Stratygrafia mikropaleontologiczna górnego albu i górnej kredy w Polsce, bez Karpat

'Eugenia GA WOR-BIEOOWA, Emilia WITWICKA

Stratygrafia ' mikropaleontologiczna górnego " alblJł i gornei " ^kredy w Polsce, bez Karpat

WSTĘP

Praca niniejsza jest wynikiem badań mikropaJeanrtologi(!Z(rlJYch prze- prowadoonychnad utworami górnego albu, omz nad górną kredą :poza- karpa,c:kich regiOO.ów Polski, tj. na ZI8.oChocłndm stnlru tarczy ukradńskiej,.

na symik.li:norium bl'TlJeŻIlym, w 'llii.€iCCe ~o-lódz1ro-miechows.kiej

i na krre saJksońskiej (podziiaJl reg:ionaJIny według W. Pomryskiego). Na podstawie otwomli.c ustalono stoort;yg.rafię badanych osadów ~'brazowam.ą, na tablicy stvaJtygraficznej nT 1. Materia1: do jej opI'iacaw.anlilal czerpano' z 16 zbadanych wierceń: Cheł:m, Mie1ni!k, ElIk, K<r-ydci, Ostrów Mazo- wiecka, Luków, Zebrak, Pasłęk (mChod:nii stok taJrczy U!kmdńB:k:iej); Ś1a-,

rewo, Pagórki, Marunowo (niroka szczeci'ńsko-lódik.o-mieChowska); Ma-

gnUS2leW, Bystrzyca (synik1morium brzeżne); Lusowo, Gorzów Wlkp.,-

Rokietnica (kra saksońska). Aby wykluczyć II'IOZbi~ości między silrtaJty-

grafią ustaloną za, pomocą mikrofauny a s1lmltyg;rafią ustaJloną lIla :podsta- wie makrofauny, wynliki naszych badań zostały pOlI'Ównane z wynikami

badań S. CieślJińsIkiego zajmującego slię malkIrofauną !kredy. ^{Zlasięgi po ... -} SZCZIeIgó1nych gaJ1iua1ków otwornic z podalIlyCh regitonów są zai'maiCZOrle na, tablicy 1 cyframi iI"Zymskimi. Numerem. I lOI7lIllaJCmIl. otwornice z n:iecld

szczedńsko-łódzko-Iniechowsk:iej, numerem II - z ikry SIa!ksońskiej, nu-- merem III - z synklinorium brzeżnego li: il'llUIll.ere.I IV - z mChodniego atom tarczy ukraińskiej. Pr.zy oonaC7JaalliJu. gaiJJu.'Ilków oItwomlic opieTatIlJ(}

się na danych z polskiego i zagra:ruiC2lIl.ego piŚm:iJeInIrui,ocwa. Najwam:iejsze- jego pozycje podamo przy końcu tej pracy.

w.

Pożarys.ki po drugiej wojIllie świa1Jolwej [pOSługując się metodą:mdkro-·

paleontologiczną pierwszy sporządził schemat stratygraficzny kredy środ-­

kowej Wisły. Stratygrafią rnikropaleolI1tologic:zmą !kredy nadwiślańskiej

Z'admowaba się róW\Iliież K. POŻa!I'Ysm, a wyn!i!ki jej 'badań IOpUIbliłrowano>

w. 1954 (['. Ta sama autorka w pracy mQnogmtfiicznej (1957) poświęconej

rodzinie Lagenidae podaje rów.ruież tabelę (['ooprz€strzenienia rodzajów i ga- tunków tej rodziny w kredzie przełomu Wisły. W 1956 I". uk.arl.ała się­

publikacje W. Pożatryskiego i E. Witwickliej omawda;jąca ZIllaJCZIe!llie straty-

- --- - - -._---------

---~---_._---_._----_._---- -

stratygrafia miJkropalearJ)tolo.gic2lna g6rnegoal1bu i górnej !kredy w Polsce 975

,grafiC2lll.e gaJtun!k:ów z rodzaju Globotruncana na tym' samym obsmrze.

W 1958!1\ wyC'hodzą:dals.zepublibcje omawiające opaJrtą na oitwornicacą .straltygrBifię kredy regiOlnÓw po:zalmrpackich: pracaE. Witwickiej o stra-

tyg.mfii otworu Chełm i praca E. Biedowej o stm:tygraf..ii m:i.kropa:loont<r

logicznej kredy p~ącej Mielnika. .

W :mi~ rozwoju badań posrukiwawczych w IG metoda m.ikropa[eon- iologiczna orz:naJCZ!atnil/ł! wieku sikał ZBJC:ZyinIa nabierać OOlraz większego z:na-

G:I€Irl.ia. RośnJi~ rownież ilość materiałów do .

oprawwama

z Irómych

:regifQtn.ÓW Polski. Dzięki mm można było n.ap:isać runiejsrzą pI1acę. W celu

-wyjaślll!ienń.a !l1Ja:1eży dodać, że obie ootorlki tego wtykulu 7laamu.ją się stratygrafią oałej górnej k,redy. Obie opmcowaly dlo n:iJniejszej publik:atCji

jednalrową Mość wi€["Ceń, wyniki 2Jaś swych badań z€'Slt.ałWiły wspól:nde na 1laIblicy stratygraficznej (tabela 1),

Pracę wytk:onano pod kit€lMllI1ki.em prof. W. POOarysik:iJego, 2lą co skla~

,~y mu serdeczne podziękowanie.

STRATYGRAFIA

GÓRNY ALB

Osady ,górnego albu charnk:tetryzują S7lC'.Zątkd! Aucellina. gryphaeoides :Sow. i Inoceramus concentricus Park. W tej części pvofilu !l1IOItujemy jako główne otwornice przewodnie: Frondicularia mediostriata T e n D a m, Sara.cenaria vestita (B e r t h e l i 111), Pleurostomella obtusa B e r- t h e l i n i Asta.colus robusta VaII". robusta (R eu s s). ŻadJrua z tych form :tnie prnec'hodzi oocenomanu. Jak WidJać z tablicy, gatunki te wyróż:ndono

tyl1ro w . niecce szczecińsko-łÓ<hko-mieehowskiej. W regiOIlJ:e tym nie

przeSiZły do cenJOman'll także Frondicularia ungeri R e u s s i VaginuIina

'robusta C h a p m a n, znane z tego pi!ębra równ:ież w ilIlnych regionach.

Pon:adto notujemy w albie szereg otworn:ic przechodzących do cenomaJOlU, Z tych giną w najniższej jego części' Pseudovalvulineria ,sp. i Gavelinella ,intermedia _ (B e r t h e 1 t n). Obecność dwóch ostaJtn!i.o wymietniooych ga-

tunków, obok fOIm zrumy;ch tylko z OOIllomaiI1lU, wskazuje tna najniższą

-część tego piętra. .

Do otwOlI'lIric zn:an~h już z g6rnJego a11bu, a tworzących pewne pazio- :my w OOIllOmatnJie, należą róWlItiJeż Vaginulina recta R e u s s,. Saracenaria

bononiensis (B e r t h e 1 i n), Astacolus jonesi ' (R e'll s s) :i: Planularia .complanata -R e u s s. Pierwszy poziom iZ tymi gatunkami mam.acza się

w dai1nej, drugi: w górnej części ceIlJOIlllaJnU.

W

osadatch ailbu 1'<YZ1pOCZynają też swoje zasięgi wys.tępowalI1liia gaJtumlki, .których' wygasame ob-eś1a granicę oenomalI1J - turon. Są 11;0: Gavelinella paltica (Blrot z en), Globigerina ,infracretacea G lae s s n er, Tristix ,acutangulum (R e u s s); Tritaxia pyramidata R e u s s i Anomalina

biinvoluta M j a t 1 u k. ,

Osobną grupę form Sltanowią te, których zasięgli. wys.tępowaiIria ~

'kraczają grncę oonomanu i turonu, wchodząc wiurtlln do polowy pozio..,.

mu la.maIllkowego. Są lI1iimi: Cibic:ides formosa B r o t:z e In i _ Anomali-

'noides, globosa B r o t z e n. Na. uwagę 'zasrugują także Lingulina denti-'

.culocarin,ata '(Ch a p m a n), Spiroplectinata complanata (R e u s s) i AnQ':'

" _<'"t-.

976 ^Eugeriia Gawoc-Biedowa, Emilia Witwicka

malina berthelini K e 11 er, występujące od górnego 8100 po gracicę turon - ernsZeT. Anomalina berthelini znaddywa!IlJOo w albie tylko w

i!ld.eoce- .

szczecińS'ko-łóc:łzko.,miechowskiej. W :innyCh regiiJoIlJach znamy ją z ceno- manu i turonu.

CENOMAN

Osady ceooma'll'U wy;różnia S. Cieśliński głównie iOOI podstawie obec~

ności Inoceramus crippsi M a n t. W tej części 'profi!Lu Sltwierdzono 1IlJaStę­

pujący zespól form przewodnich: Dorothia gradata (B e r t h e l i n), Pseudovalvulineria eenomanica VaT. cenomanica (B r o 1; z e iIl), Tritaxia.

macfadyeni C u s h m a n i Rotalipora appenninica VB1r. appenninica.

(Ren ?:); ta ()Srtat1lniia tylko na zaChodn:im. stdku tan:zy ukiraińskiej' weszła

do turonu do poziomu lab.ia.ltusowego. Górna część oenanlalIl/U odznacza się

l!i.cznym stosunkowo występowaniem form pliaJruktcmJcznych z rodzaju Ro- talipora. ^Twor.zą one tu poziom 21ałZllaczony obecnością Rotalipora reicheli M o tt' n o d, Rotalipora turonica vaT. expansa C a T b o iIl n i e tt', Rotali- pora turonica ^Vair. thomei H a g n et Z e i 1., Rotalipora turonica vqr ^p

'turonica B r o t z e n. Zasięg występowanrua. ostatniej formy tylko na

zachodnim sWku taJrczy ukraińskiej wItracz.a w najiI1iższy turon. W niecce

S7JCZecińsko-lódzko-miechowsk:i.ej podobnie zachowuje się Rotalipora mont- salvensis M o T'll o d.

TURON

Granicę cenoman - turon wymaczają końce zasięgów występowania

Pseudovalvulineria cenomanica VaT. cenomanica, Tritaxia 'TTUlCfadyeni, Do- rothia gradata oraz górna część porz.i.omu z rodmjem Rotalipora. W IDa.jniż­

szym. 1Jw:onie, obejmującym pozi'Omy z: lnoceramus labiatus i Inoceramus lama reki , notujemy również poziom otwornicowy, w !którym przewam1ą

formy planktoniczne. Domii1uje tu przede wszySi1Jkiim rOOrz.aj Globotrunca- na, repr€0emńJowalIly przez gatunki.: Globotruncana stephani var. turbinata.

R e i c h e 1, G. helvetica B o 11 i, G. imbrieata M o II" in o d, G. ventricosa W h i t' e, G. eoldrerienSis G a n d o 1 f i. . KJoniec 2laSięgu wysrtępowanda

tych farm. przypada :rnciej więcej w połoWie lpoziomu'z Inoceramus lamar- eki. Tę niższą część turonu· narzyWamy turonem u, Illiatomi.ast wyżsrlą jego

• część; ~ przez Inoceramus euvieri Sow., I. eostellatus Wood i l. ineonstans W o o d, okr'€6lamy jako :turon ~. . Na graniJcy turonu u i ~ obserwujmy w OSIadaCh górniolkredowycll oma~

wianych regionów wyrnrźllą zmiatnę milkrofaUlIly. PIl'Z€de wszystkJim znaj- dujemy tu jm pierwsze odm:iJany globoltrun.k.a:n: z grupy "lapparenti". Są

to: Globotruncaria lapJXLrenti vaT. angusticarinata Ganaolfi, G. lappa- renti Vair. coronata B o 11 i, G. lapparenti VB1r. lapparenti B tr ot z en, G. lapparenti VaT. bulloides Vo g l eT i G. lapparenti var. tricarinata (Q u e r e ao u). Obolk nich spotykamy galtunki ku.1:isrt:.e z promienistymi szwami po ~e pępkowej, jak Globotruncana globigerinoides B r 0-

t z en i Globotruncana marginata (R e u s s). . . Z form pseudoplanktonicznych pojawiają się w górnej części poziomu lamatrkowego Gavelinella . moniliformis (R e u s s) bardzo chamddery- styCZ!Ilia dla. tej C2ęści' turonu, StensiOina praeexsculpta K e 11

e

^{or S. po-'}

~----

laniea W i t w i c k a, Globarotalites mieheliniana (d' O rb.), Reussella pseudospinulosa T r o e 1 s e n i NeoflabeUina baudouiniana (d'O ^;r. b.).

Wszystkie wymieniOllle wyżej gatunki gloOOtrunlmn mają. szerokie za-

sięgi występowa:ruiat, sięga,jące do kampa:niU, la nlaWlelt do masl1lryichtu. Od- mi.erunli.e !ZaChowują się tylko Globotruneana lapparenti VaJr. angusticari- nata i Globotruncana lapparenti var. earonata, sięgatiące mniej więcej

do połowy saiD!OOnu.

O stratygrafii górnej kredy w Polsce środkowej. (przeł<:xm Wisły), oprru-:

cowaJrlej na podstawie dWlUik:iloWych globotrunik:aTh, pisałi już w 1956 r.

W. P<>Żaryski i E. Witwicka .. Wyróżnili

<lm

na 'podstawie tych farm pewne poztio:my straJtygraficzne. Po:Z:iom 1, obejmującycen.oma;n - turon dolny, poziom 2, obe1:rriujący turon ··góm.y - santolll, i poziom 3, obejmujący S1aIIlItdn . górny --,-. mastrycht. , . . . . .

Górną gmnlicę tu'fOnu ch:amkteryzuje wymiemnii.e Lingulina dentieu- loearinata, Spiropleetinata eomplanata, Anom.alina berthelini i GavelineUa monilifarmis. Ta ostaicia tylko Illa! ,me saksońskiej przek;nacza, bardzo n1eZlIlacznie granicę turon - emszer. Na synikliJnorium bcr:-zeżlnym i na za,-

dhodruim stoiku ta.rczy Ukraińskiej nort:owano w najwyższym tU'I"'ome Glo- borotalites subeonica (M o T r o w). Je~ występowanie obok form podaI-:.

nych powyżej wskazuje w tych· dwóch regiOIlJaCh na obecność osooów

najwyższego turonu.

EMSZER·

Brzy o!pisywOOJiu ta.blicy s1nutygraficznej ZastosoWlalllO n:iemieckirpo- dzLał gómej kredy. Podziału fmncuskiego, uwzględniającego kooiaUt, nde stosoWJalllO, 'Ponieważ jak dotychCZlaS piętra tego nie udało się na obs.7Ja'l"Z€

Bolski wydzielić na podisItawie mikrofauny. UdokumentowalIl'Y:rn:iJkro.., faiUndSltyczIlldie na krze satksońs·kiej koil1iiak poik:rywa się z wydzielonym na podstawie otworn~c emszerem.

W emszerrze formami nie notowanymi pOII'riżej gra.nr.cy turon - emszer są:', StensiOina exsculpta (R eu s s) i Anomalinatha~manni (B tVotz en) . . Mogą one występować iw· 'Wyższych pięhraCh' gOmej

!redy,

prży czym pierwsza z !I1lich sięg·1lI p:rzewa2miie do gr81Ilicy ikamprunu tL mastrychtru,dru';;' giej nie :rwbo'MllIlO powyiJej polowy santonu. Jedynde na synkld!no.rium

brzeżnym Anomalina thalm.anni znma jest tylk9 zemszeru. W piętrze

tym. towB.irzyszy zawsze obu Wymienionym 'formomStensiOina praeexs- culpta. Na końcu zasięgu jej występowan:ial moooo. więc. opiemć gmanicę e:rrlSiZe'I"' - saIIlrfxm.

Z gatuJnków rodzatju StensiOinarukazuje się ~iecO powyżej. gi-amcy turonru i etmsZeru - StensiOina exsculpta var. gracilis . B r (Jt t z e n. Jest ona waŻlną formą przewodlIlią, gdyż kon.iec jej 7JaSięgu występowaiŻldJat wy-

z:n8JCZal g6m~ gracicę kampanu. Oczywiście, zalI'"ówno w sant.oruie,

jali

i w !kampanie, występuje 00Ja w z,€spole otwornic odmiennym nliż w em~

szeTIloe.

Gavelinella eostulata (M a T i e), G. um,bilieatula· M j a t 1 u k. i Pse- udovalvuHneria stelligera (M a r i e) notawa!ne wr81Z z <>mówionymi otwoiI'Iliicami charakteryzują najwyższą część emszeru. Osady tego piętra są \I'"·ównież barozo boglate w otwormice . p1anktooicme, przechodzące

tu

z wyższej części turonu. . . . ..

978 ^{. Eugenia} Gawor-B!iedowa, Emiłiia Wilflwioka

SANTON

GraniCę S8IIltoou i emszeru można ustalić tylko na podstawie zasięgów :rozpI'7JeS'trzerria nńelicznycll fOlI"ID. przewodnóch. Główną rolę grają

tU

gatunki StensiOina exsculpta i praeexsculpta, występujące, jak już :wspo- mn.i.ano, obok ste'bie tyllro w emszerze. Rozpatrując cały zespól form obeonlyoh w tych warstwach można jednak łatwo wyróżnić ,tę gnmicę,

a !l1I!łIwet podzielić santon iIla część dolną i górną. Wedlug S. Cieś1ińskiego

jako SIaJl1:tonnależy określić osadygómdkredowe mw:i.erające szczątki

Inoceramus lobatus G o 1 d f., Inoceramus cardissoides G fOl d f., Inoce- ramus lingua G o l d f. i Inoceramus pa.tootensis L o r.

Wm1'n:iżSzej ~części san<to.nu kończą się zasięgi; ~:Globo-:

truncana lapparenti var. angusticarinatai Globotruncana ·lapparenti ^VBlI'.

coronata.Nieco wyżej IIl:i.żwymieniane globotrwnkany giną StensiOina po- lonica i Anomalina thalmanni. W kred2ie Polski zaJIrikaa:llie tych. form wSlkazuje ^iIlia do1DJą część SIaiIltonu. Do otwornic nie znJanych .w. e'lllSZeI"2Je, ukazujących się dopiero w tnąjlIli7mej części' omaw.ianego piętra, należą:

Bolivinita planata Cu s. h m a III i Gavelinella tumida B r o t z e iIl~

W wyższej części Samrtonlu zaczynają się .~ występowanfua Eponides

.concinna B r o t z e!Ilf; Globotruncana fornicata P .1 u m

m

e T, Stensioina

pommerana B '1" o t z e.n

r

Bolivinoides strigillata (C ,h ta P m a. n). Pod . tą ,nmwą rozumiemy formę niJezupełn.i€o zgodną !Z 'holotytpem Chapm.ana,

opisaną przerl H. Hiiterma:nl!1a' i W. Kocha w 1950 r. 'OtI'IaZ przez H. S. Ed- ge11a. w 1954 r. Olk1azów identycznych z gatUlnki.em Chaprnaoo.. dotychczas w Polsce

me

wyróżh'iO'llo. W najwyższym pazi.Jomie saatt<:m.u 'llIk~ują się:

BuUmina triangularis C u s h m a. n et P a T ker, StensiOi1ia annae P ~ Ż ra r y sk ·a, Globotruncana arca (C u s h m ^ta n) i' Bolivinoides laevigata Marie.

Górną, lecz me najwyższą część santonu na synklinorium ^brzeżnym i .na krze. saksońslciej wyznacza poziom' z ·Pseudotextularia carseyae Plummer. W niecce szczecińsko-łódzko-miechowSkliej poziom ten stwier- dzono w dolnej, lecz

me

naj:ruiżs.zej części !lr.ampalIllU. POIlIadto mikrofauna .santanu obfituje w· gattmki poziIlaItle już w ^~ i €'1l'lS7S:Ze'.

KAMPAN'

Osady lmmpanu można Wyznaczyć m.etadą maikropałOOlllltologiczn.ą na ,podstawie szczątków Gonioteuthisquadratus (B l e~ 10 v.), Belemnitella mucronatasenior N o w ak i Belemnitella langei Je 1. Dolną gmnicę tegopiętm Cha!r:akteryzuje za1IlIi.J:mniie Globorotalites subconica orrarz; poj&-:

wianie się Bolivinoides decorata decorata (J o

n

^{e s),} Bolivinoides regu- laris R e i s S i' Cibicidoides aktulagayensis V 8l S s i 1 e n k o. W dolnym kJampa1Illie mńczą się też zasięgi. il."UZpI'ZeStrzenden:ia Gavelinella tumida, . ,Gavelinella eostulata, a nieca wyżej Eponides conclnna, Bolivinoides stri":

gillata;PseudovaIvulineria stelligera i Globotruncana lapparenti. var. la~

parenti •. MikrofaItma ..kampanu od:zlnacza się w kredzie górnej Polski obfi- . tością gaiu:ntków :rodzaju Bolivinoides. Wyżej od już wymienionych form

'tego rod:zJaju obserwujemy: Bolivinoides mielnicensis .B ie d ta: i BoJivi-:

Stratygrafia roilkropaleontologiczna górnego allbu. i górnej ~Y w Polsce 979

noides delicatula C U S h m a n, a W części najwyższej oma.wiJalnego pię­

tra Bolivinoides draco miliaris H i 1 t e II" m a n n et K o c 'h, Bolivinoides decorata australis E d g e 11 i Bolivinoides praecursoT R e i s s.

W połoWlie kampanu, mniej wtięcej w poziom1e z Belemnitella mucro- nata senior, ukazuje się Pseudovalvulineria rnonterelensis (M aJ 1" li. e);

przechodozą,ca d!&lej, rui; do gÓrIl!ego mastrychtu. W IlliaJjwy'ŻSZe'j części. gór- nego kiampaillu występują: N eoflabellina praereticulata H i ił. t e II' m a .tli n, Globotruncana contusa C u s h m.a n, Bolivina decurrens (E h r e nr- b e r g), Bolivina inocrassata R e u s s i Gavelinella pertusa (M El; II" Sr-

son).

Obserwując na tablicy rorzmieszczenie gatuników Il"OICirzJaju GaveZineUa

możemy w kredzie Polski zauważyć c~e p<YLliJomy, alOOlo- gic:me do wyroŻlIlionych przez F. BrOItzeoo (1942) w tkredzie Szwecji.

Pierwszy poz].lO'Ill, odpowiadający santonowi, ~~ą okazy Gaveli- nel'la tumida. Poziom ten zazębia się w dolnym kJampa:nde z pooiomem wy- znacz.onym przez zasięg rozprzestrzenienila typowych okJazów Gavelinella umbilicatula M j aJ t 1 u ok. W górnym ikJampatnie formy ,tego gatUlnku na-

bierają już peWlIlych cech gart;unku ,,pertrusa". Ten trzeci poz!i.om, si.ę~ający aż do :naj'nIiŻSlZego rn.taSItrychtu, można więc IllIlliZW.ać według Brotzelna po- ziomem farm przejściowych. Czwooty ;poziom w mastryohcie twoczy :za-

sięg rozprzestroonienia. typowych okazów gatun1ru "per.tusJa". Nie slięga.

on jednaik do

gr.amcy

daltlU.

MASTRYCHT

W wacrstwach granicznych pomiędzy kiampa!n€'ID a mastrychtJem mni-

kają :następujące otwornice: NeofZabellina baudouiniana, StensiOina exs- culpta VlaJr. gracilis, Bol:ivinoides mielnicensis i Bolivinoides decorata austTalis. Rów.ruocześnie z nimi giną rteż zwykle: Globorotalites micheli- niana, StensiOina exsculpta i Stensioina annae. NIaI ZlaChodlnim st1oku. i\:.ar- e.zy ukiraińskiej gatunki. te mogą jednak 'P1"zeolrodJzić do :najlllitżm;ych

warstw dolnego mastrychtu, do poziomu z Reussęlla pseudospinulosa.

Obwom:iCla ta w omaw.ilatnym regilOlIllie ma w ZIalSięgu występoWlalIlfu prze- rwę obejmującą

k.ai.rnJPan oprocz

jego części najwyżslzej. Na gmnicy ikam-

paIIlIU i :m.aSitryc1htu ukiazuje się 0IIlaJ pcm!JW'ItLe, tworząc tu cienki po.zlio:m.

Gart;oo.ki dwukilowych globotrunkalll końJCz:ą się rownlież w mjniższym

mastrychcite, mniej więcej w poziotnde z Reussella pseudospinulosa. Na m.chodnim SltOJru tarczy ukraliń.skiej ukla2Jują się one pcmownlie :na grnn.icy górnego i dolne~ mastrychtu, twooząc chalrakterystyGmy poziom. Obok ndch spotyka się tu zwykle okazy Pseudotextularia elegans R oz e h a ik:.

Zjaw.isko ,powtórnego ukatzywal!1iiJa się globot:runJkaa::t. UiZlaSadnR C. A. Wi- cher w 1954 r. zmd.alnami klimatycmymi. P.raiWdopodobnrie po okiresie oziębienia w doJnym kampanie klimalt ocieplił się znów w gÓlrlniym mB.>- stryohcie. CiJeplolubne otwoml1ce plaJIllkto.ruiczlne, do ja!kIich zailli.cmmy na- nIiesione ze strefy śród2liemnblmOiI"sikiej d<o mÓirZ boreaI1niYCh globotrunk.any,

ZIl1Ja1JatZły więc ponownie odpoWlie<fu!ie WlalI"U:nki by:towalIliia.

Na podstaw Je makrofalUIly diO masrtrychtu dolInego !Z8.!la.cmmy warr:sitwy z Acanthoscaphites nodosus O v e n i A. tridens K ^1Il e ;r. Owormdcą prze-

wod.nią dla tej części mastrychtu jest natom:i.aS1t Pseudovalvulineria gra-

Kwa.rtaJ.nlk Geologioony - 11

cilis {M ar s s o,n):Jej zasięg,występowania '~ balt"dzo 'dok1lilJiłłnle tę ~ść,omawiWlego piętra w kredzie Polski. W .. Niett1ciech SpOO;ykańb ją;

też w górnym kamparue. Na z.acIhodIrim SItoku tarezy. ukraińskiej brak,jej jedoolk częSlbo w , dolnej części pm:iomu z Reussella pseudospinu:losą, '(lzyli w' najmższym :mas:trychcie. Oprócz tej formy 2lIlajdJujl€my W dollńej części

mastrychtu k:iłkat' nowych, nd.e' notowanych jeszcze ,gat:U!ntków:, jak" Boli"';

vinoides paleo.ceniąa (B r o t z e n), B. peterssoni (B II' o t ze n), ,NeofLa'- bellina reticulata(R e u ss), Pseudouvigerina cristata ^(M a r s s o n), Ano- malina' complanata R e u ss. Nie<CQ wyżej il1iż te oo.taI1mde, lOOŻ', w dolnym mastlI'ychcie, pojawiają się: Cibicidoides spiropunctata G a 11 o w a y, 'et M o r r e y i Pseudovalvulineria JPożaryskii , W!i Jt'W i ck a. ';",'

W mastTychclegórnym ,rozpoczyna~ą !Il.aftomiast swoje ^{zasięgi, roźprże­}

strzenJienia ,Anonialina danica ^{'(B T} o t z e n);~ ^< Bolivinoides decorata gigari- tea ,H i 1 te r m a n n et K O,C h,' Cibicides', SIp;; 'Anomalina pra'€acuta V as s ił e n k o; ,Eponides .frankei \, B r o t z

e

11', Anomalinoides PiriguiS var. pinguis (J e n n ing s), Alabamina dorsopla,7Ui (B 'r o t z e n);c Epant-"

des toulmini Br o t z

en, '

Anomalina ekbLomi (B ·ro tż

e

1Il). W oojwyż"':

szej części tego piętra sportykamy:Pulsiphonina eklundiB rot zen 'LAno'"

malina scthlstTOmi B1" ^o tze n; , ' '

" Do makrofauny cllatrakteryżującej górną część mastltyChturudeżą:;'Be':::

lemnitella mucronata junior N owak i BeJemnelld" cizSifhirovienśis

(8 koł o z d T Ó w n a). W dolnej części górnego. mootrychru' giJruie jako ostatnii. przeds:balwiciel rodziny Stensioina - gattwruelk StensiOina pomme- rana. Powyżej końca. jej msięgurozciąga się tak zwany porli<lm bez Sten- siOina, wyróżni()iIly w Niemczech' ·:północno-mchodniich przez C. A. Wiche-

Ta (1954). P~ z globottunikall1Jarni :zostal ,j'UŻomówiooy ~IO.

DANQ-~ALEOCEN

. Grandea' nrlędzy danem a~trydit€m, jest nrlkropaleQh,td~~, sprecyzowana dość Wyra~nie.

W.

na1:niższej ~ę$ci. m.astrYchtu giną b().:,'

wiJem następujące 'gatunki: Cibiddoidesaktu"/.agayeil;sis,' NeojlabelUfta re:', ti~ulata, Pse:udóuvigeri7ia' ~tata, Bolivinqides pr(tecursor i Cibic(~ęs""W-:

ąrimicę tę mogą przekraczać ~

n:i.terz:n.atCze

i, tylko 'na sjllIi!liliMtr.i:um; brz6bnym: Bolivina ,incrassata, ',B:, 'decuTTens, Holivinoides araco a.'tIlCIi, i, Eseudovalvulineria PQżaryskii.Za,osięg' występowalIbia tej, oStatniej prZ~

biega,

an.ał~gicznle również na zachOd:nilim, stOku tarCży ~ej. Bóli-:

vinoides peterssóni i Ari()malinoidęs'pinguis vat'. pi71,guis wchodZą ,w Il'ę;'

gionie 'zaChodlnJego, stoku ,tairC:zy 'ukraiińskiej ró~ c;lio:najlJ:ll!.ższych,

waIr\Sltw' d-aJOO-paJeocentl.' . . " " ,, ' , " "

" Da:no-paIeOOętn w 'PolSce nie jest jeszczę'dolJ.dadnie' pjmanyl' tO ;za-

!f;)Wnopod, względem. makro, jak 'j ,inikrmauny.Na pods~e 'd.otychcia- sOWych badań: ~o~y jedn;a!l{':pą;wiedZi€Ć; że mi.kirofati.riJa ,,~tll'

i druno-pa1eQiC€tnu róŻ!.hią się 2ląSadhlcro. W d81n<l-'plil.eqceride'vvySltęptije bo-' wiern 'wiele 'gatuilkówotwóiinic

nie ,

notowanych

w

n:ilistrychdie. ' Są

to:i

Loxostoma applinae P l u m m er,' Globigerina triloculinoides'- P'1 u m-':"

m e r, 'Eponides~ lunata .. B r o t :ze n, Pulsiphoninaelegans B TO t ^z, e n, Angulogerina europaea 'C us h m-a 'llI €!tE d wał" d s, :A. cu1ieata' B'ro-;

t z e n,Ceratobult7nina t'l,iberculataBr ot z e n, AlabaminamidwayemiS'

":-' .':. ..~ ... :

B

ro

t z e n, Osangularia lens B r o t z €f n, Astacolus gTyi B ^i" o t z e n, Robulus discus B r Q tz e n, Bolivinita selmensis C rus h ID a n, Loxo-

$toma eolemani G a 11 o w a y et M

or

~

e

^{y i} Ceratobulimina perplexa

p

l u

:m

m e r. Oprócz nich. spOtykamy w ~dalCh dailliO-lpalooc€lIluformy

prżechodzące tu zmastrychtu, jak: Bolivinóides paleocenica, Cibicidoides spiTopunctata, Anomalina danica, A. praeacuta, Eponides fTankei, Alaba~

mina dOTsoplana, Eponides toulmini, Pulsiphonina eklundi, Anomalina ekblomi, A. sahlstTomi. ^Obooność Loxostoma applinae i gatunk!i ,rodzaj-u

Ceratobulimina wskazują nawet na ooady paleocenu.

Zestawione w ten S!pOSÓb ;otw<Jrnice po~a1ają względn"e dOlkłladn-ie ustalić stratygrafię kredy górnej w Polsce. W mi,all"ę ll"OZWoju dalszych prac mi:kropaJeontologiczny'ch można będzie prawdopodobnie jeszcze bax- dziej srezegóŁowo wydzielić poq;i<Jmy w osadach tego wieku i uchwycić 2JaZIllaczające się ~óżnice regionalne. Prace te umożliwią w naSltęps.twie szczegółowe po:równan:ie strMygrafti górnej kredy POilSki z ilIlJnymi -kra- jami, a tym samym SltWorzetrll:e wspólnych. kryteriów • jednol!i.tegoujęcia

tego zaogadnienia. ; . _-

UWAGI PORÓWNAWCZE

Porównanie roomieszczooia form przewodnich dla albu i· cen'O!lIlaIIlu w Polsce z umymi krajami EUropy pozwala stwierdZić, że is1ln!i.eje wiJełe . gatUJnków madącYlch znaczenie stratygraficzne . ogólnoeuropejsilcie. Nie znaczy to jedr.ak, by zasięgi rozprzestrz:enii.enia 00nn były idootyczne na wszystkich obsmrach. Cbserwując tablice przeds-tawiające stratygrafię ust.al<oną na podstawie otwornic z :różnych "krajów Europy, widzimy pewne naeznaczne różnice w zasię~ch występowama poszc.zególnyc:h .ga- tunków uwidocznionych i nl!b 'lltaSZej tablicy. Całość zespołu m:iJkrofau'lloy jest natom:iJast do sieb:e zbliżOIlBJ.

W gómymaJbiepojawiają się przede wszystkim przedstawiciele ~

dzilny Anomalinidae. Wraz z nimi notujemy wciąż jeszcze galtunki. znane z niższych pię1e'l'. d-omej kredy. Ich obeaność obok galbunków z rodzajów Anomalina, Cibicides, Anomalinoides, Pseudovalvulineria i Gavelinella nadaje im wartość form przewodnich. Na :ilnnych o~ach Europy, np.

w Anglii, F'l'!alIlcji, Holandii i w Niemczech, formy takie, jak Frondicula- Tia mediostTiata, SaTacenaTia vestita, Astacolus Tobusta var. Tobusta, były

opisywalIle prz,ez M. Berlhełin/a (1880), F. Chapmana (18Q4) i A.T€lIiD.ąma.

(1950) w1laśnJi.e z górnego albu. Materiał opracowany pr:żez M. 'Berl'helina.

'P.OC'h~~ z osadów ze szczątkami Inoceramus concentT.i.'cus, co stanowi;

nIiewątpliwy dowód ich a.lbsikiego, wieku. W wyróżnionej przez , niego_ roikrofuunie -występują już Anomalina beTthelini i Gavelinella inter- media, a WIięc przedstawiciele rodziny AnomaUnidae. W zespole otw-ornic

~~ezionym w lm'edz:e P-ołslki występująpOIlladto · Gav~Zinella -baUica, PseUdovalvulineria sp., Cibicides formosa, A'nQmalinoides,globosaJ. Ano- trialina biinvoluta .. Wszystkie te formy. ^są notow,a,ne. w . ipiśmienni.ctJWie

z górnego albu lub ceniomalIlU Europy. . ... ' . . . . " . _ . Pewnewatunki otwornic związJaip.ę w kred.z'e PolskJ..tyl!ko z C€'ll0ilIla'"

~m, jak DOTothia gra-datą lub T1-itaxia. macfadyeni; ·:DaWnych obszam.cli Euoopy,np; W AriglU i-'Fmącji;byłY,.-ZIIląjdyw~ luż.~walbie'-·()d:

graproy

982 Eugenia Gawor-:&edowa, Emilia Witw.ioka

Ta bela 1

. fi'

-

N ••• , •• t . k " .,. . Al. c.-a .. ."'T ... ...,,".

" ...

K . . . Muł."nł ~:r;~

I ^ił

- ...

I -- _-- ,

^T"

...

^{,D •• )' I}

_Ir- ^.-

^{IM Z 4 S -....}

^,

⁷

• , ..

--

^{. . ,110. ,}

,

_

^_(lł.UI)

^{... - .}

^,

^-

_"..".'.H

- _{- '}

"..--

CM . . . . ^{~ ;;;-}

~

...

^{.. ...}

c...IIii6_.

'-l "..-_a_ ..

• t---- ^{. ..:-}

-

_lJfWOI!Iłr*Ia_

li -

A _ _ Mjltllt. h

--

^(IlorłII1

^{--- -}

. -J-II (lł0Ul/ , ^---..;.

- -

^"',,,,,,

~=;t'-

--

^{r - _ _ (lrolła . . ) (lł1U\l} ~

^, _-

r--^{~ .... fi}

. -...-..

_{(Ił.UI) I~}

- _{, . -}

CIiIdtIG.tor-

".lA. --

- . -

Br ...

UW-• .

(~h,.11)

r . . .

t-=--

^~

~!U.;

...

U

^, _,

-

-= -

_.. ^r=

^- -

... ł._IlliJr.U.,

,

- . . - (BmIL)

, ---

i

^;

t h.-., ... ,.. _<Brataa)

•

•

_~c. ...

I . --

.-,...-..-.

^{. _ _ \bUI} _A

₌

-::.

...

_Mer'"

"

...

^~_."-"

C.r ...

- li -

ailbu i cenomam.l wraz Z wymienIion'ymi formami. występują Rotalipora appenninica voc.appenninica.

C. A. Wicher W swojej pracy z 1954 iI". tw.ilerdzi, że ga!fJunki. rodmju Globotruncana w kredzie boreallinej ukazują sIię sOOc:runJkowo później ~ w kredzie :flacji śródziemnomorskiej. Pod ~ą Globotruncana C u s h- m a n, 1927, rorzum:i,e Wicher grupę form 'p1ank:tcmlicznycll,

w

obrębie 1ct:ó- rej M. Reichel w 1950 T. wyróżnił na'l:tępujące poorodmje: Glopotruncana

. Sbratygmfia Illiik!ropaleontologicma gÓl1'lllego al'bu i górnej 'kredy w Polsce 983

c.d tab. l

·

~ ^{D ••• •}

N ... ,. ...

i A"

^{c _ o T _} E . . . . r s ••••• ^{K •• , ••} M··"1C" ... P.I ....

e . .

I

..

Z 3

•

^r

,

7

•

^ł

..

~_

....

• -

. . . H . . . ZeU ~

__ --o

,...,.. (Brot .. ., , ~ ^:;;: _-::.

G _ _ . . , . . ...

• - -

. . . . c.:II •• ln·

" -

^~

...

^{M,ra ••}

----

^I~ !Y ^I

^-

^i"-

~.*::;. i:lc~el ._

I~ -g

_ .WN*O ,

t -

8.111

•

u

---

^{Mer •••}

^,

^{., I--}

⁼

--

^{WIII'e 18}

^{, -}

^;.

- - . . , - - . ^{.. '"}

^A _"

G . . . . ln

•

^N

-~ ^{y •}• ...,.,. Ci.dolll

fI

I _._""""l/bnId' (2c.!'Ilil , "

"

~...;~

Keller .

~"..,..--(4'(,. .. ) ,

,

~^{Troel •••} ."Il~r;4"" _II •

--

- p o J . o i'" ^Wlt.lck.

_•

_" ^I

_-= s:-

~H/Iy---''''G:Il

".I'. c:tmNII1at i!. ~i.Ił I~

~~"'k:::~.

"

_" ^{., . '}

-- --...,.,....-

^{(d'Or~,) ~}

^,

"

BrotuD. N

-

-~ " ^{,. ,,,".-}

-

I .... ____ VIII"

1---

^{:_~ (1. .... )}

^fl

~

^-

l' ...

^{(Q . . , ...} It

i ~_(d'Or") 11\

l

-- ^{, =-}

I ^{OtIorr •• )'}

•

^{" I}

~ .ua+ta (Re ••• )

, ,

, ,

1--- 1=·:... ...

^, " . , . 1I,.łzea I~ ^~

^- -

sensu stricto, Rotalipora B r ot z e n, 1942, ThOilmanineUa S i ,g a l, 1948, Ticinella G a n d o l f i, 1942.

N. N. Sub1:>otina w 1954 r. i P. Bermuidez w 1953 ,r. wprowad'2liJi dla form z tej grupy jeszcze pojęcial: Rotundina i Praeglobotrnncana. Badanie kredy górnej w Polsce potwierdrl:a pogląd C. A. Wiohera. Pie:rwsze okazy Rotalipora appenninica v:ar. appenninica spotytkamy bowiem w osadach cenomanu, oprócz ,części naj!IliiżlSlzej. Przedstawicieli podrodza:ju TicineUa,

pojaw:ilającego się zwykle njżej od rodzaju Rotalipora,

me

wy.różIIlIiooo der

984 ^{·0·· ' Eugenia,} Gawor:.,.Bdedowa, Emilia:Wiiwicka o

";" , ... c.d. tab. 1

.

^{D ••• .,:}

.N .... y •• t . . t,.

i

^A" Cn . . . . TlI_ bas ... S •• t!!.. K ••••• , M.,tryc.t P.I ....

cea.!

1 5

?auł» ^{F • • •} . . . . , . .

~.rHt .

~

~ . . . . Br.ł1: . . A

--"'_CMar,o)

I

611 _ _

!

MjatJak

_ , - . " c .... " "' ,

p ; . . t M _ ... " "

-~ ^{PI • • • el'} _"

"

-...-

Cub. et hrl..

...

~,

-

- - v -_(Cb.~uj

r,\ :-= _F=

--

^u

_ .r.tae.

, -

I .·

PI •••• ^{J. f}

^,'

,

...

^~

_II -- -

, ~_P.iU7'~ IM

_ . . . (CwU.)

M

- _-

___ o

UHU)

i

-

V."U •• IkD

^...

&

,

! ^_ ... Marl.

,

~""" •• I .. ~

--

^{~ BI ... ... c •• ła.} _lA ^IV

^{- ....} _---

,.... _ ( M a r l e )

...

II Ol . o'

I

----

^{HII,er •••} ~ łIł ~.clt ^,9,

---

^{hl!' . H, IV}

^{-- -}

^;

. . . . ~ae.łS

M

~- , .'

"

- -

(D,. ••• ")

,

- , , - ...

_!~

-

--

^(Muuoll)

^~

^o'

^--

-

^{(Man ... )}

^{... ....}

^{' . -"~ h .. - I -}

~::r-~ 00 ^{. I~ -}

ty.chczas·· ooz,ba.dalIlych obszarach Polski. ' Na.tomi:ast pl'!ZeClsttawlcieli pod- rpdz~jów Rotalipora i Globotruncana ZI1Iale'lJi,om,O w wyż.szej części ^o ceno- 1namU i W turorue ^{a. . . o ' . 0.0. o . o}

o ~wo . ulmrzują się' globoltrunikanysensustricto

" QCi

gmnicy

turonu-a

f ~o

w

gorę; Qptiń)um'ich 'rożwojuprzypacla nla ~ i doLny sa:rirt:ori .

. '. W."

riiecce '

~lódzkO-:iniedhoWBkiej Vi dtWOlfZe Pa'górki zbada-

'orip '(E;;Gawor~B!edowa, 1960) ilość .otwor~cp1alnikI:dnliCZnych oraZ' bEmto ....

~ycll~ych i· .aglutynujących, Na, o. tej pódsbalWie" wyciągnięto

N ••• y •• tn.l4!w:

7C,:.;:'.~~'

,....,

_Witwicka

...

^,,~

--~. t'.,1I - , - . , . -

(Brouell)

---

^(Br.ta~.)

~-(RealII)

h-..i ... ,.d11.

(Man ••• )

' - " " " " -_(MInaGIl)

.... t

Rul.t ^{[ lo e/ąas}

C1iIdfI«I/a ~

Gan •• ay et M.Re,.

A - . . .. . . -

•••••

~-(Brot&eII)

~==':*r=:~

~

...

: . . . ~WIltlJ V ... Ue.to

- . . . " . .

(Brot . . . )

· . . . ~Br.ts~.

A-a....,.,.. ..

_{(Brehea) ; -.}

~­^{c.1ła. et Eft ...}

.

.!

t'

l III ,\

~

,

"

'~

"

~

1*

.,

_I,

,~'

I~

,

"

~

I"

I.y _"

,~ _y M IV lL '"

IV ,

. "

"'

Ul IV

,

"

,I,

ni ,\

,

IM

,

"

* !

HI

,

",1 ,.

"

"

"

lO

a

'-"'""-..,...

P"~"': ' : ^. ., ..

~...-... r

j . . . .r..,. . 0:1&'

A •• C ... _ 8ut ...

-

-

' ..

c.d tab. 1

D ...

- •• Ie.

...

~_ I - -

-

. ---

.~

" -~

-

~ . OO":d~. gięOOkości

^{mOC7Ja i}

·. paleogeo~iffii; Wn~ te · potwi~ją

mamr"tezęopogłębira!lliu się

morza

kredowego od gó:rtpego a1~ dogÓ1'- nego turonu, oprócz jego' częścinaj:wy7s~ej. Obfitość otworn.li.c plankto- mcm.ych, począwszy od gór.ó.ego cenomalIlu,' Wskazuje :na po.l:ączenie mo- ma· kredowego P:dls.ki· zciepłym:i" . morza.miL· Sttrefyśród~~orslOOj

<::!lm.1Z1Il.a,:is1mli.end.e prądów szczegóLnie $lnycll

w:

ok:resd.ę. ~OOl]ll3ll)U idQl ...

nego 'tu:fJqlIlu. P.rZ1€mos.ily one mart;etiał. pl<a!Il~y: ~. s,trefy. Ś'TócWe~9- :morskiej do borealnej. ,. " .:.:"'~:?;

986 ^·Eugenia Gawoi:-Biedo'wl:l, Emilia WitwiCka

c. d. tab. l

N ••• , ••••• k'. ;;

:-

Alb Ceo ••••• T.r •• bner S . . IH

.... , ..

...MI!II'J~"I ^{D ••••} P ...

,;

...

I 2 3 4 5

•

⁷

• , ..

~-^{.r.tt .. l! »}

-

-~-- ,

Br.'uD l:~ I - -

~_.,,"ea »

III

-

Anacaltn "JII Bn.ac. U,

....

• ...." ~ru Br.uu· _HI ^l! ,

-

. . . " . , _.0..11. Ol ^l!

-

' - , -(Gall ••• y ., Marr~y) III ^I! _{" -}

~1't'ł!u4

"

Ph ••• r-r ^{,I! ~'.} '---

Roopaillrywall'liie wzprzes.trzenien.ia form przewodnich z wyżsrzej części

górnej kredy Polski na tle zespołów mdik;rofauny tego samego wieku z ilrIDyC'h krajów <IDprowadzilo do wniosku, że jest ono IJlajbatrdziej zbli-

ŻIOIne do !I'OI'l1pI!lJeStrzenienia mikrofauny północ:no-2Jachodnioh Niemiec.

W 1956 !f. podal H. Hiłte.rmalnn tabJlicę mfk,ropa1.eontologicz!ną klredy gór- nej Niemiec póhloon.o-mchodnich według stanu badań z sieI'!pnii.a 1955 r.

Najwa2lll!iejsrre formy przewodnie pr7.edstawioo.e nat rej tablaJcy illa!l.€'Żą do rodzajów : Bolivina, Bolivinoides, StensiOina, Neoflabellina. Rodzade <te- gnują terż; watż.ną TOilę

w

stmtyglI'afil mifkropaleolrllt,ologiczmej PoJ.sJci1,

Czołowe stanowisko zajmuje w :kredzie Niemiec rodzaj NeofZabellina, reprezentowany tam przez 16 gatunków. W kredzie PolsikIi ^.I'lJaJ zbadanych

~ nas obszJalr,aeb. stwierdzono dot;yCJ:1czas ,ty'lko 6 gatunków tego ro- dzaju. Są to gaJtrunk:i. wspólne dla. Polski 1 Niemiec, j.atk: NeoflabeUina baudouiniana, N. rugosa, N. buticula, N. praereticulata, N. reticulata.

N. efferata. W SJtratygra:fii :kredy górnej Polski rodzaj N eoflabellina scho-

<Wi na daJszy plan, wobec rzadkiego występowa:nlila. W Niemczech nato- m:iJast gl'a on ważną rolę przy wyd~lalniu poziomów w SIatrlJtonde.

Z rodrzJaJju StensiOina zmlalXly dOItychczas

w

Polsoo 6 gatUJnków, z II1li.ch 5, a 1lIriaJnow.icie StensiOina pommerana, S. exsculpta, S. praeexsculpta.

S. annae, S. polonica i S. exsculpta ^VaT. gracilis ;n;a!Ieżądo CElIllIlych OItwor-

me

rprzewodnich. 'TIrzy pierwsze z wymiendoruych gatunków są wspólne dla Niemiec i Polskl.

Rodza1

Bolivinoides repreiZ€lnitowalIly jest na rtalbli- cy H. HiJlterroalma przez dziewięć gatunków. Ich rozmieszczenie jest zgodne z op.isa:nym przez Z. Reissa. (1954) roowojem filogenetycznym ~

rodmju. NajwcześnJiej, bo już w sooll:orllie, 'pojawia się Bolivinoides strigi- lata. Jest to :forma oslkOI"U!JX!e' kszta.łtlu m;aczugowaJtego, urzeźb50nej 00·

cad:ej ·powierżclmi. W wyższych pięłlrac!h występują koilejno formy coraz bariWiej płaskie, o skiO'rrupkac!h urzeźbionych tylko po dwóch stI'OlIlach.

Najbujniejszy rozwój rodzaju Bolivinoides przypada vi N:iemcz.ech pól-

noc;mo-mch~h mł. gómy kampan. W kredzie PoJsikii są o.ne IIlajlicm:i.ej-

SZle

mr6Wn.o

00 do ilości g'aItJulników, ja!k: 1: osobndików vi najwyższym

kJampafnie.

St.raty~a miJkropaleOlllrtologicZOO:gómegoal!bu i górnej 'kredy w Polsce 987

Najwyższą część kampanu óraz mastrycbt wyznaczają w Niem.ozech

półnoono-zach.odnich Bolivina incrassata i Bolivina decurrens. Ga:1Jlm:ki te występują analogiCZiIlie w kredzie Polski. Rodmj Globotruncana pornd-

nąl H. Hilrterma:n:n ^IOQ swej tabJky. Stratygraficzme ~ie tego 'l"<ldzaju w kredzie PoJm było już częściowo omówione. 'fu 'lIlI<Yilna tyiL1ro dodać, że w Niemczooh p6łnoooo-zachodn:ich globotruiI1!klany g:iJną ndeoo waześniej niż w Polsce, bo już iW nad:niższej cżęści górnego Ilmnnpam1, a następnie,

po przerwie tworzą znów porz.iom w górnym masrtlrychcie. .

Co do dJalno-paleocenu, to najŁatwiej jest ,go porówumć z dialno-;paleo- cenem Szwecji, gdz.ie rrrikrofalUna tego okresu była s.zc.z;egółJowo opraco-

W'aIIlJaI przez F. Brotzena. w 1948 r: Ogólnie możnła 'PoWiedzieć, że w Polsce spotyka się ten sam zespół otworm.ic 00 w Szwecji.·

Zakład 8tr111tygra.1U LG.

Wygłoszono na XXX SesJ1 Nauko- wej IDsty11ul1u, Geologicznego dn1a 1 kwietn1a 1960 r.

PIŚMIENNICTWO

BERTHELIN M. (le6{}) - Memdia"e sur les· FomminJiferes fussiles de l'el8ge ał>bien

de Montcley (Doubs.). Mem. Soc. geol. F!raaJ.ce, [3], 1, lP. 1~14:, nr 5.

Paris.

BIEDA F. {1958) - otWtt1lllice proze\VOClme i wi<ek kredy plszącejMielJruika( Biul. Inst.

Geo!., 121, p. 17-89. Warszawa.

BROTZEN F. ~.193'6) - ForaminHeren aus dero schwedJi&chen unten;te!l Senon von IDr!iksdal iJn SohoneIl. Sv. gool. Unders., [e], p. 1i-206, oc 3196l. S'bookholm.

BROTZEN F. (1942) - Die ForamiIniferengattung GaveliJne1la iIlOV. gen'. und die Sy- stematik der Rotaliformes-. SV. geol. UiIlders., JlJl" 451, 'P. 110-00. Stockholm.

BROTZEN F. (1Ńi? - De geologiska .resu1taten fran boorIrJ.IiJngam vid. HoUv:iken.

SV. gro1. Unders., [C], nr 400, p. 1>-64'. Stockholm.

BROTZEN F. ~1948) - The Swedish PaIeocene rund its· faraminiferal faJuna. Sv.

geol. Unders., [C], nr 1100, p. 1-1:ro. Stockholm.

CHAPMAN F. (10011"-1892~ - The Fommill1lifera ot the Gault ot Folke6itolne, iIlT l~lO,

J. R. MiCll". Soc., {C, T], p. 1'11...416. London.

EDGELL H. S. (1004) - The stra'bigm'Phicae wIue of BoJJivmaides IIll the Uppm- oretaceous. of iIlor+t:hwest Austira.lia. Conib:'. Cush. Found. Fomm. Ras., 5, r2], p. 6&-76. Washington.

HILTERMANN H. (1000) - Bi<JS!toratigJm.phle der Oberkteide aIUf Grund von Mikro- fO\SSii1ien. Pal. Zs., 30, so.nderheft, p. 19-00. Stwttgart.

HILTERMANN H., KOCH W. (W60) - Taxoriomie und Vertica1ver:bl'eitUJng voo. Bo- l'ivti:nOidee - Arten dm SenOlll NOl"dwestdeutscll1ands.. Grol. Jb., ol, p. 5195t-a12. Hannover-Celle.

HILTERMANN H., KOCH W. (11955) - Biootratiigraphle der Grenzschichłtei!l Ma"

astr.iJC'ht - (C:ampan iJn Li.inJneburg und 1n der Bohrung Brunhilde), [2), Foram:iniferen. GeoI. Jb., 70, p. 3I3~ Hai!lnover-Celle.

HILTERMANN H., KOCH W. (1956) "-' M1kropalaontolog;i.sche Feinhlorizoo.tierong von SaiIlton - Prollilen durch das Erzlager Lengde-Bodstedt. Palaoillt.

Zs., 30, SOIIlderheft, lP. 33-44. Stuttgart.