Narzędzie: Klasa 6. Przygotowanie do pisania opowiadania (dwie jednostki lekcyjne).

(1)

Projekt „Profesjonalny polonista. Praktyka i personalizacja”

współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Karolina Kwak

Narzędzie: Klasa 6. Przygotowanie do pisania opowiadania (dwie jednostki lekcyjne).

Uwaga: W szóstej klasie uczniowie potrafią stworzyć podstawowe formy wypowiedzi takie jak: opis postaci, pogłębiony opis postaci, opis miejsca czy przedmiotu. Umieją również zapisać dialog. Tworzenie opowiadania nie będzie dla nich nowością. Proponowane lekcje mają na celu powtórzenie form wypowiedzi włączanych w rytm opowiadania oraz przygotowanie do sporządzenia takiej jego wersji, która będzie zawierała: dialog oraz opisy przedmiotu, miejsca, postaci. Ważne, aby uczniowie pisali swoje prace podczas lekcji, tak, by w razie potrzeby skorzystać z pomocy nauczyciela. Scenariusz lekcji stanowi propozycję powtórki redagowania wykorzystywanych w opowiadaniu form wypowiedzi.

Temat 1: Zapisz dialog, opisy: miejsca, postaci, przedmiotu – na grę z Księciem Opowiadań się przygotuj!

Cele: rozwijanie umiejętności sporządzania różnych form wypowiedzi – zapisywanie dialogu; redagowanie opisów miejsca, przedmiotu, postaci; przygotowanie do tworzenia opowiadania; kształtowanie kompetencji społecznych poprzez współpracę z koleżankami i kolegami.

1. Faza wstępna: ma na celu przygotowanie uczniów do kolejnych działań oraz zmotywowanie ich do pracy. Nauczyciel najpierw wyświetla na tablicy multimedialnej planszę z nazwami form wypowiedzi (opisu miejsca, postaci, przedmiotu), które mogą znaleźć się w opowiadaniu oraz pojęciami takimi jak narracja czy dialog – załącznik 1. Uczniowie, pracując w parach, uzupełniają brakujące informacje (znaki zapytania). Działanie ma służyć powtórzeniu najważniejszych elementów każdej z form wypowiedzi.

Ostatnim etapem tej części lekcji jest wyświetlenie uzupełnionego schematu – załącznik 2. – i porównanie notatki z zapiskami uczniów. Należy zwrócić uwagę na to, że opowiadanie może mieć pierwszo- lub trzecioosobowego narratora.

(2)

współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Działania różnicujące: notatkę w formie papierowej można przygotować dla uczniów z dysfunkcjami lub dla wszystkich; ważne, by dokładnie ją omówić przed przejściem do kolejnego etapu lekcji.

2. Faza zaangażowania: wyznaczając uczniom konkretne zadania, sprawdzamy, w jakim stopniu opanowali poszczególne formy wypowiedzi oraz przygotowujemy ich do pisania opowiadania zawierającego dialog oraz opisy: miejsca, postaci, przedmiotu. Na tym etapie uczniowie pracują w zespołach – trzy- lub czteroosobowych. Mogą się wspierać, uczyć od siebie nawzajem.

Działania różnicujące: do każdego zadania opracowano dodatkowe podpowiedzi (koła ratunkowe), z których będą mogły skorzystać grupy w przypadku nieumiejętności wykonania polecenia.

(3)

współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Zadania dla grup – STACJE (załącznik 3.)

Uwaga: nauczyciel przygotowuje w różnych miejscach sali cztery stanowiska, w których uczniowie znajdą polecenia oraz podpowiedzi. Każda grupa musi wykonać cztery te same zadania. Nauczyciel może wyznaczyć czas, w którym powinny zostać wykonane polecenia.

STACJE:

1) dialogu,

2) opisu postaci (liczba rysunków jest taka sama, jak liczba grup), 3) opisu przedmiotu,

4) opisu miejsca.

STACJA 1.

Zapiszcie tekst

Z pamiętnika Aurelki

w formie dialogu. Pamiętajcie o poprawnym stosowaniu myślników, wielkich i małych liter, znaków interpunkcyjnych.

Z pamiętnika Aurelki:

Książę Opowiadań powiedział mi, że, jeśli chcę pisać ciekawie, muszę dobrze przemyśleć przebieg zdarzeń i określić miejsca, w których będzie toczyć się akcja. Trochę się zdziwiłam, bo wydawało mi się, że najważniejsi są wyraziści bohaterowie i magiczne przedmioty. Książę uśmiechnął się z pobłażliwością i wyjaśnił, że wszystkie te elementy są ważne, ale najważniejszy jest… pomysł. Dopiero po pewnym czasie zrozumiałam, co miał na myśli.

Działania różnicujące: Podpowiedź 1: Pamiętajcie, aby oddzielać myślnikiem kwestie wypowiadane przez bohaterów (Aurelkę i Księcia) od sformułowań określających sposób ich wypowiadania się. Zwróćcie uwagę na to, że narracja jest prowadzona w pierwszej osobie.

Działania różnicujące: Podpowiedź 2: pierwszy fragment dialogu.

- Aurelko, jeśli chcesz pisać ciekawie, musisz dobrze przemyśleć przebieg zdarzeń i określić miejsca, w których będzie toczyć się akcja – powiedział Książę Opowiadań.

- Jak to? A wyraziści bohaterowie i magiczne przedmioty? – zdziwiłam się.

(4)

współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Przykładowa odpowiedź:

- Wszystkie te elementy są ważne, ale najważniejszy jest… pomysł – wyjaśnił Książę, uśmiechając się pobłażliwie.

Dopiero po pewnym czasie zrozumiałam, co miał na myśli.

STACJA 2.

Sporządźcie krótki opis Księcia. Możecie pokolorować rysunek według własnego uznania. Zabierzcie rysunek do następnej stacji.

Działania różnicujące: Podpowiedź OPIS POSTACI

1. PRZEDSTAWIENIE POSTACI:

Kto to jest? Ile ma lat? Czym się zajmuje?

2. OPIS WYGLĄDU:

Jaką ma twarz: oczy, nos, usta, włosy?

Jaka jest jego sylwetka?

Jak się ubiera? Jak się porusza?

3. OPIS CHARAKTERU:

Jaki jest? Jak się zachowuje?

Każdy punkt zaznaczamy akapitem.

Przykładowa odpowiedź:

Książę zajmuje się na co dzień pisaniem opowiadań. Chętnie udziela rad i jest ekspertem w tej dziedzinie. Nie wiadomo, ile ma lat. Sprawia jednak wrażenie młodego.

Jego okrągła twarz jest zawsze wesoła. Ma pogodne spojrzenie i uśmiechnięte usta. Niewiele można powiedzieć o jego nosie, za to włosy z pewnością odróżniają go od innych, układając się w wieżę czarnych loków. Książę ma szczupłą sylwetkę. Jest wysoki, cechują go długie ręce i nogi. Porusza się lekko i zwinnie.

Lubi nosić czerwony szalik w żółte kwiaty.

(5)

Jest optymistycznie nastawiony do świata. Zaraża wszystkich swoim uśmiechem. Trochę lubi się popisywać wiedzą. Potrafi pisać piękne opowiadania.

(Dobrze mieć takiego kolegę.)

STACJA 3.

Sporządźcie krótki opis korony lub szalika Księcia.

Działania różnicujące: Podpowiedź OPIS PRZEDMIOTU

1. KSZTAŁT: Jaki kształt ma przedmiot?

2. WIELKOŚĆ: Jaka jest jego wielkość?

3. MATERIAŁ: Z jakiego materiału/tworzywa został wykonany?

4. FAKTURA: Jaka jest jego faktura?

(jest chropowaty, gładki, otoczony materiałem, śliski) 5. KOLOR: Jaki ma kolor?

6. CECHY CHARAKTERYSTYCZNE: Co go odróżnia od innych?

Wyróżniającym elementem stroju Księcia jest szalik. Ma on kształt długiego, dość szerokiego pasa – Książę owija nim szyję kilka razy. Szalik został utkany na krośnie, z nici w kolorach czerwonym i żółtym, przez ojca chrzestnego Księcia, gdy ten był małym chłopcem. Jest gładki i śliski, a słoneczne kwiaty zdobiące karmazynowe tło widać wyraźnie nawet z daleka. Może właśnie dzięki nim mistrz opowiadań zawsze ma dobry nastrój?

STACJA 4.

Sporządźcie opis miejsca, w którym mógłby mieszkać Książę Opowiadań. Pamiętajcie, by opis zawierał przymiotniki oraz wyrazy prezentujące rozmieszczenie poszczególnych elementów w przestrzeni.

Działania różnicujące: Podpowiedź OPIS MIEJSCA

1. Jakie jest? (usytuowanie, wielkość, kształt)

(6)

współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 2. Jak wyglądają poszczególne elementy i jakie jest ich rozmieszczenie w przestrzeni?

3. Słownictwo prezentujące rozmieszczenie w przestrzeni.

(na górze, z tyłu, obok, przy, powyżej, naprzeciwko, pomiędzy, w pobliżu) 4. Przymiotniki nazywające cechy, oddziałujące na wyobraźnię.

Książę mieszka w najwyższej baszcie niewielkiego zamku położonego na wzgórzu, pośród wysokich i wiecznie zielonych drzew. Budowlę otacza gruby mur. W pobliżu znajduje się mały staw, a nieopodal płynie krystalicznie czysta rzeka. Naprzeciw okien pokoju Księcia rośnie drzewo, w którego gałęziach uwiły gniazdo kolorowe ptaki. Zamek ma 13 przestronnych pokoi, owalną jadalnię z długim stołem pośrodku oraz lustrzaną salę balową, w której Książę często urządza konkursy na najciekawsze opowiadanie.

3. Faza podsumowująca: prezentowanie przez grupy dialogu, opisów: postaci, przedmiotu, miejsca.

Wyświetlenie przez nauczyciela przykładowych form wypowiedzi – warto pokazać uczniom poprawny zapis dialogu oraz interpunkcję, zwrócić uwagę na miejsce kończenia wypowiedzi, wstawianie kropek oraz wielkie i małe litery.

Zadanie domowe: Zastanów się, jaką przygodę mógłby przeżyć Książę Opowiadań. Wymyśl nazwy/

imiona dla postaci, które będą mu w niej towarzyszyć. Przemyśl, jakie cechy mogliby mieć bohaterowie.

Przygotuj plan wydarzeń do wymyślonej przygody. Zastanów się nad tytułem swojego opowiadania.

Propozycja dalszych działań:

Temat: Podejmij wyzwanie! Stwórz opowiadanie.

1) Uwaga: Wskazane byłoby przeznaczenie kolejnej lekcji na pisanie przez uczniów opowiadania.

Temat mógłby brzmieć np. Podejmij wyzwanie! Stwórz opowiadanie. Takie działanie wydaje się zasadne – w razie wątpliwości uczeń może uzyskać pomoc od nauczyciela i skorzystać z materiałów przygotowanych na lekcję powtórzeniową, natomiast uczący ma pewność, że praca dziecka jest samodzielna. Indywidualne pisanie opowiadania przez każdego ucznia – monitorowane przez nauczyciela – służy doskonaleniu umiejętności. Uczeń na bieżąco otrzymuje informację zwrotną od nauczyciela, co powinien poprawić, na co zwrócić uwagę, nad czym jeszcze poracować. Działanie takie nie powinno podlegać ocenie wyrażonej stopniem, jest przykładem oceniania kształtującego.

(7)

Na zakończenie etapu tworzenia, dobrym pomysłem byłoby głośne odczytanie wypracowań na forum klasy.

Działanie różnicujące: Dla uczniów, którzy mają trudności z pisaniem, można przygotować wzór

opowiadania do uzupełnienia, który ułatwi im zapisanie treści – załącznik 3. Kreatywnych rozwiązań mogą dostarczyć dzieciom karty Dixit – przykłady kart znajdują się w załączniku 4. Uczniowie mogą losować po kilka kart i wykorzystywać je podczas tworzenia opowiadań.

(8)

współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Aneks

Załącznik 1.

(9)

współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Załącznik 2.

(10)

współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Załącznik 3.

STACJA 1.

Zapiszcie tekst Z pamiętnika Aurelki w formie dialogu. Pamiętajcie o poprawnym stosowaniu myślników, wielkich i małych liter, znaków interpunkcyjnych.

Z pamiętnika Aurelki:

Książę Opowiadań powiedział mi, że, jeśli chcę pisać ciekawie, muszę dobrze przemyśleć przebieg zdarzeń i określić miejsca, w których będzie toczyć się akcja. Trochę się zdziwiłam, bo wydawało mi się, że najważniejsi są wyraziści bohaterowie i magiczne przedmioty. Książę uśmiechnął się z pobłażliwością i wyjaśnił, że wszystkie te elementy są ważne, ale najważniejszy jest… pomysł. Dopiero po pewnym czasie zrozumiałam, co miał na myśli.

Podpowiedź 1: Pamiętajcie, aby oddzielać myślnikiem kwestie wypowiadane przez bohaterów od sformułowań określających sposób ich wypowiadania się.

Podpowiedź 2: pierwszy fragment dialogu.

(11)

współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego STACJA 2.

Sporządźcie krótki opis Księcia. Możecie pokolorować rysunek według własnego uznania. Zabierzcie rysunek do następnej stacji.

Podpowiedź OPIS POSTACI

1. PRZEDSTAWIENIE POSTACI:

Kto to jest? Ile ma lat? Czym się zajmuje?

2. OPIS WYGLĄDU:

Jaką ma twarz: oczy, nos, usta, włosy?

Jaka jest jego sylwetka?

Jak się ubiera? Jak się porusza?

3. OPIS CHARAKTERU:

Jaki jest? Jak się zachowuje?

Każdy punkt zaznaczamy akapitem.

(12)

współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego STACJA 3.

Sporządźcie krótki opis korony lub szalika Księcia.

Podpowiedź

OPIS PRZEDMIOTU

1. KSZTAŁT: Jaki kształt ma przedmiot?

2. WIELKOŚĆ: Jaka jest jego wielkość?

3. MATERIAŁ: Z jakiego materiału/tworzywa został wykonany?

4. FAKTURA: Jaka jest jego faktura?

(jest chropowaty, gładki, otoczony materiałem, śliski) 5. KOLOR: Jaki ma kolor?

6. CECHY CHARAKTERYSTYCZNE: Co go odróżnia od innych?

STACJA 4.

Sporządźcie opis miejsca, w którym mógłby mieszkać Książę Opowiadań. Pamiętajcie, by opis zawierał przymiotniki oraz wyrazy prezentujące rozmieszczenie poszczególnych elementów w przestrzeni.

Podpowiedź OPIS MIEJSCA

1. Jakie jest? (usytuowanie, wielkość, kształt)

2. Jak wyglądają poszczególne elementy i jakie jest ich rozmieszczenie w przestrzeni?

3. Słownictwo prezentujące rozmieszczenie w przestrzeni.

(na górze, z tyłu, obok, przy, powyżej, naprzeciwko, pomiędzy, w pobliżu) 4. Przymiotniki nazywające cechy, oddziałujące na wyobraźnię.

(13)

współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Załącznik 3

………

Pewnego ……… dnia Książę zaprosił mnie ………...

………..

………

………..

………

………..

………

………..

………

………..

………

………..

………

………..

………

………..

………

………..

………

………..

………

………..

………

………..

………

………..

………

Nadaj tytuł opowiadaniu.

Jaki to był dzień (słoneczny, deszczowy)?

Dokąd zaprosił Książę? Opisz to miejsce.

Opis Księcia albo innego bohatera (wzrost, sylwetka, wygląd twarzy, ubranie, charakterystycz ne cechy).

Co się wydarzyło?

Dialog (od myślników + sformułowania informujące o sposobie wypowiedzi).

(14)

………..

………

………..

………

………..

………

………..

………

………..

………

………..

………

………..

………

………..

………

………..

………

………..

………

………..

………

………..

………

Opis przedmiotu (wielkość, kształt, kolory, przeznaczenie, charakterystyczne cechy).

Zakończenie.

Załącznik 4.

(15)

współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Wybrane karty Dixit