„Wozzek” Albana Berga
1. Cele lekcji
a. Wiadomości
Zapoznanie uczniów z tematyką i problematyką opery Albana Berga „Wozzek”. Omówienie i przedstawienie głównych bohaterów dzieła scenicznego. Ukazanie historii powstania utworu oraz wysłuchanie i percepcja poszczególnych części opery.
b. Umiejętności Uczeń potrafi:
1. Omówić tematykę i problematykę opery „Wozzek” Albana Berga.
2. Przedstawić i omówić główne postaci występujące w operze.
3. Wyjaśnić pojęcie ekspresjonizmu muzycznego.
4. Omówić historię powstania opery Berga.
5. Rozpoznać i nazwać fragmenty wysłuchanych części opery.
6. Wskazać cechy stylu Albana Berga na podstawie opery „Wozzek”.
2. Metoda i forma pracy
Metoda opisu z elementami pogadanki. Percepcja muzyczna. Analiza muzyczna – praca w grupach.
Forma ćwiczeniowa.
3. Środki dydaktyczne
1. Podręcznik: J. Ekiert, Bliżej muzyki. Encyklopedia, Wydawnictwo Wiedza powszechna, Warszawa 1994.
2. Stanowisko do odtwarzania płyt.
3. Nagranie CD lub video opery „Wozzek” Albana Berga.
4. Karta pracy ucznia.
5. Partytura opery.
4. Przebieg lekcji
a. Faza przygotowawcza 1. Sprawdzenie obecności.
2. Powtórzenie wiadomości – odpytanie jednej osoby z trzech ostatnich lekcji.
3. Podanie tematu do zeszytu.
(10 min.)
b. Faza realizacyjna
1. Przedstawienie historii powstania opery „Wozzek” Albana Berga oraz najważniejszych i charakterystycznych elementów tego utworu (metoda pogadanki). Omówienie stylistyki utworu.
Notatka:
„Wozzek” Albana Berga to opera w trzech aktach na podstawie dramatu G. Buechnera. Pragnąc ująć w zwartą całość luźne sceny, z jakich składało się dzieło Buchnera, skonstruował Berg całą swoją operę na zasadzie ścisłych form przejętych z muzyki instrumentalnej. Muzyka „Wozzeka” jest zasadniczo atonalna, co jednak nie oznacza całkowitego zerwania z tradycjami XIX wieku. Posługując się pewnymi tematami jako leitmotywami, stosując zasadę ilustracji dźwiękowej, zbliża się Berg do zasad kompozytorskich Wagnera. Wprowadzona skala całotonowa, zwiększone trójdźwięki i ostinatowe figury w niskich rejestrach pozwalają na doszukiwanie się elementów impresjonistycznych.
2. Przedstawienie (metodą opisu) bohaterów opery „Wozzeka” oraz omówienie tematyki dzieła.
Notatka:
Bohaterowie:
- Wozzek, ordynans - Andres, jego kolega - Kapitan
- Doktor - Półgłówek - Maria - Małgorzata Treść opery:
Ekspresjonistyczne dzieło Berga zostało oparte na dramacie Georga Buechnera pod tym samym tytułem. Wojskowy fryzjer, Franz Wozzek cierpi na schorzenia psychiczne, wywołane i podsycane przez dwie osoby: swojego zwierzchnika Hauptmanna oraz Doktora, który przeprowadza na nim upiorne eksperymenty medyczne. Żaden z nich nie traktuje Wozzeka po ludzku, obaj bawią się jego kosztem. Wypominają mu, że nie jest „moralnym człowiekiem”, ponieważ nie ma ślubu kościelnego i nie ochrzcił swojego dziecka, na co on im odpowiada, że biednych ludzi nie stać na moralność. W tym czasie jego partnerka Maria nawiązuje romans z prymitywnym Tambourmajorem, który daje jej w prezencie kolczyki. Wozzek pyta ją, skąd je wzięła, na co Maria odpowiada, że znalazła. On dziwi się, że dwa naraz, ale przyjmuje wytłumaczenie. Jednak Hauptmann i Doktor podsycają jego zazdrość, aż w końcu Wozzek wyprowadza Marię nad jezioro i tam zabija. Potem próbuje uwieść w karczmie jej przyjaciółkę Małgorzatę, ale ta widzi ślady krwi na jego rękawie i ucieka. Dzieci znajdują ciało niewiernej Marii.
(25 min.)
c. Faza podsumowująca
1. Wysłuchanie i percepcja fragmentów opery „Wozzek” lub obejrzenie przedstawienia na video.
2. Zapisanie notatki do zeszytu.
(10 min.)
5.Bibliografia
a. J. Ekiert, Bliżej muzyki. Encyklopedia, Wydawnictwo Wiedza powszechna, Warszawa 1994.
6. Załączniki
a. Karta pracy ucznia
Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji „Wozzek” Albana Berga.
b. Zadanie domowe
