Nr49 Nakład 2000 egz. Wtorek, 28 kwietnia 1931 r. Rok III.
Gazeta wąbrzeską
Organ Katolicko-Narodowy
Przedpłata: miesięcznie wynosi zł 1,50 z dostawą pocz
tową zł 1,69, z odnoszeniem w dom przez specjalnych posłań
ców zł 1,75. Cena egzemplarza pojedyńczego wynosi gr 15.
lltyiUl trzu razu oa wiórek, narW l
Bóg i Ojczyzna! Telefon nr. 69.
Ogłoszenia: wiersz m lim, na stronie 74am.gr 10, na stronieSRQPONMLKJIHGFEDCBA
4-łamowej za tekstem gr 30, wtekście gr 50,na Istr. gr 75. Przy powtórzeniach udziela się rabatu. Dla zagranicy 5O°/o nadwyżki.
Mres PEdakdi i aittisM lUuhrzeźBo, ul. Mtt i.
W jedności siła!
25.
Jubileuszowa** konfiskata „Gazety Wąbrzeskiej**
W u b ie g ły p ią te k d n ia 2 4 k w ie t n ia 1 9 3 1 r o k u , w y d a w n ic tw o n a s z e d o c z e k a ło s ię ju b ile u s z o w e j d w u - d z ie s te jp ią te j k o n f is k a ty . N ic w te r n d z iw n e g o p r z y p a n u ją c e j w s p ó ł c z e ś n ie w P o ls c e w ie lk ie j „ w o ln o ś c i s ło w a“ i o b o w ią z u ją c y m s y s te m ie f a c h o w e j i b e z s tr o n n e j c e n z u r y . L ic z n e b o w ie m w y d a w n ic tw a , n a tu r a l
n ie w y łą c z n ie tz w . o p o z y c y jn e ,
„ ś w ię c iły " ju ż s w o je ju b ile u s z e k o n f is k a t n a w e t s e tn y c h , ta k , ż e k a ż d e p is m o , n ie m ile p r z e z d z is ie js z y c h w ła d c ó w w id z ia n e , lic z y ć s ię m u s i z m o ż liw o ś c ią o s ią g n ię c ia z b ie g ie m c z a s u n a jb a r d z ie j n a w e t z a w r o tn e g o r e k o r d u k o n f is k a t. Z r e g u ły - n a to m ia s t n ie u le g a ją z a ję c iu p is m a tz w .
„ s a n a c y jn e " , ja k i r o z m a ite „ b la ty "
n ie m ie c k ie i ż y d o w s k ie . Z a to te m c z ę ś c ie j i z c o r a z w ię k s z ą r o z k o s z ą u ż y w a s o b ie o łó w e k c e n z o r s k i n a p r a s ie n ie z a le ż n e j, z w ła s z c z a n a r o d o w e j, ja k o p o d o b n o n a jn ie b e z p ie c z
n ie js z e j d la s a n a c ji. A le , B o g u d z ię
k i, n ie w s z y s tk ie c e n z o r y , s a n a to r y itd . ż y ją w ie c z n ie , a ż y je n ie ś m ie r te ln ie je d e n ty lk o w ie lk i w P o ls c e c e n z o r — N a r ó d — k tó r y p r ę d z e j c z y p ó ź n ie j s a n a c ję s k o n f is k u je .
P ią tk o w y 4 8 n u m e r „ G a z e ty W ą
b r z e s k ie j" z a ję ty z o s ta ł p r z e z tu t. p o lic ję n a p o le c e n ie S ta ro s tw a G r o d z
k ie g o w T o r u n iu w e d łu g o ś w ia d c z e n ia p o lic ji z a a r ty k u ł r e d a k c y jn y p t.
„ M y " i „ W y " , k tó r y w id o c z n ie , k o g o ś o b o le ś c i p r z y p r a w ił, n a jz u p e łn ie j n ie s łu s z n ie z r e s z tą i n ie z a m ie r z e n ie , b o p r z e c ie ż s k o n f is k o w a n y a r ty k u ł b y ł w y r a z e m b ó lu , g o r y c z y i ż a lu , ja k ie o d d a w n a ju ż n u r tu ją w s e r
c a c h s p o łe c z e ń s tw a .
D o ty c h c z a s n ie je s te ś m y w p o s ia d a n iu s ą d o w e g o o r z e c z e n ia , z a tw ie r d z a ją c e g o k o n f is k a tę , w o b e c c z e g o , n ie w ie d z ą c , ja k ie to s ą o w e „ b o le s n e " u s tę p y s k o n f is k o w a n e g o a r ty k u łu , p o w tó r z y ć g o d z iś n ie m o ż e m y z o p u s z c z e n ie m n a tu r a ln ie „ b o
le s n y c h“ z d a ń i z w r o tó w . P o w tó r z y m y g o n a to m ia s t w n u m e r z e n a s tę p n y m , o ile c a ły s k o n f is k o w a n y n ie z o s ta ł. W d z is ie js z e m w y d a n iu z a
m ie s z c z o n e s ą p o w tó r n ie ty lk o p o z o s ta łe w a ż n ie js z e a r ty k u ły .
W s z y s tk ic h S z a n o w n y c h C z y te l
n ik ó w i P r e n u m e r a to r ó w p is m a n a s z e g o , k tó rz y o s ta tn ie g o n u m e ru z p o w o d u k o n f is k a ty n ie o tr z y m a li, p r o s im y o w y b a c z e n ie i w y r o z u m ia ło ś ć , g d y ż n ie n a s z ą je s t w in ą , ż e s ło w o p r a w d y , k tó r e g ło s im y i n ie u s tr a s z e n ie g ło s ić b ę d z ie m y i n a d a l, d o n ic h d o tr z e ć n ie m o ż e . A le o je d - n e m m o ż e m y z w o le n n ik ó w n a s z y c h z a p e w n ić : ż e m y z lin ji d ą ż e ń n a s z y c h i n a s z e j p r a c y n a r o d o w e j m i
m o s e te k k o n f is k a t n a w e t p r z y p o p a r c iu s z e r o k ic h r z e s z n a r o d o w c ó w
nie zboczymy nigdy, wpatrzeni bez
ustannie i wytrwale w święty nasz i ojców naszych cel: w Wielką Pol
skę!
Protesty pracowników samorządowych
przeciwko zapowiedzianej obniżce uposażeń o 15 procent.
Groźne wiadomości z Wileńszczyzny.
W n ie d z ie lę 2 6 b m . o d b y ły s ię w W a r s z a w ie o b r a d y z a r z ą d u g łó w n e g o Z w ią z k u P r a c o w n ik ó w S a m o r z ą d o w y c h R z p lite j P o ls k ie j. T e m a te m n a r a d b y ła s p r a w a o b n iż k i p ła c p r a c o w n ik ó w p a ń s tw o w y c h i s a m o r z ą d o w y c h o 1 5 p ro c e n t.
P o w z ię to je d n o g ło ś n ie n a s tę p u ją c ą u - c h w a łę :
— „ Z a r z ą d g łó w n y Z w ią z k u Z a w o d o w e g o P r a c o w n ik ó w S a m o r z ą d o w y c h n a R z e c z p o s p o litą P o ls k ą n a z g r o m a d z e n iu w d n iu 2 6 k w ie tn ia b . r., o d b y te m p r z y u d z ia le 6 0 -c iu c z ło n k ó w z a r z ą d u i d e le g a tó w z e w s z y s tk ic h m ia s t p o ls k c h , n a c z e le z W a r s z a w ą , L w o w e m , K ra k o w e m , P o z n a n ie m , W iln e m , T o r u n ie m , L u b li
n e m , S o sn o w c e m i in n e m i p o w s z e c h s tro n - n e m z a p o z n a n iu s ię z k w e s tją z a m ie rz o n e j o b n iż k i u p o s a ż e ń p ra c o w n ik ó w n r e jsk ic h , a w s z c z e g ó ln o śc i b io rą c p o d u w a g ^
a ) b r a k p o d s ta w p ra w n y c h i ż y c io w y c h d o o b n iż e n ia o 1 5 p ro c e n t u p o s a ż e ń p r a c o w n ik ó w m ie jsk ic h o ra z
b ) o s ta tn ią , n o w ą fa lę d ro ż y z n y —
Otwarcie X Jubileuszowych Targów Poznańskich.
W n ie d z ie lę o g o d z . 9 ,3 0 ra n o w --P o z n a - n iu , w w ie lk ie j s a li T a rg ó w o d b y ło s ię u ro c z y s te o tw a rc ie X . ju b ile u s z o w y c h T a r
g ó w P o z n a ń s k ic h . N a u ro c z y s to ś ć p rz y b y ł m in . p rz e m . i h a n d lu w o to c z e n iu in n y c h p rz e d sta w ic ie li w ła d z . P o z a te m w u ro c z y s to śc i o tw a rc ia w z ię li u d z ia ł k o n s u lo w ie p a ń stw o b c y c h w P o z n a n iu , r e k to r i p r o fe s o ro w ie u n iw e rs y te tu p o z n a ń s k ie g o , p r e z e s i i d y re k to rz y Iz b P rz e m y s ło w o - H a n d lo w y c h z c a łe j P o lsk i, w y c ie c z k a w ę g ie r
s k a o ra z u c z e stn ic y k o n g re s u p o ls k o -ju g o s ło w ia ń sk ie g o .
U ro c z y sto ś ć o tw a rc ia z a g a ił p rz e m ó w ie n ie m p o w ita ln e m p re z y d e n t m ia s ta p . C y ry l R a ta isk i. k tó rv p o w ita ł g o śc i.
z a k ła d a k a te g o ry c z n y p r o te s t p rz e c iw k o z a rz ą d z e n io m , k rz y w d z ą c y m o g ó ł p ra c o w n ic z y i o b c ią ż a ją c y m o b ró t g o s p o d a rc z o - s p o łe c z n y .
Z a rz ą d g łó w n y w z y w a p re z y d ju m z a
rz ą d u d o p o d ję c ia w s p o ’n e j a k c ji w p o ro z u m ie n iu z in n e m i o rg a n iz a c ja m i i o u - ż y c ie w ty m c e lu w s z e lk ic h ro z p o rz ą d z a l- n y c h ś ro d k ó w , n ie w y łą c z a ją c w o s ta te c z n o śc i s t r a j k u “ . — »
♦ * «
A b y o s ła b ić n ie z a d o w o le n ie u c z e stn ik ó w o b ra d ro z p u s z c z o n o n a z je ź d z ie w ia d o m o ść ż e n a s k u te k p o ro z u m ie n ia p re z y d e n ta m . W a rsz a w y z w ic e m in is tre m s p ra w w e
w n ę trz n y c h p e n s je d . 1 m a ja b r. b ę d ą w y p ła c o n e p ra c o w n ik o m s a m o rz ą d o w y m w s to lic y w w y s o k o ś c i p o b o ró w k w ie tn io w y c h .
T a d y w e rs ja s a n a c y jn a n ie w y w a rła je d n a k n a u c z e s tn ik a c h z e b ra n ia w ra ż e n ia . U - c h w a lili o n i ta k ą re z o lu c ję , ja k ą p o d a liśm y p o w y ż e j.
s e rd e c z n ie p o w ita ł p re z y d e n t m ia s ta p rz e d s ta w ic ie li J u g o s ła w ji, k tó rz y p rz y b y li n a k o n g re s p o ls k o — ju g o sło w ia ń s k i. M ó w c a w d a ls z y m c ią g u p rz e sz e d ł d o o m ó w ie n ia p rz e s ile n ia g o s p o d a rc z e g o , p o d k tó re g o z n a k ie m ż y je o b e c n ie P o ls k a . W d a ls z y m c ią g u p o d n ió s ł z n a c z e n ie ta rg ó w , ja k o g ie łd y to w a ro w e j, s ta n o w ią c e j ż y w e o d b i
c ie o b lic z a g o s p o d a rc z e g o k r a ju . M ó w c a z a z n a c z y ł d a le j, ż e z a d a n ie ta rg ó w s ta je s ię d la p rz y s z ło ś c i w c ią ż b a rd z ie j tw ó rc z e .
P o p rz e m ó w ie n iu p re z y d e n ta R a ta js k ie g o , a k tu o tw a rc ia d o k o n a ł m in . p rz e m . i h a n d lu , w y g ła s z a ją c d łu ż s z e p rz e m ó w ie n ie .
Z W iln a d o n o sz ę ,, ż e p o w ó d ź o s ią g n ę ła p u n k t k u lm in a c y jn y w n ie d z ie lę 2 6 k w ie tn ia (p a trz in n e • w ia d o m o ś c i o te j k a ta s tr o f ie w ś r o d k u n u m e ru d z i
s ie js z e g o ). D n ia te g o o g o d z . 1 0 r a n o w o d a n a r z e c e W ilji p o d n io s ła s ię o 8 m tr . 3 6 c tm . p o n a d p o z io m n o r m a ln y .
O g o d z . 2 -e j p o p o i. w o d a z a c z ę ła o p a d a ć . D o g o d z . 1 2 -e j w n o c y (n a p o n ie d z ia łe k ) w o d a o p a d ła o 2 0 c tm .
W e d łu g o b lic z e ń w ile ń s k ie j D y re k c ji D ró g W o d n y c h n a jw y ż sz a f a la w o -
Z policjantem - na plebanie.
Czy panowie sanatorowie z zarządu głównego Zw. Powst. i Woj. w Grudziądzu dostali pomieszania zmysłów?
S a n a c y jn y z a rz ą d g łó w n y Z w . P o w s t i W o ja k ó w O K . V III. w G ru d z ią d z u m ia n o w a ł n ie ja k ie g o p . M o l in a , listo n o sz a w W ie lu * k o m is a ry c z n y m p ra ż e s e m T o w . P o w s t. i W o ja k ó w w te j m ie js c o w o ś c i, o - ś w ia d c z a ją c w p iś m ie z d . 2 1 b m ., w y s to s o - w a n e m d o p . M o llin a z a 1. d z . 2 8 5 -3 1 , iż z a r z ą d T o w . P o w s t. i W o j. w W ie lu (n a k tó re g o c z e le s to i k s . p ró b . W ry c z a ) u w a ż a z a ro z w ią z a n y .
P . M o lin ie k a z a n o „ n ie z w ło c z n ie u d a ć s ię w to w a rz y stw ie k o m e n d a n ta m ie js c o w e g o p o s te ru n k u p o lic ji d o b . p re z e s a k s , W ry c z y“ i o d e b ra ć o d k s . p ro b o s z c z a s z ta n d a r, a k ta i k a s ę T o w a rz y s tw a .
R ó w n o c z e ś n ie s a n a c y jn y z a rz ą d g r u d z ią d z k i w y s ła ł d o s ta r o s tw a ta k ie p is m o :
— „ Z a rz ą d G łó w n y . Z w ią z k u P o w s ta ń c ó w i W o ja k ó w
O . K . V III. L . d z . 2 8 6 /3 1
G ru d z ią d z , 2 1 m a r c a 1 9 3 1 . K o p ja
D o
S ta r o s tw a P o w ia to w e g o C h o jn ic k ie g o w C h o jn ic a c h . B . p iln e .
Z a łą c z a ją c p rz y n in ie js z e m k o p ję I n is m a n a s z e g o w s n r a w ie m ia n o w a n ia
d y p r z y jd z ie d o W iln a d z is ia j, w p o n ie d z ia łe k , w ie c z o re m .
N a d c h o d z ą w ia d o m o ś c i, ż e N ie m e n s ta le w z b ie r a i n ie w p u s z c z a ju ż w o d y z W ilji. S ą d w ie m o ż liw o śc i: f a la n a W ilji w z r o śn ie w s k u te k p rz y b o ru N ie m n a , a lb o n a s k u te k f a k tu , ż e n ie p r z y jm u je o n w o d y z W ilji. T a k c z y in a c z e j w z r a s ta ją c a f a la b a rd z ie j je s z c z e z a g ro z i W iln u i z ie m i w ile ń s k ie j.
D o n o s z ą ró w n ie ż z D z isn y , ż e D ź w i- n a p r z y b ie r a w d a ls z y m c ią g u .
lis to n o s z a d r u h a M o lin a w W ie lu k o m is a r y c z n y m p re z e s e m T o w a rz y s tw a P o w s ta ń c ó w i W o ja k ó w w W ie lu , p r o s im y w c e lu u n ik n ię c ia e w e n tu a ln y c h z a jś ć o ła s k a w e n a jry c h le js z e w y d a n ie z a rz ą d z e n ia p o s te r u n k o w i p o lic ji p a ń s tw o w e j b y ć p o m o c n y m p rz y o d e b r a n iu s z ta n d a r u i a g e n d b . z a rz ą d ó w / w y m ie n io n e g o T o w a rz y s tw a
Z a Z a rz ą d G łó w n y S e k r e ta r z G e n e r a ln y1’. —. J a k s ię d o w ia d u je m y , s ta r o s tw o n ie w y d a ło d o ty c h c z a s ż a d n e g o p o le c e n ia w te j m ie rz e . „ K o m isa ry c z n y p re z es* * b y ł n a p le b a n ji u k s . p ró b . W ry c z y , a le o d s z e d ł z k w itk ie m .
Komunikat KI. Naród.
W s o b o tę , p o z a m k n ię c iu o b ra d S e jm u , K lu b N a ro d o w y o d b y ł p o s ie d z n ie i w y d a ł k o m u n ik a t, z a w ie ra ją c y k a te g o ry c z n y i o - s tr y p r o te s t p rz e c iw k o p rz e rw a n iu p r z .z w ię k s z o ś ć rz ą d o w ą i m a rs z a łk a S e jm u d y s k u s ji n a d w n io sk ie m K lu b u o w y ra ż e n ie rz ą d o w i p łk . S ła w k a w o tu m n ie u fn o ś c i. - .
GAZETA WĄBRZESKA -'wtorek, dnia 28 kwietnia 1931 r. Nr. 49MLKJIHGFEDCBA
k a to lic y z m u i d u c h o w ie ń s tw a k a to lic k ie g o , a d o c h o d z ą n a w e t w ia d o m o ś c i, ż e d z ie się ć o r g a n iz a c y j s trz e le c k ic h z o s ta ło o p a n o w a n y c h p rz e z k o m u n i
s tó w . U je m n e w p ły w y w y w ie r a ły b y te s f e r y n a m ło d z ie ż p o m o r s k ą — p o ś r e d n io , a b e z p o ś re d n io z o k a z ji z ja z d ó w . W y c z y n y s trz e le c k ie — c h o ć b y te n a z je ź d z ie to r u ń s k im , s ą n a m d o s ta te c z n ą ilu s tr a c ją . J a k ż e b y w y g lą d a ł k s ią d z k a to lic k i w s z e r e g a c h
„ S tr z e lc a " , g d y b y o b o k s ta n ę li „ w o ln o m y ś lic ie le " , s e k c ia r z e , w y z w o le ń c y i s o c ja liś c i?
O b o ję tn o ś c i — in d y fe r e n ty z m u r e li
g ijn e g o d u c h o w ie ń s tw o k a to lic k ie p o m o r s k ie n a w e t p o ś r e d n io p o p ie r a ć n ie c h c e i n ie m o ż e . D u c h o w ie ń s tw o p o m o r s k ie w o li n ie d o p u s z c z a ć , b y m ło d z ie ż s ta w a ła s ię „ o - w ie c z k a m i z g u b io n e m i" , k tó r e b y p o te m o d s z u k iw a ć tr z e b a . D la d u c h o w ie ń s tw a p o m o r s k ie g o je s t m ie js c e ty lk o w K a t. S to w . M ło d z ie ż y , k tó r e b is k u p i g o rą c o p o le c a ją , k tó re O jc ie c ś w . w łą c z y ł d o A k c ji K a to lic k ie j, a p o p ie r a ć m o ż e d u c h o w ie ń s tw o p o m o r s k ie te o r g a n iz a c je „ p . w . i w . f.“ , k tó r e d o tą d d a w a ły d o w o d y , ż e s to ją m o c n o n a s ta n o w is k u k a to lic k ie m . R o z b ija c k ic h n o w o tw o ró w , k tó r e n a m n ie d a ją d o s ta te c z n y c h g w a r a n c y j, p o m o r s k ie d u c h o w ie ń s tw o k a to lic k ie p o p ie ra ć n ie m o ż e , a n i n ie b ę d z ie .
M o ż e z n a jd ą s ię p o m ię d z y d u c h o w ie ń s tw e m p o m o r s k ie m je d n o s tk i c h w ie jn e , k tó re z a w s z e s z ły in a e m i d r o g a m i, a s w o je o d r ę b n o śc i d r a p o w a - ły n a w e t k a to lic y z m e m , in a c z e j p o jm o w a n y m , n iż g o p o jm u je p r z e o g r o m n a w ię k sz o ś ć . W ie m y , c o o ty c h k s ię ż a c h - b r y g a d z is ta c h s ą d z i p r z e o g r o m n a w ię k s z o ś ć k a to lic k ie g o lu d u p o m o r s k ie g o , a w ie m y te ż , ż e m im o p u b lic z n y c h p o c h w a ł, n a w e t s a n a to r z y o n ic h w y r a ż a ją s ię n ie p o c h le b n ie i w y p o w ia d a ją o n ic h p o u f n ie b a r d z o u je m n e z d a n ia .
C i to b ę d ą w y s tę p o w a li ja k o a p o s to ło w ie „ S tr z e lc a " , s z u k a ją c y w
„ S tr z e lc u " „ o w ie c z e k z g u b io n y c h " , n e j g w a r a n c ji n a to , ż e w p ły w y w y
ferr. <
„Katolicki Strzelec11
Z k ó ł d u c h o w ie ń s tw a p o m o r sk ie g o O tr z y m a liś m y n a s tę p u ją c y a r ty k u ł:
W ie m y , ż e s a n a c ja d ą ż y k u te m u , a b y w s z ę d z ie z a p r o w a d z a ć „ S tr z e lc a “ . U ja w n ia s ię d o ś ć ju ż w y r a ź n a d ą ż n o ść k u r o z b ija n iu w s z y s tk ic h s to w a r z y s z e ń u p r a w ia ją c y c h p r z y g o to w a n ie w o js k o w e i w y c h o w a n ie fiz y c z n e , a b y „ S trz e
le c " n ie p o d z ie ln ie z a p a n o w a ł, a b y o p a n o w a ł c a łą m ło d z ie ż , a n a w e t w s z y s t
k ic h w o ja k ó w i w p o ił im s a n a c y jn e g o d u c h a . Z a m ę t i r o z ła m , k tó r y „ S trz e le c " ju ż w n ió s ł w T o w . P o w s ta ń c ó w i W o ja k ó w , je s t d la w s z y s tk ic h in n y c h to w a rz y s tw p o w a ż n ą p r z e s tr o g ą .
N a c z e ln e w ła d z e „ S trz e lc a " i w s z y s t k ie c z y n n ik i p o lity c z n e z d a ją s o b ie s p r a w ę , ż e s p o łe c z e ń s tw o p o m o r s k ie 1 d u c h o w ie ń s tw o k a to lic k ie b r o n ić b ę d ą p r z e d z a le w e m s tr z e lc o w y m S to w a r z y s z e n ia M ło d z ie ż y K a to lic k ie j. N ie m o g ą te c z y n n ik i z a p rz e c z y ć , ż e „ S tr z e le c " n ie z a p is y w a ł s ię c h lu b n ie n a k a r ta c h d z ie jó w p o m o r s k ic h , ż e „ S trz e le c " m a w in n y c h w o je w ó d z tw a c h te ż n a s u m ie n iu n ie je d n e g r u b e s p r a w k i, ż e n ie r a z u ja w n ia ł w r ę c z p r z e c iw k a to lic k ie n a s tr o je . W ie d z ą te c z y n n ik i, ż e r ó ż n e „ w y s tę p y "
,S tr z e lc a " w y tw o r z y ły w s p o łe c z e ń s tw ie p o m o r s k ie m s łu s z n ą i u z a s a d n io n ą n ie c h ę ć d o „ S trz e lc a " . A ż e b y tę n ie c h ę ć i n ie u f n o ś ć z ła m a ć , n a c z e l n e d o w ó d z tw o „ S trz e lc a " w y m y ś liło i o g ło s iło d la p o m o r sk ie g o „ S trz e lc a " — a r c y k a to lic k ie w y ty c z n e , k tó r e k r y ty c z n ie o m ó w ić tr z e b a .
M ó w ią n a m r ó ż n i p r z y ja c ie le s tr z e le c c y : „ P r a w d a , ż e d o tą d w „ S trz e lc u "
g r o m a d z iły s ię s z u m o w in y , a le n a d a l ta k ic h ż y w io łó w d o „ S trz e lc a " p r z y j
m o w a ć s ię n ie b ę d z ie " .
N ie s ły sz e liś m y d o tą d , b y o c z y s z c z o n o s z e re g i „ S trz e lc a " z ta k ic h ż y w io łó w , — n ie s ły s z e liś m y , b y w y d a lo n o z e „ S trz e lc a " b o jó w k a r z y s a n a c y jn y c h , z a s łu ż o n y c h w r o b o c ie p r z e d w y b o rc z e j d la s a n a c ji. N a to m ia s t s tw ie r d z ić m o ż e m y , ż e n a jż a r liw s i a - g ita to r z y s a n a c y jn i i d o w ó d c y b o jó w e k s a n a c y jn y c h n a le ż ą d o „ P r z y ja c ió ł S trz e lc a " i z a s ia d a ją w z a rz ą d a c h
„ S trz e lc a " . O b e c n o ś ć ty c h m ę ż ó w w z a r z ą d a c h d a je n a m n ie z b itą p e w n o ś ć , ż e b ę d ą p r o w a d z ili „ S tr z e lc a p o lin ji s a n a c y jn e j, ż e w n io s ą w s z e re g i
„ S trz e lc a " p o lity k ę s a n a c y jn ą , ż e
„ S trz e lc a " u r o b ią n a b o jó w k ę p a r ty j
n ą , k tó ra m a s a n a c ji z a p e w n ić p rz e w a g ę i z w y c ię s tw o . O b e c n o ś ć r ó ż n y c h z n a n y c h — i to n ie z b y t c h lu b n ie — s a n a c y jn y c h a g ita to r ó w , n ie o d z n a c z a ją c y c h s ię a n i r e lig ijn o ś c ią , a n i p r z y k ła d n ą m o r a ln o ś c ią , n ie d a je n a m ż a d -
„ S tr z e le c " je s t o r g a n iz a c ją w y b itn ie p a r ty jn ą i p o lity c z n ą , c z e g o d a ł n ie z lic z o n e d o w o d y . M y z a ś c h c e m y w S to w . M ło d z ie ż y K a t. s k u p ia ć m ło d z ie ż k a to lic k ą , p o c h o d z ą c ą z r o d z in o ró ż n e j o r je n ta c ji p o lity c z n e j, b y le b y s ta ła n a s ta n o w is k u k a to lic k ie m , a n ie c h c e m y w s z e re g i z o r g a n iz o w a n e j m ło d z ie ż y w n o s ić ta r ć p o lity c z n y c h i p a r ty jn y c h .
„ S tr z e le c " n ie je s t o r g a n iz a c ją k a to lic k ą , b o w y ty c z n e k a to lic k ie d a je ty lk o n a P o m o r z u , a w in n y c h w o je w ó d z tw a c h u ja w n ia ł n ie r a z n a s tro je a n ty k a to lic k ie i n ie z g o d n e z m o r a ln o ś c ią k a to lic k ą . W ia d o m o n a m , ż e w in n y c h w o je w ó d z tw a c h n a le ż ą d o
„ S trz e lc a " i p a tr o n a tó w s tr z e le c k ic h lu d z ie w r ę c z w ro g o o d n o s z ą c y s ię d o
c h o w a w c z e w „ S tr z e lc u " b ę d ą d o -, d a tn ie .
N o w s z e o k ó ln ik i i in s tr u k c je n a c z e ln e g o d o w ó d z tw a s trz e le c k ie g o n a P o m o r z u m o c n o p o d k r e śla ją : ż e S tr z e l c y w in n i b r a ć u d z ia ł w n a b o ż e ń s tw a c h , r e k o le k c ja c h , s p o w ie d z i i k o m u n ji ś w ., ż e d o k s ię ż y w in n i o d n o s ić s ię z n a le ż y ty m s z a c u n k ie m , z a p ra s z a ć k s ię ż y n a s w o je z e b r a n ia itd .
D a r e m n ie d o p y tu je m y s ię , c z y ta k ie w y ty c z n e z o s ta ły w y d a n e p rz e z n a c z e ln e w ła d z e „ S trz e lc a " d la c a łe j P o ls k i? N a m w ia d o m o ty lk o , ż e d o tą d w y d a n e z o s ta ły ta k ie in s tr u k c je ty lk o d la p o m o r s k ie g o „ S trz e lc a " .. A p r z e c ie ż „ p o m o r s k i S tr z e le c " n ie je s t o d r ę b n ą i s a m o d z ie ln ą je d n o s tk ą , le c z z a le ż n y je s t o d r o z k a z ó w i w p ły w ó w n a c z e ln e j k o m e n d y . P r z y n a le ż n o ś ć d o
z a r z ą d ó w i „ K ó ł P r z y ja c ió ł S tr z e lc a "
o s ó b , k tó re w c a le n ie u ja w n ia ły d u c h a k a to lic k ie g o , a r a c z e j z k tó r y c h n ie je d n e o k a z y w a ły w rę c z n ie c h ę ć d o k a to lic y z m u , d u c h o w ie ń s tw a k a to lic k ie g o i d o K a t. S to w . M ło d z ie ż y , b u d z ą u z a s a d n io n e p o d e jrz e n ie , ż e „ p r o g r a m k a to lic k i" p o m o r s k ie g o „ S trz e l
c a " je s t ty lk o ś r o d k ie m p r o p a g a n d o w y m , k tó r y m a u ś p ić n ie u fn o ś ć i c z u j
n o ś ć . O r g a n iz a to r z y s p o d z ie w a ją s ię , ż e u r o b ią s o b ie m ło d z ie ż n a s w o je k o p y to , g d y ją w c ią g n ą w s z e r e g i s tr z e le c k ie . D u c h o w ie ń s tw o p o m o r s k ie d o s k o n a le z d a je s o b ie s p r a w ę , d la c z e g o n a r a z „ k o ła s tr z e le c k ie " z a p ło n ę ły ta k w ie lk im „ s z a c u n k ie m " d o . p o m o r s k ie g o d u c h o w ie ń s tw a k a to lic k ie g o...
S p r y c ia r s k ie o b lic z e n ia s trz e le c k ie s ą ta k ie : G d y w y s u n ie m y p r o g r a m k a to lic k i, w y tr ą c im y d u c h o w ie ń s tw u k a to lic k ie m u b r o ń z r ę k i, b o p rz e c ie ż n ie b ę d z ie m o g ło z w a lc z a ć „ k a to lic k ie g o (!) S tr z e lc a " J e ż e li „ s tr z e lc y " p ó j
d ą w s z e r e g a c h , n a w e t z k a p e lą , d o k o ś c io ła , je ż e li p ó jd ą n a r e k o le k c je
— i d o S a k r a m e n tó w ś w . g r e m ja ln ie , to lu d n o ś ć k a to lic k a u s to s u n k u je s ię w r e s z c ie p r z y ja ź n ie d o „ S trz e lc a " , a w r o ś n ie z a u fa n ie , je ż e li u d a s ię k s ię ż y w c ią g n ą ć n a z e b r a n ia i u ro c z y -
„Sanatorzy11 pchają sio...
Towarzystwa Powst. i Woj. okręgów bydgoskiego i staro gardzkiego otrzymały „komisaryczne" zarządy.
T o c o b y ło m o ż n a p rz e w id z ie ć , i p r z e d c z e m p r z e s trz e g a ł n a ła m a c h n a s z e g o p is m a „ S ta r y P o w s ta n ie c "
— o b e c n ie n a s tą p iło . Z B y d g o s z c z y i S t a r o g a r d u d o n o s z ą , ż e ta m t. o k r ę g i o tr z y m a ły „ k o m is a r y c z n e " z a r z ą d y . J a k w ia d o m o , o k r ę g i te n ie p r z y ję ły n o w e g o , n ie le g a l
n e g o s ta tu tu „ u c h w a lo n e g o " n a z je ź d z ie w G r u d z ią d z u i n a o s ta tn ic h z ja z d a c h ta k w B y d g o s z c z y ja k i C h o jn ic a c h , o d p a r ły z w y c ię s k o z a m a c h y w a r c h o łó w s a n a c y jn y c h n a s a m o d z ie ln o ś ć i a p o lity c z n o ś ć s w o ic h o r g a n iz a c y j.
T y m c z a s e m s a m o z w a ń c z y z a r z ą d g łó w n y z „ c z e r w o n y m h r a b ią " M i e 1 - ż y ń s k i m n a c z e le r o z s y ła n a le w o i p r a w o „ d e k r e ty " „ z a w ie s z a ją c e "
z a r z ą d y „ z b u n to w a n y c h " o k rę g ó w i m ia n u je n o w e k o m is a r y c z n e z a r z ą d y z lu d z i z a u f a n y c h — s a n a to r ó w lu b
„ s tr z e lc ó w " .
N a o k r ę g b y d g o s k i w y z n a c z y ł p .
M ie lż y ń s k i „ k o m is a r z e m " s a n a to r a z K o ro n o w a p . W iśn ie w s k ie g o , z a ś n a o k r ę g s ta r o g a r d z k i, s a n a to r ó w W ie lg o s z a i F a b ig a .
Z a c h o d z i ty lk o je d n o p y ta n ie : c z y W o ja c y o d n o ś n y c h o k rę g ó w r e s p e k to w a ć b ę d ą „ d e k r e ty " p p . M ie l- ż y ń s k ic h e t c o n s o r te s ?
Groźny stan zdrowia kardy
nała Pompiliego.
C ię ż k o c h o re g o k a r d y n a ła - w ik a r - ju s z a R z y m u P o m p ili‘e g o o d w ie d z ił w im ie n iu O jc a ś w . M s g r. O tta v ia n i, n a s tę p n ie p r z y b y li lic z n i k a r d y n a ło w ie , a le w iz y ty m u s ia ły b y ć p r z e r
w a n e z p o w o d u n ie z w y k łe g o o s ła b ie n ia p a c je n ta . D o s to jn y c h o r y c ie r p i n a n o w o tw ó r z n a c z n y c h r o z m ia r ó w w n e r k a c h i n a k r ę g o s łu p ie . O p e r a
c ja je s t n ie m o ż liw a .
—
Chcesz mieć Polskę potężną - kupuj tylko towar krajowy!
s to ś c i s tr z e le c k ie . P o d z a sło n ą k a to lic k ą m y I i IV b r y g a d a b ę d z ie m y ju ż b e z p r z e sz k ó d m o g li u r a b ia ć m ło d z ie ż p o m o r s k ą n a s w o ją m o d łę .
T a k ie s ą r a c h u b y n a c z e ln e g o d o w ó d z tw a „ S trz e lc a " . J u ż z n a la z ł s ię k s ią d z - s a n a to r , k tó r y „ k a p e la n o w a ł"
„ S trz e lc o w i" ( n a z je ź d z ie to r u ń s k im , g d z ie to „ s tr z e lc y " w s ła w ili s ię ró ż - n e m i b r u ta ln e m i c z y n a m i), k tó r y p o d o b n o ju ż o b ją ł „ k a p e la ń s tw o o k rę g o w e " „ S trz e lc a " w p o w . w ą b r z e s k im .
M a m y n a P o m o rz u z n a n e , d o b rz e z a p r o w a d z o n e o r g a n iz a c je , s to ją c e n a s ta n o w is k u k a to lic k ie m , k tó r e u p r a w ia ją „ p . w . i w . f.“ , ( p r z y s p o s o b ie n ie w o js k o w e i w y c h o w a n ie fiz y c z n e ), ż e
„ S tr z e le c " tu je s t z u p e łn ie z b y te c z n y , a s ta je s ię s z k o d liw y m , g d y ż w n o s i z a m ę t, ta r c ia , i w a lk i.
N ie c h ż e o w i w ię c e j k a to lic c y i a p o s to lsc y k s ię ż a w p ie r w n a m u d o w o d n ią , ż e w s p ó łp r a c a z o s o b n ik a m i n ie c h ę t
n y m i k a to lic y z m o w i — a lb o w rę c z w r o g im i, p r z y n ie s ie k o r z y ś c i m ło d z ie ż y s tr z e le c k ie j, K o ś c io ło w i i s p o łe c z e ń s tw u . N a p o d s ta w ie d o ś w ia d c z e ń m y o te m w ą tp im y , ja k w ą tp im y , b y ty c h k ilk u k s ię ż y m ia ło p o s ia d a ć s z c z e g ó l n ie js z ą m ą d ro ś ć i w y ż s z e p o s ła n n ic tw o , n iż s e tk i k s ię ż y , m ię d z y k tó r y m i s ą m ę ż o w ie b a r d z o ś w ia tli, b a r d z o p r z y k ła d n i, d o ś w ia d c z e n i i g o rliw i, a n a n iw ie p r a c y d u s z p a s te r s k ie j, s p o łe c z n e j i n a r o d o w e j b a r d z o z a s łu ż e n i.
W k a ż d e j k la s ie s p o łe c z n e j z n a jd ą s ię lu d z ie , k tó r z y z a w sz e w s z y s tk o le p ie j c h c ą w ie d z ie ć — i in a c z e j d z ia ła ć , n iż o g r o m n a w ię k sz o ś ć .
W ie m y , ż e d o w ó d z tw o p o m o r s k ie
„ S tr z e lc a " p o w o ły w a ć s ię b ę d z ie n a s w ó j „ p o m o rs k i p r o g r a m k a to lic k i" — i d o m a g a ć s ię b ę d z ie d la „ S trz e lc a "
s p e c ja ln y c h o p ie k u n ó w - d u c h o w n y c h _ k a p e la n ó w , o c z y w iś c ie ty lk o d la p r o p a g a n d y . B y o s z c z ę d z ić „ S tr z e lc o w i" z a w o d ó w , m o ż e m y z g ó ry ju ż p r z e p o w ie d z ie ć w y n i k * ta k ic h z a b ie g ó w , n i k t n ie m o ż e n a k a z a ć k s ię ż o m , a b y o to c z y li „ S .trz e lc a " s z c z e g ó ln ie js z ą o - p ie k ą , b o o g ó ł „ S trz e lc a " w c a le a w c a le n ie je s t o r g a n iz a c ją k a to lic k ą , a le r a c z e j p a r ty jn ą i p o lity c z n ą , w k tó re j u ja w n ia ły s ię n a s tr o je i c z y n y n ie ra z n ie z g o d n e z d u c h e m k a to lic k im .
D u c h o w ie ń s tw o m o ż e p o p ie r a ć i m u s i p o p ie r a ć b e z p o śr e d n io ty lk o o r g a n iz a c je - w y r a ź n ie k a to lic k ie , a p o ś r e d n io te , k tó r e m o c n o s to ją n a s ta n o w i s k u k a to lic k ie m . W tr o s c e o K a t. S to w M ło d z ie ż y n ik t n ie m o ż e n a w e t p o le c a ć k s ię ż o m u d z ia łu w s trz e le c k ic h z e b r a n ia c h , a b y u d z ia ł te n n ie s p o w o d o w a ł z a m ie s z a n ia — d e z o r je n ta c ji w k o ła c h k a to lic k ic h , i p o ś r e d n io n ie s ta l s ię ś r o d k ie m a g ita c y jn y m i p r z y c z y n ia ł s ię d o r o z b ic ia i z a n ik u K a t. S to w . M ło d z ie ż y .
W ie m y , ż e b ę d z ie s ię w y w ie r a ło n a c i s k n a „ z a le ż n y c h " k s ię ż y , n p . k a te c h e tó w . N ie łu d ź c ie s ię , p a n o w ie ! K a te c h e tu r y n ie s ą w c a le ta k p o n ę tn e - m i p o s a d a m i, iż b y k s ię ż a k a te c h e c i c h c ie li lu b m o g li w e jść n a d ro g ę k o m p ro m is ó w , a z r e s z tą n ie m o g ą ż a d n e w ła d z e o d n ic h ż ą d a ć , b y p o z a s w o - je m i o b o w ią z k a m i w s z k o le m u s ie li p r z e jm o w a ć ja k ie ś i n n e o b o w ią z k i p a r ty jn o - p o lity c z n e . „ D o b ro w o ln y c h "
k a p e la n ó w i o p ie k u n ó w „ S tr z e lc a " s p o łe c z e ń s tw o p o m o r s k ie i d u c h o w ie ń s tw o z a z d r o ś c ić w a m n ie b ę d z ie , a b ę d z ie w ie d z ie ć , ja k s ię w o b e c n ic h u - s t o s u n k o w a ć .
Ks.
J. I. Kraszewski. 1 4 1
B r ii h I.
CZASY SASKIE.
P o w ie ś ć .
9
(C ią g d a ls z y ).
— A ! s e rc ! s e r c ! — p r z e rw a ła B r tih lo w a . — A n i p a n , a n i ja o s e r
c a c h m ó w ić n ie m a m y p r a w a . M a m y f a n ta z je , n ie s e r c a , m a m y z m y s ły , n ie u c z u c ia , a le ... ta k le p ie j.
O d w ró c iła s ię o d n ie g o .
— J e d n o s ło w o , — o d e z w a ł s ię B r tih l, p o d c h o d z ą c z a n ią — je d n o c ic h e s ło w o ; p ó ź n ie j p r z y jd ą g o ś c ie i n ie b ę d ę m ia ł s z c z ę ś c ia ro z m ó w ić s ię z p a n ią .
— T o s ło w o ?
B r u h l s ię p r a w ie d o u c h a p r z y b liż y ł:
— P a n i s ię k o m p r o m itu je s z !
— N a p r z y k ła d ?
— T a m ło d z ie ż z m o je j k a n c e - la r ji...
B r iih lo w a z a r u m ie n iła s ię , m in k ę n a s tr o iła d u m n ą i g n ie w n ą .
— M a m m o je f a n ta z je ! — r z e k ła .
— A n ik t m i ic h z a b r o n ić n ie m o ż e . P r o s z ę s ię d o n ic h n ie m ie s z a ć , ja k ja s ię n ie w d a ję w to , c o p a n m in i
s te r ro b i. B a r d z o o r o s z ę !
—- Poni 1
N a te s ło w a , k tó r e z d a w a ły s ię m a łą m a łż e ń s k ą s p rz e c z k ę r o z p o c z ą ć , w e s z ła h r a b in a M o s z y ń sk a , o - ż y w io n a , p r o m ie n ie ją c a . Z b liż y ła s ię d o B r u h lo w e j, p o d a ją c je j r ę k ę , i z a w o ła ła g ło ś n o :
— A z a te m z w y c ię s tw o ! s u r to u - te la lig n e ! W m ie śc ie c a łe m m ó w ią ty lk o o te m : d z iw u ją s ię , d rż ą ...
— C ie s z ą — d o d a ł B r u h l.
— N o , n ie w ie m d o p r a w d y , — p r z e rw a ła M o s z y ń s k a — a le n a m n a te m d o s y ć , ż e m y s ię c ie s z y m y z u - p a d k u te g o p r o k o n s u la . J e s te ś m y p r z e c ie r a z e n f a m ilie i n ie p o tr z e b u je m y s ię k ła n ia ć p y s z n e m u p a n u .
— C ó ż s ły c h a ? c o m y ś li? — s p y ta ł m in is te r .
— J e ż e li g o z n a s z , — z a w o ła ła M o s z y ń s k a — p o w in ie n e ś s ię d o m y ś lić . P o je d z ie n a tu r a ln ie d o U e b i- g a u , b ę d z ie s ie d z ia ł, p o tr z ą s a ją c g ło w ą p o d a w n e m u , i s ta ra ć s ię n ie o - m ie s z k a z a b ie g a ć d r o g ę k ró lo w i, in tr y g o w a ć , a b y d o ła s k i p o w ró c ić .
B r u h l r o z ś m ia ł s ię .
— T a k , to b a r d z o d o p r a w d y p o d o b n e ; a le , d r o g a p a n i... o d U e b ig a u n ie d a le k o d o D re z n a , a le te ż b lis k o i d o K ó n ig s te in u ... W ą tp ię ... w ą tp ię ...
N a d c h o d z ą c a h r a b in a S te r n b e r g ,
< Ł żo n a n n w e e o D o s ła a u s tr ia c k ie g o .
p ię k n a c z a r n o o k a w ie d e n k a , p a ń s k ie g o o b lic z a , a r y s to k r a ty c z n e j p o s ta w y , u c h o d z ą c a ta k ż e z a e g e rję B r iih la , w tr ą c iła , p r a w ie n ie w ita ją c s ię :
— T r z y m a m z a k ła d , ż e p o ja d ą d o W ie d n ia .
B r u h l s ię s k rz y w ił.
D w ie p a n ie ro z p o c z ę ły z s o b ą ro z m o w ę p o c ic h u , a M o s z y ń sk a w z ię ła B r iih la n a s tr o n ę .
— P o p e łn iliś c ie b łą d , — r z e k ła n ig d y s ię n ie p o w in n o rz e c z y r o b ić p rz e z p o ło w ę ; b ę d z ie s ię m ś c ił: n a le ż a ło g o z a m k n ą ć ...
— K ró lb y n a to n ie z e z w o lił w p ie r w s z e j c h w ili — o d e z w a ł s ię B r tih l. — Z a n a d to ż ą d a ją c , m o g lib y ś m y g o d o p ro w a d z ić d o o tw a r te g o b u n tu , a n a ó w c z a s S u łk o w sk i- b y n a m p o u c in a ł g ło w y . T o je d n o ; p o - w tó r e , z n a m h r a b ie g o i d la te g o s ię g o n ie b o ję : g ło w a s ła b a , s p is k u u - k n u ć n ie p o tr a fi. N im w y je d z ie z U e b ig a u , ja z n a jd ę d o w o d y n a p r z y w ła s z c z o n e d w a m iljo n y ta la r ó w , a n a ó w c z a s K o n ig s te in b ę d z ie u s p r a w ie d liw io n y .
— B r tih l! — r o z ś m ia ła s ię M o s z y ń s k a — d w a m iljo n y ta la r ó w ... a ty ...
— J a n ie m a m m ro sz a i — z a w o J
ła ł m in is te r . — J a s ię r u jn u ję n a w y s tę p y , a b y p a n u m o je m u h o n o r u - c z y n ić : ja m w d łu g a c h ...
Z b liż y ł s ię d o u c h a h r a b in y .
— N ie s ą d ź p a n i, ż e b y m b y ł ta k o g r a n ic z o n y , b y m n ie p rz y ja c ie la w y p u ś c ił z r ą k , n ie d o b iw sz y , a le m u s ia łe m to ro z ło ż y ć n a d w a te m p a . Z U e b ig a u , w k tó r e m ż y ć m u s i i s k ą d n ie ta k r y c h ło m i u c ie k n ie , d o s ta n ę g o , g d y z e c h c ę . T y m c z a s e m z b ie r a m d o w o d y n a d u ż y ć . K ró l z a k ilk a ty g o d n i z g o d z i s ię n a w s z y s t
k o .
R o z ś m ia ł s ię d z iw n ie , g d y w te m n a d c h o d z ą c y w ie lk i o c h m is tr z L ó - w e n d a h l z m u s ił g o o p u ś c ić h r a b in ę , k tó r a w o ln y m k r o k ie m d o k o b ie t p r z e s z ła .
Z L ó w e n d a h le m p o s z li z n o w u n a u s tr o n ie .
— J a k ż e o n to p r z y ją ł? — z a w o ła ł B r tih l.
— Z r a z u o s łu p ie n ie m , a le p o c h w ili b a r d z o m ę ż n e m s e r c e m i w ie l k ą d u m ą .
— A je d n a k — s y k n ą ł B r tih l — m ó w ił m i s z a m b e la n F r ie s e n , ż e , z a s k o c z y w s z y k r ó la w g a r d e r o b ie , p e ł
z a ł u n ó g je g o .
T o b y ć m o ż e , — r z e k ł L ó w e n d a h l
— a le ...
(C j^ L d a ls z Y u a s ta n ik
