Dzień Pomorski 1931.07.16, R. 3 nr 160

I

U B is ie jsz y % iHl ^{ffl# »} Naczelny Redaktoi przyjm uje

codzienni« od godz. 12-2 w poi. R e d a k t o r N a c z e ln y 1 W y d a w c a : D r . A d a m B rz e g Konto czekow e P. K. 0 . Nr 160-315. Cen w n u m e r u z e w i w T o ru n iu - 2 J | 1 n a p ro w in c ji S' ^w

n u m e r Uczy B w t l ■

RfKoyijk 01 rfedakcia nie zwraca f e d a k c j a A d m in is tra c ja : T o ru ft, S z e ro k a 11 Tel, Redakcji dzienny 402, nocny211 Telefon Administracji 286

Oddziały: G d e A sk , S fa d tg r a b e n 6,

W e j n e r c w o , G d a ń s k a 4 , ał,*K,a'I' '«*«90. *e’. 15-44 - G r u d z ią d z , S ie n k ie w ic z a 9, te i. 442.

t e le fo n 6 4, — B y d g o s z c z , u i. M o sto w a 6, te i. 2 2 .1 9 , — In o w ro c ła w , u l. D w o rc o w a 3, t e le fo n 312.

Pok II1. Toruń, czwartek 16 lipca 1931 tir. 160

G d g z a m ę t o g a r n i a ^ N i e m c y

IBazgKea orzekła że snlnacfa fest „zadawalafąca“

Dehrei Hindcnbnfća znosi iransaSccfe giełdowe

(T elefonem od w łasnego k o respondenta b erlińskiego) W y p raw a po złote ru n o P re z y d e n ta

Banku R zeszy D r. L u th e ra po sum ę ok.

półtora m iljarda m arek narazić zatrzym a ła się w B azylei. P ierw sze doniesienia o w ynikach rozm ów L u th e ra w B azylei, które d o tarły do B erlina są różow e. — M ianowicie Z arząd B anku W y p ła t Mię- izy n aro d o w y ch po konferencjach noc­

nych ogłosił kom u n ik at treści następu- ą c e j:

R ad a zaw iadow cza B anku W y p ła t M iędzynarodow ych p rz y ję li do w iado­

mości m em orjał, jatki z ło ty ’ prezes b a n ­ ku R zeszy dr. L u th e r o sytuacji N ie­

miec, o stanie niem ieckiego g ospodar­

stw a i finansów . J e s t ona m im o kryzysu wywołanego przez w ycofanie kapitałów

«rótkoterm ino wy ch’

Z A D A W A L A JĄ C A .

W o b e c tego, iż R ząd niem iecki zw ró­

cił się do różnych' rządów w spraw ie pom ocy finansow ej na ich rynkach pie­

niężnych R ada Z aw iadow cza ośw iadcza, iż je st p rz ekonana o konieczności odpo­

w iedniej in terw e n cji i gotow a w w a ru n ­ kach obecnych b rać u dział p rz y u dziela­

niu pom ocy i

W Z M O C N IĆ JĄ ZA P O M O C Ą Ś R O D ­ K Ó W , S T O JĄ C Y C H D O D Y S P Q Z Y -

C J I B A N K Ó W E M IS Y JN Y C H . R ada zaw iadow cza upow ażnia prezesa banku, aby bank w porozum ieniu z in- nem i zainteresow anem u in sty tu c ja m i, — k tó re b ra ły u dział w udzieleniu niedaw ­ no bankow i R zeszy k re d y tu re d y sk o n to ­ w ego, odnow iły ten .kredyt.

N O W Y D E K R E T H IN D E N B U R G A W tym samym niemal czasie gdy wydano powyższy komunikat w B erli­

nie ogłoszono nowy d ek ret P re z y d e n ta Hindenburga wchodzący w życie w dniu

13 bm.

D e k ret upow ażnia rząd R zeszy do o- głoszenia dnia, w których banki są nie­

czynne R ząd R zeszy postanow ił wobec jakich in sty tu c y j k red y to w y ch publicz­

nych i p ry w a tn y c h św ięta bankow e m a­

ją zastosow anie. R ów nocześnie ogłoszo­

ne zostało rozporządzenie w ykonaw cze do dekretu o św iętach bankow ych.

A rt 1 w ym ienia oddzielnie banki, do których zalicza się banki k rajó w zw iąz­

kow ych, publiczne i p ry w a tn e zakłady kredytow e, kasy oszczędności banki k o ­ m unalne, spółdzielcze, hipoteczne, rolne itp. In s ty tu c je te pozostaną w dn. 14 i

*5 bni. zam knięte.

U sk u teczn ian ie szeregu spłat, w ypłat j przekazów k rajow ych i na zagranicę jakąkolw iek drogą jest niedozw olone. — J'n sam o odnosi sic do o brotów P K O .

T R A N S A K C JE G IE Ł D O W E SĄ Z A K A Z A N E

liandel papieram i giełdow ym i jest nie­

dozw olony. D la obliczania term inów i tym podobnych działalności bankow ych 'v stosunku do w ym ienionych in sty tu cy j ankow ych dn. 14 i 15 bm. uw ażane być cla ją jako uznane przez p ań stw o dniam i 'W iątecznem i.

T o nowe zarządzenie p rezydenta R ze.

jSz'; ma na celu opanow anie spekulacyj lutow ych i pow strzym anie odpływ u dewiz. J e s t to dalszy ciąg tych restry k - Tyj, które w iążą się z postanow ieniem tfanku R zeszy, które w yraziło się w’ dniu ''■‘czorajszym w zam knięciu w szystkim ankom k red y tu redyskontow ego. N a

skutek teg o po w spólnem porozum ieniu w szystkie banki p ry w a tn e i kasy oszczęd ności R zeszy N iem ieckiej p o stanow iły o g raniczyć w y p łaty do 5 — 20 proc. glo ­ balnej sum y w kładów w zależności od ich w ysokości.

O P Ł A K A N Y K U R S M A R K I N I E M I E ­ C K IE J T R O C H Ę S IĘ P O D N O S I Ja k donoszą ze w szystkich stolic św ia­

ta załam anie się k u rsu m arki niem ieckiej

na giełdach zagranicznych p rz y b rało aż do chw ili doniesień z B azylei o b ro t b a r­

dzo pow ażny.

N a giełdzie londyńskiej m arka niem ie­

cka spadła do trz y d z ie stu za funt. — P o ­ życzki niem ieckie spadły od siedm iu do dziesięciu punktów . D ziś na giełdzie szw ajcarskiej k u rs m arki niem ieckiej pod niósł się o kilka punktów . W niem ieckich kołach finansow ych w skazują że depozy­

ty kró tk o term in o w e zagranicy w ban­

kach niem ieckich w ynoszą zaledw ie kil­

k aset m iljonów m arek. W ycofyw anie ty ch depozytów przez zagranicę nie bę­

dzie groźne, jeżeli publiczność niem ie­

cka zachow a spokój i nie podda się p sy­

chozie runow ej.

T en objaw jest o tyle znam ienny, że p otw ierdza przypuszczenia iż pew nym kołom niem ieckim zależy bardzo na tein A B Y P R Z E D S T A W IĆ O B E C N E P O ­ Ł O Ż E N IE W N IE M C Z E C H W N A J ­

C Z A R N IE JS Z Y C H B A R W A C H a to w tym celu aby oddziałać na opinję zagranicy w kierunku szybszego p rz y z­

nania N iem com k re d y tu i osłabienia tzw . g w a ran cy j politycznych.

P A R T J E D O M A G A JĄ S IĘ Z W O Ł A ­ N IA R E IC H S T A G U

N a stro je paniki jakby przycichły. — P a rtje polityczne a zw łaszcza h itle ro w ­ cy i kom uniści d o m agają się

N A T Y C H M IA S T O W E G O Z W O Ł A ­ N IA R E IC H S T A G U .

N ie w ykluczone są jednak dem onstra cje a n aw et zam ieszki zw łaszcza że n a ­ cjonalistyczne u g ru p o w a n ia zd rad zają pew ne ożyw ienie w działaniu. R ów nież i m o n archistyczne Z w iązki p odejm ują akcję w k ieru n k u obalenia rz ąd u K a n c­

lerza B rueninga.

B u r s z t y n o w e w y r o b y ^

I

Francja nad granicą niemiecką

» « m e n « n ą d n fra n e u s ls ie g o

(Telefonem od własnego korespondenta).

Wiadomości, które dotarły do Paryża o nowych niemieckich mani*

festacjach wojskowych w Dreźnie i Ludwigshafen, przypominających niedawny Zjazd Stahlhelmu we Wrocławiu, zaalarmowały opinję frans cuską.

W kołach politycznych paryskich manifestacje drezneńskie na rzecz monarchji w Niemczech wzbudziły zrozumiałe poruszenie i stały się przedmiotem ożywionych rozmów. Panuje naogół. przekonanie, że Fran=

cja nie może zwłaszcza dziś pod żadnym pozorem ustąpić ze swego stas nowiska wobec Niemców.

Prasa paryska w sposób stanowczy wypowiada się o wczorajszej wi=

życie ambasadora niemieckiego u ministra Brianda i stwierdza, że nie chodzi dziś już o czcze zapewnienia, lecz o realne zobowiązania ze strony niemieckiej, od których Francja nie ma zamiaru ustąpić i nie ustąpi w żas

dnym wypadku.

W związku z wypadkami w Dreźnie rozeszły się pogłoski, że fran*

cuski sztab generalny zarządził wzmocnienie pogotowia wojskowego nad granicą niemiecką. Pogłoski te znalazły nawet wyraz w doniesieniach radjowych.

Rząd francuski pogłoski te w drodze urzędowej już zdementował W Paryżu panuje naogół przekonanie, że Niemcy nie wskórają nic w zabiegach okrężnych i wcześniej czy później muszą złożyć gwarancje, bez których Francja nie może przyjść z pomocą kredytową państwu nie;

mieckiemu.

Bank Polski panufe nad stjiuacfó

ftlasze s fe ry fin a n s o w e są s p o k o in e — WSasowa p o d a f m a r k i iM c m ic c k ic i

Wstrząsy finansowe i panika, jaka ogar­

nęła Niemcy odbiły się na giełdach niemieckich w gwałtowny sposób. Zamknięcie giełd nie­

mieckich i wypadki w Niemczech NIE POCIĄ­

GNĘŁY ŻADNYCH NASTĘPSTW NA GIEŁ­

DZIE WARSZAWSKIEJ.

Przeważało bowiem przekonanie, że zam­

knięcie giełdy berlińskiej jest posunięciem rzą­

du Rzeszy, zmierzającem do wywarcia presji na fiuansjerę światową celem uzyskania dogo­

dnych warunków pożyczkowych. Z tego też względu wiadomości z Berlina nic oddziałały na notowania giełdowe w Warszawie.

Zebranie giełdy warszawskiej upłynęło spo­

kojnie przy małych obrotach. Lekka zwyżka kursu dolara jest zjawiskiem czysto lokalnem I NIE WYWOŁAŁA NAJMNIEJSZEGO OD­

RUCHU NA RYNKU PIENIĘŻNYM. Banki jak też i kulisa giełdy zachowały się zupełnie spokojnie. Zapotrzebowanie na dolary aczkol­

wiek w porównaniu do dnia sobotniego nieco wzrosło było jednak niższe od normalnego. Je ­ dyna efektywna zmiana na rynku pieniężnym wywołana zamknięciem giełdy berlińskiej na­

stąpiła w notowaniach marki niemieckiej. Wo­

bec braku kursu orjentacyjncgo dewizami na Berlin banki nie obracały. Natomiast na gieł­

dzie prywatnej sprzedawano markę niemiecką w gotówce 210 przy kolosalnem zaofiarowaniu.

Jest to dość duży spadek kursu marki nie- mieckiei

SZALEŃCZE METODY PRASY BERLIŃSKIEJ.

Tymczasem prasa niemiecka a m. in. „Ber- liner Tageblatt“ zamieszczają tendencyjne do­

niesienia o „panice“ w Polsce. Jest to meto­

da szaleństwa niemieckiego, która w pierw­

szym rzędzie skrupi się na oddziałach banków niemieckich w Polsce.

KATOWICKI ODDZIAŁ DARMSTADTER NATIONAL BANKU RÓWNIEŻ ZAWIESIŁ

WYPŁATY.

Potwierdza to zresztą fakt, że po wstrzy­

maniu wypłat przez Darmstadter National Bank katowicki oddział tego banku zawiesił również wypłaty. Zrozumiałe, że wywołało to zaniepokojenie w śląskich kołach gospodar

Zaniepokojenie przybrało takie formy, że rozpoczęło się wzmożone podejmowanie wkła­

dów w pozostałych dwóch D-bankach, t. j.

Deutsche Bank und Disconto-Gesellschaft oraz Dresdner Bank. Banki te zastosowały pewne ograniczenia natury kredytowej.

BANKI NIEMIECKIE W POLSCE TWIER­

DZĄ, ŻE NIE SĄ UZALEŻNIONE OD BAN­

KÓW NIEMIECKICH.

Jak dalece inspiracje Berlina o zmyślonym popłochu w Polsce są nie na rękę bankom nie­

mieckim w Polsce, świadczą wynurzenia i 0- świadczenia miarodajnych władz banków nie- niieckich w Poznaniu. Mianowicie dyrektorzy Banku fu r Handel und Gewerbe i Landesee-

nossenschaftbank stwierdzają sami, że istnie­

jące w Polsce poza Śląskiem banki niemieckie posiadają swoją centralę i nie są uzależnione od banków w Niemczech. Jeden z dyrektorów Banku fiir Handel und Gewerbe wyraźnie oświadczył, że nawet zupełne załamanie się kursu marki niemieckiej nie wywrze wpływu na działalność tego banku.

W każdym razie są to znamienne wynurze­

nia przedstawicieli banków niemieckich w Pol­

sce, dezawuujące „panikarskie wiadomości o po­

płochu w Polsce" prasy berlińskiej.

Sfery finansowe w Polsce tem więcej z wiel­

ką. rezerwą odnoszą się do wydarzeń w Niem­

czech, że krach finansowy niemiecki oceniają pod kątem politycznym. Bankowość polska NIE JEST W ŻADNYM WYPADKU NARA- ONA NA PODOBNE WSTRZĄSY, jakie prze­

chodzi bankowość niemiecka.

Dalszy przebieg wydarzeń gdyby nawet za­

ostrzył się — to Bank Polski, panując w zupeł­

ności i na wszystkich odcinkach nad obecną sytuacją — gotów jest zawsze przyjść zc sku­

teczną pomocą naszym bankom prywatnym.

Krach niemiecki odbije się w Polsce jak i na całym świecie tylko na tych, co z zaufa­

niem do Deutsche W irtschaft lokowali swe ka­

pitały w bankach niemieckich.

Zwłaszcza dzięki wojnie celnej z Niemcami Polska jest izolowana i uniezależniona kructwa nicmieckieKa.

2 CZWARTEK, DNIA 16-GO LIPCA 1931 R.

,W czem leży ta wielka gra, k tó rą i n ajw yższem nasileniem w szystkich sił ro z g ry w a w tej chw ili E u ro p a i jej po­

lity k a pokojow a?

P o w ag a g ry polega na tern, że N iem ­ cy stanęły na ro z sta jn y c h drog ach decy­

zji: dzięki błędom swej polityki gospo­

darczej i zasadniczego n astaw ienia poli­

ty czn e g o p ań stw a od czasu zgonu S tre- sem ana, organizm gospodarczy R zeszy Stacza się po linji pochyłej k u otchłani ban k ru ctw a.

O szybkości spadku w przepaść św iad­

czy fak t, że gdy z początkiem czerw ca zapasy B anku R zeszy niezbędne dla sta ­ tu to w e g o pokrycia w alu ty niem ieckiej p rz ek ra cza ły o p ó łto ra m iljard a cyfrę g ra n iczną zabezpieczenia, w dniu dzisiej­

szym pokrycie k ruszcow o - w alutow e, skutkiem k a ta stro fa ln e g o odpływ u dew iz B anku R zeszy zagranicę

S P A D Ł O JU Ż P O N IŻ E J 40 P R O C ., C Z Y L I, Ż E N IE M C Y W E S Z Ł Y N A K A R K O Ł O M N Ą D R O G Ę N O W E J

IN F L A C J I.

¡Jest rzeczą jasną, że k a ta stro fa fi­

nan so w a N iem iec je st w ielkiem niebez­

pieczeństw em dla rów now agi g o sp o d ar­

czej całej E u ro p y _ jakoteż dla pokoju i spokoju św iatow ego.

I dlatego, gdy N iem cy, w ysyłają w św iat sygnał: S. O . S. i w ołają głośno:

R A T U N K U !

św ia t p olityczny E u ro p y i A m eryki od­

p ow iada: dobrze pom ożem y, ale pod w a­

runkam i...

G R A ID Z I E O T O , CZY N IE M C Y P Ó JD Ą , CZY N IE P Ó J D Ą N A W A ­ R U N K I U L E G Ł O Ś C I P O L IT Y C Z N E J- N ie chodzi o położenie N iem iec na łopatki. 'Ale o ro zsąd n e ułożenie się z niem ieckim narodem , do czego dąży?

C zy do lojalnej w spółpracy w har- m onji z ludam i E u ro p y , a zw łaszcza ze sw ym i sąsiadam i. Bo jeśli tak, to pom oc solidarną m a zapew nioną.

C zy też N iem cy w swej w iększości idą na politykę aw an tu ry , na politykę obalenia w ięzów T ra k ta tu W ersalsk ieg o , z pow rotem do m onarchji. i z rządam i nacjonalistów , to w tedy E u ro p a um yw a ręce, i zostaw ia b an k ru tu ją ce N iem cy ich w łasnem u losowi.

O św iadcza to p ro sto i jasn o oficjalny organ polityki F ra n c ji „ T e m p s“ gdy mó- v i w a rty k u le p t: „P om oc N iem com “ :

„ F ra n c ja m usi się zabezpieczyć przed now em i niespodziankam i. N ic łatw iejszego jak p rzy jść z pom ocą, ale poto, by się to obróciło ju tro prze ciw ko nam czy w form ie zbrojeń, czy rew izji tra k ta tó w , A nschlussu, lub innej kw estji? '

Żadna decyzja m iędzynarodow a nie m oże się odbyć bez F ra n c ji, ani p rz e ­ ciw niej. N ik t się nie zdziw i, że jeśli F ra n c ja m a się zgodzić na now e ofia­

ry , to one służyć m u szą spraw ie bez p ieczeń stw a całego św iata...“

P o d ty m w zględem zapanow ało u z­

godnienie poglądów i z A n g lją a naw et z W łocham i.

„ T im e s‘y ‘ londyńskie postaw iły imie­

niem W . B ry ta n ji spraw ę podobnie:

„ T e ra z kolej na N iem cy“ ! — piszą

„ T im e s“ „by w ykazały sw ą dobrą wolę re zy g n u jąc n arazie z dwóch rzeczy: z bud o w y p ancernika, oraz z podejm ow ania dalszych kroków w k ieru n k u u n ji celnej z A u s trją .“

R zecz jasna, że żądania F ra n c ji są bardziej ko n k retn e, jako w arunki, o czem piszem y poniżej obszerniej.

W opinji N iem iec, n a stęp u je’ też po­

ważne otrzeźw ienie. N a tu raln ie nie m ó­

w im y tu o aw an tu rn ik ach politycznych w stylu hitlerow ców i innych nacjo n ali­

stów z pod znaku H u g e n b e rg a i T re v ira- nusa.

A le w um iarkow anej opinji niem ie­

ckiej n astęp u je w y raźny zw rot d o ro z ­ w agi i rozsądku.

S rc « ifia S « » w ie e2e n a L i t w i e

„Lietuvoś Żinios“ w art. wst. p. n. „Śre­

dniowiecze na Litwie“ opisuje wypadek, jaki zaszedł ostatnio w pow. olickim w pewnej wsi litewskiej, gdzie włościanie powiesili na

„sznurku od różańca“ dwutygodniowe dziecko, za to, że próbowało w tak wczesnym wieku usiąść; włościanie wspólnie z rodzicami orze kii, że dziecko jest „opanowane pifcez djabła”.

Dziennik podkreśla niezwykłe zacofanie pro­

wincji litewskiej, gdzie wypadki tego rodzaju są na porządku dziennym.

kątem PEŁNEJ REZERWY I TRZEŹWO­

ŚCI i z lekką przym ieszką sceptycyzmu, na najważniejszy plan naszych zainteresow ań wysuwa się kwestja GWARANCYJ POLI­

TYCZNYCH, od których Francja uzależ­

nia swą pomoc.

Nastawienie Francji do zagadnień nie­

mieckich jest pełne kurtuazji i nawskroś ży czliwe choć rzeczowe i stanowcze.

Pisze o tem Sauervein w „M atiniie”, (or­

gan Rrianda), zdaja.c relacje z pobytu dr, L uthera w Paryżu. W śród osobistości bio­

rących udział w konferencji — stw ierdza Sauenrein — znalazło się kilku, którzy o- twarcie i szczerze przedłożyli dr. Luthero- wi stan społeczeństwa francuskiego. W y­

tłumaczono mu, że Francja byłaby nie­

zmiernie szczęśliwa, gdyby mogła zużytko­

wać swe kapitały dla uzdrowienia Europy, że nie mogłaby dokonać nic milszego i nic pożyteczniejszego, jak dopomóc do rekon­

strukcji Niemiec, gdyby... państw o to orjen- towało się szczerze ku demokratycznej i pacyfistycznej koncepcji politycznej.

Problem niemiecki — dodaje następnie Sauenrein — jest może najbardziej skompli­

kowany z tych, które rząd francuski musiał rozważać od czasu wojny.

NIEMCY STOJĄ W PRZEDEDNIU BANKRUCTWA. To NIE ULEGA WĄT-

Załamanie się jednego z największych ban­

ków „Darmstaedter und National Bank“ Jakó- ba Goldschmidta pozostaje w bezpośrednim związku z odpływem walut i dewiz. Bank ten został mocno nadszarpnięty w ostatnich dniach przez bankructwo potężnego koncernu „Nord­

volle“, który korzystał z kredytów banku. Na­

leży zwrócić uwagę, że bank ten pozostawał w bliższej łączności z hitlerowcami.

Jak z innych źródeł donoszą, przyczyną zachwiania się Darmst. National Banku było wypowiedzenie mu kredytów przez amerykań­

ski Dom Bankowy Read et Comp.

Krach tego potężnego banku odbił się i w

Ameryka jest zaangażowana w Niem­

czech na blisko 18 miljardów marek nie­

mieckich. Anglja ma znacznie mniej, jednak na kwotę bardzo poważną.

Francja może pomóc Niemcom natych­

miast, ale musi mieć GWARANCJE PO­

LITYCZNE.

Nie chodzi — kończy „Sauervein‘‘ — o obietnice napisane, lecz o ich realizację.

Trzeba dziś więcej niż k'edykolw iek, aby ministrowie niemieccy przybyli do Paryża celem porozumienia się z ministrami fran­

cuskimi.

RĘCZNIE! — Jakich gwarancyj domaga się Francja?

Gwarancje te, jak donosi „Pat", reasu ­ mują s'ę w pięciu następujących punktach:

1) NATYCHMIASTOWE ZANIECHA­

NIE ZAMIARU UNJI CELNEJ Z AU­

STRJĄ.

2) DOSTARCZENIE BEZWZGLĘD­

NYCH GWARANCYJ, ŻE W CIĄGU 12 LAT UDZIELONEJ PRZEZ MORATO- RJUM ZWŁOKI DLA ZWROTU SUM, KTÓRYCH WYPŁATA ZOSTAŁA ODŁO­

ŻONA, NIEMCY NIE BĘDĄ ZWIĘKSZAŁY BUDŻETU SWYCH WYDATKÓW WOJ­

SKOWYCH.

3) ROZPOCZĘCIE ROKOWAŃ DLA ZAWARCIA TRAKTATU HANDLOWEGO

Z FRANCJĄ.

Polsce. Katowicki oddział tego banku zawie­

sił również swoje wypłaty.

W związku z tem należy przypomnieć, że członkowie dyrekcji katowickiej firmy Danat- Banku przychwyceni zostali niedawno przez władze na nielegalnem ubezpieczeniu obywa­

teli polskich w niemieckich towarzystwach ubezpieczeń nie mających prawa działania w Polsce. Nielegalne te operacje wyniosły kilka miljonów złotych, przez co skarb państwa za­

stał poszkodowany na bardzo wielkie sumy.

Akt oskarżenia w hęj sprawie zostanie w nie­

długim czasie wygotowany.

4) PRZEPROWADZENIE SUROWYCH

RESTRYKCYJ W UDZIELANIU KREDY­

TÓW PRZEZ REICHSBANK.

51 GWARANCJE CO DO WSCHOD­

NICH GRANIC NIEMIEC (Locarno wscho­

dnie).

Gdy dr. Luther złożył sprawozdanie o gwarancjach, jakie żąda Francja min. Reichs wehry Groener oświadczył, że gdyby rząd Rzeszy zdecydował się przyjąć te warunki, on jako minister nie może gwarantować za lojalność Reichswehry.

RĘCZNIE — Znowu grożą.

Jaskraw e światło na stan o w sk o Nie­

miec w obecnej chwili rzuca fakt, że jed­

n o c z e ś n i odbył się w Dreźnie tak zwany niepolityczny dzień kaw alerji, o którym pi­

szemy n a ilimem miejscu.

Tegoż dnia, t. j. 13 lipca odbyła się wici ka manifestacja w Ludwigshafen pod hasłem wcielenia całkowitego okręgu Saary do Nie mieć i zwrotu kopalń. W manifestacji brały zgodny udział wszystkie partje po­

cząwszy od Hitlerowców, kończąc na so­

cjaldemokratach.

A DR. LUTHER WCIĄŻ BUJA W PRZESTWORZACH.

Jednocześnie zaś prezydent Banku Nie­

miec dr. Luther poleciał znowu do Bazylei, W spółpracown.k „Berl.ner Tageblattu telefonuje z Bazylei, że Luther był tam go­

rączkowo oczekiwany.

„Samolot d-ra Luthera — donosi kore­

spondent niemiecki — był oczekiwany mię dzy godziną 2 a 3 popoł. Już jest po trze­

ciej. Nerwowo krążą delegaci przed salą posiedzeń. Ruch posłańców telegraficz­

nych i sekretarzy nie ustaje, jak też wiel­

kiego personelu pomocniczego poszczegól­

nych delegacyj. Ńakcniec o godz. 3 min. 40 zjawia się dr. Luther, którego z lotniska przywozi generalny dyrektor Hiilse.

Na schodach pow itał prezydenta (Łuthe ra) tajny radca Vocke.

W kilka minut po przybyciu dr. Luthera zam knęły się wielkie drzwi od sali konfe­

rencyjnej. W alna b:twa o GOSPODAR-^

CZY LOS NIEMIEC ROZPOCZĘŁA SIĘ.,.“/

NIEMCY MUSZĄ SIĘ WYRZEC KŁAMSTWA I ODWETU. S i W arto jednak przypomnieć co parę dni temu pisał „Temps" francuski, omawiając ostatnią wizytę dr. Luthera w Paryżu:

Pierwsze pytanie, które się nasuwa, to kwestja czy Niemcy, upadające pod cięża­

rem swoich błędów — błędów politycznych, ekonomicznych i finansowych — mogą być wogóle jeszcze uratowane od katastrofy?

Te gwarancje, jakich się domagamy — ■ Niemcy mogą dać i powinny! Nie chodzi o to, byśmy Niemcom chcieli narzucać u- pokarzające warunki, lecz by naród ten zdał sobie spraw ę z rzeczywistości chwili bieżącej i przyznał, że błądził idąc po linji odwetu i zemsty.

Czy jednak — zapytajmy N.emcy się opam iętają? W chwili, gdy giełda berliń­

ska się zamyka, Anglja i Ameryka popiera­

ją żądania gwarancyjne Francji, a dr. Luther lata po złote runo, prasa niemiecka śpiewa na starą nutę:

„Bóg jest potężny w słabości!* 1 — pisze

„Berliner Tageblatt" z 12 brn „Pokonany nie jest również bezbronny. Nasza bez­

bronność była od czasu W ersalu naszą naj­

silniejszą bronią. Rozbrojone, zdruzgotane Niemcy mogły i zawsze jeszcze mogą stać się sumieniem świata“(!!!).

T ak pisze prasa berlińska.

Psychoza niem iecka wydaje się bezna­

dziejna 1

Germania na rozstaügch irogach

T eo d o r W olff w swym art. pt. W a ­ ru n k i“ , p rzy zn aje w prost, że z całą sta ­ now czością zw alczał p ro g ram budow y floty w ojennej, że całą im prezę p. C ur- tiu sa ty czącą się niem iecko-austrjackiej unji celnej uw ażał za błąd, a w rocław ­ skie m anew ry stahlhelm ow ców w y rz ą ­ dziły N iem com dla ich gospodarki i fi­

nansów szkody nie do p rz ejrze n ia „ g e ra­

dezu unu eb erseh b are Schaden“ )

I tenże sam re d ak to r d em okratyczne­

go o rganu, pisze w prost, że

„W S Z Y S T K O CO N IE M C Y C H C Ą I M U S Z Ą O S IĄ G N Ą Ć , M O Ż E BYĆ

O S IĄ G N IĘ T E M T Y L K O Z F R A N C JA

— N IC P R Z E C IW F R A N C J I“ ! T a k m ów i oczyw iście ta prasa dem o­

kraty czn a, k tó rej opinję w ostatnich la­

tach zagłuszyła krzykliw a, sfanatyzow a- na,i w ojną grożąca prasa n ac jo n alisty cz­

na, odw etow ców i aw an tu rn ik ó w poli­

tycznych.

Ale pow aga dzisiejszej decyzji N ie­

miec polega na tem k tó re N iem cy w ez­

m ą g ó rę: te k tó re lojalnie porozum ią się co do pokojow ej w spółpracy z sąsiadam i i pracow ać będą społem nad odrodzeniem gospodarczem E u ro p y i sw ego kraju,

czy też ster ujm ą w dłonie w yuzdane, nacjonalistyczne czynniki polityczne, nie w iadom o na czyj rachunek p ra c u ją ­ cy politycy z pod znaku sw astyki ( H it­

ler), a w tedy naw a państw ow a R zeszy będzie zepchnięta na b ujne n u rty niespo­

dzianek i w szelkich m ożliw ości, z po­

śród k tórych i czerw one niebezpieczeń­

stw o k o m u nistycznych N iem iec nie jest niem ożliw ością polityczną.

W tej chw ili Ł aokoon niem iecki prę­

ży się w skurczach decydującej walki z opasującym i go w ężam i niezw ykłych trudności państw ow ych.

N ajbliższe dni w skażą, jaką drogę ©- bierze G erm anja na rozstajnych d ro ­

gach... dr. b.

Berlińskie histerie I igraszki z ogniem

Grożą Reicliswelsrą w odpowiedzi na gwarancie polityczne

JLatfafący“ Ł u fh e r i p r z e s ir a g i P a r y ż a

W związku z katastrofą finansową Nie- PLIWOŚCI mieć, na którą zresztą trzeba patrzeć pod

Je d e n z n a jw ię k s z y c h b a n k ö w n ie m ie c k ic h z b a n k r u t o w a ł

Po krachu Danat Banku

y a u a i B a n i t p o z o s t a w a ł w ł ą c z n o ś c i z h i t l e r o w c a m i

CZWARTEK, DNIA 16-GO LIPCA 1931 R. 3

Parado „cesarsWe“ i >»»»"«»«"0« Europy

— w chwili, gdg Niemcy żebrzą okredyiy

P od czas gdy cale N iem cy drżą w sw ych posadach finansow ych gdy n a j­

większe banki niem ieckie og łaszają ban k ru c tw o lub zaw ieszają częściow o w y­

płaty, gdy popłoch o g arn ia całe p ań stw o w tym sam ym czasie o rg an izacje nie­

m ieckie przy p o m in ają daw ne, dobre cza­

sy i u rz ąd za ją w ystaw ne, pełne pom py i b u ty cesarskiej zjazd y i m anifestacje.

L iczn a rzesza zw olenników i służal­

ców ek skajzera, niedołężnego sta rc a z Dom, u rządza sobie od czasu do czasu śm ieszne a ta k w ym ow ne dla ich p sy­

chiki igraszki w postaci różnych de­

m o n stracy jn y c h zjazdów .

O sta tn io w ubiegłą sobotę i niedzielę odbył się w D reźnie pod p ro tek to ra tem ,gen eralfeld m arszałk a“ zjaz d kaw alerzy- stó w niem ieckich: „ E r s te r W a ffe n ta g der D eu tsch en K a v alle rie“ , N A Z JA Z D P R Z Y B Y L I S E T K A M I C E S A R S C Y I K R Ó L E W S C Y G E N E R A Ł O W IE Z E S W E M I ,D A M A M I“ oraz p rzedstaw icie 1« w szy stk ich pułków k aw alery jsk ich b.

arm ji cesarskiej.

Zjazd, k tó ry w zapow iedziach p rzed­

staw iono zgóry jako apolityczny, już przez sam e uporczyw e n arzucanie i w y­

staw ianie em blem atów i barw cesarskich p rzeobraził się W JE D N Ą W I E L K Ą D E M O N S T R A C J Ę P R Z E C IW R E P U ­ BLICE.

O ch a rak terze zjazdu św iadczy n a j­

w ym ow niej załączona ilu stracja, na k tó ­ rej w idzim y, „jak generalfeld m arszałek “ Mackensen przechodzi przed frontem u- czestaik ó w zjazdu w otoczeniu generali- cjl i oficerów w d aw nych m u n d u rach cesarskich i w lśniących pikelhaubach.

L ista gości honorow ych, zaproszo­

nych na zjazd roiła się od n az­

w isk osób — k tó re kiedyś należały do najściślejszego g ro n a służalców eks­

k ajze ra i k siążą t niem ieckich. Z n ajd o ­ wali się w ięc w śród nich o sta tn i nad­

w orny m arszałek dw oru b, k róla F r y ­ deryka A u g u sta, flieg e la d ju ta n t, — eks­

k ajze ra adm irała von R eb eu r-P asch w i- Cza, k tó ry jeszcze w D oorn pełnił sw oją służbę „g e n era lo b e rsta“ von E inem , gen.

von W a tte r i cały szereg innych gene­

rałów . Ci panow ie stanow ili g ru p ę pierw szą gości honorow ych,

D o g ru p y d rugiej, należeli oficerow ie sztabow i. D o g ru p y trzeciej ro tm istrz e aż do p o ru czn ik a w dół. G rad acja więc jak za daw nych dob ry ch czasów ! W re sz ­ cie zapom nieć nie m ożna o jednym z go­

ści m ianow icie o n a d b u rm istrz u m iasta D re zn a dr. K uelzu, k tó ry w dodatku wy głosił d em o n stracy jn e przem ów ienie, — prześcig ając pod t}'m w zględem sam ego M ackensena, T en o sta tn i w odpow iedzi na bojow e przem ów ienie n ad b u rm istrz a ośw iadczył, iż starz y żołnierze b y n a j­

m niej nie p ra g n ą w ojny. U d e rzało pow ­ szechnie, że dow ódca Stahlhelm u k tó ry zjaw ił się w pełnym m u n d u rze stahlhcl- m ow skim , był w szędzie salutow any z niezw ykłą karnością przez policjantów drezdeńskich.

Ja k dalece cała d em o n stracja była za­

barw iona duchem m onarchistycznym , do wodzi tak drobny fa k t,'iż sam a obecność

P o d w ó j n a m ia r h a

Świętem oburzeniem zapłonął „słowo- pom orek" umieszczając we wczorajszym numerze notatkę z Sępólna o sprzedawczy ku ziemi polskiej W ojtalewiczu z Kamienia tej treści:

Haniebnego czynu dopuścił się nieja­

ki Ambroży Wojtalewicz z Kamienia, sprzedając szmat ziemi odziedziczonej po ojcach w ręce niemieckie, wysuwa­

jące swe szpony krwiożercze po ziemie polskie. Czynem tym skalał swoją du­

szę narodową i ściągnął na siebie p o ­ gardę współrodaków.

Ale czemu to p :smo nie oburza, się na równi, gdy 100-morgowe gospodarstwo pol- sk:e Bank Ludowy w Kowalewie sprzedał Niemcowi Adamowi? Na ten temat „sło- wóponiorek" nie pisnął ani słowem.

Czy tylko dlatego,, że prezesem Rady Nadzorczej tego banku jest ks. sen. Bolt, prezes Zarządu Stronnictwa Narodowego na Pomorzu?

Dlaczego taka nierów na m iarka?

k orespondenta jednego z pism re p u b li­

kańskich tak dalece w y prow adziła o rg a ­ nizato ró w zjazd u z rów now agi,

— iż zapom nieli oni o n a j­

p ro stszy ch form ach grzeczności i usiło­

w ali go w niebyw ale zuchw ały, w p ro st

Narodowa Demokracja i jej prasa nie lubi porównań. Prasa endecka przyzwy­

czajona została o d lat pięciu, że jej nie mo­

żna n. p. porównywać Polski z innymi ikrajami.

Pod karą ekskomuniki z partji nie wol­

no n. p. napisać: „Patrzcie co się dzieje z Niemcami. Nie pomogło im 8 miljardów dolarów kredytu amerykańskiego, bankruc two finansowe dokonało się. A jednak w Polsce jest spokój, w aluta ani drgnęła, przy­

kre redukcje w płacach, to było jednak przewidywanie rządu, by nie zaskoczyły nas podobne niespodzianki...“.

Tak prasie endeckiej nie wolno napisać, wobec tego cóż ona robi?

Przemilcza, lub bagatebzuje w ypadki u sąsiada, jakby nic się nie działo.

W momencie, gdy cała polityka niemiec ka wygląda jak dymiący wulkan, który lada chwila może przejść w fazę katastrofy, gdy interesy polskie wymagają specjalnej czuj­

ności i troski prasy polskiej, endecka prasa nie ma większego zmartwienia, jak zasta­

naw iać się „kto lepiej u nas przew idyw ał

Ciekawy i rewelacyjny artykuł na temat przesilenia gospodarczego zamieszcza na ła­

mach „Matinla p. Korab Kucharski.

Wszyscy Są naogół zgodni w przekonaniu — pisze p. Kucharski — żc kryzys ekonomiczny ogarnął cały świat, lecz ścierają, się zdania, jeśli chodzi; o przyczyny tego kryzysu- Po­

wstała już cala literatura na ten temat i mi- ljony kartek naładowanych wykresami, cyfra­

mi, statystykami i tablicami synoptycznemu Jedni upatrują przyczyny w racjonalizacji pracy, która, redukując przemysł, powoduje bezrobocie rujnująco budżety.

Inni mówią o hiperprcdukcji, łatwej do stwierdzenia cyframi, które dadzą się naginać, zależnie od tego, w jaki sposób się niemi obraca.

BANK ANGIELSKI PUNKTEM WYJŚCIA KRYZYSU.

Gdyby dziś opublikowano w Anglji rodzaj białej księgi o polityce finansowej Wielkiej Brytanii — koło odpowietk.dlności szybkoby się zwęziło i punkt wyjścia kryzysu ekonomi­

cznego dałoby się ustalić tak co do czasu, jak i co do miejsca. Punktem tym jest Bank an­

gielski i rok 1021.

Nic wicie o tein mówiono i pisano ani w pur-

koszarow y sposób przem ocą usunąć z m iejsca zjazdu.

T a k zabaw iają się odw etow cy nie­

m ieccy w p arad y „cesarsk ie“ w chw ili, gdy oficjalne N iem cy alarm u ją św ia t ca­

ły o k atastro fie i b an k ru ctw ie N iem iec.

trudność’ gospodarcze: endecja, czy rząd?

Nie mając nic do mówienia o spraw ach polskich, bo o nich przyzwyczaili się en­

deccy dziennikarze pisać tylko jadowicie i krytycznie, pismo takie pomieszcza w je­

dnym num erze taki gulasz międzynarodo­

wy: ,',M anifestacja na rzecz pokoju w Lon­

dynie", „Komuniści i hitlerowcy żądają zwo łania parlam entu", „Polityka Stron. Zach.

w Anglji", „Armja francuska jest czynni­

kiem trw ałości w Europie", itd. Itd.

A o Polsce? Co piszą o Polsce? O kraju, o państwie, o jego troskach ć niebez­

pieczeństwach?

Piszą, a jakże: „System prowokacj', podkopy i groźby sanacyjne", „Trum falne"

zebranie sanatorów w Starogardzie“ itd.

Tem karmi się dzień w dzień swych czytelników. I przypominają się słowa o- burzenia jednego z wybitnych W ielkopolan, którego artykuł p. t. „Przebrała się m iar­

ka" przedrukowaliśm y niedawno n a n a ­ szych łamach: \

„Nie pozwalajcie siłę karmić, kłamstwem i ohydą.

lamentach ani w prasie, lecz ludzie postawieni na placówkach obserwacyjnych., które pozwa­

lały im zbliska śledzić rozwój wypadków, są pod tym względem zgodni. Zdaniem ich, poli­

tyka finansowa p. Montagu Normana zainau­

gurowana w roku 1921 spowodowała ten ro­

dzaj braku równowagi w organizmie ekonomi­

cznym europejskim najpierw, ogólno-świato- wym później, a który wyraża się w cyfrach:

18 MILJONÓW BEZROBOTNYCH.

Tragiczna pomyłka p. Montagu Normana polegała na tom, żc chciał on bezwłocznie ko­

rzystać z okoliczności, nie troszcząc się o kon­

sekwencje.

Europa po 5 latach zahamowania produkcji (spowodowanej wojną) cierpiała na OGÓLNY GŁÓD TOWARÓW. Aby len głód zaspokoić trzeba było ZMOBILIZOWAĆ SZYBKOŚĆ PRODUKCJI ZAPOMOGĄ KREDYTÓW, których udzielało się każdemu, który chciał produkować towary, czy był Anglik czy też Niemiec..

Pan Montagu Norman nie pomyślał o nie­

bezpieczeństwie. Nic przewidział, żc gdy luka wytworzona przez próżnię 5 letnią zostanie zapełniona wówczas maszyna przemysłowa zmontowana przez niego okaże sie zbyt liiper-

M

Nie m o g ą p o b ie r a ć d ie t

d y r e k io r z u H om nnal^tgch Mas O sztzętlności

Ministerstwo spraw wewnętrznych wydało okólnik do wszystkich wojewodów, w którym stwierdza, że do wiadomości jego doszło, iż w niektórych komunalnych kasach oszczędności kierownicy, względnie dyrektorzy pobierają djety za udział w posiedzeniach zarządów kas.

Ministerstwo spraw wewnętrznych w poro­

zumieniu z ministerstwem skarbu uważa tego rodzaju postępowanie za niewłaściwe, a to dlatego, że zarówno kierownicy biur, jak i dy­

rektorzy komunalnych kas oszczędności są w zasadzie stale płatnymi funkcjonariuszami kas 1 z tytułu swego stanowiska, nawet wów­

czas, gdy nie są członkami zarządu, powinni brać udział w jego posiedzeniach celem udzie­

lania potrzebnych wyjaśnień.

Wobec powyższego należy uważać uchwały rad kasy, wyznaczające takie djety dla dyre­

ktorów kas za niewłaściwe. Przyczynić się mogą one tylko do podrożenia administracji, kasy, a tem samem — wbrew’ zasadniczemu zadaniu komunalnych kas oszczędności — do podrożenia udzielanego przez te kasy kredytu.

Ministerstwo spraw wewnętrznych prosi wojewodów o zwrócenie bacznej uwagi na tego rodzaju niewłaściwe uchwały. W wy­

padku powzięcia wiadomości o uchwaleniu ta­

kich djet, mają wojewodowie na zasadzie przysługujących im uprawnień wystąpić ener­

gicznie przeciw takim nieprawidłowościom przez wydanie odpowiednich zarządzeń.

IJll€lŻCfig S2lS©Sfil€

Międzynarodowe Biuro Wychowania w Genewie opublikowało w y n k i ankiety, roz pisanej na tem at w ydatków na szkolnictwo w budżetach różnych państw. W Europie pierwsze miejsce pod tym względem zajmu­

je Damja (20,7 proc.), drugie Holandja (19,2 proc.), trzecie Prusy (16,5 proc.), potem idzie szereg państw , jak Irlandja, Islandja i Szwecja, gdzie odsetek wynosi 15 proc. i Polska (14,7 proc. w r. 1929). Dla H szpanji odsetek ten wynosi 5,3 proc,, dla Italji 3,7 proc., dla Turcji 3,7 proc. W Ameryce pierw sze miejsce zajmuje Panam a (19,5 proc,), drugie Kuba (17,8 proc.). Ostatnie W enezuella (4,8 proc.). W Azji pierwsze miejsce zajmują Filipiny (11 proc.), drugie Japopja (6,8 proc.), ostatnie Sjam (2,4 proc,).

Z a r z ą d z e n ia o szczęd n o ścio w e w h o m a n ik a c il p o w ie irzn e i

W wyniku dalszej kompresji wydatków państw a w budżecie na rok bieżący, zarzą­

dzenia oszczędnościowe obejmują również lotnictwo komunikacyjne w Polsce.

Jak się dowiadujemy, począwszy od 1 sierpnia rb. ruch na wszystkich linjach p o ­ wietrznych w Polsce ograniczony zostanie ze względów oszczędnościowych do poło­

wy. Samoloty P. L. L. „Lot" na wszyst­

kich linjach kursować będą nie codziennie, jak dotychczas, lecz co drugi dzień.

produktywną, jak na normalne potrzeby ludz­

kości.

Wedle powiedzenia francuskiego kupujący napełnili już swoje szafy aż po brzegi towa­

rami i sztucznie wytężona produkcja MUSIA­

ŁA STANĄĆ, zrealizowawszy zresztą olbrzy­

mie zyski. Ameryka, zaraziwszy się tym sa­

mym szałem, musiała również zagasić ogniska.

SOWIETY WYKORZYSTAŁY POŁOŻENIE.

% Sowiety zrozumiały doskonale, żc nadpro­

dukcja jest najlepszym sposobem zdezorgani­

zowania świata kapitalistycznego i wprowa­

dziły w czyn nauki zaczerpnięte z polityki finansowej Banku Anglji tworząc głośno pis- tiletkę.

Nie ulega wątpliwości, że plan dumpingu powstał w Rosji na skutek raportów ajentów sowieckich handlowych z Londynu i wpsysął na trzecią międzynarodówkę do zwiększę-ta hiperprodukeji światowej przez niskie cenv swej podaży czem spowodował zamknięcie fa­

bryk, bezrobocie i rozpacz, działającą na masy skuteczniej niż rewolucja.

Jeżeli się pod tym kątem widzenia spojrzy na ubiegło dziesięciolecie, nic ulega wątpliwo­

ści, żc „dumping“ Stalina jest tylko dalszym ciągiem kursu zainaugurowanego przez p. Nor­

mana prezydenta Banku Auglj. w - 1 f*-’i.

B. Marszałek Mackensen przechodzi przed frontem sztandarów kawalerji b. armji ce­

sarskiej, tv> czasie onegdajszego zjazdu w Dreźnie.

3 1 « w n a w ^ i n c s i c

„Ich“ codzienna strawa parfgjna

W poszuMw&Mu przgezgn Mrgzgsis

ś w i a t o w e g o

P€W€lffi€|€ p a rg s M ic © poliitgc® EfaiaSini A n g ie te lfie iio fi d u m p in ifiii s®wi€cbias8