Rzymski system zapisywania liczb 1. Cele lekcji

Rzymski system zapisywania liczb

1. Cele lekcji

1. Uczeń zna cyfry rzymskie.

2. Uczeń zna rzymski system zapisywania liczb.

3. Uczeń wie, czym różni się rzymski system zapisywania liczb od dziesiątkowego systemu pozycyjnego.

b) Umiejętności

1. Uczeń potrafi stosować cyfry rzymskie do zapisywania dat, godzin itp.

2. Uczeń potrafi zapisywać cyframi rzymskimi liczby wielocyfrowe.

3. Uczeń potrafi odczytywać liczby wielocyfrowe zapisane cyframi rzymskimi.

b) Postawy

Uczeń współpracuje w grupie.

2. Metoda i forma pracy

Metody

metoda czynnościowa Formy

- praca z całą klasą

- praca w grupach dwuosobowych - praca indywidualna

3. Środki dydaktyczne

- tarcza zegara z cyframi rzymskimi - kartki z zapisem liczb cyframi arabskimi - kartki z zapisem liczb cyframi rzymskimi - plakietki z cyframi rzymskimi

- karteczki z „plusami”

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

N – nauczyciel, U – uczniowie

N – Prezentuje uczniom tarczę zegara z cyframi rzymskimi. Prosi o wypowiedzi, jakimi znakami zapisane są liczby na tarczy zegara.

U – Wymieniają cyfry rzymskie. Wyjaśniają zapis czwórki, dziewiątki i pozostałych liczb.

N – Podaje temat lekcji: „Rzymski system zapisywania liczb”.

b) Faza realizacyjna

N – Pyta, gdzie jeszcze używane są cyfry rzymskie w zapisie liczb.

U – Podają daty, numeracje rozdziałów. Zapisują w zeszycie datę, losowe numery rozdziałów, imię jednego z królów (np. Ludwik XIII).

N – Pyta, jakich znaków użyjemy do zapisu większych liczb. Prezentuje plansze ze wszystkimi cyframi do zapisu liczb systemem rzymskim.

U – Zapoznają się z nowymi znakami, przepisują je do zeszytu.

N – Powtarza zasady dodawania i odejmowania dla nowo poznanych cyfr rzymskich.

U – Zapisują liczby: LXI = 50 + 10 + 1, CXXV = 100 + 10 + 10 + 5, DCI = 500 + 100 + 1, MDCV = 1000 + 500 + 100 + 5, XL = 50 – 10 = 40, XC = 100 – 10 = 90,

CD = 500 – 100 = 400, CM = 1000 – 100 = 900.

N – Podaje dalsze zasady:

- nie wstawiamy dwóch mniejszych znaków bezpośrednio przed znak liczby większej (np.

nie wolno pisać IIX),

- nie powtarzamy obok siebie znaków V, L, D,

- nie piszemy obok siebie więcej niż trzech znaków III, XXX, CCC.

U – Piszą w zeszytach, jak prawidłowo zapisywać liczby.

N – Na każdej ławce kładzie kartkę z trzema liczbami arabskimi (załącznik 1) i prosi o zapisanie ich systemem rzymskim.

U – Zapisują liczby, konsultują się ze sobą w ławkach, sprawdzają wyniki na forum klasy.

N – Kładzie na każdej ławce kartkę z trzema liczbami zapisanymi systemem rzymskim (załącznik 2) i prosi o zapisanie ich cyframi arabskimi.

U – Zapisują i sprawdzają wyniki na forum klasy.

N – Daje każdemu dziecku kartkę z małą krzyżówką i hasłami zapisanymi systemem rzymskim (załącznik 3).

U – Wklejają krzyżówki, uzupełniają zapisy, sprawdzają wyniki.

c) Faza podsumowująca

N – Rozdaje losowo plakietki z cyframi rzymskimi. Zaprasza kolejno po troje dzieci

z plakietkami i prosi o ułożenie liczby z trzech znaków lub wytłumaczenie, dlaczego liczby nie można ułożyć z tych trzech znaków.

U – Układają liczby rzymskie, uzasadniają położenie znaków.

N – Prosi o zastanowienie się, czy jest to sposób podobny, czy różny od dziesiątkowego systemu pozycyjnego.

U – Wypowiadają się, dlaczego różni się on od dziesiątkowego systemu pozycyjnego, popierają wypowiedzi przykładami.

N – Ocenia pracę uczniów na lekcji. Zadaje pracę domową. Prosi, aby uczniowie, którzy znają znaki rzymskie i zasady tworzenia z nich liczb i będą umieli samodzielnie wykonać zadania domowe, przypięli do tablicy korkowej swoje imiona.

5. Bibliografia

H. Lewicka, E. Rosłon, Matematyka wokół nas. Podręcznik dla klasy czwartej, WSiP, Warszawa 2000.

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia Załącznik 1

Zapisz liczby: 444, 896 i 969 znakami rzymskimi.

Załącznik 2

Odczytaj liczby: CXXXIV, CDLXV, MXLIX i zapisz je cyframi arabskimi.

Załącznik 3

Uzupełnij tabelkę, wpisując liczby cyframi arabskimi.

Poziomo: Pionowo:

1. CXCV 1. CXLII

2. CDLXVII 2. CMLXIII 3. CCXXXVIII 3. DLXXVIII

b) Zadanie domowe

Zadania: 1, 2 a, c, 3 a, b, 5 str. 96.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

Scenariusz lekcji matematyki „Rzymski system zapisywania liczb” z działu „Rozszerzenie zakresu liczbowego” jest przeznaczony do realizacji w klasie czwartej szkoły podstawowej pracującej z podręcznikiem z podręcznikiem H. Lewickiej i E. Rosłon Matematyka wokół nas.

W trakcie lekcji stosujemy ocenianie cząstkowe, wręczając uczniom karteczki z „plusem”.

Dziesięć karteczek uczeń może wymienić na ocenę bardzo dobrą.

Zachęca uczniów do przeczytania matematycznej czytanki umieszczonej przed zadaniami przy temacie „Rzymski system zapisywania liczb”.

1 2 3

1 2 3

Wyznaczeni asystenci zaznaczą na liście z nazwiskami tych uczniów, którzy przypięli karteczki ze swoimi imionami na tablicy korkowej.