rfo s fa tu i a z o tn ia k u , a rty k u łó w szczególnie w a ż n y c h d la p ro d u k c ji ro ln e j,
W z w ią z k u ze s ta ły m w z ro s te m w y tw ó rc z o ś c i oraz celem lepszego, ro z p ro w a d z e n ia m asy to w a ro w e j c h e m ik a lió w zo stan ie p rze p ro w a d z o n a re o rg a n iz a c ja sieci sp rze da ży te re n o w e j C e n tra li H a n d lo w e j P rz e m y s łu C hem icznego pod ką te m s k ró ce n ia d ró g o bieg u to w a ru , a przez to z m n ie j
szenia k o s z tó w h a n d lo w y c h ,
W ra m a ch re o rg a n iz a c ji w ła d z n acze ln ych ro z p orząd zen iem R a d y M in is tr ó w z d n ia 4 k w ie tn ia 1949 r. p o w o ła n o d o ż y c ia M in is te rs tw o P rz e m y s łu L e k k ie g o ,
D o zakresu je g o d z ia ła n ia należą s p ra w y p rze m y s łu w łó k ie n n ic z e g o ,odzieżow ego, skórzanego, d rze w n e go , zapałczanego, p ap ie rn icze g o , m in e ra ln e g o i p o lig ra fic z n e g o , s p ra w y p a ń s tw o w e g o p rz e m y s łu m ie js c o w e g o , g o s p o d a rk i o d p a d k a m i u ż y tk o w y m i, s p ra w y p rz e m y s łu a rty s ty c z n e g o ,
W za kre sie ty c h g a łę z i p rz e m y s łu m in is te r
s tw u p o d le g a ją m ię d z y in n y m i s p ra w y zw iązane z -p la n o w a n ie m g o sp o d a rczym oraz p o lity k ą in w e s ty c ji. M in is te r s tw o n a d z o ru je u rz ą d z e n ia te chniczne, k ie ru je d z ia ła ln o ś c ią p o d le g ły c h p rze d s ię b io rs tw p a ń s tw o w y c h , p a ń s tw o w o -s p ó łd z ie l
czych oraz p ozo s ta ją c y c h pod zarządem p a ń s tw o w y m .
8. P rzem ysł w łókienniczy. W y k o n a n ie p la n u w p oszcze gó ln ych b ra nża ch p rz e m y s łu w łó k ie n niczego p rz e d s ta w ia się n a s tę p u ją c o :
Przem ysł ba w e łn ia n y 100,2%
„ m ełnia ny 100,0%
„ w łó k ie n ły k o m y c h 109,3%
„ jedm abn.-galant. 103,3%
„ dziem ia rski 106,9%
„ m łó k ie n sztuczn. 103,9%
„ art. i tk a n in techn. 106,5%
Roszarnie ln u i k o n o p i 103,2%
Ł ą c z n ie w a rto ś c io w y p la n p ro d u k c ji p rz e m y słu w łó k ie n n ic z e g o w y k o n a n y z o s ta ł w k w ie tn iu 1949 r. w 102,2% o w a rto ś c i, w cenach n ie z m ie n io n y c h (z 1937 r .) 205.536 ty s . zł.
O b n iż e n ie się w y k o n a n ia p la n u w a rto ś c io w e g o p ro d u k c ji o 6 % w s to s u n k u do m arca n a s tą p iło na s k u te k p o d w y ż s z e n ia p la n u p ro d u k c ji w lic z bach b e z w z g lę d n y c h , p rz y je d n o cze sn ym w z m o że n iu w a lk i o ja k o ś ć p ro d u k c ji. W w y n ik u te j a k c ji w z ró s ł p ra w ie w e w s z y s tk ic h a rty k u ła c h
p ro c e n t I g a tu n k u — np, w tk a n in a c h je d w a b n y c h o 1,3% , w plu szach o 1,6% , w tk a n in a c h w e łn ia n y c h o 1,9% .
W y k o n a n ie p la n u p ro d u k c ji w p oszczególnych b ranżach k s z ta łto w a ło się n a s tę p u ją c o :
Tabela 10
P ro d u k c ja w a ż n ie js z y c h a rty k u łó w p rz e m y s łu w łó k ie n n ic z e g o
(dane pro w iz o ry c z n e ) Rodzaj p rze m ysłu
i a rty k u ł
Jedn.
m ia ry
I l o ś ć u jy p r o d u k o ir a n a% u iy k o n a n ia p la n u
ui k u ie t n iu 1949 r . u> m a rc u
1949 r .
u i k u ń e tn iu 1949 r.
B a m e łn ian y:
przędza cienkoprzęd. ton 390 338 101.
„ odpadkoroa »» 931 811 100
tk a n in y ba m ełnia ne . tys. m 32.583 32.219 100 W e łn ia n y :
przędza zgrzebna. . ton 2.165 99
„ czesankoma
„
924 850 107tk a n in y w e łn ia n e . . tys. m 4.104 3.833 101 W łó k ie n łyk o m ych :
tk a n in y ln ia n e . . .
„
3.182 3.059 104„ ju to w e . .
,,
332 207 126W łó k ie n sztu czn yc h
w łó k n a cięte . . . ton 987 1.014 104
przędza »Artex« . .
„
38 42 101S tan z a tru d n ie n ia w z ró s ł w o kre sie s p ra w o z d a w c z y m o 1917 osób i w y n o s ił na d zie ń 30. I V . . 1949 r, 310.286 p ra c o w n ik ó w , z czego p ra c o w n i
k ó w fiz y c z n y c h 282.499 i u m y s ło w y c h 27,787.
Ilo ś ć c z y n n y c h p rz e d s ię b io rs tw na s k u te k p rze p ro w a d z o n e j k o m a s a c ji z m n ie js z y ła się o 10, do lic z b y 209.
W z a o p a trz e n iu w su ro w ce w ię k s z y c h zm ia n n ie za no tow a no . Z a p o trz e b o w a n ie na w e łn ę zo
sta ło zaspo kojon e w 100%, a na o d c in k u w e łn y czesankow ej za p o trz e b o w a n ie p o k r y to z dużą nad
w y ż k ą . P ew ne b ra k i o dczu w a no n a to m ia s t w d z ie d z in ie b a w e łn y d łu g o w łó k n is te j, a z a r ty k u łó w te c h n ic z n y c h ig ie ł d z ie w ia rs k ic h .
9. Przem ysł odzieżow y. P ro c e n to w e w y k o nanie p la n u p rz e m y s łu odzieżo w eg o p rz e d s ta w ia się w m iesiącu s p ra w o z d a w c z y m n a s tę p u ją c o :
Przem ysł k o n fe k c y jn y państm om y — 107,4%
„ „ prym a tn y — 66,6%
„ gu zika rski — 118,0%
„ kapeluszniczy — 97,6%
O g ó ln ie p la n p ro d u k c ji w y k o n a n o w 100,6% , P la n o w a n a w a rto ś ć p ro d u k c ji w e d łu g cen n ie z m ie n n y c h (z 1937 r .) w y n o s iła z ł 22.311,000, w y k o n a n a — z ł 22,443,000. W s to s u n k u do u b ie g łeg o m iesiąca n a s tą p iła dalsza p o p ra w a w y k o n a n ia p la n u p ro d u k c ji w w y n ik u sta łeg o zw ię k s z a n ia w y d a jn o ś c i p ra c y . W s to s u n k u do m arca b r.
w y k o n a n ie p la n u w z ro s ło o 2 ,6 % ,S tan c z y n n y c h
W I A D O M O Ś C I N A R O D O W E G O B A N K U P O L S K I E G O 28?
z a k ła d ó w ja k ró w n ie ż stan u ru c h o m ie n ia m a
szyn n ie u le g ł zm ia nie . Stan z a tru d n ie n ia w y n o s ił na u ltim o k w ie tn ia o gó łe m 42.927 p ra c o w n i
k ó w z czego 38.842 fiz y c z n y c h i 4.085 u m y s ło r w y c h , o b n iż y ł się w ię c o 317 osób.
Z a o p a trz e n ie d z ia ła ło na o g ó ł s p ra w n ie ; pew ne tru d n o ś c i o d c z u w a ł p rz e m y s ł g u z ik a rs k i z p o w o d u b ra k u ta śm s ta lo w y c h do p ro d u k c ji g u z ik ó w .
10. P rzem ysł skórzany. W y k o n a n ie p la n u w p o szcze gó ln ych d zia ła ch p ro d u k c ji p rz e m y s łu skórzanego p rz e d s ta w ia się n a s tę p u ją c o :
Przem ysł garbarski 109,8$
„ o b u w io w y 107,1$
„ w yrob.skórz. 86,0$
,, fu trz a rs k i 121,0$
„ b ia ło s k ó rn ic z o -rę k a w jc z n ic z y 126,5$
„ prod. pom ocn. 121,8$
Ł ą c z n ie p la n p ro d u k c ji p rz e m y s łu skórzanego w k w ie tn iu 1949 r. w y k o n a n y z o s ta ł w 106,9% , a w a rto ś ć p ro d u k c ji w e d łu g cen z 1937 r > w y n io sła z ł 25.049.000. W y n ik i p ro d u k c ji w poszczegól
n y c h d zia ła ch p rz e m y s łu skórzanego b y ły nastę
p u ją ce :
a p la n z o s ta ł w y k o n a n y w 116% (399 t)> N a le ż y p o d k re ś lić stałe rozp o w s z e c h n ia n ie się ściągania s k ó r ś w iń s k ic h , co w ła ś n ie zw ię k s z a ra c jo n a ln e w y k o rz y s ta n ie tego su ro w ca .
D o s ta w y do g a rb a rn i s k ó r re g la m e n to w a n y c h i n ie re g la m e n to w a n y c h , łą czn ie ze ś w iń s k im i a bez fu te rk o w y c h , w y n io s ły w k w ie tn iu 1949 r - 4.137 to n w a g i z ie lo n e j. Z a o p a trz e n ie g a rb a rn i p rze b ie g a ło na o g ó ł p la n o w o , a o dczu w a no b ra k i je d y n ie w skó ra ch p aso w ych .
P la n za o p a trz e n ia p rz e m y s łu skórzanego w c h e m ik a lia z o s ta ł z re a liz o w a n y , poza tru d n o ś c ia m i w d o s ta w ie fa rb k ry ją c y c h i k re d y m ie lo n e j, w 100% . O d czu w a n o t y lk o pew ne b ra k i w d z ie d z in ie okuć do g a la n te rii oraz w z a o p a trz e n iu za
k ła d ó w o b u w io w y c h w n ic i ln ia n e i p asm an te rię.
I m p o r t s k ó r s u ro w y c h w k w ie tn iu b r. w y n ió s ł 1.241 t. Poza ty m nadeszła ró w n ie ż p a rtia skó r ja g n ię c y c h z B u łg a rii w ilo ś c i 38,850 s z tu k , w a g i 18.690 k g , z prze zna czen iem na u s z la che tn ie n ie . E k s p o rto w a n o w ty m czasie 20.000 s z tu k s k ó r cielę cych.
S tan z a tru d n ie n ia w z ró s ł, w s to s u n k u do o k re su' p op rze d n ie g o , o 503 osoby i w y n ió s ł 20.793
Tabela u P ro d u k c ja w a ż n ie js z y c h a rty k u łó w p rz e m y s łu skórzanego (dane pro w izo ryczne )
Jedn.
m ia ry
I l o ś ć w y k 0 n a n a $ w yko na nia pla n u w k w ie tn iu
1949 r.
A r t y k u ł ui m arcu
1949 r.
w k w ie tn iu 1949 r.
P ro d u k c ja g arb arska
ogółem tu p rz e lic z .n a skóry surom e t 3.801,7 3.980,7 116,4
P ro d u k c ja w a ż n ie js z y c h g a tu n k ó w skór:
1.060,8 110,8
p o d e s z w o w y c h ... • t 1.081,4
ju c h to w y c h ... t 74,1 75,6 141,6
t e c h n ic z n y c h ... t 22,2 24,0 141,3
b la n k o w y c h ... t 21,1 26,3 131,6
w ie rz c h n ic h ... tys. m 2 119,1 111,8 86,6 P ro d u k c ja o b u w ia
108,7 o g ó łe m ... tys. par 926,5 839,4
w tym skórza ne... It 606,6 586,6 109,9
P ro d u k c ja a rty k . te c h n ic z n y c h t 44,4 38,9 117,0
„ c h e m ik a lió w i garbnika t 73,5
1
79,9 126,8
Z b ió rk a s k ó r s u ro w y c h w k w ie tn iu w y n io s ła 1917 to n , co s ta n o w i 110% w y k o n a n ia p la nu Z b ió rk a s k ó r b y d lę c y c h i k o ń s k ic h u trz y m a ła się na p rz e w id y w a n y m p oziom ie, p rz y cz y m w skó ra ch cielę cych p rz e w y ż s z y ła n a w e t o c z e k iw a ną z w y ż k ę sezonową,
W z b ió rc e s k ó r ś w iń s k ic h n a s tą p iła z w y ż k a w s to s u n k u do m ie siąca p o p rze d n ie g o o i3% >
p ra c o w n ik ó w , z czego 18.521 fiz y c z n y c h i 2.272 u m y s ło w y c h . S tan c z y n n y c h z a k ła d ó w (96) nie u le g ł zm ia nie ,
ix . P rzem ysł drzew n y p o d le g ły C Z P D w y k o n a ł p la n p ro d u k c ji w k w ie tn iu b r. w 126% . W a rto ś ć p ro d u k c ji, w g cen z 1937 r, w y n io s ła 13,9 m il. z ł, u trz y m u ją c się w te n sposób na po,- z io m ie ub. m iesiąca.
288 W I A D O M O Ś C I N A R O D O W E G O B A N K U P O L S K I E G O Ńr 6
Tabela 12
W a rto ś ć p ro d u k c ji C e n tra ln e g o Z a rz ą d u P rze m y s łu D rze u m e g o w e d łu g z je d n o c z e ń
(w tys. zł w e dłu g cen z 1937 r.)
Z jednoczenie m a rz e c 1949 r. k m ie c ie ń 1949 r .
D o ln o ś lą s k ie ... 2.379 2.111
K rakow sko-śląskie . . 1.730 1.661
M e b li g iętych . . . . 1.110 1.044
Z a c h o d n ie ... 2.747 2.014 C e n t r a ln e ... 1.271 1.301 P o m o rs k ie ... 2.763 3.582 M a z u r s k ie ... 1.818 1.481 Z a m o js k ie ... 214 232 B y d g o s k ie ... 561 483
T abe la 13
P ro d u k c ja w a ż n ie js z y c h a r ty k u łó w p a ń stw o w eg o p rz e m y s łu d rz e w n e g o w k w ie t n iu 1949 r.
W yszczegó ln ien ie Jedn.
m ia ry
P ro d u k cja
%uiyk. planu miesięczn.
S ortym enty tarte: m 3 1 9 .9 0 9 10 9
a) deski m ię k k ie . . . ,, 1 2 .6 9 7 b) „ tw a rd e . . . . „ 4 .8 9 2 c) in ne sortym . tarte . „ 2 .3 2 0
Skrzynie: szt. 3 5 9 .6 8 5 1 6 0
a) skrzynie grubościen. „ 2 1 .0 1 9 •
b) ,, cienkościen. „ 3 3 8 .6 6 6 .
M eble gięte: „ 7 6 .1 1 5 1 0 8
k r z e s ła ... „ 6 3 .2 0 7 fo te le ... ,, 3 .4 3 3 . in ne w y ro b y g ię te . . „ 9 .4 8 5 •
Beczki: ,, 3 3 .7 6 2 168
a) beczki do p ły n ó w . ,, 4 .1 2 9 b) „ do c ia ł stałych „ 2 9 .6 3 3
S k le jk i i p ły ty stola rskie m 3 2 .5 6 0 119
N a uw agę z a s łu g u je znaczne p rze kro cze n ie p la n u p ro d u k c ji beczek, a m ia n o w ic ie o 15.725 s z tu k w ię c e j, n iż w m ie siącu p o p rz e d n im oraz zw ię ksze n ie ponad p la n p ro d u k c ji m e b li g ię ty c h i desek s to la rs k ic h .
N a jw a ż n ie js z y m p ro d u c e n te m u s z la c h e tn io n y c h w y ro b ó w d rz e w n y c h je s t C Z P D , k tó re g o p ro d u k c ja s ta n o w i o k o ło 4 0% k ra jo w e j w y t w ó r czości, U d z ia ł p o z o s ta ły c h p io n ó w o rg a n iz a c y j
n y c h w p ro d u k c ji u s z la c h e tn io n y c h w y ro b ó w p rz e m y s łu d rze w n e g o p rz e d s ta w ia się nastę pu ją c o : M in . L e ś n ic tw a 12% , D ep. P rz e m y s łu M ie js c o w e g o 10% , p ro d u k c ja p o d le g ła in n y m re s o rto m p a ń s tw o w y m 3 % , podczas g d y z a k ła d y sp ółdzie lcze i p ry w a tn e p ro d u k u ją 35% .
Z asa dn iczą p ro d u k c ją z a k ła d ó w p o d le g ły c h C Z P D są a s o rty m e n ty m eb lo w e (o k , 45% c a ł
k o w ite j p ro d u k c ji) oraz s k le jk i i s to la rk a b u d o w la n a (o k , 2 5 % ).
W d z ie d z in ie z b y tu C e n tra la H a n d lo w a P rz e m y s łu D rz e w n e g o w y k o n a ła w I k w a rta le pla n osiągając 1,277,445.000 z ł o b ro tu . N a jw ię k s z e p rze kro cze n ie p la n u — o 26% pod w z g lę d e m w y s o k o ś c i o b ro tu u z y s k a ły o d d z ia ły lu b e ls k i i k ra k o w s k i, W za ku p ie m e b li w sp rze da ży ra ta ln e j u d z ia ł p ra c o w n ik ó w fiz y c z n y c h w y n o s i po
nad 40% co je s t dow od em p o m yśln e g o re z u lta tu a k c ji z a o p a trz e n ia ś w ia ta p ra c y w s p rz ę t d om o w y na d o g o d n y c h w a ru n k a c h p ła tn o ś c i,
Z a p la n o w a n y o b ró t C H P D na b r. w y n ie s ie ok. 8 m lrd . zł, c z y li d w u k ro tn ie w ię ce j od k w o ty p la n o w a n e j na 1948 r. R ó w n ie ż sieć p u n k tó w sp rzedaży w y ro b ó w tego p rz e m y s łu z w ię k s z y się wT b r. o. now e 32 sklep y.
12. P rzem ysł papierniczy. O s ią g n ię cia p ro d u k c y jn e p rz e m y s łu p a p ie rn icze g o w okresie s p ra w o z d a w c z y m p rz e d s ta w ia ta be la 14.
Tabela 14
P r o d u k c ja p r z e m y s łu p a p ie r n ic z e g o (dane p ro w iz o ry c z n e iu tonach)
W yszczegó ln ien ie
I 1 c ś ć % w yko na nia plan u w k w ie tn iu marzec
1949 r.
k w ie c ie ń 1949 r.
M iazga drzew na . . . 10.558 9.782 111
C e lu l o z a ... 10.494 10.285 117 P a p ie r... 23.797 21.556 118 T e k t u r a ... 3.482 3.065 100
O g ó ln e w y k o n a n ie ilo ś c io w e g o p la n u p ro d u k c ji w k w ie tn iu w y n io s ło :
dla prze dsiębiorstw w y tw ó rc z y c h — 115,8%
,, ,, prze tw órczych — 127,5%
„ całego przem ysłu pa pierniczeg o 119,9%
Z ao p a trz e n ie p rz e m y s łu p a p ie rn icze g o w zasad
nicze surow ce i in n e m a te ria ły do p ro d u k c ji nie n asu w a ło sp e c ja ln y c h tru d n o ś c i, z w y ją tk ie m fa b r y k m a te ria łó w b iu ro w y c h , k tó re o d c z u w a ły b ra k p e w n y c h a rty k u łó w im p o rto w a n y c h ja k np.
tra g a n tu , n ie od zow n eg o do w y ro b u o łó w k ó w d o b re j ja k o ś c i oraz c h e m ik a lió w do p ro d u k c ji a tra m e n tu .
W zakresie z b y tu d o k o n a ła C e n tra la H a n d lo w a P rz e m y s łu P a p ie rn ic z e g o re o rg a n iz a c ji sieci d y s try b u c y jn e j, o tw ie ra ją c na te re n ie k r a ju now e h u rto w n ie i s k le p y d e ta liczn e.
13. Przem ysł m ineralny. W a rto ś ć p ro d u k c ji p rz e m y s łu m in e ra ln e g o w k w ie tn iu b r. w y n io s ła w cenach n ie z m ie n n y c h (z 1937 r .) 26,5 m il. zł, u trz y m u ją c się na p o z io m ie m iesiąca p o p rze d n ie go. P la n z o s ta ł w y k o n a n y w 113% .
Nr 6 W I A D O M O Ś C I N A R O D O W E G O B A N K U P O L S K I E G O 289
Tabela 15 P ro d u k c ja w a ż n ie js z y c h w y tw o r ó w p r z e m y s łu m in e r a ln e g o
W yszczegó ln ien ie J e d n .m ia r y m a rz e c 1949 r .
k w ie c ie ń 1949 r.
% w y k o n a n ia p la n u u i k w ie t n i u
1949 r .
W apn o palone . . ton 5 4 .6 8 8 6 6 .3 8 1 105 Cement p o rtl. . . , , 1 9 1 .7 5 3 1 7 6 .4 8 7 123 Szkło okien ne . . tys. m* 9 8 0 7 4 4 106 C e g ł a ... „ szt. 1 1 .4 3 5 2 0 .2 6 2 9 4 Papa sm ołow ana . „ m 2 2 .3 1 9 2 .3 0 1 119
N ie w y k o n a n ie w całości p la n u p ro d u k c ji c e g ły p ełne j i d z iu ra w k i zo sta ło sp ow od ow a ne n ie k o rz y s tn y m i w a ru n k a m i a tm o s fe ry c z n y m i, k tó re w p ły n ę ły na o pó źnien ie u ru c h o m ie n ia z a k ła d ó w sezonow ych.
Ilo ś ć c z y n n y c h z a k ła d ó w na Z ie m ia c h Cen
tra ln y c h i O d z y s k a n y c h w y n o s iła w m iesiącu s p ra w o z d a w c z y m 439, t j. o 2 z a k ła d y w ię c e j, n iż w m iesiącu p o p rz e d n im .
S tan p ra c o w n ik ó w z a tru d n io n y c h w p rze m yśle m in e ra ln y m w y n o s ił na dzień 1. V . b r, — 68.134 osoby w obec 63.446 w m iesiącu u b ie g ły m .
E k s p o rt cem entu o sią g n ą ł w k w ie tn iu b r. — 46.740 to n , p rz e k ra c z a ją c o 594 to n y p o z io m w y w o z u — m iesiąca p o p rze dn ieg o. N a jp o w a ż n ie j
szym im p o rte re m naszego ce m e ntu b y ł y : H o la n d ia — 19.644 to n y , Z S R R — 12.008 to n , B ra z y lia — 6.000 to n , A f r y k a P łd . (m . in , R o d e z ja )
— 9.088 to n cem entu.
U ru c h o m ie n ie z a k ła d ó w p osiad ają cych n a tu ra ln e b azy s u ro w c o w e na zie m ia ch zachodnich dało pow ażne zw iększe nie p o te n c ja łu p ro d u k c y j
nego P o ls k i w d z ie d z in ie w y tw ó rc z o ś c i a r ty k u łó w m in e ra ln y c h . W y tw ó rc z o ś ć ty c h z a k ła d ó w p rz e k ro c z y ła w w ie lu a rty k u ła c h m aso w ych , ja k cem ent, w ap no , d a ch ó w ka i szkło, p ro d u k c ję p rz e d w o je n n ą .
14. Przem ysł ferm entacyjny w k w ie tn iu p rze k ro c z y ł na o g ó ł p la n w n a jw a ż n ie js z y c h p o z y cjach w y tw ó rc z o ś c i,
P ow ażne o sią gn ięcia n o tu je m y na o d c in k u p ro d u k c ji p iw a , k tó ra w z ro s ła w sto s u n k u do ub, m iesiąca o 23,000 hl,
Tabela 16
P ro d u k c ja w a ż n ie js z y c h a r ty k u łó w p rzem ys łu fe rm e n ta c y jn e g o (dane pro w izo ryczne ) W y s z c z e g ó l- J e d n . 1 9 4 9 r. % wykonania
planu w kw ietniu
1949 r.
n ie n ie m iary m arze c k w ie c ie ń
P iw o . . . . hl 1 7 4 .0 0 0 1 9 7 .0 0 0 102
W in o . . . 5 .9 7 6 4 .9 7 1 9 9
O c e t . . . .
,,
1 0 .5 2 0 3 .8 6 2 113S łó d . . . . t on 5 .0 1 9 4 .7 8 9 9 8
D ro ż d ż e
(p ra s o w a n e ) 641 7 2 3 12 5
N a o d c in k u e k s p o rtu słod u b ro w a rn ia n e g o , a r
ty k u łu p o s z u k iw a n e g o na ry n k a c h z a g ra n ic z n ych , o b s e rw u je m y pow ażne osiągnięcia. AV o- kre s ie te g o ro czn e j kończącej się obecnie k a m p a n ii p ro d u k c y jn e j e k s p o rt słodu w y n ió s ł ok. 10 ty s , to n , g łó w n y m i o d b io rc a m i b y ły : Szw ecja, S z w a jc a ria , B e lg ia i L ib a n . .
S pożycie w in a ow o cow e go przed w o jn ą na je d nego m ieszkańca w y n o s iło 0,08 1 roczn ie , obecnie zaś ok. 0,4 1. Jest to d u ż y k r o k n a p rzó d , choć da
leko jeszcze do p o z io m u sp ożycia z a c h o d n io e u ro p e jskie g o , g dzie p rz e m y s ł w in ia r s k i o p a rty na w in ie g ro n o w y m s ta n o w i w ażną gałąź p ro d u k c ji 0 ch a ra k te rz e m asow ej k o n s u m c ji. R o z w ó j w i- n ia rs tw a w Polsce je s t ze wszech m ia r pożądany z a ró w n o ze s ta n o w is k a k o n s u m e n ta (m . in, o g ra n iczenie spożycia a lk o h o lu ) ja k i ze w z g lę d u na ro z b u d o w ę g o s p o d a rk i sa do w n iczej, ja k o p od sta w y s u ro w c o w e j d la tego p rz e m y s łu . W z r o s t p ro d u k c ji w in a p ostę pu je, m im o szeregu tru d n o ś c i, ja k np. n ie do sta te czne j p od aży o d p o w ie d n ie g o su ro w ca , s p o w od ow a ne j n iską k u ltu r ą o g ro d n ic z ą 1 b ra k u fa c h o w c ó w ( k ip r ó w ) z n ie od zow n ą w te j d z ie d z in ie p ra k ty k ą oraz m im o tru d n o ś c i w z a o p a trz e n iu w a r ty k u ły techniczne.
15. Przem ysł konserw ow y w y k o n a ł pla n m ie sięczn y w 159% . W y k o n a n ie p la n u przez po szczególne branże p rz e d s ta w ia się n astę pu jąco : m ięsna — 162% , o w o c o w o -w a rz y w n a — 132% , c h ło d n ic tw o — 135% .
Tabela 17
P r o d u k c ja w a ż n ie js z y c h a r t y k u łó w p a ń s tw o w e g o p r z e m y s łu k o n s e rw o w e g o
(w tonach)
W yszczegó ln ien ie marzec
1949 r.
k w ie c ie ń 1949 r.
B r a n ż a m ię s n a :
T łuszcze ś w ie ż e ... 213 576
„ t o p io n e ... 220 483 W ę d lin y ... 355 903 Bekony ... 691 1.315 K onserw y m i ę s n e ... 285 494 Szynki u> puszkach... 60 103 B r a n ż a o w o c .-w a r z y w n a :
M arm o lad y i p o w id ła . . . . 765 559 S o k i ... 133 113
Z n a c z n y w z ro s t p ro d u k c ji w b ra n ż y m ięsnej (ta b e la 17) w y n ik a n ie ty lk o z fa k ty c z n e g o z w ię k s z e n ia w y tw ó rc z o ś c i o m a w ia n e j b ra n ż y , ale g łó w n ie w s k u te k o b ję c ia p la ne m w k w ie tn iu 8 d u ż y c h p rz e tw ó rn i m ię s n y c h i u w id o c z n ie n ia ich p ro d u k c j i w s ta ty s ty c e .
290 W I A D O M O Ś C I N A R O D O W E G O B A N K U P O L S K I E G O Nr 6
D an e C Z P K n ie o b e jm u ją w 1949 r. p ro d u k c ji w s z y s tk ic h p o d le g ły c h m u p rz e tw ó rn i m ię snych , p on ie w a ż p rz e tw ó rn ie p rz e ję te w s ty c z n iu od C e n tra li M ię s n e j nie z o s ta ły w łą czo n e do p la n ó w p ro d u k c ji p rz e m y s łu k o n s e rw o w e g o ,
16. P rzem ysł tłuszczow y p rz e k ro c z y ł na o g ó ł znacznie p la n p ro d u k c ji p o szcze gó ln ych a r ty k u łó w .
P rz e ró b nasion o le is ty c h w y n ió s ł 7-3^1 to nę ,, p rz y czym p la n w y k o n a n o na ty m o d c in k u w 107% .
T abe la 18
P ro d u k c ja w a ż n ie js z y c h a r ty k u łó w p a ń stw o w eg o p rz e m y s łu tłu s zczo w e g o
(dane pro in izo ryczn e w tonach)
W yszczególnienie marzec
1949 r.
k w ie c ie ń 1949 r.
O le j s u r o w y ... 3.962 3.452
„ ra fin o w a n y . . . . 2.584 2.542 M a r g a r y n a ... 1.714 1.598 M y d ło do pra nia . . . . 2.562 3.100
N a jp o w a ż n ie js z e p rz e k ro c z e n ie p la n u n o tu je p ro d u k c ja o le ju ra fin o w a n e g o — 133% .
J e d n y m z p o d s ta w o w y c h s u ro w c ó w p rz e tw a rz a n y c h w p rz e m y ś le tłu s z c z o w y m są ko ści, d zię k i p o c h o d n y m p ro d u k to m o trz y m y w a n y m z ich p rz e ro b u . N ow oczesne m e to d y te chn iczne po
z w a la ją na o d d zie la n ie z ko ści szeregu s u b s ta n c ji, ja k tłu s z c z k o s tn y z n a jd u ją c y m ię d z y in n y m i za
s to sow a nie p rz y p ro d u k c ji m y d ła , ste arynę , k le j k o s tn y . W cią g u czte re ch m ie się cy b r. w y p r o d u k o w a n o 338 to n k le ju k o stne go , co s ta n o w i 42% p la n u rocznego. W ub. r. ze bran o 10 tys, to n ko ści, z k tó ry c h o trz y m a n o 500 to n czystego i w a rto ś c io w e g o tłu s z c z u .
17. P rzem ysły inne. a) M onopol T y to n io w y w y p ro d u k o w a ł w m ie siącu s p ra w o z d a w c z y m o gó łe m 1.663.235 tys. s z tu k pap ie rosó w , p rz e k ra czając p la n o 2 1 % . P o d n ie sio n o p ro d u k c ję t y t o n iu do 78.859 kg , w y k o n u ją c p la n w 107% ,
K o n tra k ta c ja u p ra w ty to n iu o b ję ła w br.
14.801 ha, p rz e k ra c z a ją c p la n o 9 % , N a jw ię k s z ą część u p ra w , o b e jm u ją c ą 7.056 ha przeznacza się na ty to ń p a p ie ro s o w y ja s n y . N a jw ię k s z y obszar p la n ta c ji ty to n iu z a k o n tra k to w a n o w w o j. lu b e l
s k im — 5.936 ha, k ra k o w s k im — 2.936 ha, k ie le c k im — 2.856 ha. P la n ta to rz y o trz y m a li pow ażne ilo ś c i n a w o z ó w sz tu c z n y c h za p o ś re d n ic tw e m S am opom ocy C h ło p s k ie j, p rz y z n a n o im ró w n ie ż k r e d y ty na b ud ow ę w z o ro w y c h su szarni, Z w r ó cono ró w n ie ż u w agę na szko le nie fa c h o w y c h
p la n ta to ró w , u rz ą d z a ją c w s ty c z n iu b r, szereg k u rs ó w , k tó re o b ję ły k ilk a s e t osób.
P la n p ro d u k c ji na 1949 r. p rz e w id u je o s ią gn ię cie 16.625 s z tu k p a p ie rosó w , co w obec 13.030 m il./ s z tu k p la n o w a n y c h w ub, r, s ta n o w i p o w a ż n y w z ro s t w y tw ó rc z o ś c i.
b ) P rzem ysł Spirytusow y p rz e k ro c z y ł w k w ie tn iu p la n p ro d u k c ji w e w s z y s tk ic h a rty k u ła c h , z w y ją tk ie m p ro d u k c ji w ó d k i, co się tłu m a c z y z m n ie js z o n y m z a p o trz e b o w a n ie m będącym re z u lta te m w a lk i z a lk o h o liz m e m , W ó d k i czyste j w y p ro d u k o w a n o 3.130 ty s . lit r ó w , w y k o n u ją c pla n w 9 4 % . P la n p o trze b n e g o w le c z n ic tw ie i c h e m ii s p iry tu s u re k ty fik o w a n e g o w y k o n a n o w 117% , d o sta rcza ją c na ry n e k 5.854 ty s . 1, zaś s p iry tu s u su ro w e g o w 101% , w y tw a rz a ją c 2.721 tys, lit r ó w . P ro d u k c ja d e n a tu ra tu z a m kn ę ła się c y frą 651 ty s , lit r ó w , osiągając 107% p la nu ,
c) Zjednoczenie Przem ysłu Ziem niaczanego w y k o n a ło p la n w 152% w y tw a rz a ją c 2.781 tonę p ro d u k tó w zie m n ia cza n ych . W z g lę d y techniczne i w a r u n k i a tm o s fe ry c z n e (o cie p le n ie u m o ż liw ia jące w czesne o tw o rz e n ie k o p c ó w ) p rz y c z y n iły się do rozpoczęcia k a m p a n ii zie m n ia cza n e j w p rz y śpieszonym te m p ie.
d ) Zjednoczenie Przem ysłu Cukierniczego p rz e k ro c z y ło p la n p ro d u k c ji w k w ie tn iu b r., p ro d u k u ją c m . in . 2.149 to n c u k ie rk ó w i. cze kolad y, c z y li o 213 to n w ię c e j n iż w m ie siącu u b ie g ły m .
e) Zjednoczenie Przem ysłu Surogatów K aw o w ych i N am iastek Spożywczych w y k o n a ło pla n p ro d u k c ji s u ro g a tó w k a w y w 122% , w y tw a rz a ją c 2.621 tonę.
W z ra s ta ją c e z a p o trz e b o w a n ie r y n k u w e w n ę trz nego oraz m o ż liw o ś c i e k s p o rto w e p rz y c z y n iły się do p o w ię k s z e n ia obszaru u p ra w y c y k o rii do 7.320
ha, c z y li o 8 5% w ię c e j n iż w ub. r.
18. R olnictw o. S iew zbóż ja ry c h z o s ta ł po
m y ś ln ie u k o ń c z o n y . M im o z m ie n n e j p o g o d y w p ie rw s z y c h ty g o d n ia c h w io s n y , z a sie w y zbóż k ło so w ych i ro ś lin s trą c z k o w y c h w y k o n a n e z o s ta ły w e w ła ś c iw y m te rm in ie i zg o d n ie z p rz e w id z ia n y m planem . P la n te n p rz e w id y w a ł pod o b s ie w y w iosenne o gó łe m 8.850 ty s . ha, z czego na zboża ja re p rz y p a d a ło 3.745 tys. ha.
W p ie rw s z y c h d n ia ch m a ja w y s ie w b u ra k ó w c u k ro w y c h i sadzenie z ie m n ia k ó w d ob ie g a ło k o ń ca, np. w o je w ó d z tw o łó d z k ie ro b o ty te w y k o n a ło w 100% . Stan o z im in u tr z y m y w a ł się p o w y ż e j śre d n ie j n o rm y , p rz y cz y m szczególnie p o m y ś l
nie z a p o w ia d a ją się u p ra w y rzep aku ozim ego.
W ro k u b ie żącym z w ię kszo n o p ow ażn ie po w ie rz c h n ię zasiew u ro ś lin p a s te w n y c h , co m a
