*
Hr. i Nakład 2000 egŁ Czwartek, a axycznia 1931 r. „
1
1LGazeta Wąbrzeską Organ Katolicko-Narodowy
Bóg i Ojczyzna!
Przedpłata: miesięcznie wynosi zł 1,50 z dostawąpocz
tową zł 1,69, z odnoszeniem w dom przez specjalnych posłań ców zł 1,75, Cena egzemplarza pojedyńczego wynosi gr 15.
DuMI trzn lusodnlouio: na im , izuiaries l siM
Telefon nr. 69.
fifc rBilaHOl i affinisM: Wmźirn, m. Mmltt 1.
Ogłoszenia: wiersz m lim. na stronie 7-lam. gr 10,na stronieCBA 4-łamowej za tekstem gr 30, wtekście gr 50,na1str. gr 75. Przy powtórzeniach udziela się rabatu. Dla zagranicy 5O°/o nadwyżki-
W jedności siła!
NOWY ROK
d r ż y !
w i e r z y ć w dobrą
Noworoczne dzwony
Z e g a r n a w i e ż y m i a r o w o , d o n o ś n i e w y b i j a g o d z i n ę d w u n a s t ą . T y l e j u ż r a z y g o d z i n ę t ę w y b i j a ł , a j e d n a k d z i ś j a k o ś t o i n a c z e j d ź w i ę c z ą , j a k o ś i n a c z e j p o n a d m i a s t e m p ł y n ą t o n y z e g a r o w e g o d z w o n u . . . T o p o d z w o n n e d l a r o k u s t a r e g o , d l a r o k u , k t ó r y o d c h o d z i , w r a z z w s z y s t - k i e m i s w e m i s t r a p i e n i a m i , t r o s k a m i , C h o r o b a m i , p o d z w o n n e d l a r o k u , c o t y l e p o z o s t a w i ł p o s o b i e ż a l ó w , m a r z e ń n i e s p e ł n i o n y c h i r o j e ń i s n ó w n i e w y ś n i o n y c h . . .
O s t a t n i e j e s z c z e u d e r z e n i e , d w u n a s t y z a b r z m i a ł d z w o n u d ź w i ę k — i u m i l k ł . N a p o z ó r n i c s i ę n i e z m i e n i ł o . T e s a m e d o m y , c i s a m i p o z o s t a l i l u d z i e , t e n s a m n a o k o ł o w i d n o k r ą g . A j e d n a k — c o ś z t e r n e c h e m , k t ó r e z a m a r ł o , o d e s z ł o b e z p o w r o t n i e . T o m i n ą ł c z a s . O d s z e d ł r o k s t a r y R o d z i s i ę r o k n o w y .
I w r a z r o z b r z m i e w a j ą r a d o s n e d ź w i ę k i n o w o r o c z n y c h d z w o n ó w . L e c ą h a ł a ś l i w i e , n i b y r o z h a s a n e d z i e c i a k i , n a ś w i a t d ź w i ę c z n e t o n y s y g n a t u r e k i p o m n i e j s z y c h d z w o n k ó w , p e ł n e r o z r a d o w a n i a i n o w y c h n a d z i e i , p e ł n e d o b r e j w o l i i o ż y ł y c h u s c h y ł k u s t a r e g o r o k u s p o d z i e w a l i . B r z m i ą g ł ę b o k i m b a s e m p o w a ż n e w i e l k i e d z w o n y z w i e ż k o ś c i e l n y c h , k t ó r e j u ż w i e k i p r z e ż y ł y i p a t r z a ł y n a s e t k i s k o n ó w l a t s t a r y c h i n a r o d z i n n o w y c h . D z w o n y , k t ó r e w i e d z ą , ż e w ś w i e c i e i ż y c i u j e d y n i e z m i e n i a j ą s i ę l u d z i e , j e d y n i e w y p a d k i . D z w o n y , k t ó r e w i d z i a ł y n i e j e d n ą w ż y c i u l u d z i i ś w i a t a c h w i l ę w z n i o s ł ą i c h w i l ę k l ę s k i , k t ó r e w i d z i a ł y n i e j e d n e n a r o d z i n y w i e l k i c h p o c z y n a ń l u d z k i c h i i c h ś w i e t n y a l b o t e ż n i e s ł a w n y k o n i e c , d z w o n y , k t ó r e p r z e -
R o z t o p i o n y m e t a l p r y s k a ,
D y m p i e r ś d ł a w i , g r y z i e w z r o k . T o w a r z y s z e ! S t a ń m y z b l i s k a .
D z i ś u l u d z i N o w y R o k . Ś w i a t p o d n o s i t w a r z z g r z y b i a ł ą .
W z r o k w p r z y s z ł o ś c i z w r a c a m g ł y — T o w a r z y s z e ! I m y ś m i a ł a
N o w o r o c z n e ś n i j m y s n y ! — T a m w ż e l a z n e j w r e g a r d z i e l i .
Ż y w i o ł o w y h u c z y b ó j . T u n a m l i c a ż a r w e s e l i ,
C h o ć o b l e w a c z o ł a z n ó j . D e m o n g r o z y i w e s e l a
R o z s y p u j e i s k i e r k w i a t , Z p a s z c z y p ł y n o g n i s t y s t r z e l a .
T a m s i ę n o w y t w o r z y ś w i a t ! T a m z e s t a r y c h s k o r u p b ł y s k a
N o w y ś w i t p r z e z k r w a w e m g ł y — T o w a r z y s z e ! R a z e m , z b l i s k a
P r z y t y m ś w i c i e ś n i j m y s n y ! G d z i e ś w i a t e ł k o b l a d o ś w i e c i ,
G d z i e c h a t n i s k i c h c i ą g n i e s z n u r , N a s z e ż o n y , n a s z e d z i e c i
T r a p i n ę d z a , g ł ó d i m ó r . J a k a ś b u r z a c h a t £ z w a l a ,
P r z e s z ł o ś ć , p r z y s z ł o ś ć s a m e ł z y ! T o w a r z y s z e ! A m y z d a ł a
N o w o r o c z n e ś n i m y s n y ?
t r w a ł y w i e k o w e z a w i e r u c h y . . . I w y - s ł u c h a ć m o ż n a w i c h g ł o s i e p o t ę ż - n y m , k t ó r y f a l ą d o n o ś n ą p ł y n i e p o n a d w s i e i m i a s t a , z a t r o s k a n i e s i ę g ł ę b o k i e o t o , c o r o k n o w y n i e s i e , p o w a ż n ą z a d u m ą n a d l o s e m l u d z i i k r a j ó w , w y s ł u c h a ć w i c h g ł o s i e m o ż n a o s t r z e g a w c z e : M e m e n t o !
N i e z a w i e r z a j z b y t n i o , c z ł o w i e - c ż e , — m ó w i ą d z w o n y — z ł u d l i w e j n a d z i e i , n i e b u d u j n i e t r w a ł y c h n a l o d z i e z a m k ó w , n i e l i c z n a p o w o d z e n i e d o c z e s n e i z i e m s k i e s z c z ę ś c i e , b o n i e ś l e p y t r a f c i ę o b r o n i . n i l o s n i e z b ł a g a n y , j e d n o B ó g !
N a N i m p o l e g a j , n a N i m b u d u j ! O n j e d e n m o c n y , p o t ę ż n y i z d o l e n l o s t w ó j o d m i e n i ć ! W N i m p o k ł a d a j n a d z i e j ę s w o j ą n i e z a c h w i a n ą n i c z e m i w i a r ę , b y s k a ł a , n i e w z r u s z a l n ą ! P o m n i j , j a k o j c o w i e t w o i , k t ó r z y p o m a r l i , J e m u , P a n u w s z e c h s t w o r z e - n i a , z a w i e r z y l i z u p e ł n i e s i e b i e i ż y c i e s w o j e i r o d z i n , g d y ś p i e w a l i :
„ K t o s i ę w o p i e k ę o d d a P a n u s w e m u , I c a l e m s e r c e m s z c z e r z e u f a J e m u , Ś m i e l e r z e c m o ż e : M a m o b r o ń c ę —
B o g a ! N i e p r z y j d z i e n a m n i e ż a d n a s t r a s z n a
t r w o g a ! "
P ł y n ą d ź w i ę k i d z w o n ó w n o w o r o c z n y c h n a ś w i a t s z e r o k i w t ę p e ł n ą t a j e m n i c i o c z e k i w a ń n o c s y l w e s t r o w ą i g ł o s z ą c h w a l ę T e g o , k t ó r y i l a t a i l u d z i w k o l e i w i e k ó w p o n i e z b a d a n y c h p r o w a d z i d r o g a c h i n i o s ą b i e d n y m , z a t r o s k a n y m o c h l e b c o d z i e n n y , s y n o m z i e m i t o j e d n o , k r ó t k i e i p r o s t e , a j a k p e ł n e t r e ś c i i z n a c z e n i a , ż y c z e n i e n o w o r o c z n e :
Boże prowadź!
A. CZ.
R ę k a w r ę k ę ! D ł o ń d o d ł o n i ! H a , b ó l j e d e n w i ą ż e n a s ! S e r c e w p i e r s i j a k m ł o t d z w o n i
C z a s u p o m n i e ć s i ę , a c h c z a s C h o c i a ż w o j s k a c h m u r ą c i e m n ą
Z i o n ą n a n a s d y m ó w m g ł y , T o w a r z y s z e ! N i e d a r e m n o
N o w o r o c z n e ś n i m y s n y ! B i a d a t e m u , k t o k u l a m i
P i s z e d z i e j e l u d z k i c h d n i , K t o k r w i ą b l i ź n i c h r ę c e p l a m i ,
Ż y c i e z n o j e m , ł z a m i ć m i ! K u l a z w r ó c i s i ę w p ó ł b i e g u ,
K r z y w d ę z d u s z ą z n ó j i ł z y , T o w a r z y s z e ! D o s z e r e g u !
N o w o r o c z n e ś n i j m y s n y ! Ś p i ś w i a t p a n ó w ! S y t e t w a r z e
Z n a s z y c h m a r z e ń , d ą ż e ń d r w i ą . J e d n i t y l k o d z i ś n ę d z a r z e
W z n o s z ą t w a r z o b l a n ą k r w i ą . W i e c z n y m z n o j e m s k r o ń n ę k a n a J a k ą ś l e p s z ą p r z y s z ł o ś ć ś n i , J a k a ś Z i e m i a O b i e c a n a
C z e k a L u d z k o ś ć w m r o k u d n i . T ł u m y ś n i ą o l e p s z y m b y c i e ,
G w a ł t p o b l a d n ą ł . P r z e m o c T o w a r z y s z e ! W Tk r ó t c e ż y c i e
N o w o r o c z n e s p e ł n i s n y !
Pokój ludziom dobrej woli.
(Poświąteczne refleksje.)
W i e l k a k r o p l a g o r y c z y d o p e ł n i ł a m i a r y w k i e l i c h u „ r a d o s n e j t w ó r c z o ś c i 4 * s a n a c j i — B r z e ś ć .
I n t e r p e l a c j a w s p r a w i e B r z e ś c i a z a w i e r a w s o b i e t y l e f a k t ó w o h y d n y c h , k t ó r e ś w i a d c z ą o z a n i k u w s z e l k i c h z a s a d p r a w a i m o r a l n o ś c i u p e w n y c h l u d z i , a n a w e t o z a n i k u l u d z k o ś c i , k t ó r y t o b r a k ś w . P a w e ł t a k b a r d z o p o t ę p i a u p o g a n .
C i l u d z i e z w y r o d n i a l i k t ó r z y b y l i s p r a w c a m i t y c h o h y d n y c h f a k t ó w , z o s t a l i w s z a k w y b r a n i z r ó ż n y c h o d d z i a ł ó w w o j s k a , b y l i t o l u d z i e , k t ó r z y c i e s z y l i s i ę w i d o c z n i e s z c z e g ó l n i e j s z e m z a u f a n i e m w y s o k o p o s t a w i o n y c h s f e r ż e p o w i e r z o n o i m t a k „ w a ż n ą m i s j ę ' * u p o k o r z e n i a i w y c h o w a n i a „ d u r e ń k ó w4 4 , ż e i c h u z n a n o j a k o n a d z w y c z a j n i e u z d o l n i o n y c h d o t a k i e g o z a d a n i a .
A r e s z t a n c i p o d l e g a l i s ą d o w n i c t w u c y w i l n e m u i w e d l e o b o w i ą z u j ą c e g o p r a w a p o w i n n i b y l i b y ć u m i e s z c z e n i w w i ę z i e n i a c h c y w i l n y c h . D l a c z e g o s ą d o w n i c t w o n i e w n i o s ł o s p r z e c i w u ?
D l a c z e g o c y w i l n y s ę d z i a ś l e d c z y i p r o k u r a t o r n i e o d m ó w i l i w s p ó ł d z i a ł a n i a , s k o r o a r e s z t a n t ó w u s u n i ę t o z p o d i c h b e z p o ś r e d n i e j o p i e k i , a o d d a n o p o d w ł a d z ę w o j s k o w ą , s k o r o w w i ę z i e n i u b r z e s k i m s w e j w ł a d z y s ę d z i o w s k i e j n i e z a l e ż n i e w y k o n y w a ć n i e m o g l i ?
W i d o c z n e m j e s t , ż e p r o k u r a t o r p . M i c h a ł o w s k i i s ę d z i a ś l e d c z y p . D e m a n t — a l b o n i e w g l ą d a l i w s t o s u n k i w i ę z i e n n e , a l b o ż e w g l ą d a ć i m n i e p o z w o l o n o . C i e k a w e m j e s t p y t a n i e , c z y p . m a r s z . P i ł s u d s k i n i c n i e w i e d z i a ł o l o s i e a r e s z t a n t ó w , b o ć z j e g o w y w i a d ó w w y n i k a , ż e ż y w o s i ę i n t e r e s o w a ł i c h l o s e m . C ó ż p . m a r s z . P i ł s u d s k i — j a k o m i n i s t e r s p r . w o j s k o w y c h — z a r z ą d z i ł , g d y s i ę d o w i e d z i a ł o o h y d n y c h f a k t a c h ? C z y Z a r z ą d z i ł n a t y c h m . a r e s z t p r e w e n c y j n y d l a w s z y s t k i c h p o s ą d z o n y c h i c z y k a z a ł i c h p r z e w i e ź ć d o B r z e ś c i a i t a k ż e s t a w i ć p o d ś c i s ł y r y g o r w i ę z i e n i a w o j s k o w e g o , — n a t u r a l n i e z w y k l u c z e n i e m w s z e l k i e j n i e l u d z k o ś c i ?
T a k i e t o m y ś l i i p y t a n i a z a p r z ą t a j ą d z i ś u m y s ł y z a n i e p o k o j o n e g o i o b u r z o n e g o s p o ł e c z e ń s t w a , a p r z e r a ż e n i e n a s o g a r n i a n a w i e ś ć , ż e t y l k o c z ą s t k ę o h y d y u j a w n i o n o w i n t e r p e l a c j a c h .
Z d a w a ć b y s i ę m o g ł o , ż e k a ż d y P o l a k b e z w y j ą t k u o b u r z y s i ę i b e z w z g l ę d n i e p o t ę p i z b r o d n i c z e c z y n y , ż e z e w s t r ę t e m o d w r ó c i s i ę o d z w y r o d n i a ł y c h p r z e s t ę p c ó w i d o m a g a ć s i ę b ę d z i e , a b y c i l u d z i e n a t y c h m i a s t z a w i e s z e n i z o s t a l i w c z y n n o ś c i a c h i u m i e s z c z e n i - w a r e s z c i e ś l e d c z y m . O p i n j a p u b l i c z n a o b u r z a s i ę i w y s n u w a d a l e k o i d ą c e w n i o s k i z f a k t u , ż e c i l u d z i e p o z o s t a j ą j e s z c z e n a s w o i c h s t a n o w i s k a c h . P . m a r s z . P i ł s u d s k i , k t ó r y t a k ż y w o i n t e r e s o w a ł s i ę u w i ę z i o n y m i „ d u r e ń k a m i 4 4 , w i n i e n d z i ś z a i n t e r e s o w a ć s i ę i c h k a t a m i . O p i n j a p u b l i c z n a d o m a g a s i ę , a b y z a s t ę p c a p . m i n . s p r . w o j s k o w y c h n i e z w ł o c z n i e n a p r a w i ł t o z a p o m n i e n i e , b o c h c e
___Btr. S GAZETA WĄBRZESKA — czwartek, dnia 1 stycznia 1931 r. Nr. 1 wolę VUTSRQPONMLKJIHGFEDCBAo d p o w ie d zia ln y c h c zy n n ik ó w i tej
dobrej woli się domaga bezwzględnie.
C zy w id a ć tę d o b rą w o lę ?
C ó ż b o w ie m c z y n i w o b e c u ja w n io n y c h ju ż z b ro d n i o b ó z rz ą d o w y , B ezp . B lo k W . z R .? — O d rz u ca n a g ło ść in te r
p e la c ji i o d rac z a n a 3 ty g o d n ie. D la cz e g o ? B o ta k i b o d a j p rz y sze d ł ro z k a z i g d y sp raw y ju ż n ie m o ż n a z atu szo w a ć, trze b a ją o d ro c zy ć , o d w le c , b o p e w n ie n a to się lic z y , że p rz e z te n c z as o b u rz e
n ie się u śm ie rz y , ż e o p in ja p u b lic z n a p rz esta n ie się sp raw ą ży w o in tere so w a ć . G ło so w a n ie m p rz e ciw w n io sk o w i p o sta
w ił się B e-B e w ja sk ra w e św ia tło w o b ec sp o łe cz e ń stw a p o lsk ieg o i z a g ra n icy , w św ia tło , k tó re u w y d a tn ia d u c h o w ą fiz jo g n o m ję te g o z e sp o łu . P o lsk a i z a
g ra n ica d o w ie d z iały się , ja k iej w a rto ści je st ta „ san a c ja m o ra ln a ", czeg o się p o n ie j m o ż n a sp o d z iew a ć. W o b ec o p in ji p u b licz n e j n ic ju ż n ie p o m o g ą w sz elk ie z a strz eż e n ia , tłu m ac z en ia i w y b ie g i.
„ S a n a c ja m o raln a" g ło so w a n iem p rz e
ciw n a g ło śc i sa m a n a sie b ie w y d a ła w y ro k p o tę p ie n ia , k tó reg o ż a d n e ż o n g le r- stw o ju ż n ie z m ie n i. P rz e c iw n a g ło śc i g ło so w ali n a w e t d w a j k się ż a — sa n ato - rz y — i P o m o rza n ie z B e-B e- W sty d , p ie k ą c y w sty d ! N a sze p o c z u cie p ra w a 1 sp ra w ied liw o śc i m ó w i n a m , że wszy
scy ludzie ,-dobrej woli“ z Be-Be, a te rn w ię ce j k się ż a z B e-B e, winni byli głoso wać za nagłością wniosku, a n a ty c h m ia st opuścić szeregi Be-Be, gdy głosa
mi Be-Be nagłość wniosku została od rzucona.
Ja k re a g u je p ra sa sa n ac y jn a n a sp ra w ę B rz e śc ia ?
D ziś, g d y u ja w n io n o część o h y d y b rz e sk ie j, p ra s a „ san a c y jn a" częścio w o o b jaw ia p e w n e z a k ło p o ta n ie , ro b i ró ż n e z a strz eż e n ia , w y k rę c a się , tłu m a cz y , n ie c h c e d a ć w ia ry , ż ą d a w re sz cie w y św ietle n ia n o i u k a ra n ia w in n y c h , — a le ró w n o c z eśn ie u siłu je z a tu szo w a ć o h y d ę ; u siłu je te m i i o w e m i w sp o m in k a m i z a trz e ć stra sz n e w ra ż e n ie i dla przyćmienia zbrodni brzeskich rz u c a n o w e o sk arż en ia i p o są d ze n ia p rz e ciw p a rtjo m o p o z y c y jn y m .
D ru g a n a to m ia st część p ra sy sa n a
c y jn ej n ie ty lk o n a śla d u je w ie rn ie p ie rw sz ą , lecz n a w et b e z c e re m o n ia ln ie u n ie w in n ia w y stę p n y c h i d a je w y ra z sw em u z a ch w y to w i z te g o ta k o h y d n e
g o a w e d łu g n ie j „ z b a w ie n n e g o " o b ch o d z e n ia się z a re sz ta n ta m i b rz e sk im i.
C ie szą się, że a resz ta n to m z le w ic y o d p ła co n o z a . strze la n ie d o p o lsk ic h u ła n ó w w K ra k o w ie. N ie w ie m y , czy k tó ry z a re sz ta n tó w b y ł w m ie sz a n y w tę sm u t
n ą sp ra w ę . A le w ie m y , że k rw a w y ro k o sz p o d n iesio n o w im ię m a rsz . P ił
su d sk ieg o , że re w o lta k ra k o w sk a i p o d o b n e d o n ie j p ró b y w in n y c h m ie jsc o w o ścia c h n ie m ia ły in n e g o c e lu , ja k k rw a w y p rz e w ró t m a jo w y , d o k tó re g o u d a n ia ta ż le w ica w y b itn ie się p rz y c z y
n iła w ra z ze S trze lce m . P o tę p ia c ie , i słu sz n ie , k ra k o w sk ą re w o ltę, a le d la cz e
g o n ie p o tę p ia c ie k rw a w sz ej o d n ie j m a
jo w ej w W a rsz a w ie ? P o tę p iac ie cel re- w ó lty k ra k o w sk ie j, a n ie p o tę p ia c ie te
g o ż sam e g o c e lu k rw a w e g o p rz e w ro tu m a jo w e g o ? I w K ra k o w ie i W a rsz a w ie p a d li o fia rą p o lsc y ż o łn ie rz e, w ie rn i sw o jej p rz y się d z e. I w K ra k o w ie i w W a rsz a w ie z o sta ł z n iew a ż o n y m a je sta t R z ec zy p o sp o litej i p ra w o z d e p tan e , a le w W a rsz a w ie g o rze j się sta ło , b o ta m
żołnierze polścy z o sta li sp o w ó d o w a n i d o złamania przysięgi i zabijania kolegów, wiernych przysiędze, b o w W a rsz a w ie bezpośrednio przeciw Głowie Państwa i prawowitemu rządowi bunt podniesio
no, a jego obrońców ostrzeliwano!
Z d z iw ie n ie i g łę b o k ie p rz y g n ę b ie n ie w y w o ła ł w y ro k są d u p rz y się g ły c h w sp raw ie k ra k o w sk ie j, a le w sp ra w ie w a rsz aw sk ie j a n i są d u n ie b y ło , a zw y c ię z c y sa m i so b ie ro z g rze sze n ie d a li, k tó re zn ó w le w ica p o p a rła .
C zy d la te g o re w o ltę k ra k o w sk ą
potępiacie, że nie osiągnęła celu, a w a r sz aw sk ą sławicie d la teg o , że te n sa m
cel osiągnęła? M a c h ja v e lsk ie „cel u św ię c a śro d k i" w y je sz c ze p o g a rsz a cie, b o u trz y m u jec ie , że ju ż n ie cel — a osiągnięcie celu uświęca środki,.. Ta
k a to w a sza „ m o ra ln o ść sa n ac y jn a" ! W ie m y z h isto rji, że w sze lk ie zło się
m śc i, że je s t o d w ie c zn a sp ra w ie d liw o ść B o ż a d z ie jo w a , k tó ra p o m ści k ażd ą, z b ro d n ię p rę d z e j, c z y p ó ź n iej. S ta n o w czo je d n a k ż ą d a m y , a b y k a ż d y , k tó ry z a w in ił, z o sta ł w e d le p raw a u k a ran y . A le n ie, m o ż em y u z n ać ,,m o ra ln o śc i“, ta k iej, iżb y a resz to w a n y m , k tó ry m n a w e t a k tu o sk a rż e n ia n ie d o rę c z o n o , k tó rz y n ie z o sta ły w y ro k ie m są d o w y m sk a za n i — n a sła n i k a c i w y m ie rz a li k a ry , ja k ic h n ie sto su je się n a w et d o n a j
g o rszy c h z b ro d n iarz y . —
T a k ie j „ m o ra ln o śc i" d a re m n ie b y ś sz u k a ł u H o tten to tó w , z n a jd zie sz ją ty lk o u b o lsz e w ik ó w . M alc ze w sk i, R o z
w a d o w sk i, Z a g ó rsk i — M o sto w icz, Z d zie ch o w sk i, N o w ac z y ń sk i —o to d o w o d y sp ra w ied liw o śc i i m o ra ln o śc i sa n ac y j
n e j. A d o p e łn ia m ia ry B rz eść i sta n o w isk o sa n ac ji w te j sp raw ie . —
P e rfid ja części p ra sy san a c y jn ej je sz c z e d a le j id zie. A b y o sło n ić w y stę p n y c h i z a trz e ć w ra że n ie , ja k ie B rz eść w y w a rł, p ra sa ta p o d n o si o sk a rże n ie p rz e ciw o p o z y c ji, że z n ie j w y sz ły d o n ie sie n ia d o p ra sy z ag ra n icz n e j o sp raw k a c h b rz esk ich i o sk arż a o z d ra
d ę, o a n ty p a ń stw o w o ść i t. p . — - A le ta sa m a p ra sa sk rzę tn ie n o tu je w szy stk ie g ło sy p ra śy z a g ra n icz n e j, ch o ć b ru k o w ej, m a ło z n ac z ą c ej i p rz e k u p n e j, k tó re sław ią sa n a cję i je j w o d zó w , a w c z a m b u ł p o tę p iają c a łą o p o z y c ję — n a z a
m ó w ien ie .
P rz y p o m n ijm y te j „ a rc y m o ra ln e j p ra sie , k to to p o d a w a ł z a g ra n icy w sz y stk ie n ie g o d z iw e n a p a śc i p rz e d m ajo w e n a rz ąd w ię k sz o śc i n a ro d o w e j? K to p o d a w ał p ra sie z a g ra n icz n e j p e w n e w y w ia d y i o św iad c z en ia ta k lż ą c e i z o h y d z a ją ce n a ró d p o lsk i i je g o p rz ed sta w i c ie lstw o , że szanujące się dzienniki za
graniczne wstydziły się podawać je do
słownie? U ja w n ie n ie fa k tó w z b ro d n i
c z y c h n ie je st z b ro d n ią , je st o n o re a k c ją m o ra ln ą p rze c iw n im — i w o ła n ie m o k a rę.
L ecz n a p ra w d ę z b ro d n ią w o b ec O j
czy zn y b y ło b y to le ro w a n ie z b ro d n i i ic h b e z k a rn o śc i. Najgorszą robotę prze ciw Ojczyźnie i narodowi robią ci, któ
rzy chcą przytłumić odruch opinji, od
ruch sumienia parodowegol Kto przy tłumia poczucie prawa i sprawiedWwo- ści, ten jest najgorszym szkodnikiem narodu i państwa, bo podkopuje funda
menty państwa.
R o z u m ie m y , ja k ą to g o ry cz ą z a p ra w ia B rz eść triu m f sa n a c ji, ro z u m ie m y , w ja k i a m b a ra s w p ro w a d z a o b ó z p ro - rz ą d o w y . A le to n ie u p ra w n ia sa n ac ji d o te g o a b y p ra w d ę u siło w a ła z a tu sz o
w ać i k rę tac tw am i p rz y g łu sz y ć k rz y k o b u rz o n e j z d ro w e j o p in ji.
Z z a d o w o le n ie m stw ie rd z am y , żc je d n a k też i w B e-B e z n a le źli się w p raw d zie n ie lic zn i m ężo w ie, k tó rz y g łę b o k o o d c zu w a ją o h y d ę B rz e śc ia i c lic ą b ez
w z g lęd n e g o u ja w n ie n ia c a łe j g ro ź n ej p ra w d y i su ro w e g o u k a ra n ia w in n y c h , k tó rzy d o m a g a ją się p rz y śp ie sz o n e g o p o stę p o w an ia są d o w e g o i se jm o w e g o .
Tych zaliczamy do ludzi dobrej woli, i ż y w im y n a d zie ję , że z n a jd ą w B e-B e w ię ce j n a śla d o w c ó w . N ie o d d a je b ó - w ie m p rz y słu g i d o b ru n a ro d u i p a ń stw a te n , k to c h c e z a ta ja ć lu b u n ie w in n ia ć , g d y ż obowiązkiem ludzi dobrej woli jest ujawnić utajoną, groźną cho robę moralną, wyciąć kąrbunkul, za
truwający narodowy organizm!
Ludzi dobrej woli nam dziś potrze
b a ! P o trz eb a ta k ich , k tó rz y b ez w z g lę
d u n a ja d o w ite sz cz e k a n ie p ra sy sa n a
c y jn ej, b ez w z g lę d u n a n a jn ieg o d riw - sze p o sąd z a n ia i o sk a rża n ia , b ez w z g lę
d u n a n ie g o d z iw e o sz c z erstw a lu b n a w e t b a n d y c k ie n a p a d y — (w sp o m n ijm y n a Z d z ie c h o w sk ie g o , M o sto w icz a , N o - w a c zy ń sk ie g o , — sp e łn ią sw ó j o b o w ią
z e k w o b ec o jcz y zn y , b y le b y u z d ro w ić , d u c h a n a ro d o w e g o , w z b u d zić siln y o d ru c h m o ra ln y i w y w o ła ć p ło m ie n n e sp rz ec iw y !
N ie w ą tp im y , że ta k ich sta n ą m o c n e sz e re g i* b o B rz eść i lo s in te rp e la c ji o- tw o rzy ł w ie lu , w ie lu o m a m io n y m o czy i ro z b u d z ił u śp io n e su m ie n ia.
Polsce promienną i zdrową przy szłość stworzyć-mogą tylko ludzie do brej woli, lu d z ie siln e g o i c z y ste g o c h a
ra k te ru , lu d zie , g o to w i n a o fia ry d la d o b re j sp raw y .
Sarmata.
Monsignor Marmaggi i b. Prezydent Wojciechowski
ostatnio orderów polskich.
W ty m że n u m e rz e w sp o m n ia n e p ism o p o d a je , że b . P re z y d e n t R zeczy p o sp o litej p . S ta n isla w W o jciech o w sk i, k tó reg o o d zn aczo n o u sta n o w io n y m o sta tn io „K rzy żem N ie
p o d leg ło ści", n ie p rz y jął teg o o rd e ru i o d e
sła ł g o zp ó w ro tem k ap itu le.
S r.
nie przyjęli nadanych im
W a rsz a w a , 30. 12. T el. w Ł
„R o b o tn ik " w n u m . 408 z d a tą d zisiejszą p isze:
— Ja k się z a p a tru je n a B rześć P a p ie ż P iu s X I, łatw o w y ro zu m ieć z fa k tu , że N u n cju sz p a p ie sk i (w P o lsce, p rzy p . red .) k s.
M a rm a g g i n ie p r z y ją ł o rd e ru „ P o lo n ia R e stitu te ".
I ■ i
zDosięga Roku!
Szanownym Czytelnikom i Przyjaciołom pisma naszego składamy okazji Nowego Roku laknajszczersze życzenia wszelkiej) pomyślności.
]V twardej i znojnej pracy w niesłychanie trudnych warunkach gospodarczych upłynął nam rok stary, w warunkach wobec których nie jeden upadając na duchu oddał sią zwątpieniu. Mimo tego należy nam nie tracąc otuchy naprzód ku czekającym nas jaśniejszym dniom przyszłości. W tej myśli wyrażamy Szanownym Czytelnikom naszym szczere przyjacielskie życzenia doczekania się jasnych. pogodnych dni życia w Nowym Roku. Żegnając Szanownych Abonentów i Przyjaciół pisma naszego w roku starym, zasyłamy braterskie
'.i:
s
Bagiński i Dubois zwolnieni.
Tylko b. poseł Jan Kwiatkowski przebywa jeszcze w więzieniu toruńskiem.
W a rsz a w a , 29. 12. T el. w ł.
i B w ięźn io w ie b rzescy , p o słow ie D u b o is F B ag iń sk i zw o ln ien i zo stali w czo raj za k a u c ją o g o d z. 3 i p ó l z w ięzien ia w G ró j
cu O b aj m a ją cerę z ie m istą i w y g lą d ają b ard zo w y m i z e r o w a n i. P o s. D u b o is p rzy w y p u szczan iu z w ięzien ia o k a z y w a ł d o b ry h u m o r, p o s. B a g iń sk i n a to m ia st w y g lą d a ł n a b a rd z o p rzy g n ęb io n eg o .
P o p . D u b o is p rzy b y li: żo n a, sio stra i
Venizelos przyjechał do Warszawy.
P re m je r g reck i E le u th e rio s V en izelo s p rzy b y ł 30. 12. o g o d z. 4 ra n o d o W arszaw y .
E le u th e rio s V en izelo s u ro d z ił się w C a- n e a h a K recie d n ia 23 sierp n ia 1& 64. S w o ją k a rjerę p o lity c z n ą ro zp o czął ja k o je d e n z p rzy w ó d có w w w a lk a c h o n iep o d leg ło ść p rzeciw k o T u rk o m . Ja k o p rzy w ó d ca lib e ra
łó w , b ra ł czy n n y u d z ia ł w ru c h a c h re w o lu c y jn y c h G recji, p rzy czem w 1909 ro k u o b ją ł sta n o w isk o m in istra sp raw ied liw o ści. W o- k re sie m ięd zy 1909— 1916 r. p e łn i fu n k c je p re m je ra ,p rzy czem re o rg a n iz u je g ru n to w n ie a d m in istra c ję p a ń stw o w ą , d o p ro w ad za d o p o rz ą d k u sp raw y fin an so w e, p rz y c z y n ia się d o re o rg a n iz a c ji a rm ji, d zięk i czem u p a ń stw o ro zp o czy n a n o w ą erę sw eg o istn ie n ia. Jeg o d ziełem b y ło p rzy g o to w an ie b lo k u b a łk a ń sk ie g o , k tó ry w ro k u 1912 o d n ió sł zw y cięstw o n a d T u rk a m i, p rzy n o sząc z a ró w n o G recji, ja k i p o zo stały m sp rz y m ie
rzeń co m zn aczn e k o rzy ści te ry to rja ln e . W o k resie w ielk iej w o jn y G recja w y p o w ie d z ia ła się d zięk i V en izelo so w i n a rzecz E n te n te'y , p o m im o , iż sp rz e c iw ia ła się te m u siln a g e rm a n o filsk a p a rtja m o n a rc h isty c z - n a. P ro w izo ry czn y rz ą d w o jen n y , u tw o rzo - S a lo n ik a c h n rzez V en izelo sa, sfo rm o -
k o led zy re d a k c y jn i, o d p ro w a d z a ją c g o d o d o m u .
P . B ag iń sk i, p o k tó reg o p rz y b y ła żo n a i ad w . G ra liń sk i z żo n ą, u d a ł się d o m iesz
k a n ia p. G raliń sk ieg o .
Z p o śró d b y ły c h w ięźn ió w b rzesk ich n ie o d zy sk ał jeszcze w o ln o ści b . p o seł S tro n n ic tw a N aro d o w eg o p . Ja n K w iatk ó w sk i. P rzeb y w a o n w w ięzien iu p rzy są d zie o k ręg o w y m w T o ru n iu .
w a a rm ję , w y sy ła jąc ją n a fro n t m a c e d o ń sk i. A b y u m o żliw ić V en izelo so w i tę a k c ję i o sw o b o d zić G recję o d w ro g ich en ten cje ele
m en tó w , sp rzy m ierzeń cy w p ły n ęli n a k ró la K o n sta n ty n a , ab y o p u ścił k ra j i w ó w czas V en izelo s p o n o w n ie o b ejm u je w k ra ju w ła
d zę, ja k o p re m je r, p o z o sta ją c n a tem stan o w isk u aż d o r. 1920. W czasie ro k o w a ń p o k o jo w y ch w W e rsa lu p re m je r g reck i o d g ry w a w a ż n ą i z a sz c z y tn ą ro lę, w y w ie ra ją c w w ie lu w y p a d k a c h b e z p o śre d n i w p ły w n a k sz tałto w a n ie n o w ej, p o w o jen n ej T u ro p y .
C h w ilo w e zw y cięstw o w y b o rcze stro n n ic tw a m o n a rc h isty c z n e g o o d su w a V en izelo sa o d w ład zy . V en izelo s o p u szcza n a ja k iś czas sw ó j k ra j i u su w a się o d czy n n eg o ży cia p o lity czn eg o . Je d n a k ż e lu d zie, k tó rzy u - ję li ster rz ą d u , n ie m o g li sp ro sta ć ciężą
cy m n a n ic h o b o w iązk o m , p o w o d u jąc z a o g n ien ie się sto su n k ó w w ew n ętrzn y ch . W r. 1924 d o ch o d zi d o a b d y k a c ji k ró la i p rze- k sz ta lto w a n ie n o w ej, p o w o jen n ej E u ro p y ,
czeń stw o g reck ie w id zi w V en izelosie je d y n eg o m ęża stan u , k tó ry m o że u ra to w a ć k ra j o d g ro żący ch m u n ieb ezp ieczeń stw . P o u p a d k u rz ą d u P a n g a lo sa w 1928 r. V en i
zelo s p o w ra c a d o A te n i o b e jm u je p o n o w n ie rz ą d y , k tó re b ez p rz e rw y sp ra w u ie rin- tv ch cza
| Dosiego Roku! |
REDAKCJA i ADMINISTRACJA. =
^iiniiiiniiiininiiiiinininiiiniiiiniininnniniiiiiiiiniiiiniiiniiiniiiniiiniininiininniiinniiniiiiiiiiiiiiinnnnnnininniniuuiiniiinłiHiiiS
Przed ofensywą niemiecką na Polską.
P a ry ż , 29. 12.
Ja c q u e s B a in v ille z e sta w ia n a ła m a c h
„L a L ib e rte " b ila n s p o lity k i z a g ra n ic z n e j N iem iec w c ią g u u b iegłeg o p ó łro cza. P o lity k a ta św iad czy — z d a n ie m Ja c q u e sa B a in v illa — o n o w y m k u rsie o fen zy w n y m , z a
p o w ied zian y m p rzez d r. C u rtiu sa . W e w sz y stk ic h d ziedzin ach N iem cy w y stęp o w ali ja k o p o w ó d , F ra n c ji z a ś p rz y p a d łe w u d z ia le ro la p o zw an ej, u w a ż a n a p o w szech n ie za m n ie j k o rz y stn ą . P o lity k a n ie m ie c
k a, d ą ż ą c a d o re w izji tra k ta tó w i g ra n ic w zn aczn ej sw ej części sk ie ro w a n a je st p rze ciw k ó P o ls c e . Z ja k ą ż je d n o m y śln o śc ią k ato licy n iem ieccy , p isze B ain v ille, n ie n a
w id zą P o lsk i n ie m n ie j o d lib e ra ln y c h d e m o k ra tó w z „ F ra n k fu rte r Z eitu n g ".
N a sty czn io w ej se sji R ad y L ig i N a ro d ó w N iem cy w stąp ią z ż ą d a n ie m ro zto cze
n ia o p ie k i n a d m n ie jsz o śc ią n iem ieck ą, p rz e śla d o w a n ą rzek o m o n a G ó rn ym Ś lą sk u i w P o z n a ń sk ie m . W zw iązk u z te m w y ła
n ia ją się d w ie a lte rn a ty w y ; alb o sk a rg a n ie m ie c k a b ęd zie o d rzu co n a — a w ó w czas N iem cy o św iad czą, ja k n ie g d y ś n a k o n fe
re n c ji w A lg esiras, że n ie m a d la n ic h sp ra
w ied liw o ści i że w z ra sta ją ich k rzy w d y i p rz e śla d o w a n ia , p o w o d u jąc ro zp aczliw e p o su n ięc ia z ich stro n y ; alb o sk a rg a z o stan ie w zięta p o d u w ag ę, a to b y ło by ró w n o znacz n e z p o d jęciem re w iz ji g ra n ic w sch o d n ich ze w sz y stk ie m i je j k o n sek w en cjam i.
— „N iech n ik tb y n ie m y śla l — p isze B a in v ille — ażeb y p o św ięcen ie k a w a łk a P o lsk i u sp o k o iło N iem cy . P o w tó rz y ła b y się tu h isto rja san ek , za k to rem i p ęd zą zg ło d n ia łe w ilk i. P o lity k a n iem ieck a p o sia d a w z a n a d rz u jeszcze je d n a k w e stję , k tó ra ,
z a m ie rz a p o d ją ć n ieb aw em . W P o z n a ń sk ie m i n a G ó rn y m Ś lą sk u je st p e w n a ilo ść m n iejszo ści n iem ieck ich , lecz w C zech o sło w a c ji p rzeb y w a w z w a rte j g ru p ie 3 i p ó l m iljo n a N iem có w d a w n e j d a ty . O ty c h o- statn ic h p o stan o w io n o ty m czasem n ie m ó w ić, je d n a k ż e p ism a h itle ro w sk ie w sk a z u ją n a C zech o sło w ację ja k o n a k ra j, z k tó ry m p o P o lsce trz eb a się b ęd zie n a ty c h m ia st p o r a c h o w a ć ." —
Wydzierżawienie monopolu tytoniowego?
p a ry z 30. 12. (R ad jo )
W z w ią zk u z p o d rb ż ą V e n iz e lo sa d u W a rsz aw y w k o ła ch fin a n so w y c h k rą ż ą p o g ło sk i, ja k o b y p o d ró ż ta n ie m ia
ła w y łąc z n ie c h ara k teru w iz y ty g rz ec z
n o śc io w e j. __
P o lsk a m a rz ek o m o z a m ia r w y d z ie r ż a w ie n ia m o n o p o lu ty tu n io w e g o a V e
n iz e lo s z a in te re so w an y w e k sp o rc ie ty tu n iu g re c k ieg o p o śre d n icz y w w y d z ie rż a w ie n iu m o n o p o lu p e w n em u k o n so rcju m fran c u sk ie m u , k tó re zo b o w ią z a ło się w y p łac ić rz ąd o w i p ilsk ie m u w ię k sz ą z a lic zk ę .
Ciekawa konfiskata.
W a rsza w a , 30. 12. T el. w ł.
N ied zieln e w y d a n ie „R o b o tn iK a" u legle k o n fisk a cie za a rty k u ł, z a w ie ra ją c y z e sta w ien ie u ry w k ó w z w y w iad ó w Jó zefa P ił
su d sk ieg o , z o św iad czeń p u łk o w n ik a S ław k a i p rz e d ru k ó w z p ra sy sa n a c y jn e j.
