n PO LSK I
KALENDARZ MARYAŃ8KI
na rok Pański 1906
Cena 8 0 g ro s zy
P rospekta darm o i opłatn ie
Przez Wysokie c. k. Namiestnictwo koncesyonowane
BIURO PODRÓŻY
Zofii Biesiadeckiej
(Oświęcim Dworzec)
sprzedaje karty okrętowe do Ameryki i Kanady
I, II i III klasy
dla parostatków
p o sp ie sznych oraz
bilety dla kolei
a m e
rykańskich w e w szystkich kierunkach.
afi
Ceny ściśle w ed le
taryf okrętow ych
i
kolejow ych .
Wydawnictwo groszowe
Im ienia Tadeusza Kościuszki.
Wychodzi rok XI. nakładem Księgarni ludowej K. Wojnara.
Dotychczas wyszły:
Nr. K. h.
1. 0 Naczelniku Kościuszce, przez W ojnara wyd. I I I (w d r u k u ) ... , . . . . — -40
2. Pleśni narodowe, w ydanie X V ... —-10
3. Za św iętą w iarę i mowę przez Zycha, Sewera i Z m u d z k ie g o ,... — "20 5. Ksiądz Mackiewicz, bojow nik za w iarę i wolność, przez M. S ie c z k o w sk ą ,... —-'20
7. Pieśni narodow e z m uzyką do śpiewu i na fortepian M. S w ie rz y ń s k ie g o ... I -— 11 Żywoty znakomitych Polaków przez Ja n a Zarembę, z r y c i n a m i ... — 50
21. Losy Jacka Kozika, przez W . Zmudzkiego, w ydanie I I ... — '20
22—27. Jak się objaw ia życie ludzkie i przez co się utrzymuje, przez dra Józefa Zanie- t o w s k i e g o ... —'60
28. 0 prawach obyw atelskich, przez dra Tadeusza D w e r n i c k ie g o ...— '20
20. Gawędy i opow iadania (wierszem) z dziejów Polski, przez St. M azura, w ydanie II-g ie powiększone ...— '20
31. Maciek w pow staniu, przez Sewera. 0 powstaniu narodowem w r. 1863/4 przez K aspra W o j n a r a ... ... —30
31. Matka, przez Sewera . . . ... ... — '80
32. Adam Mickiewicz, król pieśni polskiej, przez K. W ojnara, w ydanie trzecie . . . . — '50
33. Pow stanie listopadowe, przez prof. W -skiego . . . . • . . — 10
34. Pogadanka o pokarm ach roślinnych i nawozach sztucznych, przez dra E m ila Godlewskiego — '50 35. Powstanie narodowe, w 1863/4 przez K. W ojnara, w ydanie I I (w dru k u )... — '40
36. Maciej Mazur, szkic z Syberyi przez Adama Szymańskiego, z 5 obrazkam i . , . . . —-30
37. Srul z Lubartow a, przez tegoż, z życiorysem i portretem a u t o r a ... — -20
38. Męczennicy za wolność i lud. K. W o jn ara ...—-20
39. Z kraju niedoli, trz y obrazki z pod M o s k a l a ... • . . — -20
40. Zygmunt Sierakow ski, naszełny wódz Żmudzi, przez W acław a K a sz c z y c a ...— -60
41. Wspomnienia z cytadeli i innych więzień moskiewskieh, przez K. W o j n a r a ...— 30
42. Z ziemi łez i krwi, opowiadanie A. K o p c z y ń s k i e g o ... — '20
43. Jen erał Jan Henryk D ą b ro w s k i... — 20
44. Jeden naród — jedna m y ś l ... — .10
45. Żywot S tan isław a S taszica, przez B. L im a n o w sk ie g o ...— -20
47. Pod Wiedniem, opowieść historyczna przez E Ś m ia ło w s k ie g o ... — '40
48. Moskwa wobec Unii i P o l s k i ...■ . . . . , ...— -50
49 Wojciech B artos Głowacki, rolnik-bohater, przez E. Śmiałowskiego (z obrazkam i) . . — '20
60. Z pod chłopskiej strzech y , Zbiorek poezyi chłopa z nad W isły, E. K u rasia . . . . — '50
51. Żywot i dzieła Mikołaja Reja z N agłow ic, przez D ra K azim ierza W róblew skiego . . . — '20
52. N ajśw iętsza Panna w poezyi polskiej, w edług dzieł prof. dra Józefa T re tia k a (w druku) —'50 Z innych nakładów Księgarnia ludowa poleca: Gloger. K sięga rzeczy p o l s k i c h ... 2 '—
Popław ska. K ró tk i rys dziejów ojczystych dla młodzieży 3'20, K a r t o n ...4 '—
Sw iętek Sierota, p o w i e ś ć ... . . . " ... 1-20 Wskazówki niezbędne dla urządzających te a tr am atorski, przez Z. N. str. 1 0 1 ... 1'20 W ysłouchowa. K. U jejski, jeg o życie i dzieła. (N akład Tow. Szk. l u d . ) ... ■—-50
„ O powiadania B artosza o Polsce ...— '10
„ Za wolność i l u d ... — -30
Zaleski. E lem entarz dla samouków. (N akład Tow. Szk. lud.) . . . . • ...— -30
Źmudzki. Bór, p o w i e ś ć ...3 20 „ Niedola. N o w e l e ... 1-—
Adres zamówień: Księgarnia ludowa K. Wojnara w Krakowie, ul. Szewska (róg Jagiellońskiej).
Przez 10 lat robiono próby z Paraskowicza środkami dla bydła i przeko
nano się, iż są to jedyne tylko skuteczne, ponieważ wszystkie są wypró
bowane przez weterynarzy i hodowców, a sporządzone dokładnie w mojej aptece i fabryce leków i środków spożywczych.
Ostrzegam p. G ospodarzy, iż tylko ja jeden wyrabiam praw dziw e te proszki i te leki, a inne są tylko fałszerstw am i mych w yrobów .
Jeżeli chcecie gospodarze, aby krowy wasze dawały wiele mleka i aby ono było żółte i tłuste, aby nigdy nie chorowały, zamówcie sobie pocztą odemnie
„VACCIN“ proszek Holenderski,
k tó r y zm ięszany] ze s tra w ą , d aje k ro w o m ap ety t, ła d n y w ygląd, p o m n a ż a i p o le p s z a m lek o i c h ro n i p rzed ro z m a ite m i c h o ro b a m i.
P roszek ten używ a się też dla ow iec, kóz i w o łó w . — W ysyłka pocztą w szęd zie. Paczka 60 hal., 15 paczek z pocztą 9 kor., 100 paczek 40 kor. z pocztą.
B rak apety- By u c h ro n ić
m le k o o d z e p su c ia w le ci e, a p rz y sp ie sz y ć r o b o tę m a s ła w m aślnicy, d o d a je się sz c z y p tę m e go L actin u , p u s z k a 40 h.
J e ż e li b y d ło c h o ru je n a s ła b o ś ć k r u ch o ści k o ści, m o ż n a je z u p e łn ie w y le
czyć, jeże li się d o d a je do k a rm y P o k arm k o stn y
P a r a s k o w i
cza.
5 kg. z w o rk a k o s z tu je 4 k.
25 klg. 14 „ 50 „ 25 „ 100 „ 35 „ tr z e b a ty lk o n a p is a ć d la ja k ie g o b y d ła
V
_ i '
K ro w a n ie d a ją c a m lek a. P o użyciu h o le n d e rs k ie g o p ro sz k u .
n
C h o ry k o ń . S k u tk i fluidu i p ro sz k u .
N ie d o u p a sie n ia . P o je d n o ty g o d n . uży ciu S uilinu.
J e ż e li k ro w o m do jk i tw a rd n ą , p ę k a ją , lub s ię p su ją , sm a ru je się ta k o w e E u te r o le m . P u s z k a 1 k o ro n ę ."
tu, k a sz e l, z o łz y , k ie p s k ie tra w ie nie, gubi się z u p e łn ie E- q u in em . Koń nigdy nie ch o ru je , d o s ta je p ięk n ą lś n ią c ą s ie rś ć d o b ry o d dech i nie cierpi n a kol
ki, jeżeli mu się zaw sze
co k o lw iek E q u in u d o daje. P u szk a 60 hal. 15 pu
s z e k z pocz- t ą 9 k o r. , P o d ro s tk i, dzięgła, na-:
k o stk i, za
p alen ia. gubi się u ' k o n ia an g ielsk im B listrem P a
rask o w icza, sz a ry 2 kor., m o cn y cz e r
w o n y 4 kor,
Kto hoduje św inie a chce, by takowe m ożna w 4—6 ty g o d n iach utuczyć, by zawsze chętnie żarły, nig d y nie chorow ały i rosły jak na drożdżach, niechaj dodaje 3 razy dziennie po łyżeczce do strawy tymże Suilin. Tylko Suilinem
m ożna się pociechy w chlewku doczekać.
P u sz k a 60 h a l., 15 p u sz e k z p o cztą 9 k o r o n , 100 p u szek 40 k o r o n z p o cztą .
400.000 puszek naszych proszków sprzedaliśmy w roku 1905 i b łogo sław i nasf każdy kospodarz, który środki nasze w swem gospodarstwie używa.
A d r e s : M . T a d e u sz P a r a sk o w ic z , a p tek a n a d w o rn a i fab ryk a le k ó w G u ten stein a. d.
Każdy gospodarz i hodowca powinien mieć zaw sze w domu najważniejsze nasze leki, a ochroni sw e bydło od pewnej zguby.
Ovin
proszek spożywczy dla drobiu i ptactwa wszelkiego rodzaju, kurom do pośladu dodany sprawia punktualne i pilne nie
sienie jaj, delikatne mięso i chroni przed chorobami. Puszka 80 hal.
Sól
przeczyszczająca dla bydła, 1 kg. 35 h., 10 kg. 3 kor.___________
FlatuloS
najlepszy środek przeciw kolkom i kur
czom u koni, flaszka 2 kor.
K ołacze czyszczące dia koni (P hy slcs).
Konie cierpiące kolki tracą takowe po użyciu tychże. Puszka 2 kor.
T ru tk a n a szczury i m yszy zupełnie nieszkodliwa dla innych zwie
rząt. Puszka 80 hal.
' Maść na kopyta, sk ó rę, u p rz ę ż e etc.
by utrzymać kopyta zdrowe, elastyczne, uchronić przed pękaniem i przed ch o robami smaruje się takowe zamiast szkodliwemi maziami, maścią kopytną desinfekcyjną. V2 kg. 1 kor., 1 kg. 2 kor.,
5 kg. 8 kor.
M a ś ć n a k o p y t a t a ń s z a (Wase- lina) jest w dwóch gatunkach:
Prima V* kg. 1 kg. 4 kg.
Sekunda
kor. —.80 1.50 5.—
y 2 kg. 1 kg. 4 kg. 25 kg.
k o r . —.60 1.— 3.50 15.—
Maść ta jest też najlepszym środkiem 1-do smarowidła uprzęży, siodeł, obówia,
‘■ skóry itd., by takową nieprzemakalną r-utrzymać i przed pękaniem ochronić.
r' Mydło peruwiańskie
ynajlepszy środek przy wszelkich lisza- ajjach bydlęcych, wyrzutach, krostach, itiparchorpie i t. p., — używa się dla wszystkich bydląt od psa aż do konia
i wołu. Flaszka 2 kor.
Wundol
płynna maść na rany, skaleczenia u zwierząt, chroni takowe przed ropie
niem i ochrania przed wpływem p ro chu, nieczystości itd. Flaszka 1 kor.
Olej przeciw bąkom , kom arom etc.
chroni w lecie konie przed wszeikiemi muchami, bąkami itd., jeżeli się konia raz na dzień olejem tym nasmaruje.
Kg. 2 kor.
P a rask o w ic z a fluid dla koni nacieranie. Jeżeli się chce koniowi nogi zdrowo latami całemi utrzymać i wzmo
cnić, naciera się przynajmniej raz na tydzień takowe fluidem z wodą i owi
ja się takowe. O prócz tego jest on środkiem pomocniczym p r z y w y t k n i ę c i a c h , n a p r ę ż e n i a c h ż y ł, w y k r ę c e n i a c h i i n n y c h s ł a b o ś c i a c h n ó g k o ń s k i c h . Flaszka
2 kor. 10 flaszek 18 kor.______
Salinoiin
jest to maść, której też w żadnem go spodarstwie nie powinno brakować.
Wszystkie lekkie rany, draśnięcia, któ
re pochodzą z odtarcia siodłem lub chomontem, pokryte tą pastą, goją się w krótkim czasie i nie wrzodzą.
Pastę ową używa się też ze skutkiem przy grudzie. Tuba 2 kor.
T y n k tu ra n a k o p y ta
chroni przed gniciem i psuciem się rogu i kopyt. Flaszka 1.20 kor.
Pigułki Turyngskie
przeciw rozwolnieniu, daje się cielętom, wieprzkom i łoszakom , cierpiącym na
tę słabość. Paczka 2 kor.
Bandaże dla koni a 1.60, płócienne a 1.20 kor. Strychulce a 1.60 kor.
Troakary a 4.50 kor. Puszczadła a 6 kor., 12 kor. Wszelkie przyrządy dla
bydła wedle sp. cennika.
ag P o d zięk o w a n ia z e w szy stk ich k rajów o d w ło ś c ia n , o b y w a te li, o fic e r ó w i d w o ró w , le ż ą u n a s tysiącam i. D la c z e g o ? P o n ie w a ż k a ż d y k upujący lu b za m a w ia ją cy ż ą d a w y r a ź n ie r a ra sk o w icza śr o d k ó w dla b y d ła p a te n to w a n y c h , a innych ja k o fa łs z e r s t w n ie p rzyjm u je.
A dres zam ó w ie ń : Mr. T a d e u sz P a rask o w icz, a p te k a i fa b ry k a lek ó w w G u te n s te in N. . .
5Kłai piwa żywieckiego
z A rcyksiążęcego browaru
sprzedaje piwa znane ze swej dobroci z odstawą na żądanie do d o m u :
PIWO CESARSKIE PIWO MARCOWE
n A n T c n n’e w ca^ym kraju kon- _ _ _ _ _ _
PORTER
kurencyi, przez powagi lekarskiePORTER
.. - ... — z a le c a n y —— - - - ---
A L E
znakomite jak angielskie słodkie i bardzo wzmacniające.
Skład g łó w n y w Krakowie
LUDWIK LAZAR
ul. św . Anny L. 3. T elefon Nr. 423.
Obok składu są urządzone pokoje do śniadań z piwem żywieckiem na szklanki.
C L r -
~ I SZ ałó ż, w r. 1884.
N ajlep sze, n a j
ta ń s z e i w p ro st ź r ó d ło nab ycia sk rzyp c, cyter, k la ry n e tó w , fle
tó w i w szelkich p rz y rz ą d ó w d ę ty ch ja k o te ż m o ich n ajlep szy ch h a rm o n ij z n a s tro je n ie m o rk ie s tr, i silnym i b a sam i. W szy stk ich m ech a n . p rz y rz ą d ó w m u zy czn y ch d o s ta rc z a z p o rę k ą p ra c o w n ia przyrz.
m u zyczn. i h a rm o n ij Ó th . L ed erh o fer P ra g a , u lica J e r o z o lim s k a 15. F ilia w O p aw ie.
D ostaw ca dla ck. m uz. w ojsk., c. i k. zw iązku państw ., m uzyk górn., zakładów itd. O dznaczony na wielu wystaw ach. Cenniki darm o. W ywóz do w szystkich kraj ów. N apraw ki tanio i dobrze.
PLOMBY
oraz wszelkie ołowiane odlewy
w y rab ia
pierwsza HrajowaOdlewarttia
w y r o b ó w o ło w ia n y c h
STANISŁAW DRZEWICKI
W PRZEM YŚLU.
Stary ołów kup u je w większych i mniejszych ilościach po najwyższych cenach.
POL SKI
KALENDARZ MARY,
n r ROK PRUSKI
1906 .
v > ; r . - A ,
■0 ** R O CZN IK V. w #
*^2> (© "
i
Wydawca i Redaktor K* Wojnar,
Biblioteka Jagiellońska
KRAKÓW.
N A K Ł A D E M K S IĘ G A R N I L U D O W E J K . W O J N A R A . D ru k W. K o rneckiego.
' i
1001996476
C L
© © © © © © © © © © © © © © © © © © © ©
„Szczęść Boże“ w N ow ym Roku!
Jak Polska szeroka — na całym przestworze Rozlega się okrzyk dokoła: „Szczęść Boże“ !
1 smutków na duszy pierzcha m rok;
Więc Bracia i Siostry — cnych ojców zwyczajem — I my Wam „Szczęść Boże!“ niesiemy nawzajem
W ten pełen nadziei Nowy Rok.
Szczęść Boże! Wam, Bracia siermiężni na roli, Co aby nie upaść w zamieci złej doli,
Wytrwale znosicie ciężki znój;
O , niechże Pan Jezus dodaje Wam siły, Niechajże Wam ześle wytchnienia czas miły,
Niech zleje łask Swoich na Was zdrój.
Szczęść Boże! Wam, Bracia, co hyblem i młotem I ciężkim kilofem, spłókani wskroś potem,
Robicie wytrwale, aby żyć;
O, niech Wam Wszechmocny w tym Nowym dziś Roku Użycza Swej łaski, na każdym by kroku
Swobodnie się przędła życia nić.
Szczęść Boże! Wam, Bracia, co piórem i słowem Na polu działacie zbożnie narodow em :
Do chwały wiedziecie polski lud;
O , niechże z tej pracy wnet Waszej zabłyśnie Dzień wielki, dzień jasn y ! Niechaj zdrój wytryśnie
Obfity nagrody, za Wasz trud.
Szczęść Boże! Wam, Siostry, zacne Polki-matki, Co swoje w kolebce uczycie już dziatki,
Jak Matkę-Ojczyznę gnębi wróg;
O , bodaj te dziatki, te Wasze, te lube Na chwałę Ojczyzny, dla matek na chlubę
W yrosły Wam zdrowo — niech da Bóg!
Ferdynand Karaś
włościanin z Wielowsi.
S T Y C Z E Ń
Henwar, Januarius, Janner, ma dni 31.
7
Dni Ś W I Ę T A Słońca K siężyca Odmiany księżyca
i domniemany stan pow ietrza tygod. Rzymsko-katolickie j Grecko-katolickie W sch . g. m. Z a c h ó d
g. m.
W sch . g. m.
Z a c h ó d g. m.
1 P.
2 W . 3 Ś.
4 C.
5 P.
6 8 .
Nowy Rok Miecz.
M akarego Op. 3 Genowefy Panny T ytusa B.
Telesfora Trze_ęh_ Króli
19 W onyfatya 20 Ih n aty ja 21 Jułyanny M.
22 A nastazyi M.
23 10 Mucz. w Kr.
24 Jew kenyi f
7 58 7 58 7 58 7 58 7 58 7 58
4 10 4 11 4 12 4 13 4 14 4 16
w ieczór
— 38
— 58
1 2 0
1 43 2 9
rano
— 2 1 7 2 U 3 15 4 19 5 22
3
Pierw sza kw adra dnia 2. o godz. 4 min. 25 wieczór.
Pogodnie i łagodnie.
<S>
-| Ewang. u Łuk. ś. w R. 2.
-*-• 0 C hrystusie w 12 latach.
Knyha Rożdż. Chrysta.
Mat. 1. D ługość dnia 8 godz. 18 m. Pełnia dnia 10.
o godz. 6 m inut 10 wieczór.
Pogoda trw a dalej.
C
O statnia kw adra dnia 17. o godz. 1
m in u t 53 wieczór.
D eszcz z śniegiem . 7 N.
3 P.
9 W.
10 Ś.
11 C.
12 P.
13 S.
G. 1 po 3 Kr. W alent.
Seweryna Opata M arcyanny Panny P aw ła P u st. @
H iginiusza H onoraty Panny H ilarego Bisk.
25 N. Różd. Chrysta 26 Sobor Pr. Boh.
27 Stefana Mucz.
28 2000 Mucz.
29 S. S. Mład.
30 Anysyi M.
31 Mełanyi Bym.
7 58 7 58 7 57 7 55 7 54 7 54 7 54
4 17 4 18 4 19 : 4 20 4 22 4 23 4 24
2 40 3 18 4 3 4 57 5 58 7 6 8 18
6 23 7 20 8 12 8 58 9 38 10 U 10 40
Ew. u Jana ś. w R. 2.
• 0 godach w K anie Galilejskiej.
Joan prepow idaj u t w o p u s t
M ark. 1. D ługość dnia 8 godz. 30 m. ©
Nów dnia 24.
14 N.
15 P.
16 W . 17 ś.
18 C.
19 P.
20 S.
G. 2 po 3 Kr. Ita. Jez.
M aura Óp.
Marcelego I. Pap.
A ntoniego P ust. C P ryski Panny Ferdynanda F ab ian a i Sebast.
1 H. 1906. N.pr. Bohr 2 Sylw estra 3 M ałachyja Pr.
4 Sobor 70 Apost.
5 Fteoęem pta 6 Bohojawł. Hosp.
7 Sobor ś. Joana
7 53 7 52 7 52 7 52 7 51 7 50 7 49
4 26 4 27 4 29 4 30 4 31 4 33 4 34
9 33 10 49
rano (3
1 24 2 42 4 0 5 15
11 7 11 32 11 57
w ieczór
— 23
— 52
1 26
o godz. 6 min. 42 wieczór.
Mroźno.
W Styczniu p rzyby
wa dnia o 1 godz.
D ługość dnia w przecięciu 9 godz.
o Ew. u Mat. św. w R. 8.
’ O uzdrow ieniu trędowatego.-
Josyf opuszczajet N a za re t
M a t 4. D ługość dnia 8 godz. 41 m. Księżyc oddala się od z-iemi dnia 4., a
21 N.
22 P.
23 W.
24 Ś.
25 C.
26 P.
27 S.
G. 3 po 3 Kr..Agnieszki W incentego M.
Zaślub. Ń . M. P.
Tym oteusza B isk .©
Nawr. ś. P aw ła P olikarpa B.
Jan a Chryzostoma
8 N. I po Boh. Hł. 6.
9 P ołyjew kta 10 H ryhorya Jep.
11 Fteodozya P r.
12 T atiany M.
1 3 .E rm yła Mucz.
14 S. S. Otec w S.
7 49 7 48 7 47 7 46 7 45 7 44 7 43
4 35 4 37 4 39 4 40 4 42 4 44 4 46
6 24 7 24
■8 15 8 56 9 29 9 56 10 20
2 8 2 59 3 58 5 4 6 14 7 25 8 35
przybliża się d. 20.
Przepowiednie
w edług kalendarza 100-letniego:
S ty c z e ń : z początku pochm urno, m ierne zimno, 8 śnieg, od
4 . Ew. u Mat. św. w R. 8.
O łódce Chrystusa.
O Zakkei.
Łuk. 19. D ługość dnia 8 godz. 57 m. 16 do 22 deszcz i śnieg, od 23 aż do końca m iesiąca po w ietrze zm ienne, przytem łagodne.
28 29 P.
30 W 31 Ś.
G. 4 po 3 Kr. K arola F ranciszka Salez.
M artyny Panny P io tra Nolaski
15 N. 2 po Boh. Hł. 7.
16 P ę tla W eryhy 17 A ntonya .Wel.
18 Aftanazya, Pr.
7 42 7 41 7 40 7 39
4 47 4 48 4 49 4 50
10 42 11 3 11 24 11 46
9 44 10 51 11 56
IranoO
KALENDARZ ŻYDOWSKL
7. Stycznia 1906 10. T ebet 5666. Post. Oblęż. Jerozolimy. 27. Stycznia 1906. 1 Sżebat.
(S ty c z e ń ). I zim a nie je st porą zupełnego spoczynku dla gospodarza, bo oprócz zw ykłych w tej porze codziennych robót, trzeba się jeszcze przygotow yw ać d a prac w iosennych. Czas bowiem prędko upływa, nie na
leży go więc tracić, lecz korzystać z niego, aby w szystko w właściwej porze było zrobione. Od tego cate powo
dzenie i dobrobyt w gospodarstw ie zaw isły. — Młócić zboże, a kiedy m rozy ostre i suche, to w tedy koniczynę nasienną. Drzewo w G rudniu, Styczniu i najdalej już do końca Lutego ścinane w lesie, najtrw alsze na budowle.
Gnój saniam i m ożna wywozić na dalsze pola, ale na kupy. Jeżeli się zaś po w ierzchu śniegu rozrzuci, to przy roztopach woda co najżyźniejsze części uniesie z sobą, z nienagrodzoną niczem stratą dla roli. W tej też porze dobrze je st w ynajm ow ać się do różn ej wywózki, gdy stosow na m ożność po tem u, aby sobie coś zarobić. — Za
glądać też do kartofli w południe, gdy m róz zelżeje, dla dania im pow ietrza w dołach lub kopcach, żeby me w yrastały lub nie gniły od ciepłego zaduchu.
Kazimierz Jagiellończyk, syn W ładysław a Ja g ie ł
ły i Sonki czyli Zofii, księżniczki ruskiej, powołany n a tron polski przez naród po śm ierci b rata W łady
sława, (króla polskiego i w ęgierskiego zarazem, któ
ry poległ pod Warną, (w r. 1444) w walce z naw ałą turecką) — przyjął ofiarowaną godność po dłuższem w ahaniu dopiero w r. 1447 i przez kilkadziesiąt la t św ietnie panow ał nad Polską i Litw ą. — Potęga Polski, mądrość króla i wolność, ja k ą się naród cie
szył, sprawiły to, że sąsiednie narody chętnie chro
niły się pod skrzydła Rzeczypospolitej. K siążę Mul- ta n i W ołoszczyzny czyli hospodar wołoski Stefan pospieszył dobrowolnie złożyć hołd królowi K azimie
rzowi, aby sobie zapewnić jego pomoc i opiekę w ra zie najazdów Turków i Tatarów . Ludy, jęczące pod brzemieniem ucisku krzyżackiego, słały posłów do Polski, aby ich przyjęła pod swe panowanie. K azi
mierz rozpoczął wojnę z zakonem krzyżackim i po trzynastu latach w alki na mocy pokoju toruńskiego (w r. 1466) przypadły Polsce Prusy zachodnie z Mal- borgiem, Gdańskiem, przez co Polska zyskała wolny przystęp do ujścia W isły i morza Bałtyckiego, — a m istrz krzyżacki zobowiązał się do składania hołdu królowi polskiemu w ciągu sześciu miesięcy po wy
borze. — Dzięki wolnemu dostępowi do morza wzmógł się handel, podniosło się rolnictwo, bo zboże polskie mogło już swobodnie płynąć W isłą w obce kraje. — Sąsiednie narody Czesi i W ęgrzy powołali na tron najstarszego syna K azim ierza W ładysław a, który chlubnie sprawował rządy ku pożytkowi obu naro
dów. N awet sułtan turecki zabiegał o przyjaźń P ol
ski. Granice wpływu polskiego sięgały hen daleko poza Polskę i Litw ę na północ aż po Pinlandyę, na znacznej przestrzeni brzegów morza B ałty
ckiego, a na południe do morza Czarnego; również daleko i na zachód. Jedynie od wschodu nie
korzystnie ułożyły się stosunki dla Rzeczypospolitej. Książę moskiewski Iw an W asylewicz doszedł w tym czasie do znacznej siły i począł napadać na ziemie litew skie i zagarnął naw et ziemię No
wogrodzką i Pskowską. — K azim ierz Jagiellończyk panował w Polsce la t 47; um arł w Grodnie n a Litw ie 1492 r.
Dnia P R Z E D M I O T Dochody Wydatki
K or. | h al. Kor. hal.
©
L U T Y
Fewral, Februarius, Februar, ma dni 28.
D ni Ś W I Ę T A Słońca K siężyca Odmiany księżyca
i domniemany stan pow ietrza tygod. Rzymsko-katolickie Grecko-katolickie W sch . g. m. Z ach .g. m. W sch .g. m. Z ach .g. m.
1 a 2 p.
3 S.
Ignacego B. 3
! N. M. P. Gromniczne]
B łażeja B.
19 M akary a 20 Ewfym ija W eł.
21 M asyma Jep.
7 37 7 35 7 33
4 52 4 54 5 56
w ieczór
— 11 - 40
rano
2 4 3 7 4 8
Pierw sza kw adra 3
dnia 1. o godz. 2
r* Ewang. u M a t św. w R. 13.
O nasieniu dobrem . 0 My tary i Farysei.
Łuk. 18. Długość dnia 9 godz. 14 m. Deszcz i śnieg.
4 N.
5 P.
6 W.
7 Ś.
8 C.
9 P.
10 S.
G. 5 po 3 K r. W eroniki A g aty P anny D oroty Panny Romualda J a n a z M alty Apolonii P. (g) Scholastyki Panny”
22 fj.3 o M. jFar. H.Ś 23 K łym entia M.
24 Kenyi Prep.
25 H ryhorya Ap.
26 K senofonta 27 Joana Chryz.
28 Jefrem a
7 32 7 31 7 30 7 28 7 26 7 25 7 23
4 57 4 59 5 1 5 3 5 4 5 7 5 9
1 14 1 55 2 45 3 43 4 49 6 1 7 17
5 7 6 2 5 51 7 34 8 11 8 42 9 10
P e ł n i a ,^ i a 9.
o godz. 9 min. 19 rano.
Zim no i w ietrzno.
Ostatnif^tfcwadra dnia 16. o godz. 5
min. 56 rano.
/? Ew. u Mat. św. w R. 20.
O robotnikach w w innicy.
0 Zakkei.
Łuk 19. Długość dnia 9 godz. 37 m. Śnieg.
n h: 12 P.
13 w . 14 S.
15 C.
16 P.
17 S.
G. S taro z. Łucyusza E u lalii P. M.
K atarzyny Rieci W alentego Bisk.
F au sty n a M.
Ju lian n y P. £
K onstancyi Panny
28 N .4o obł.syn. H .!
3 0 Trech Świat.
31 K yra i Joan.
1 Fewr. Trytona 2 'Śtritenie flosp.
3 Symeona i Anny 4 Isydora
7 22 7 20 7 18 7 17 7 15 7 13 7 12
5 10 5 11 5 12 5 13 5 15 5 16 5 18
8 35 9 54 11 13
rano 3 2
1 49
3 4
4 14 9 36 10 2
10 28 10 56 11 28
wieczór
— 7
Nów dnia 23.
o godz. 9 min. 30 rano.
B urze zśnieżycą.
W Lutym rośnie dzień o 1 godzinę
i m inut 27.
Długość dnia w przecięciu 10 g.
i 10 minut.
n Ewang, u Łuk. św. w R. 8.
' • 0 nasieniu i wielorakiej roli.
0 strasznom sudi.
Mat. 25. D ługość dnia 9 godz. 56 m.
18 N.
19 P.
20 W.
2 1 Ś.
2 2 C.
23 P.
24 S.
G. Mlęsop". E law iana K onrada
Nicefora Męcz.
Eleonory Król.
P io tra K atedry Romany P. (§) M acieja Ap.
5 N. Miasop. Hł. 2.
6 W ukoła 7 P arften ija 8 E teodora M.
9 Nykyfora 10 Charłampya 11 W łasija Mucz.
7 10 7 8 7 6 7 5 7 3 7 2 7 0
5 20 5 22 5 23 5 24 5 26 5 28 5 29
5 16 6 9 6 52 7 27 7 57 8 22 8 44
— 53 1 47 2 49 3 57 5 7 6 17 7 26
Księżyc oddala się od ziem i dnia 1 a przy
bliża się dnia 13.
Przepowiednie
w edług kalendarza 100-letniego:
L u ty : od 1 do 7 pogodnie, potem po
chm urno i zim no, od 9 w ielkie mrozy, 14 deszcze ze śniegiem aż do 26, ostatnie dnie nieprzyjem ne i
burze.
o Ewang. u Łuk. św. w R. 18.
0 uzdrow ieniu ślepego.
0 posti i m yłostyni.
M at. 6. D ługość dnia 10 godz. 19 min.
25 JL 26 P.
27 W.
2 8 Ś.
G. Zapust. A nastazyi W ik to ra z Ar.
A leksandra B.
P o p ielec -f- Rom ana
13 l a & a 1* 3 ‘ 14 K iryła
15 Onysyma
6 58 6 55 6 54 6 53
5 31 5 33 5 34 5 35
9 6 9 27 9 48 10 12
8 34 9 41 10 46 11 50
6. Lutego 1. Adar. KALENDARZ ŻYDO W SKI.
(L u ty .) M łocka zboża, zw ózka drzew a budow lanego, jeśli p o trzeb a i w yw ożenie nawozu. — N aganny to zwyczaj pod każdym względem puszczać inw entarz na ozim iny, gdy śniegu niem a. Inw entarz mało się tu posili, a p asza dla niego niezdrow a. Szkodę zaś p rzez to nienagrodzoną się zrządza, gdyż m łode i słabe zbożowe roślinki po przygryzieniu, nie m ogąc się przed deszczam i i m rozam i zasłonić, ulegają łatwo w ym arznięciu lub zgniciu. Z tej przyczyny w gospodarstw ach w łościańskich, zw ykle rzadsze i lichsze byw ają ozim iny, niż na dworskich gruntach nie w ypasanych w zimie. P rzy tem też nędzny bywa inw entarz, a sam i gospodarze cierpią potem niedostatek chleba. — W Lutym , gdy na dzień nie więcej ja k 3 do 5 cali z w ierzchu łąka odtaje, dobrze je st m ocno ją w tedy zbronow ać dla w ydarcia m chu, k tó ry się grabi i na bok usuwa. N agrodzi się to potem obfitszym zbiorem siana.
P o zap u stach — do ko ścioła, N iech się schylą ludzkie
czoła — N iech p o k u ta w zm ocni
ducha, Serce w spom nień niech
po słu ch a:
Z pod G rochow a sław n y bój...
Czy znasz dobrze bracie mój?
mKmdeSaiKtr-'.
JA N OLBRACHT (od 1492 do 1501).
Jan Olbracht, syn Kazimierza Jagiellończyka i E l
żbiety, córki cesarza niem. A lberta, obrany królem polskim na sejmie w Piotrkow ie w r. 1492, panował krótko, bo tylko 9 lat, ale sm utne następstw a zostały po jego rządach. T ak ja k ojcieo dążył on do podnie
sienia władzy królewskiej przez ukrócenie potęgi i zna
czenia możnowładców czyli w ielkich panów. K azim ie
rzowi w znacznej części się to powiodło, złam ał prze
w agę arystokracyi, ale za to m usiał się podzielić w ładzą z ogółem szlachty, który odmówił królowi dalszej orężnej pomocy z podatków w czasie wojny z Krzyżakam i; dopiero m usiał K azim ierz nadać szla
chcie przeróżne przywileje, aby uzyskać dalszą je j po
moc w wojnie i pieniądze. Tym sposobem pow stały statuty nieszawskie (w r. 1454), zatw ierdzające da
w niejsze przyw ileje szlachty i nadające jej bardzo ważne nowe, a mianowicie, że nowe praw a może uchwalić tylko szlachta na sejmach, ja k również i nowe wyprawy wojenne, a król ma to tylko zatwierdzać.
Otóż Ja n Olbracht nie tylko te w szystkie przywileje, nadane przez ojca zatw ierdził, ale nadał jeszcze nowe, bardzo korzystne dla szlachty, ale nadzwyczaj szko
dliwe dla innych w arstw narodu, a tem samem i dla całej Ojczyzny, a mianowicie były to przyw ileje, że tylko szlachcic ma prawo posiadania własności ziem
skiej, prawo propinacyi czyli fabrykacyi i sprzedaży trunków , przywilej wolnej żeglugi W isłą do G dańska,.
oraz przywilej sprowadzania towarów z zagranicy bez d a . Nadto mieszczanie nie mogli uzyskać wyższych godności duchownych. Te praw a przyczyniły się do zupełnej ruiny m ateryalnej mieszczaństwa, do zabicia handlu, uniemożliwiły rozwój jakiegokolw iek prze
mysłu. Niemniej straszne były te przyw ileje O lbrachta (zaw arte w ta k zwanym statucie piotrkow skim z r. 1496) dla ludu, pozbawiły go bowiem wolności osobistej (z synów chłopskich jednem u tylko wolno było opuścić wieś dla nauki lub rzemiosła) i oddawały pod władzę sądowniczą dziedzica. — Tymi przywilejam i pozyskał sobie Jan Olbracht ogół szlachecki dla wyprawy wojennej przeciw hospo
darowi wołoskiemu, na którym chciał zdobyć Mołdawę dla młodszego b rata Zygm unta, ale mu się to nie udało i w czasie odwrotu poniósł straszliw ą klęskę w lasach bukowińskich. Stąd powstało przysłowie: „Za króla Olbrachta w yginęła szlachta". — U m arł w Toruniu w r. 1501.
Dnia P R Z E D M I O T Dochody Wydatki
Kor. hal. Kor. hal.
$
M A R Z E C
Mart, Martius, Marz, ma dni 31.
Dni Ś W I Ę T A Słońca K siężyca Odmiany księżyca
i domniemany stan pow ietrza tygod. Rzymsko-katolickie Grecko-katolickie Wsch.
g. m. Zachód g. m. Wsch.
g. m. Zachód g. m.
1 C.
2 P.
3 S.
A lbina B.
Sym plicjusza K unegundy K. 3
16 Pam fyja M.
17 F teodora M.
18 Lw a pap. rym.
6 51 6 49 6 47
5 36 5 38 5 40
rano 10 39 11 10 11 48
rano
— 53 1 55 2 54
3 Pierwsza kwadra dnia 3. o godz. 11
q Ewang. u Mat św. w R. 4.
czarcie kuszącym P. Jezusa. O Naftanaiły.
Joan 1. D ługość dnia 10 godz. 42 m. min. 1 rano.
Zimno i wietrzno.
4§«.
5 P.
6 W . 7 Ś.
8 C.
9 P.
10 S.
u. 1 w stęp. K azim.
F ryderyka Op.
K olety Panny Slich. Tomasza -J- Ja n a Bożego F ranciszki P. f 40 Męczenników
19 N. 1 Post. Hł. 4.
20 Leona 21 Tym ofteja 22 SS. Mucz. w E.
23 Połykarpa 24 Obr. hław. ś. Joan 25 T arasia Arch.
6 45 6 42 6 40 6 38 6 36 6 33 6 31
5 42 5 44 5 45 5 47 5 48 5 50 5 51
wieczór
— 33 1 26 2 28 3 38 4 53 6 11
3 50 4 41 5 26 6 5 6 39 7 9 7 37
® Pełnia dnia 10.
o godz. 9 min. 51 wieczór.
Deszcz ze śniegiem.
1 n Ewang. u Mat św. w R. 17. c
J.W. 0 Przemienieniu Pańskiem. O rozslabłennom w Ka-
farnaum. Mark. 2. Długość dnia 11 godz. 06 m. Ostatnia kwadra 11 W.
12 P.
13 W.
14 Ś.
15 C.
16 P.
17 S.
K. isucna k o n sta n t.
Grzegorza W ielk.
Rozyny i Rudolfa M atyldy
L ongina L ubina M.
G ertrudy P. <C
26 fr..* Post. Hł. 5.
27 Prokopia 28 W asyłya
1 Mart. Ewdokii 2 Fteodota 3 E w tropia 4 H arasym a Pr.
6 30 6 28 6 25 6 23 6 22 6 20 6 18
5 53 5 54 5 56 5 57 5 58 5 59 6 0
7 31 8 53 10 15 11 36 rano54 2 7 3 12
8 3 8 29 8 57 9 29 10 6 10 50 11 42
dnia 17. o godz. 1 min. 31 wieczór.
Śnieg z wiatrem.
®
Nów d. 25. o godz.
1 min. 25 rano.
Pogodnie i zimno.
i 1 Ewang. u Mat. św. w R. 11.
J- -t* 0 wyrzuceniu djabłów. O hradenji po Christi.
Mark. 8. D ługość dnia 11 godz. 30 m.
W Marcu rośnie 18
19 P.
20 W . 21 Ś.
22 C.
23 P.
24 S.
u. aułuona E dw arda Józefa Oblub.
Joachim. K laudyi Benedykta O ktaw iana W ik to ra M.
Gabryela Arch.
5 N. 3 Post. Hł. 6.
6 42 Mucz. S.
7 W asyłya M.
8 Fteofyłakta 9 SS. 40 Mucz.
10 K ondrata M.
11 Sofronya
6 16 6 13 6 12 6 9 6 7 6 5 6 3
6 01 6 3 6 5 6 6 6 7 6 9 6 10
4 7 4 52 5 29 6 — 6 25 6 48 7 9
w ieczór
— 42 1 47 2 55 4 4 5 13 6 21
dzień o 1 godzinę i m inut 47.
Długość dnia w przecięciu 11 g.
Księżyc oddala się od ziem i dnia 1-go i 29 a przybliża się
dnia 13.
i 0 Ewang. u Łuk. św. w R. 11.
-0 0 n akarm ieniu 5000 ludzi.
O isciłenii nim oho.
Mark. 9. D ługość dnia 11 godz. 54 m.
25 N.
26 P.
27 W . 28 Ś.
29 C.
30 P.
31 S.
B .4 S ra p . 4W. NMKJfg) E m anuela
R uperta Sykstusa Pap.
Cyryla
K w iryna Męcz.
Balbiny P.
12 N. 4 Post. Hł. i.
13 Nykyfora 14 W enedykta 15 A bapia Mucz.
16 Sawyna 17 Ałeksa P.
18 K iryła Arch.
6 1
5 59 5 56 5 54 5 52 5 50 5 48
6 11
6 13 6 15 6 16 6 18
6 20
6 21 7 30 7 51 8 14 8 39 9 8 9 43 10 24
7 28 8 33 9 38 10 42 11 45
rano45
1 42
Przepowiednie
w edług kalendarza 100-letniego:
M a rz e c : Pow ietrze zm ienne, bardzo śniegiem i deszczem
przeplatane.
KALENDARZ ŻYDOWSKL
8. Marca 11. Adar. P o st E stery 11. „ 14. „ P urim
12. Marca 15. Adar. Szusan Purim 27. „ 1. Nisan
(M arzec). Do najw ażniejszych robót w Marcu trzeb a zaliczyć spuszczanie z ozim in w ody z roztopów pow stałej, co je st często zaniedbyw ane w m niejszych gospodarstw ach. W odę tę z pół ornych, kiedy m ożna, do
b rze je st na łąki skierow ać, lecz nie pozostaw iać na nich, żeby nie tw orzyła bagna. W oda z łąk pow inna odpły
wać, pozostaw iając żyzność z pól w ypłukaną. W tedy się łąka w czas zazieleni i w yda dużo żyznego siana. Prze
ciwnie zalew ająca a nieodchodząca z łąki, je st przyczyną, że siano byw a ostre, szuw arow ate, lichego gatunku. — Jeżeli pogoda sprzyja i obeschło, to upraw iać ziem ię pod jarzyny. — Co do siewu jarzyn nie bardzo radzim y w M arcu go p rzed sięb rać; sk o ro m ożna, trzeb a być na to przygotów anym , że jeszcze i zim na powrócą. Na grun
tach zaś włościańskich zw ykle nie tęgo upraw ianych i słabo gnojonych, zawczas posiane jarzy n y źle się opierają późniejszym zim nom i słotom . — Dom owe roboty, jak przędzenie, darcie pierza itd. kończyć, bo w krótce robota w polu i ogrodach się rozpoczyna.
Aleksander Jagiellończyk, t r a t Olbrachta, został
W. księciem litew skim zaraz po śmierci ojca, przez czas więc panowania Jan a Olbrachta nie było w łaści
wie formalnej unii Litw y z Polskę, bo na Litwie pa
now ał A leksander a w Polsce Jan Olbracht. Przeko
nali się jednak wkrótce Litw ini, że ścisła łączność z Koroną (tak nazywano Polskę) je s t dla nicli nie
zbędną. K niaź bowiem moskiewski Iw an Wasylewicz zrzuciwszy jarzmo tatarskie, pod którem ludy rosyjskie przeszło 250 la t jęczały, jeszcze w czasie panowania K azimierza Jagiellończyka (w r. 1480), często od tego czasu nękał zdradzieckimi napadami ziemie ruskie, należące do Litwy, a jeszcze częściej podjudzał do takich napadów chana Tatarów perekopskic.il Mendli Gireja i hospodara wołoskiego Stefana. To też po śmierci O lbrachta panowie litewscy przybyli na sejm elekcyjny (wyborczy) do Piotrkow a z żądaniem, aby powołano na tron polski w. księcia Aleksandra. Ale
ksander w ybrany 'królem przyjął koronę z rąk rodzo
nego brata, kardynała Fryderyka Jagiellończyka w g ru dniu 1501 r. Zaraz po koronacyi udał się na Litwę, zaw arł sześcioletni rozejm z Moskwą, 'ale zupełnego spokoju dla państwa nie zyskał, bo je w dalszym ciągu nękały rabunkiem i pożogą napady hord ta ta r skich Mendli Gireja, które pustoszyły Litw ę pod Słuck, Mińsk i Nieśwież, a Koronę aż po W isłę, zabierając nadto ludność do niewoli. — Jedynym jaśniejszym wypadkiem z czasów krótkiego panowania tego A t w <5 antykw! TATTWTTnŃfWTr króla było zatw ierdzenie przez sejm w Radomiu ALEKSANDER JAGIELLOŃCZYK (w r 1505) kodeksu czyli zbioru praW] l ż o n e g o
(o lo u i uo ioutę). przez kanclerza Jan a Łaskiego a obejmującego razem ustaw y wydane przez K azim ierza W ielkiego, Ludwika i Jagiellonów. Na tymże sejmie zapadła uchwała N ih il novi, która orzekała, że królowi nie wolno postanowić nic nowego bez wspólnej zgody senatu (złożonego z wielkich panów) i sejmu szlacheckiego. Tym sposobem państwo polsko-litewskie stało się państwem konstytucyjnem szlacheckiem, a właściwie rzecząpospolitą, gdzie zam iast prezydenta w ybierał sobie ogół szlachecki króla. — A leksander um arł w r. 1506 na Litwie, dość wcześnie,
„zanim Polskę i L itw ę rozdarow ał“, wszyscy bowiem Jagiellonowie odznaczali się hojnością, on zaś był już wprost niesłychanie rozrzutny tak, że rozdał i zadłużył praw ie wszystkie dobra narodowe.
Dochody Wydatki
