Z prasy zagranicznej

Mieczysław Przybyłowski

Z prasy zagranicznej

Palestra 14/5(149), 93-96

1970

N r 5 (149) Z p ra sy zagraniczne) ₉₃

obrońcy w procesach politycznych w okresie hitlerowskiej III Rzeszy, późniejszego więźnia obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie. Adwokat Paw eł Kwoczek peł­ ni dziś nadal funkcje obrończe jako członek opolskiego zespołu adwokackiego i daje świadectwo niespożytej siły polskości, która nie pozwoliła się — mimo ucisku — wyrugować z pięknej Ziemi Opolskiej. Na przykładzie bogatego w w ydarzenia i przeżycia życiorysu adw okata Paw ła Kwoczka można prześledzić, jakie głębokie przem iany w okresie ubiegłego półwiecza przeszła Opolszczyzna i jej rdzenna lu d ­ ność polska.

*

Postać innego zasłużonego adw okata zaprezentował gdański dziennik „Wieczór W ybrzeża” (nr 74 z dn. 28/30 m arca br.) w reportażu ,pt. Czternaście dni. Z re p o r­ tażu w ynika, że obecny członek zespołu adwokackiego Nr 1 w Sopocie adw. Bohdan Podhorski był „(...) jednym z tych, którzy w roku 1945 organizowali wśród dym ią­ cych jeszcze zgliszcz G dańska pierwszą polską władzę adm inistracyjną”. Jako za­ stępca Pełnomocnika M inisterstw a A dm inistracji Publicznej na obszar gdański adw. B. Podhorski podjął trudne funkcje rzecznika interesów polskich na świeżo wyzwo­ lonym skraw ku gdańskiego wybrzeża. Wspomnienia o pierwszych dniach — tych

14 historycznych dniach spraw ow ania adm inistracji w imieniu Polski Ludowej — są pasjonującym w ątkiem omawianego reportażu.

*

Swego rodzaju przyczynkiem historycznym do dziejów'' adw okatury polskiej moż­ na by nazwać skrzętnie zebrane inform acje zamieśzczone w artykule Jerzego J e r z m a n o w s k i e g o pt. Kielecka palestra („Słowo L udu” n r 54 z dn. 28/30 m arca br.). W artykule opisano działalność kilku kieleckich adwokatów sprzed 1914 r., a mianowicie adwokatów Dunina, Koczanowicza, Niesiołowskiego i Ro- goyskiego, których zaliczano do lum inarzy kieleckiej palestry.

S.M.

Z r * n / % S V Z A G R A I M I C Z I M E J

W num erze 2 czasopisma „Sw ietskaja Justicya” z 1970 r. ukazał się artykuł adw. D. W a t m a n a pt.: O roli adu>okata w ustalaniu praw dy w cyw ilnym postę­ powaniu sądowym.

Na wstępie autor artykułu zaznacza, że przy realizowaniu zasady praworządności rola sądu radzieckiego nie sprowadza się jedynie do kontroli przedstawionych m a­ teriałów i do beznamiętnego stwierdzenia udowodnienia lub nieudowodnienia oko­ liczności, którym i strony uzasadniają swe roszczenia bądź zarzuty. Sąd, nie ograni­ czając się do przedstawionych m ateriałów i w yjaśnień, obowiązany jest podejm o­ wać wrszelkie przewidziane przez prawo kroki w celu wszechstronnego, pełnego i obiektywnego w yjaśnienia rzeczywistych okoliczności sprawy, praw i obowiązków stron.

Celem cywilnego postępowania sądowego jest ustalenie praw dy obiektywnej. W ielka rola przypada tu adwokatom, w ystępującym w charakterze pełnomocników

94 Z p ra sy zag ra n iczn ej N r 5 (149)

osób biorących udział w sprawie. Będąc aktyw nym uczestnikiem przewodu sądo­ wego, powołanym przez prawo do współpracy przy praw idłow ym rozstrzygnięciu spraw y, adw okat spełnia w procesie cywilnym publicznopraw ne funkcje o dużym znaczeniu państwowym, przyczynia się bowiem do prawidłowego realizowania za­ sady praworządności oraz do ustalenia w sprawie praw dy obiektywnej. Jedno­ cześnie, jako przedstawiciel jednego z uczestników sporu cywilnego, adwokat kie­ ru je wszystkie swe wysiłki na obronę praw i chronionych przez ustaw ę interesów swego mocodawcy, wykorzystując w tym celu wszelkie w skazane w ustaw ie środki i sposoby w celu potwierdzenia zasadności jego roszczeń czy zarzutów. W ustroju socjalistycznym to podwójne zadanie adw okata nie w ywołuje żadnego konfliktu w ewnętrznego w jego działalności zawodowej.

W odróżnieniu od funkcji obrońcy w procesie karnym , polegającej w myśl obo­ wiązujących przepisów na wykorzystaniu przewidzianych w praw ie środków i spo­ sobów dla w yjaśnienia jedynie okoliczności przem aw iających za uniewinnieniem oskarżonego lub za złagodzeniem jego odpowiedzialności, jednostronny kierunek funkcji zastępstw a w procesie cywilnym wypływa nie z przepisów kodeksu postę­ pow ania cywilnego i zasad sądownictwa cywilnego, lecz z n atury pełnomocnictwa w spraw ach cywilnych.

W procesie cywilnym adw okat zawsze w ystępuje w charakterze pełnomocnika tylko jednej ze stron. Udzielenie pomocy praw nej w jakiejkolw iek formie osobie, której interesy sprzeczne są z interesam i klienta — naw et przed wszczęciem sprawy sądowej — wyłącza możność prowadzenia sprawy.

Nie będąc stroną w procesie cywilnym, adwokat działa na podstawie i w grani­ cach zlecenia swego klienta. Nie oznacza to jednak, że adw okat może być zobowią­ zany do obrony jakiegokolwiek spornego interesu. Swoją wiedzę zawodową i do­ świadczenie adw okat powinien wykorzystać tylko do obrony legalnych interesów strony. Stosowane przez niego środki procesowe mające na celu potwierdzenie słuszności stanowiska klienta obiektywnie współdziałają z działalnością sądu w p ro ­ cesie ustalenia rzeczywistych okoliczności sprawy, praw i obowiązków stron.

O pracow ując kierunek tego stanowiska, jakie ma zająć w sprawie, rozstrzyga­ jąc kw estię legalności roszczeń bądź zarzutów, w ybierając dla ich potwierdzenia tylko wiarygodne dowody dopuszczone przez prawo dla danego rodzaju stosunków praw nych, stwierdzając pomyślną perspektyw ę praw ną spraw y oraz etyczną niena- ganność spornego interesu, adw okat określa tym samym jednostronny kierunek swych czynności procesowych na podstawie faktycznego i dowodowego m ateriału danej sprawy. Powinien on przy tym wychodzić z założenia, że obrona i uzasad­ nienie obranego przez niego stanowiska prawnego pomoże sądowi w stworzeniu w arunków niezbędnych do prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy. Działa on w prze­ konaniu, że obrona praw i chronionych przez praw o interesów klienta może być zapewniona tylko przez umocnienie obrotu cywilnego w k raju i utrw alenie socja­ listycznej legalności.

W w arunkach socjalizmu, kiedy zlikwidowane już zostały socjalne przyczyny konfliktów między prawidłowo pojmowanymi interesam i poszczególnych osób a in ­ teresem państw a, nie ma żadnych podstaw do tego, by zadania adw okata przy obronie osobistych interesów klienta przeciwstawiać współpracy z sądem przy p ra ­ widłowym rozstrzygnięciu sprawy, co jest ogólnym celem wszystkich uczestników działalności sądowej. W konsekwencji jednostronny charakter działalności adw oka- ta-pełnom ocnika nie może być rozpatryw any jako określający moment cywilno­ praw nego pełnomocnictwa. C harakter ten wynika z n atury stosunków adw okata

N r 5 (149) Z p ra sy za g ranicznej ₉₅

z klientem , u podstaw y których leży osobiste zaufanie, a także z treści procesu cywilnego jako walki równoprawnych stron pod kontrolą i z aktyw nym udziałem organu państwowego, tj. sądu.

Bezwzględna uczciwość przy prowadzeniu spraw y i korzystaniu z procesowych metod i środków obrony interesów klienta — to główna zasada działalności adwo­ kackiej w służbie społecznej. Adwokat może się podjąć obrony tylko legalnej sp ra­ wy i prowadzić ją legalnie oraz uczciwymi, moralnie dozwolonymi środkam i. J e d ­ nym z podstawowych postulatów pod adresem adw okatury jest postulat szczerości. Ustawa upraw nia adw okata do przemilczania okoliczności zakom unikowanych mu przez klienta, ale adw okat w żadnych okolicznościach nie ma praw a kłamać.

Postulat szczerości polega przede wszystkim na jak najbardziej krytycznym usto­ sunkowaniu się do faktycznego i dowodowego m ateriału sprawy.

Jeżeli fakty budzą wątpliwości albo jeżeli można przypuszczać, że okoliczności m ające znaczenie dla prawidłowego rozstrzygnięcia spraw y w ogóle nie istniały lub istniały w innej postaci, to adw okat ma nie tylko prawo, ale wręcz obowiązek wykorzystać wątpliwości w sensie najbardziej pomyślnym dla interesów swego mo­ codawcy. Jeżeli jednak adwokatowi dobrze wiadomo o istnieniu niezbitych faktów, to nie może on przedstaw iać sądowi dowodów zm ierzających do ich obalenia lub zaprzeczać ich istnieniu.

Specjalne znaczenie ma kwestia, w jaki sposób adw okat dowiedział się o okolicz­ nościach, od których zależy rozstrzygnięcie spraw y cywilnej. Jeżeli wiadomość 0 tych czy innych faktach nie jest związana z wykonywaniem obowiązków zawo­ dowych, to adw okat może być powołany w charakterze świadka i w tedy jego zezna­ nia stają się źródłem inform acji o faktycznych okolicznościach podlegających u sta­ leniu w danej sprawie. Pierwszeństwo zasady praworządności oraz m oralny obo­ wiązek adw okata — jako działacza społecznego — do współdziałania w ustalaniu praw dy powinny go skłonić do odmowy przyjęcia zlecenia do prow adzenia spraw y cywilnej w w ym ienionej wyżej sytuacji. Jeżeli jednak owe dane faktyczne adw o­ kat uzyskał od swego mocodawcy, to powinien się ustosunkować do tej inform acji z pewną ostrożnością, biorąc pod uwagę, że klient jest osobą bezpośrednio zaintere­ sowaną w w yniku sprawy, inform acje więc jego są w pewnej mierze subiektyw ne 1 zasługują na krytyczną ocenę.

Jeżeli inform acje klienta o stronie faktycznej sprawy są obiektywnie potw ierdzo­ ne przez m ateriał znajdujący się w sprawie, a fakty nie budzą wątpliwości i adwo­ kat jest przekonany, iż uzyskane przez niego inform acje odpowiadają rzeczywistoś­ ci, to nie ma on praw a kwestionować tych okoliczności z tej racji, że podane przez przeciw nika procesowego dowody na ich potwierdzenie są niezbyt przekonyw ające lub niezupełnie wiarygodne. Krytyczny stosunek do stwierdzenia faktów, których zasadność nie budzi wątpliwości, w żadnym razie nie oznacza, że adw okat powinien podać sądowi wszystkie znane mu fakty, w tym również fakty niekorzystne dla jego klienta. W przeciwnym razie zostałyby naruszone zasady w zajem nych sto­ sunków między adw okatem a klientem , opierających się na osobistym zaufaniu, oraz m oralne podstawy cywilnoprawnego przedstawicielstwa wykonywanego przez adwokata, co przyniosłoby poważny uszczerbek autorytetow i działalności adw oka­ ckiej.

Jako przedstawiciel jednego tylko z uczestników sporu cywilnego, adw okat po­ winien zgrupować fakty z punktu widzenia swego prawnego stanow iska i in terp re­ tować je w sensie najbardziej korzystnym dla interesów swego mocodawcy. M aksy­ malny obiektywizm w stw ierdzaniu okoliczności faktycznych spraw y w związku

96 Z p ra sy za g ra n iczn ej N r 5 (149)

z subiektyw nym ich grupowaniem i oceną — oto praktyczna realizacja postulatu szczerości w działalności adw okata—pełnomocnika, podporządkowanej obowiązkowi ustalenia praw dy obiektywnej w spraw ie i zm ierzającej do obrony praw i legal­ nych interesów klienta.

Zasada szczerości powinna przenikać całą działalność adw okata w procesie cy­ wilnym.

Decydując o możliwości prowadzenia spraw y cywilnej, adw okat w żadnym razie nie powinien pomniejszać kom plikacji i trudności, z jakim i może się spotkać klient w toku przewodu sądowego. K lient musi jasno zdawać sobie spraw ę z tego, że kw estyjność poszczególnych momentów w faktycznym i dowodowym m ateriale spraw y nie oznacza możności tłum aczenia ich w brew interesom praworządności oraz że słabe i niedostatecznie uzasadnione elem enty w stanow isku strony prze­ ciwnej w żadnym razie nie będą w ykorzystane przez adw okata w celu przeciwdzia­ łania ustaleniu przez sąd rzeczywistych okoliczności sprawy i prawidłowem u jej rozstrzygnięciu. Tylko na takich w arunkach adw okat może się zgodzić na przyjęcie sprawy.

Odrębnie przedstaw ia się odpowiedzialność adw okata oceniającego możliwość dal­ szego prowadzenia sprawy, jeżeli sąd nie podzielił jego punktu widzenia i wydał w yrok sprzeczny z interesam i klienta. Oczywiście wym aga pewnej odwagi ze stro­ ny adw okata przyznanie się, że jego praw ne stanowisko w sprawie w toku postę­ powania sądowego zostało obalone, a jego przew idyw ania o praw nej perspektyw ie spraw y były oparte na błędnym pojm ow aniu okoliczności faktycznych bądź na przesadnej ocenie mocy i wiarygodności m ateriału dowodowego. Jeżeli jednak ad ­ w okat przekonał się, że stanowisko jego było nieprawidłowe, a w yrok sądu jest zgodny z praw em i zasadny, to pow inien odważnie i z godnością zakomunikować o tym klientowi i wyjaśnić mu motywy, dlaczego nie może nadal prowadzić tej sprawy.

Adwokat radziecki — kończy swój arty k u ł adw. W atm an — nie powinien abso­ lutnie składać skargi i opierać jej wywodów w dalszych stadiach procesu, jeżeli jest on osobiście przekonany o prawidłowości wydanego w sprawie w yroku. Postę­ pując inaczej, wprowadziłby klienta w błąd i naraziłby go na dodatkowe koszty.

W całej swej działalności w cywilnym postępowaniu sądowym adw okat powinien dążyć do przekonania sądu o słuszności bronionej sprawy. Subiektyw ne przekonanie o legalności upraw nień swego mocodawcy, zawodowa sumienność przy wyborze spraw i nieskazitelna uczciwość w metodach i środkach ich prowadzenia, wysokie w ym agania w stosunku do siebie samego i czystość zasad moralnych — to niezbędne w arunki zastępstw a wykonywanego przez adw okata w procesie cywilnym.