b) Określ głów ą rolę wita i y A w orga iz ie złowieka

(1)

(2)

1 Zadanie 1. (1pkt)

Osteoporoza to horo a o jawiają a się de i eraliza ją koś i powodują ą i h ła liwość.

W pro esa h prze udowy koś i u zest i zą dwa rodzaje ko órek: osteo lasty ko órki koś iotwór ze osteoklasty ko órki koś iogu e . Do osteoporozy dochodzi wtedy, gdy jedne z ty h ko órek są ardziej aktyw e iż drugie.

Na podstawie tekstu, podaj azwę rodzaju ko órek, który h zwiększo a aktyw ość w orga iz ie oże doprowadzić do osteoporozy.

………

Zadanie 2. (2pkt)

Przy produk ji asła, argary y lu oleju zwykle dodawa e są wita i y A i E.

a) Uzasad ij, że jest to korzyst a dla orga iz u złowieka for a podawa ia o u ty h wita i .

………

b) Określ głów ą rolę wita i y A w orga iz ie złowieka.

………..

Z poda y h iżej zdań zaz a z 3, które zawierają fałszywe i for a je doty zą e pro esów za hodzą y h w układzie pokar owy złowieka.

a) E zy y trawie e są wydziela e w każdy od i ku przewodu pokar owego.

b) Trypsy oge wytwarza y jest przez trzustkę i uwal ia y do dwu ast i y.

c) Żółć jest e zy e powodują y z iejsze ie apię ia powierz h iowego i e ulga ję tłusz zów.

d) W przewodzie pokar owy wytwarza e są hor o y po udzają e wydziela ie soków trawiennych.

e) W przewodzie pokar owy złowieka wydziela e są e zy y u ożliwiają e rozkład celulozy.

Zaz a z popraw ą odpowiedź.

Aparat Golgiego występuje

a) tylko w ko órka h zwierzę y h.

b) tylko w ko órka h rośli y h.

c) w ko órka h rośli y h i zwierzę y h.

d) jako wyjątkowa orga ella w ko ór e jajowej.

(3)

2 Zadanie 5. (2 pkt)

Zaznacz poprawne zakoń ze ie poda ego iżej zda ia i uzasad ij swój wy ór.

Do gatu ków o ajwiększej odpor oś i a za ie zysz ze ia at osfery z e ależą a) sos a, jodła, świerk.

b) lipa, jesio , świerk.

c) buk, klon, topola.

d) jodła, odrzew, kaszta owie . Uzasadnienie:

……….

Przea alizuj poda e e hy ezkręgow ów.

a) Dy orfiz pł iowy

b) Układ krwio oś y za k ięty c) Hermafrodytyzm

d) Czło owa e od óża e) Tchawki

f) Brak układu wydal i zego g) O e ość parapodiów h) Układ krwio oś y otwarty i) Metanefrydia

j) Cewki Malpighiego

1. Zaznacz 4 cechy charakterysty z e dla większoś i stawo ogów.

………

2. Zaznacz 4 cechy charakterysty z e dla pierś ie i .

………..

Zadanie 7 . (2pkt)

Zaznacz wszystkie poprawne odpowiedzi.

Przeo raże ie iezupeł e jest harakterysty z e dla:

a) Turkuć podjadek b) Kornik drukarz c) Mrówka ruda d) Wesz głowowa e) Pluskwa domowa f) Jedwabnik morwowy

(4)

Zaznacz wszystkie prawidłowe odpowiedzi.

Z wy ie io y h struktur u Prokaryota ie występują:

a) Lizosomy

b) Bło a plaz aty z a c) Mezosomy

d) Retikulum granularne e) Aparat Golgiego f) nukleoid Zadanie 9. (1pkt)

Wy ierz wersję harakteryzują ą ko órki otwartego aparatu szparkowego.

Wersja Stęże ie CO2 Stęże ie ukru turgor

A niskie wysokie wysoki

B niskie niskie niski

C wysokie niskie niski

D wysokie wysokie wysoki

Wy ierz popraw ą odpowiedź.

Stopień rozprosze ie e ergii w biocenozie wzrasta wraz z a) skró e ie łań u hów pokar owy h.

b) wydłuże ie łań u hów pokar owy h.

c) zredukowaniem liczby populacji.

d) z iejsze ie li z y oso ików jed ej z popula ji.

Wy ierz popraw ą odpowiedź.

Trzy koste zki słu howe posiadają a) wszystkie kręgow e.

b) tylko ssaki.

c) tylko ptaki i ssaki.

d) gady, ptaki i ssaki.

(5)

4 Wśród przedstawio y h w ta eli przypadków zaz a z te , który oże doprowadzić do ko fliktu

serologicznego.

Wersja Grupa krwi matki Grupa krwi płodu

A. Rh- Rh+

B. Rh- Rh-

C. Rh+ Rh-

D. Rh+ Rh+

Przedstawio e iżej opisy for o hro y przyrody przyporządkuj do odpowied i h azw ty h for . a) Są to pojedy ze, cenne obiekty np. stare drzewa, jaskinie

b) Służą za howa iu wartoś i przyrod i zy h, history z y h, kulturowy h i walorów krajo razowy h c) Chro i się ta rów ież e e przyrod i zo o szary o powierz h i ie iejszej iż 0 ha.

d) Natural e z ior iki wod e, wyd y, torfowiska, które pod pew y i waru ka i oż a użytkować e) Służą o hro ie e y h io e oz, ekosyste ów o iedużej powierz h i

1. Parki narodowe 2. Parki krajobrazowe

3. Rezerwaty przyrody 4. Pomniki przyrody

Zapropo uj po jed y przykładzie działań złowieka w gospodarstwie do owy i prze yśle, u ożliwiają y osz zęd e gospodarowa ie zaso a i zystej wody w Pols e.

1.

………

2.

………

………..

(6)

Prowadzo e a dużą skalę eliora je powodują osusza ie pod okły h tere ów. Kwaś e desz ze powodują zakwasza ie z ior ików wod y h. Do wód spływają etale iężkie i pesty ydy.

Podaj dwa wy ra e z tekstu skutki działal oś i złowieka ają e egatyw y wpływ a roz aża ie i rozwój płazów. Swój wy ór uzasad ij.

1. ………

………..

2. ………

………..

Jed y z typów sie i a zyń włosowaty h w orga iz ie złowieka jest sieć dziw a. Zaz a z, w który z wy ie io y h arządów oże występować taki typ układu kapilar.

a) W sercu b) W nerkach c) W trzustce d) W śledzio ie e) W żołądku Zadanie 17. (1pkt)

Zaz a z, u który h zwierząt krew atle owa a iesza się z krwią odtle owa ą.

a) U ez zaszkow ów b) U ezsz zękow ów c) U ryb

d) U dorosły h płazów e) U ptaków

Zadanie 18. (2 pkt)

Zaz a z, które z wy ie io y h akterii ie ależą do he oautotrofów.

a) Bakterie siarkowe b) Bakterie nitryfikacyjne c) Bakterie wodorowe d) Bakterie mlekowe e) Bakterie żelaziste Uzasad ij swój wy ór:

………...

...

(7)

6 Podstaw zaki to typ grzy ów o ej ują y, opró z grzy ów kapeluszowy h, także wiele pasożytów rośli . Ce hą harakterysty z ą wszystki h grzy ów podstawkowy h jest o e ość zarod ików podstawkowy h.

Przedstaw s he at grzy a podstawkowego. Zaz a z strzałką iejs e, w który powstają zarod iki.

Rysunek:

Zadanie 20. (1 pkt)

Zaz a z, które z wy ie io y h zęś i hu pło ika ie ależą do ga etofitu?

a) Ulist io a łodyżka b) Plemnie c) Rodnie d) Puszka e) Chwytniki

Zaz a z popraw ą odpowiedź.

Od óża róż y h stawo ogów ogą peł ić róż e fu k je z wyjątkie a) z ysłowy h.

b) pokarmowych.

c) rozrodczych . d) oddechowych.

e) lotnych.

Zadanie 22. ( 2 pkt)

Po iżej przedstawio o wy iki adań czterdziestoletniego pacjenta. Podkreśl wartoś i, które świad zą o prawidłowy h wynikach.

Glukoza: 140 mg/dl

Cholesterol ałkowity :190 mg/dl

Mo z: arwa sło kowa, przejrzystość zupeł a, ślady iałka Tęt o: uderzeń/ min.

Ciś ie ie krwi: 3 /

(8)

7 Zadanie 23. ( 2 pkt)

Zaznacz wszystkie poprawne odpowiedzi.

Bakterie przewodu pokar owego złowieka są źródłe :

a) witaminy A b) witaminy B c) witaminy C d) witaminy D e) witaminy K

Zadanie 24. ( 1pkt)

Uzupeł ij zda ie wy ierają popraw e określe ia spośród poda y h:

żyła wrot a, żyła wątro owa, tęt i a wątro owa

Najwię ej glukozy zawiera krew pły ą a w ………

Uzupeł ij zda ie wy ierają popraw e określe ia spośród podanych:

agazy owa y; uwal ia y do krwioo iegu; sy tetyzowa y ze związków ieorga i z y h; z prosty h za ie ia y a złożo e

W wątro ie ukier ie jest ………

Wybierz i zaznacz popraw ą odpowiedź:

Szy kość przewodze ia i pulsów erwowy h jest a) większa w akso ie, a iejsza w sy apsie.

b) rów a w akso ie i sy apsie.

c) mniejsza w aksonie i większa w synapsie.

d) rów a, zależ a od siły odź a.