Karol Kurpiński – przedstawiciel polskiej muzyki narodowej
1. Cele lekcji
a. Wiadomości
Zapoznanie uczniów z życiem i twórczością Karola Kurpińskiego. Przedstawienie wpływu kompozytora na kulturę polską. Wskazanie najważniejszych jego dzieł oraz stylu muzycznego.
Wysłuchanie i percepcja poszczególnych utworów.
b. Umiejętności Uczeń potrafi:
1. Omówić życiorys Karola Kurpińskiego.
2. Przedstawić najważniejsze dzieła Karola Kurpińskiego.
3. Omówić wpływ kompozytora na muzykę polską.
4. Omówić tematykę opery Zabobon, czyli krakowiacy i górale.
5. Przedstawić etapy twórczości i zmieniającą się stylistycznie muzykę Karola Kurpińskiego.
6. Przedstawić najważniejsze cechy stylistyczne wysłuchanych kompozycji.
2. Metoda i forma pracy
Metoda opisu. Podsumowanie tematu lekcji metodą pogadanki. Wysłuchanie i percepcja wybranych utworów Karola Kurpińskiego.
3. Środki dydaktyczne
1. Podręcznik: J. Ekiert, Bliżej muzyki. Encyklopedia, Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa 1994.
2. Stanowisko do odtwarzania muzyki.
3. Płyta z nagraniami utworów Karola Kurpińskiego:
Zabobon, czyli krakowiacy i górale.
4. Karta pracy ucznia.
4. Przebieg lekcji
a. Faza przygotowawcza
1. Powitanie, czynności organizacyjno-porządkowe.
2. Sprawdzenie zadania domowego.
3. Podanie tematu lekcji.
(7 min. )
b. Faza realizacyjna
1. Zapoznanie uczniów z życiorysem Karola Kurpińskiego (metoda opisu). Wskazanie najważniejszych dzieł kompozytora i omówienie cech jego stylu.
Notatka:
Karol Kurpiński był jedną z pierwszoplanowych postaci życia muzycznego Warszawy i kraju pierwszej połowy XIX wieku. Kompozytor, dyrygent, pedagog, publicysta i dyrektor sceny operowej Teatru Narodowego (dziś: Teatr Wielki – Opera Narodowa w Warszawie).Urodził się w 1785 roku we Włoszakowicach k. Leszna Wielkopolskiego, w istniejącym do dziś domu. 6 marca został ochrzczony w miejscowym kościele parafialnym pw. Świętej Trójcy, gdzie jego ojciec, Marcin, był organistą. Tu też pobierał pierwsze lekcje muzyki od ojca, prawdopodobnie na do dziś czynnych organach projektu i wykonawstwa Michała Englera z Wrocławia, pochodzących z 1750 roku. Mając 12 lat udał się do Sarnowy koło Rawicza, gdzie brat matki, ks. Karol Wański, był proboszczem. Pomimo młodego wieku przejął tam funkcję organisty, nabywając samodzielnej praktyki muzycznej. W 1800 roku wyjechał na dwór hrabiego Franciszka Polanowskiego do Moszkowa koło Lwowa, gdzie został zaangażowany jako skrzypek do dworskiej orkiestry. Tam samouctwem zdobył imponującą praktyczną wiedzę o muzyce.
W 1810 roku przybył do Warszawy, gdzie rozpoczęła się jego kariera i gdzie pozostał do końca życia.
Początkowo był II dyrygentem orkiestry operowej, zatrudnionym przez dyrektora Józefa Elsnera.
Jako kompozytor skoncentrował się głównie na twórczości wokalnej: operowej i pieśniarskiej. Jest najważniejszym przedstawicielem polskiej twórczości operowej doby przedmoniuszkowskiej.
Skomponował muzykę do 24 dzieł scenicznych oraz 4 balety, w tym pierwszy balet narodowy „Wesele krakowskie w Ojcowie” (1823).Duże znaczenie mają pieśni Kurpińskiego, zwłaszcza z okresu
powstania listopadowego, ze słynną „Warszawianką” na czele - najpopularniejszą polską pieśnią patriotyczną XIX wieku. Przez 16 lat (1824 - 1840) był samodzielnym dyrektorem Opery Teatru Narodowego. Za jego kadencji wybudowany został słynny gmach Teatru Wielkiego projektu Antonia Corazziego. Jako organizator życia muzycznego i pedagog położył wielkie zasługi dla polskiej kultury muzycznej, redagując między innymi pierwsze polskie czasopismo muzyczne „Tygodnik Muzyczny”
(1820-1821), kierowane tak do muzyków zawodowych, jak i w ogóle miłośników muzyki.
Zrewolucjonizował organizację sceny operowej wprowadzając zasadę dubletów. W latach 30. XIX wieku zorganizował Szkołę Śpiewu przy Teatrze Wielkim. Pisał też podręczniki do nauki muzyki.
Zmarł 18 września 1857 w Warszawie w domu przy ulicy Żelaznej. Pochowany został na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
2. Wysłuchanie i percepcja fragmentów opery Zabobon, czyli krakowiacy i górale Karola Kurpińskiego. Omówienie podejmowanej tematyki w utworze.
Notatka:
Libretto Bogusławskiego sytuuje górali na nieciekawych pozycjach bohaterów negatywnych. Oto krakowianka Basia, piękna młynareczka, ma być wbrew swojej woli wydana za mąż za górala Bryndasa za sprawą swej macochy Doroty, która ma ochotę na romans ze Stachem, gustującym wszakże z wzajemnością w młodej i miłej Basi. W drugim akcie Bryndas przybywa do Mogiły z watahą górali po przyobiecaną narzeczoną. Ta jednak przeciwstawia się małżeństwu zdecydowanie, ojciec – młynarz wycofuje się zatem z wcześniej danej Bryndasowi obietnicy, w rezultacie górale jak niepyszni odchodzą, przez zemstę kradnąc krakowiakom całe ich bydło, pasące się opodal wioski. Dobrym duchem całej tej afery jest student z Krakowa, Bardos, który angażując się po stronie swoich krajan z Mogiły, zatrzymuje górali przeciągając przez drogę metalowy drut, podłączony do machiny produkującej prąd elektryczny. Technika bezkrwawo pokonuje górali, a tymczasem Bardos podejmuje się, z dobrym skutkiem, mediacji między krakowiakami i góralami,
w czwartym akcie zaś przy pomocy niezbyt zresztą kunsztownej dyplomacji przyczynia się do zawarcia małżeństwa między Basią i Stachem.
(30min.)
c. Faza podsumowująca
Podsumowanie (metodą pogadanki) najważniejszych zagadnień omówionych na lekcji.
(8 min.)
5. Bibliografia
1. J. Ekiert, Bliżej muzyki. Encyklopedia, Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa 1994.
6. Załączniki
a. Karta pracy ucznia
Powtórzenie zagadnień związanych z tematem w formie otwartych pytań.
b. Zadanie domowe
