’S A M O U C Z E K T E C H. N I C Z N Y .
( Z w i e r z y n i e c p o k o j o w y . )
Jego b u d o w a , u rz ąd ze n ie i p ielęg n acja.
N ap isb lJ^ I$ S Z Y D ,
Z H -refcW ysunkam i w tekście.
Nr. 30.
C I E S Z Y N 1922,
.NAKŁADEM. KSIĘGARŃ'! D. K O TU U .
S A M O U C Z E K T E C H N IC ZN Y . W y d a w n i c t w o P o p u l a r n o - N a u k o w e .
Nr. 30.
Terrarjum.
[Zw ierzyniec p ok ojow y.]
Jego b u d o w a , u rz ą d z e n ie i p ielęg n acja.
N apisał STASZYD.
C IE S Z Y N .
N akładem księgarni B. K otuli.
D ru k arn ia P. M itręgi w C ieszynie.
W S T Ę P .
Nic nic m oże zająć w ięcej m iłośnika p rz y ro dy, jak Gadanie i obserw o w an ie zw ie rzą t i ro ślin z bliska. S tudiow anie takie jest m ilą i po ży teczną ro z ry w k ą ; m ilą bo daje dużo ciekaw ych i przyjem nych chwil, a zw ie rzą tk a dobrze u- trzym ane i hodow ane w esołośęią sw oją i figla
mi uprzyjem niają nam dużo czasu i uczą kochać przy ro d ę, zaś poży teczn ą bo nauczym y się w ie
le p rzez odpow iednie badanie zw y czaji i zacho
w ania się tych stw o rzeń . O czyw iście pow in
niśm y dać zw ierzętom tym w szy stk o co m aja na wolności, b y niogły ży ć tak jak są p rz y z w y czajone.
Do trzy m a n ia z w ie rz ą t potrzebujem y zw ie
rz y ń c a zw anego z łacińska T errarju m (te rra — ziemia). P o n ie w aż kupienie gotow ego terrarju m p rz e d sta w ia znaczne k o szta i trudności, podam w książeczce niniejszej sposób i plany do ła tw ego i taniego sp o rządzenia sobie takow ego.
T errarju m zbudow ane w ed le naszego planu nie będzie w niczem ustęp o w ało kupnem u, a m oże n a w e t i p rz ew y ższ ało je celow ością i trw a ło ścią urządzenia.
T errarju m sk ład ać się musi z odpow iednio dużej klatki szklannej w k tó rej u m ie sz c z a n y ziem ię piasek i rośliny, konieczne naszym \vy-
d io w an k o m do w y tw o rz e n ia odpow iednich w a runków życia. Z w ierzęta bow iem oddychając, zu ży w ają z p o w ietrza tlen a w ydechują bez
w odnik w ęglow y, u roślin zaś jest przeciw nie:
oddychając, w chłaniają bezw odnik, a w y dechu
ją tlen. W ten sposób uzupełniają sobie n aw za
jem, pow ietrze rośliny i zw ierzęta.
W terrarju m naszem w a ż n y m :je s t nietylko dobór roślin, —: rośliny potrzebują 'odpowiedniej ziemi. Innej ziemi potrzebują rośliny błotne, a innej takie, k tó re ro sn ą na suchym gruncie. P o średnich w aru n k ó w w ym agają rośliny w zięte z m okrych łąk i lasów . Z bierając .rośliny do n a
szego terrarjum , m usim y .więc im także dać w a runki takie w jakich się d o tychczas znajdow ały.
Nie m ożem y posadzić np., rosnącej w cieniu d rz ew , paproci na sam ym przodzie naszego terrarjum , stojącego w słonecznem oknie, — po
sadzim y ją natom iast tak sam o w cieniu, za
skałą. '
R ozróżniam y suche i m okre te rra rja zależ
nie od tego czy hodow ać będziem y rośliny i zw ie rz ę ta błotne czy też rośliny i zw ierzęta żyjące w suchych m iejscach. W obu gatunkach terrariów ; m usim y jed n ak um ieścić basem z w o dą, tylko basen w terrarju m m okrem m usi b y ć w iększy.
Do hodow ania w t e r r a r j a c h s u c h y c h nadają się w szelkie rośliny rosnące na naszych polach i łąkach, k tó re nie śą zb y t duże i nie w y dają z a silnej w oni.
Jeżeli chcem y mieć rośliny trw a łe (byliny), io jest takie, k tó re żyją po kilka lat, to m usim y już p o starać'.się o w y sad k i lub nasiona u ogro-
dnika inform ując się odrazu, jakiej ziem i one potrzebują, to jest gliniastej czy też czarnozie- mu lub torfow ej i t. p.
W basenie m ożem y um ieścić kilka roślin w odnych w ięc np.: m oczarkę (Clodea cąnaden- sis), rz ęsę w odną (Lcmna) i t. p. B ardzo ładnie W ygląda na szczycie sk a ły roślinka m ająca w y gląd palm y, tak zw an ą ciborę (cyperus), k tó ry dostać m ożem y u każdego lepszego Ogrodnika.
P o trzeb u je ona jednak dużo w ilgoci tak, że w azonik pow inien b y ć do po ło w y za nurzony w wodzie.
C iekaw ą do obserw acji jest rosiczka (D rose- ra rotundifolia) roślina, k tóra chwyta* i zjad a o w a d y i. w. i.'
Co do zw ie rzą t to nadają się do hodow li:
P a d a l e ć (Anguis fragilis), k tó ry jada, śli
maki, koniki polne, dżdżow nice i m ączniki. J a da oti tak że c h rz ą sz c z e ,i m uchy.
.1 a s z c z u rTc a (cornella laevis) jad a m u
chy, pająki, p oćzw arki m rów cze (tak zw an e m ró w cze jaja), surow e m ięso i mączniki.
Ż ó ł w g r e c k i (T estudo graeca) w y m a g a dużo ciepła i słońca, ja d a sałatę, kapustę, m le
ko, dojrzałe ow oce i chleb. Co drugi dzień pow i
nien on o trzy m a ć kąpiel w ciepłej w odzie o 220 R.
J a s z c z u r k a k a m i e n n a (L acerta m u-;
ralis) potrzebuje też dużo ciepła. J a d a su ro w e mięso, koniki polne, m ączniki i chrząszcze.
O czyw iście, h o dow ać m ożem y też i inne zw ie rz ą tk a jakie znajdziem y na naszych w y cieczkach a po pew nej . o bserw acji dojdziem y do tego c(fin i d a w ać-je ść i ‘jak je,hodow ać.
— 6 —
W t e r r a r j u m m o k r e m um ieścim y ro śliny bagienne i leśne, um ieszczając je Sw m iarę w aru n k ó w w jakich ż y ły w naturze, bliżej lub dalej ód basenu z w odą.
Jako zw ie rzą tk a ciek aw e są do hodow li:
Z a s k r o n i e c (Tropidonotus natrix). Ja d a on żabki, mafe ry b k i i jaszczurki.
S a l a m a n d r a p l a m i s t a (salam andra m aculosa). Ja d a p o cz w ark i m rów cze, surow e, drobno siekane mięso i m ałe robaki. P o ż y w ie nie należy jej d aw ać w w odzie.
Ż a b a z i e l o n a (R ana esculenta). J a d a 'w sz elk ie muszki, surow e mięso, krajane w p a
ski. robaki i chrząszcze.
R o p u c h a ja d a to sam o co ż a b a .'
T r a s z k a (triton cristatits). J a d a siekane mięso, robaki i rybki.
Ż 61 w b a g i e n n y (Em ys lustaria). Ja d a m ałe rybki, ślimaki, robaki i o w a d y w odne. P o żyw ienie trzeb a mu w rz u cać do -w o d y .
P r z y doborze z w ie rz ą t należy dobierać ta kie, k tó re d o b rze ze sobą się znoszą o ile nie, p o stan aw ia m y oddaw ać jednych na żer ■ drugim jak u. p.: ślim aków żółw iow i, much i chrząszczy padalcow i i t. p. W basenie w którym są rośli
n y wodne, pow inny b y ć tak że zw ierzęta, zja
dające gnijące części roślin, by u trzy m a ć c z y stość. W razie zjedzenia ich przez w iększych m ieszkańców terrarju m należy się p o s t a r a ć o inne. M ożna w basenie zrobić kącik z m ałem w ejściem w którym m ałe z w ie rz ą tk a m ogą się, chow ać przed w iększym i, w ten sposób b ęd zie
m y nieraz św iadkam i ciekaw ych pościgów i ucieczek.
Szczupłe ra m y tej książeczki nie p ozw alają mi na szczegółow e om aw ianie kwesjtji cz y sto p rzyrodniczych, dalsze w sk azó w k i znajdzie czytelnik w książkach botanicznych i zoologi
cznych.
BUDOWA TERRARJUM.
Narzędzia.
Do w ykonania części p o trzeb n y ch do b u d o w y terrarju m , potrzebujem y następujących narzędzi:
M łotka, d łu tk a o szerokości o strz a 4 ram, Św iderka 2 mm, piłki do d rz ew a, strugu (hobla) m ałego śrubociągu, lutow nicy (kolby do luto
w ania) i silnych nożyczek.
Materjały.
R usztow anie w y k o n y w a m y z tw ard eg o d rz e w a w ięc potrzebujem y k a w a łe k deski ca
lowej, i k a w a łe k 2 cm, dalej deski rysunkow ej Nr. IV. o długości 60 cm a szerokości 45 cm lub odpow iedniej zw y k łej deski tego rozm iaru, k a
w ałek blachy w y m ia ru 71 cm X 56 cm (za- ' m iast b iach y cynokw ej m ożem y u ży ć blachy cynkow anej), k aw ałek siatki m etalow ej o oczkach tak m ałych, b y m ucha p rz e z nią nie przeleciała, długości 57 cm a .sz e ro k o śc i 50 cm i d w a tró jk ątn e k aw ałk i takiej sam ej siatki o bokach 25 cm X 25 cm X 42 Cm, dalej dw ie szy b y szklarnie grubości 2—4 mm długości 54 cm. a szerokości 27 ^ cm. S zy b y najlepiej dać w sta w ić dopiero po w ykończeniu szkieletu terrarju m , gd y ż in aczej'm ogą potem b y ć za du~
— 8 —
że lub z a m ałe w skutek jakiejś malej niedokła
d n o ś c i'w budow ie.
N astępnie potrzebujem y 12 śrubek do d rz e w a 3 cm długich średnio cienkich do p rz y ś ru b ow ania filarów i listew ek podstaw ki, 16 ś ru bek 3 cm długich cienkich ’do p rz y śru b o w a n ia boków dó p odstaw y, 4 śrubki 2 cm długie cien
kie, do p rzy śru b o w an ia ra m y górnej i kilka
dziesiąt gw oździków tak zw an y ch drucianych długości od 2— 3 etn. Do polakierow ania terra-
R ys. 1. Plan podstaw y terrarju m . F filar, B bok, S szy b a, P p o d staw a.
rjutn potrzebujem y- kś funta lakieru najlepiej ciem no-zielonego. Do w y k o n an ia basenu w e w łasn y m za k resie potrzebujem y jeszcze 1 kg cem entu portlandzkiego.
Oprócz, tego m usim y mieć klej stolarski, oraz cynę i k w a s do lutow ania.
— 9 —
Zaopatrzeni \v w yliczone pow yżej n arzę
dzia i m a te ria ły m ożem y z a b ra ć [się do kolej
nego sporządzania części terrariu m w edle p o danego plami.
Podstaw a.
P o d sta w a sk ład a się z deski rysunkow ej w y m iaru 60 cm dług. i 45 cm szer. W razie b ra k u takiej ry sow nicy, k tó rą jednak dostać m ożna w każdym handlu p rz y b o ró w ry su n k o w ych, m usim y sporządzić sobie sam i taką pod
staw ę . Do tego celu dobieram y sobie p arę de
sek 2 cm grubych uciętych odpow iednio heblu
jem y je z bokó w i sklejam y karukiem (klej sktóiarski). Karuk u ż y w a n y do klejenia pow i
nien b y ć rzadki ale g o rący . N atychm iast po sklejeniu ściskam y deski ze sobą b y do b rze p rz y le g ały i zo staw ia m y p rzez noc b y klej w y sch n ą ł. N astępnego dnia w y g ła d z a m y deskę - z obu stro n i p rz y śru b o w u jem y po obu s tro nach w odległości 10 cm od brzegu z obu stron listew ki szerokie na 5 cm, grubości 3 cm a dłu
gości rów nej szerokości podstaw ki. Jed n a z listew ek pow inna b y ć o -5 mm cieńsza od drugiej, b y stw o rz y ć w ten sposób m ałą p ochy
łość p o d staw y . P o ch y ło ść ta p o trze b n ą jest dla ścieku w o d y w terrarium .
Do tak sporządzonej p o d sta w y będziem y mogli następnie um ocow ać dalsze części szkie
letu.
Filary.
Na czterech w ęgłach te rra riu m um ieścić m usim y filary drew niane. S ą to słupki długości
10
35 c e n ty m e tró w a bokach po 2 cm w ięc o p rz e kroju k w a d rato w y m . W filarach tycli jak w skazuje ry s 2. m usim y jeszcze zrobić row ki, a m ianow icie na długości 8 cm od dołu robim y w każdym z nich row ek 5 m ilim etrów szeroki i 5 milimetrÓAV głęboki w odstępie 5 mm od Jednego b rzegu a ,10 mm od brzegu drugiego (jak w skazuje ry s. 5.) a następnie dokładnie
Rys. 2. Filar.
Rowki szersze na d łu g o ści 8 cm.
w środku dw u ścianek robim y 5 mm głęboki ro w e k na szy b y . R o w ek ten najlepiej sp o rz ą dzić specjalnym strugiem (heblem) w brak u tegoż m ożem y go w y k o n a ć p rz y pom ocy
-F
— II —
ostreg o noża i llnji m etalow ej. W dolnym koń
cu filaru w iercim y o tw ó r 1 ćm głęboki dla późniejszego w k rę cen ia w eń śrubki p rz y tr z y m ującej go do p o d staw y . Do bocznego w zm o cnienia konstrukcji szkieletu służą boki i ra m y górne.
Boki szkieletu.
T w o rz ą c z te ry deseczki w y k o n an e z deski grubości 15 mm, dokładnie i rów no oheblow a- ne. D w a boki to jest przedni i tylny będą m iały długość całkow itą po 54 cm zaś d w a boki siu -
Rys. 3 B ok szkieletu.
C zopy l/„cm długie I '/s cm g rube.
żące do połączenia ścian bocznych terrarju m długość po 39 cm. W sz y stk ie c z te ry boki mu
szą m ieć dokładnie S cm szerokści. Na koń
cach boków nacinam y z obu stro n czopy jak w skazuje ry su n e k 3. C zopy te są tylko ze stro ny zew nętrznej (patrz ry s. 5) i m ają 5 mm g ru bości i 5 mm szerokości. Musim w ięc naciąć deskę na 10 mm czyli na 1 cm w odległości 5 mm od brzegu. Na boki terrarju m w y b ie ra my suche i g ład k ie-d rzew o bez sęków . Z resztą w szy stk ie części d rew n ian e pow inny b y ć w y konane z suchego, dobrego, tw ard eg o d rz e w a
— 12 —
w ięc z bukow ego, dębow ego lub jesionow ego.
Na górnym brzeg u boków robim y ro w ek taki sam jak na filarach. S łu ży on do w p ra w ien ia szy b . P rz y w y k o n y w an iu ro w k a m usim y u w a
żać b y row ki na filarach i na bokach schodziły się ze sobą w m iejscach połączenia filarów i bokam i. R ow ki m uszą być oprócz tego w y konane bardzo dokładnie i rów no g d y ż od tego zależy dokładne w praw ien ie szyb.
— 13 —
N astępnie m ając już gotow e filary i boki p rz y stęp u jem y do w y k o n a n ia
Rarny górnej.
S k ła d a się ona z dw u listew ek długich na 57 ciii grubości l cm, a szerokości 2 cm i dw u listew ek długich lia 42 cm i tak sam o jak po- - przednie, szerokich n a 2 cm, a g rubych tui 1 cm. Końce tych listew ek nacinam y w odle
głości 2 cm od b rzegu w sposób w sk a z a n y na rysunku 4. W idzim y n a tym rysunku, że w ią
zania są w yk o n an e na przem ian, to jest o ile jeden koniec listew ki nacinam y od dołu to d ru gi m usim y naciąć od gó ry . P o dokładnem d o pasow aniu w iązań ra m k a jest na ra zie gotow a.
W ykonanie szkieletu terrarium.
W gotow ej już, sklejonej karukiem i p o łą czonej od spodu listew kam i podstaw ie, w któ rej p rzykręciliśm y listew ki za pom ocą śrubek 3 cm długich i rozm ieszczonych co 10 cm w k ażdej listew ce, w iercim y na każdym rogu o tw orki na śru b y trzy m ające filary. O tw o ry tc muszą b y ć w rów nej odległości od obu b rz e gów rogu. O dległość ta w ynosi 2*- crn.
N astępnie sm arujem y karukiem czopy bo
ków w k ład a m y je do ro w k ó w w e filarach śc ią g am y mocno sznurem do okoła i p rz y śru b o - w ujem y filary do p o d staw y . R am ę górną skle
joną już i w y sch n iętą przyśru b o w u jem y do górnych końców filarów . P o skończeniu tej czynności, k tó ra pow inna się o d b y w a ć szybko, o b ra cam y szkielet do g ó ry p odstaw ą, rysuje-
— 14 —
m y na p o d staw ie ołów kiem liiije od śru b y do śru b y i w iercim y cienkim św iderkiem na tej Iinji, w odstępach co 10 cm, m ałe o tw o ry . O tw o ry te pow inny przechodzić p rzez p o d sta
w ę i część boku. W o tw ó r w k ład am y śrubki 3 cm, cienkie i p rz y k ręc am y niemi boki do p odstaw . Dla um ocnienia konstrukcji d o k ręca
m y śrubki jak najsilniej.
Rys. 5. S p o só b u m o c o w a n ia boków w filarze.
P o sklejeniu boków i filarów , w zm acniam y połączenie w bijając p rzez k a ż d y bok filaru po trz y cieniutkie gw oździe dla lepszego spojenia czopów boków z filarami. P a tr z ry s. 5. P o paru godzinach k aru k w yschnie, m am y szkielet go
tów . M ożemy się zadow olić takiem • terrarju m bez 'o so b n e g o dachu, w y sta rc z y n a k ry ć ram ę górną kaw ałkiem siatki drucianej. Jeżeli jednak
chcem y b y terrarju m nasze p rz ed staw iało ła
d n y widok i by m ożna w niem trzy m a ć w ięk sze rośliny m usim y zrobić do niego odpow iedni
Dach.
Dacii sk ład a się z ram ki czyli p o d staw y d a
chu i z bćłek. Jak o p o d sta w k a dachu służyć nam będzie ra m k a w y k o n a n a z czterech liste
w ek z k tó ry ch dw ie są długie po 57 cm a dw ie boczne po 42 cm. S zerokość i g ru b o ść w sz y
— 16 —
stkich czterech w ynosi 1 cm, czyli 'mają one przekrój k w a d ra to w y . Końce listew ek ’ nacina
m y podobnie jak końce listew ek ra m y górnej, tylko w y s ta rc z y tutaj nacięcie po 1 cm od brzegu. W iązania robim y podobnie jak w ram ie górnej, to jest<. naprzem ian. Jakq belki w y c in a
m y sobie c z te ry listew ki o długości 25 cm, sz e rokości 1 cm a grubości % ćm. L istew ki te n a
cinam y u doiu skośnie zaś u g ó ry robim y w ią
zanie podobnie do w iązania na rogu ram ki podstaw ow ej. T ak dól i gore belek sm arujem y, po dokfadnem dopasow aniu, na końcach k a ru kiem i zbijam y cieniutkiem i gw oździkam i. Jako połączenie boków dachu służy liste w k a dłu g o ści 55 cm a grubości 2 cm ścięta trójkątnie odpow iednie do pochylenia dachu. L istew kę tą przybijam y długiemi cienkiemi gw oździam i do boków dachu.]
D alsze szczegóły buow y dachu p rzed staw ia nam rj^sunek b.
S k o ń czy w szy szkielet d achu potrzebujem y dobrego lakieru em aliow ego. P rz e d lak iero w a
niem czyścim y szkielet z k aw ałk ó w karuku, k tó ry został na z e w n ątrz po klejeniu, następnie w y g ład z im y gó o statecznie i dokładnie zapo- m ocą papieru szklanego (glaspapier) tak b y był w szęd zie gładki i czy sty .
Do dokładnego i dobrego polakierów ania p otrzebnem jest kilkakrotne pow leczenie farbą przyczcin pow inniśm y w p ierw pogruntow ać sm arując jak najcieniej, n astępnie po .w y sch n ię
ciu fa rb y jeszcze ra z w y g ład z ić papierem szm erglow ym a następnie znow u p o sm aro w ać ra z cieniutko, dob ry m pędzlem .
P o kilku dniach, gdy lakier dobrze w ysechł i terrariu m jest już w ykończone to jest szy b y w staw ione i zakitow ane, lakierujem y jeszcze
- 17 — i
raz pow lekając jak najcieniej i rów nom iernie d o b rą jednostajną farbą. P o stę p u jąc w m yśl rycli w skazów ek będziem y mieli dokładnie i ła dnie polakierow ane w szy stk ie części.
■ - ' ^ *$3
' r- - • I --¿U
Rys.7.Szkielet terrarjumwraz z dachem. Fiilar, Bbok, Ppodstawa, Wotwórściekowy.
_ 18 -
O d staw iam y te ra z szkielet terrarju m do w ysch n ięcia po drugiej farbie i bierzem y , się do w y k o n y w an ia dalszych części naszego zw ierzy ń ca. P o n iew aż będziem w nim trzym ali ziemię, piasek i kw iaty, k tó re w ym agają w il
goci w ięc m usim y w y ło ży ć dno i boki blacha.
Dno terrarium.
Ja k w idzim y na rysunku 7. u tw o rz y ły boki i p o d staw a szkieletu pudło o długości 53 cm, szerokości 38 cm i głębokości 8 cm. T akie w y m iary musi też posiadać pudło blaszane, k tó re w ło ży m y do szkieletu. P udło takie p rzed staw ia nam rysunek 8. W idzim y na nim blachę dłu g o ści 71 cm, szerokości 56 cm, w k tó rej w y cięto rogi. Róg taki jest w y c ię ty z jednej s tro n y na 9 cm, z drugiej zaś na 8 cm. Po tej stronie gdzie w ycięliśm y 8 cm robim y 1 c e n ty m e tro w a z a kładkę służąca do połączenia ścianek bocznych zapom ocą cyny. P o w ycięciu boków zaginam y je do .g ó ry a następnie jeden ce n ty m e tr od g ó ry m usim y odgiąć pod katem p ro sty m n a z e w n ątrz. Zagięcie to jest p otrzebne do te g o ^ b y po 'napełnieniu pudła ziemia, nie p rz e sy p y w a ła się o n a pom iędzy ściany pudła i szkieletu. B oczne zakładki zaginam y w sposób w sk az an y na r y sunku i przylutow ujem y szczelnie do ścianek cyną. W miejscu oznaczónem p rzez literę W robim y o tw ó r słu żąc y nam jako ściek w ody.
Do otw o ru tego dobrze je st p rzylfltow ac od spodu kaw ałeczek rurki. T u ż pod otw orem w pudle robim y odpow iedni o tw ó r w p o d sta
w ie terrarju m , tak b y w o d a ściekała d o pod-
— 19 —
staw ian eg o pod niego naczynia. Inaczej będzie
m y mieli zaw sze wilgoć na stole gdzie stoi te r- rarjiim .
20 —
: Jak już w spom niałem najlepszym m aterja- lem na pudlo jest blacha cynkow a, w y sta rc z y od biedy blacha dobrze pocynkow ana, nie można jednak u ży w ać blachy żelaznej, g dyż
; w k ró tce zardzew ieje. W razie niem ożności do
stania dużego k aw ałk a blachy m ożna zlutow ać pudło z kilku kaw ałków .
Nic ■ mogę tu o pisyw ać pro ced eru w yginania i luto w an ia blachy, w razie braku odpow ied
nich um iejętności najlepiej --.dać zrobić pudło ti blacharza.
Do zupełnego w ykończenia części techni
cznej terrarju m potrzebujem y jeszcze basenu to jest naczynia ,w którem stw o rz y m y jeziorko dla naszy ch w y ch o w an k ó w oraz sk ały dla ułatw ienia im kąpieli i picia w ody.
Basen.
W ielkość basenu zależy od tego czy chce
m y mieć terrarju m suche czy też m okre. W b a senie suchym w y s ta rc z y jako basen w anienka szklarnia, jakiej u ż y w a się do celów fo to g ra
ficznych form atii 13 X 18 cifi to jest 13 cm sze
roka, 1S cm długa i ii cm głęboka.
W terrarju m m okrem m usim y już ro zporzą-
; dzać w iększym basenem gd y ż zw ie rzę ta ho
d ow ane w terrarjum takiem spędzają część sw ego 'życia w w odzie. I tu b y ło b y w ygodnie mieć do dyspozycji naczynie szklarnie, g dyż jest ono p rz e jrz y ste , łatw e do czyszczenia ' i w ygodne. W razie braku takow ego m ożem y jednak zrobić sobie sam i bardzo w ygodny, ła d n y i tani basen z m ieszaniny cem entu z pia
skiem . R ys. 9 p rz ed staw ia nam . w łaśnie taki basen. R obim y do tego celu form ę z deseczki lub k arto n u pow leczonego farba olejną b y go uczynić nieprzem akalnym . P ie rw s z e _ naczynie będzie m iało dfugość 20 cm, a szerokość 15 cm.
— 21 —
zaś głębokość 8 cm i będzie służyło jako form a . ze w n ętrzn a, drugie zaś będzie m iało w y m iary o jeden cm m niejsze. N apełniam y p ierw sze na
cz y n ie papką zrobioną z 1 części drobnego c zy steg o piasku i 2 części cem entu, w a rste w k ą
— 22 —
na J cm grubą, następnie w cisk am y do tego n aczynia ostrożnie naczynie drugie, tak by p rz e strz e ń pom iędzy niemi b y ła dokładnie w y pełniona cęm entctn. U g ó ry w ty k a m y naokoło d robne kam yczki służące do ozdoby. P o 24 g o dzinach w k ład a m y ca ły ten p rz y rz ą d do w ody, a po stw ardnięciu cem entu m am y go to w y b a sen, k tó ry należy tylko oczyścić z re sz te k k a r tonu. W razie g d y b y okazało się po próbie, żc basen nasz p rzecieka w jakiem ś m iejscu w y sta rc z y zalepić to miejsce czystym cem entem portlandzkim , rozrobionym w w odzie.
P o n ie w aż nic w szy stk ie z w ie rz ę ta te rra - rjtim p ły w ają dobrze w iec m usim y im tak b a sen u rządzić b y m ogły w ygodnie djO niego schodzić i łatw o z niego w yłazić. Do tego celu urządzim y po obu bokach basenu skały . Jeżeli robim y w ię k sz y basen m ożem y na jego środki:
urządzić m ałą w ysep k ę. R y sunek 10 w skazuje nam przekrój dna terrarju m . W idzim y ńa, nim basen i ułożone obok niesio sk ały . O czyw iście że ułożenie skał zależy od gustu, chodzi tylko o to b y u łatw ić w chodzenie i w ychodzenie z w ody. Do u rządzenia skał najlepszy jest w a pień g ab c z a ty tak zw a n y z niem iecka „tuff- /steln“. W braku tegoż* w y sta rc z ą jakiekolw iek . n iezb y t o stre i niezb y t śliskie kam yczki, k tóre zlepiam y czy sty m cem entem rozrobionym z w odą. N aturalnie sk a ły takie tw ardnieją p rz ez kilka godzin nim sic cem ent zetnie.
Rozkład w terrarjuin.
R ysunek 11 w skazuje nam rozm ieszczenie b a senu, roślin i skał w terrarju m . R ozkład ten je-
— 23 —
dtiak nic Jest obow iązujący, chodzi o to głów nie, b y zw ierzątkom naszym rozm ieścić jak n a jw y godniej ich otoczenie, dalej b y iniaiy w pcw -
nych m iejscach terrariu m cień oraz placyk p o k r y ty cz y sty m piaseczkiem do grzania się na słońcu.
R ysunek 12 w skazuje nam jak pow inniśm y urządzić ono terrariu m . O tóż p rż e d e w sz y -
Rys. 11. R ozkład ro ślin , traw y, p iask u , b asen u i skał terrarjiim .
_ 25 —
stkiera p lu cży m y dokładnie pudło blaszane by nie za w iera ło w sobie k w a só w p ozostałych po lutow aniu. * następnie układam y h a dnie tegoż po w łożeniu go do szkieletu, w a rste w k ę gruzu najlepiej z potłuczonych k a w ałk ó w w azoników k w iatow ych lub z cegły. Nie zapom nijm y p rz y
4 5 cm
D robny piasek l cm G ru b y p ia se k
1 cm
G ru z . 2—3 cm
Rys. 12. P rzekrój d n a terrarju m .
tejn p o ło ży ć na o tw o rz e ścickow yfn (W na -rys. 7) dużej p ły tp i b y zapobiedz w y s y p y w a
niu się piasku i ziemi. W a rs tw a gruzu m oże mieć od dw n do 3 cm grubości. Jeżeli chcem y trzy m a ć nasze k w iaty i rośliny w w azonikach to m usim y je ju ż .te r a z w ło ży ć, przed u rz ą d z e niem d n a terrarju m . N a"gruz dajem y 1 cm g ru bego, do b rze opłukanego piasku rzecznego,
- 26 —
a na nią takąż w a rste w k ę drobnego też opłu
kanego piasku. N astępnie d ajem y 4—5 cm ziemi kw iatow ej (lub torfow ej jeżeli urządzam y m o
kre terrarjum ) i w reszcie na niej siejem y tr a w kę. M iejsce n a rysunku 11 jako piasek nap eł
niam y tylko -2 cm w a rs tw ą ziemi nająć na nią 3 cm piasku. B ardzo w ażn ą rzeczą jest dobrfc opłukanie piasku przed daw aniem go do te r r a rjum.
W ykończenie.
P o w łożeniu pudła, ziemi i p iask u ’ o d k ręca
m y ram kę szkieletu i w staw ia m y szy b y . Kito
w anie szyb nie jest konieczne, g d y ż pow inny r one doskonale paso w ać w row ki, k tó re sp o rz ą
dziliśm y przed tem w filarach i bokach. P o do
pasow aniu szyb w yjm ujem y je, czyścim y do
kładnie w odą i szm ateeżką, następnie za k rę c a m y zpow rotem g ó rn ą ram ę.
P rz e d dokręceniem górnej ram ki m ożem y um ocow ać na niej za w iasy jeżeli chcem y by terrarju m nasze m ożna było w ygodnie otw ie
rać, zam iast podnosić dach.
W ten sposób w ykończyliśm y dół terrarium . P o z sta je do' w ykończenia
Dach.
G dy fa rb a ną szkielecie dachu w yschnie, bie
rzem y siatkę m etalow ą p rzykrojoną w edle poprzedniego przepisu i przybijam y ją o d s p o - d u szkieletu drobnym i gw oździkam i do ram ki i belek. P o przybiciu dużego k a w a łk a siatki, (przyczem trze b a u w a żać b y ją naciągnąć w ięc przybijać najpierw dół, potem g órą a potem
dopiero boki), przybijam y w ten sam sposó’>
trójkątne boki dachu. S iatk a m etalo w a jest zw ykle m alow ana, jeżeli nie to m usim y ją sam i pom alow ać, u w a żając by w sk u tek za grubego sm arow ania nie pozaklejać oczek-
W y k o ń c zy w szy cale terrariu m w sadzam y roślinki, nalew am y w o d y i staw iam y terrarjum na prze-znaezonem na ten cel miejscu, b y rośli-
; n y się p rz y ję ły i b y fa rb a stra c iła w s z e l k i z a p a c h.
Rośliny.
R ośliny jak już pow iedziałem ' m ożem y sadzić albo w w azonikach albo też w p ro st w ziemię, W tym drugim w ypadku n ależy d aw ać odpo
w iednim roślinom w łaściw ą im ziem ię. W ięc ’ n aprzykfad jeżeli sadzim y koło basenu nieza
pom inajki to m usim y im dać torfiastą ziemię trzy m ającą długo wilgoć, zaś sadzonym tu>;
p rz y ścianie roślinom doniczkow ym dam y ziem ię palm ow ą i t. p.
Korytko.
Jako k o ry tk a do podaw ania pokarm u m oże
m y użyć m iseczki n a fa rb y lub podobnego m a
łego n aczyńka. Miejsce jego w sk azu je ry s. U.
Pielęgnowanie i karmienie zwierząt.
Jeżeli chcem y by nasi w y chow ankow ie terrarju m czuli się u nas w ygodnie i bezpie
cznie to m usim y obrać dla terrarjum w ygodne i pew ne pom ieszczenie. P ow inno stać na m o
cnym stoliku niedaleko od okna. Najlepiej na- - 27 -
— 28 —
dają się do um ieszczenia terrariu m okna w y chodzące na stro n ę południow ą lub południo
w o-w schodnią. Jeżeli okno m a szeroką deskę to m ożem y je postaw ie w p ro st na tej desce.
Z w ierzęta, które lubią cień, m ogą się schow ać podczas słońca za roślinami, lub z a skałą. R o śliny lubiące cień n. p. paprocie należy sadzić za, skalą, by je ociem niała. P okój w k tó ry m stoi terrarju m musi być w zimie opalany by
i w ytw arzania sztuczuej mgły.
te m p e ra tu ra dzienna w ynosiła ćonajmniej 1 0 —10'-' R. w nocy zaś nie sp ad ała poniżej T R.
W terrarju m m okrem należy przynajm niej 3—4 ra z y dziennic w y tw a rz a ć sztuczną m głę.
M głę t a k ą ,w y tw a rz a ś ię zapom ocą ro zpylacza ja k ry s. 3. S k ła d a on się jak w idzim y z dw u
rurek połączonych ze sobą zaw iasam i.
P o d cza s użycia ro z p y la cza n astaw iam y rurki tak b y s ta ły w zględem siebie pod kątem p ro sty m jak w skazujerys. 13. b. N astępnie z a
_ 2 9 —
nurzam y rukę 11 w naczyniu z p rz e sta ła woda., najlepiej deszczow a,' i dm ucham y w rurkę 1.
W oda podnosi się w ru rce li, w sk u tek p o w sta łego u jej w ylotu, ro zrzedzenia p o w ietrza i zo
staje rozpyloną p rzez prad p o w ietrz a idący;
przez ru rk ę I.
R ozpylona w odę kierujem y do- naszego terrarium . M głę wolno w y tw a rz a ć tylko w te dy, kiedy słońce nie św ieci na terrarju m .
P o d otw o rem w podstaw ce ustaw iam y m a
łe naczyńko b y sp ły w a ją c a w o d a nie niszczyła stołu cz y , te ż deski okiennej.
P o n ad korytkiem do karm ienia m ożna zro bić w dachu m ałe okienko za k ry w aln e k a w a ł
kiem siatki. P rz e z okienko to m ożem y w rz u c a ć pokarm nie potrzeb u jąc o d k ry w a ć całego d a
chu. Karm ienie pow inno się o d b y w ać zaw sze w pew nej ściśle określonej porze. Ilość p o ż y w ienia i częstość karm ienia zależy od tego ja
kie z w ie rz ę ta trzy m am y . Jed n e sit bardziej żarłoczne inne mniej.
Ilość w y d aw an eg o pokarm u zależy »też od p ory roku. Z bytek pożyw ienia pow oduje pozo
staw anie resztek , k tóre rozkładając się psuja pow ietrze.
W łaśc iw a m iarę znajdziem y po kilku dniach dośw iadczenia z n aszym zw ierzyńcem .
Terrarjum w zimie.
Co do przezim ow ania zw ie rzą t to m am y d w a sposoby, albo p o zw aja im się zapadać w sen zim ow y albo też u rz ą d z a ..się terrarju m t a k . b y mogło b y ć ogrzew ane. W p i e r w s z y m
w y p ad k u w kłada się w jesieni zw ie rzą tk a n a sze, gdy sąjuż senne, do sk rzy n i napełnionej mchem, tra w ą m orską itp. S k rzy n ie napełnia
m y d© % i dajem y d o , niej zw ierzęta: P o krótkim czasie zag rzebią się one w niej, w ted y
— 30 —
napełniam y ją do re sz ty słom ą i sianem , n a k r y w am y siatką lub m uślinem i w k ład a m y do drugiej w iększej skrzyni. Dno tej drugiej sk rzy n i napełniam y na p a r ę c e n ty m e tró w tro cinami, słom ą i końskim naw ozem . T ak sam o
w ypełniam y boki pom iędzy skrzyniam i. Miej
sce gdzie sk rz y n k ę staw iam y na zim ę pow inno mięć d osyć jednostajną tem p eratu rę nie sp a dającą poniżej dw u stopni R eam ura. S k rzy n k a pow inna stać, b y nie padało na nią św iatło sło neczne.
P odg rzew an ie te rra rju m '''w drugim w y p a d ku pow inno się o d b y w ać albo zapom ocą g o rą cej w ody, albo zapom ocą gorącego piasku.
W tym celu staw iam y terrarju m na puszce z blachy,' do której przynajm niej trz y ra z y dzien
nie d olew am y gorącej w o d y lub na sk rz y n ce do której dosypujem y gorącego piasku. W ter- rarju pow inna p an o w ać tem p eratu ra 18—20'ł R.
sp ra w d zają c to term om etrem .
W ogóle term om etr powinien się znajdow ać w każdem terrarju m b y śm y mogli k a ż d o raz o w o badać tem p eratu rę. T e m p e ra tu ra itakże w lecie nie pow inna spadać poniżej 17^ R. ale też nie pow inna b y ć z a w yso k a.
R ys. 14 p rz ed staw ia nam g o to w e terrarju m z roślinam i i zw ierzętam i. Ja k w idzim y z r y sunku terrarju m oprócz korzyści naukow ych
tw o rz ą tak że m iłą i ładną ozdobę pokoju je żeli je odpow iednio polakierujem y i ozdobim y.
Ż yczę w szystkim C zytelnikom b y Im p rz y niosło jak najw ięcej przyjem ności i korzyści.
— 31 — •
Nr. 10.
Telegraf, bez drutu, Z 21 rycinami.
Nr. II.
Akumulatory*
1 7--'rycinami.
Nr. 12.
Pompy wodne, Z ll rycinami*
.'■/He. 13.
£l«kirofor oraz przy
rządy pomocnicze, Z 10 rycinami.
Nr. 19. Dynamo o prądzie stałym. Z 13 rycinamL
S A U f 0 tJ e Z E K T E C H N I C Z N Y .
WYDAWNICTWOPOPULARNO-NAUKOWA —-
N>. »7. Koła wodne i,mr
blny. I 29 rycinami. Sr. 18. Ciemnia fotogra
ficzna. Z 25 rycinami.
Nr. 9.
Telegraf Morse’a.
Z 7 rycinami.
S'r. i 5.
ieUńopiatowce, 1 dwupłatowe».
Z *6 rycinami.
' Nr. 18.
Camera obscura.
7, 6 rycinami.
Nr. 14.
Przyrząd; dó Elektrolizy.
Z 8 rycinami.
. Nr. 8. ' Budowa latawca.
L 40 rycinami.
N a k łid cm księgarni B. K O T U L I, Cieszyn polski.
S AM O U C Z E K T E C H N 1 C Z N Y
— r "WYDAWNICTWO POPULARNO-N AUKOW E;";
Nr. 20. Ztócrunle 1 i u ; _■ Nr -31, Tor
iytliówonUrjeuiyfkńw. Nr..22.' T<iriaki Wodny.
Z r.’ ryonum i.
S? 2^Vycinamiki ' NV « • J a n i k a roból 2 5 . 'Tokarko.
t d r M ^ j r r h . Z 2 8 r y c in a m i. .. /.¡2 7 r y c in a m i.
- r " ■ ■
N’r - 28. Apcraiy <ło Gai- Nr, 26. Roboły kartonowe. Nlr. 27. Silnik prqd wanoploslyki i do Gul- Z 23 rycinam i, \*.laly<.Z &r rycinami. w a n a ste g ji. Z 10 rycinami
N>. 29. E lektryczna k o le j Nr. 30. B u d o w a lerrtarjam . illn o w a. Z-58 rycinam i. - • Z 14 ry c in a m i. • -
Miskładcm kś7ę$r3rrif B. K 0 T U L/ w 7Cieszynie - po fik im .
