Człowiek w relacji do zwierząt, roślin i maszyn w kulturze. T. 2, Od humanizmu do posthumanizmu

Pełen tekst

(1)

(2)

(3) 1. CZŁOWIEK W RELACJI DO ZWIERZĄT, ROŚLIN I MASZYN W KULTURZE Tom 2. Od humanizmu do posthumanizmu.

(4) 2. NR 3193.

(5) 3. CZŁOWIEK W RELACJI DO ZWIERZĄT, ROŚLIN I MASZYN W KULTURZE Tom 2. Od humanizmu do posthumanizmu. pod redakcją naukową JUSTYNY TYMIENIECKIEJ-SUCHANEK. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego • Katowice 2014.

(6) 4 Redaktor serii: Historia Literatur Słowiańskich BOŻENA TOKARZ. Recenzenci PIOTR FAST HONORATA KORPIKIEWICZ MICHAŁ OSTROWICKI.

(7) 5. Spis treści. Słowo wstępne (Justyna Tymieniecka-Suchanek) .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 9.

(8) «

(9) – -

(10)

(11) » . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 15. Między mitologią a folklorem . OLGA KIELAK. Ludowe rytuały wobec zwierząt domowych. Przykład KROWY. .. .. .. .. .. 33. W literackim krajobrazie (nie)organicznych bytów wielorakich BRYGIDA PUDEŁKO. Bird Imagery in Turgenev’s A Sportsman’s Sketches and Conrad’s The Mirror of the Sea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 49. MONIKA RZECZYCKA. Minerał – roślina – zwierzę – człowiek. Spirala „kosmicznej ewolucji” w rosyjskim piśmiennictwie ezoterycznym początku XX wieku . . . . . . . .. 62. PAWEŁ PASIEKA. Bestiarium Franza Kafki .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 72. Zwierzęta Brunona Schulza. Ku nieobliczalnym wymiarom istnienia .. .. .. .. 94. .. .. .. 108. DOMINIK ANTONIK PAULINA MALICKA. W poetyckim zoo Eugenia Montalego .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. MONIKA I. ZIELIŃSKA. Człowiek – las – zwierzę w opowieści-bajce Borisa Siergunienkowa Leśny koń. 123.

(12) 6. Spis treści JAROSŁAW WACH. Współistnienie ludzi i zwierząt w epice Wiesława Myśliwskiego – analiza relacji międzygatunkowych . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 133. ANETA CHMIEL. Świadectwo pewnego malakologa. Figura ślimaka w powieści Vincenza Consola Uśmiech nieznanego marynarza . . . . . . . . . . . . . . .. 149. GRAŻYNA PIETRUSZEWSKA-KOBIELA. Poświatowska posthumanistyczna? .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 160. Fatyga łodygi. Wisława Szymborska wobec milczenia roślin. .. .. .. .. .. .. 177. Człowiek wobec tego, co nie-ludzkie, w twórczości Wisławy Szymborskiej i Tadeusza Różewicza . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 187. IWONA GRALEWICZ-WOLNY IRENA GÓRSKA. KATARZYNA ARCISZEWSKA. Symbolika przemiany człowieka w zwierzę we współczesnej literaturze rosyjskiej. 204. . «

(13) » .

(14)

(15)

(16)

(17) . .. .. .. 218. .. .. .. 229. Kot-ofiara i koza-zbawca, czyli odwrócenie symboliki zwierzęcej w Okresie dojrzewania Anny Starobiniec . . . . . . . . . . . . . . . .. 242. MARIA DĄBROWSKA-CZOCH. Jadąc do Răşinari .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ANNA N. WILK. MONIKA BŁASZCZAK. Dramatyczne twory „niby-ludzkie” .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 250. Relacja ja – Ty z bytami nieosobowymi. Filozofia Martina Bubera jako myśl prekursorska wobec posthumanizmu . . . . . . . . . . . . .. 269. O przekraczaniu antropocentrycznych granic w filozofii AGATA KŁOCIŃSKA. KRZYSZTOF KROPACZEWSKI. Wschodniosłowiańskie interpretacje tendencji posthumanistycznych w kontekście rosyjskiego kosmizmu . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 281. KATARZYNA RYBIŃSKA. Rozważania Emila Ciorana na temat: „Dlaczego nie miałbym zamienić się z kwiatem?” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 296. JUSTYNA SCHOLLENBERGER. Przestrzenie ko-egzystencji – dyskurs posthumanizmu wobec tezy o relacyjnym sposobie istnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 311.

(18) 7. Spis treści JOANNA FRĄCKOWIAK. Biokomunikacja: możliwości porozumienia w stawaniu się ze zwierzętami .. .. 324. .. .. 332. Estetyka natury w malarstwie i sztukach wizualnych: krótki rys historyczny .. .. 347. „Muszki wokół lampy” – estetyka owadziego świata w twórczości Stanisława Ignacego Witkiewicza . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 361. MICHAŁ KASPRZAK. Autoteliczni nie-ludzie .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. Wokół sztuki PAWEŁ MARCINKIEWICZ EWA SZKUDLAREK. MAŁGORZATA LISZEWSKA. Ludzkie, pozaludzkie i odczłowieczone. Wizerunki obcości jako projekcje ludzkich lęków i źródła fascynacji . . . . . . . . . . . . . . .. 376. EWELINA WALĄG. Genesis z naturykultury. Filtrowanie światów .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 388. Zarys prawa w odniesieniu do sztucznych inteligencji i osób emulowanych .. .. 401. Potrzeba chwili czy wyższa konieczność? Szkolenie i wykorzystanie psów służbowych w ochronie granicy w latach 1945–1991 w świetle dokumentów Wojsk Ochrony Pogranicza . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 411. Noty o Autorach. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 423. Indeks osobowy. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 429. Nowe zagadnienia z zakresu prawa KAMIL MUZYKA. Zwierzęta w powojennej historii wojskowości IRENEUSZ BIENIECKI.

(19) 8.

(20) 9. Słowo wstępne. Z przyjemnością prezentujemy Państwu drugi tom – Od humanizmu do posthumanizmu – zbiorowej monografii interdyscyplinarnej Człowiek w relacji do zwierząt, roślin i maszyn w kulturze. Stanowi on problemową kontynuację pierwszej części, eksponującej aspekt post- i transhumanistyczny. Oba tomy łączy pytanie o nasze „bycie z innymi”, rozpatrywane w ujęciu kultury wysokiej i niskiej w różnych konfiguracjach, z uwzględnieniem jednej lub wszystkich trzech relacji: człowiek – zwierzę (człowiek wobec zwierząt/jako zwierzę, zwierzęca strona ludzkiej natury, porozumienie międzygatunkowe i inne), człowiek – roślina (człowiek wobec roślin/jako roślina, roślinna strona ludzkiej natury, rośl-inna wrażliwość i inne), człowiek – maszyna rozumiana jako humanoid techniczny bądź dwoisty byt organiczno-nieorganiczny (cyborg, sztuczna inteligencja itp.)1. Proponowana monografia zawiera różne materiałowo, formalnie i warsztatowo teksty, wśród których znajdują się bardzo odmienne pod względem stylistycznym formy: artykuły i rozprawy naukowe, felietony oraz eseje, a nawet raport. Owa różnorodność wynika z tego, że autorzy są specjalistami wielu dziedzin. Być może książka ta spełni oczekiwania związane z interdyscyplinarnym postrzeganiem i badaniem rzeczywistości. Mam nadzieję, że przyczyni się do przeorganizowania i przewartościowania naszego myślenia o publikacjach naukowych w ogóle – pozwoli dostrzec, że wąskie specjalizacyjne studia adresowane tylko do filologów odchodzą w zapomnienie, wkrótce przestaną mieć rację bytu z uwagi na dominującą w nauce tendencję do holistycznego ujmowania świata. Udział w tym przedsięwzięciu wydawniczym reprezentanta biologii i przedstawicieli filozofii przyrody (w tomie pierwszym) potwierdza zasadność 1 Szerzej o tej problematyce badawczej traktuje wprowadzenie napisane do tomu pierwszego niniejszej monografii. Zob. J. TYMIENIECKA-SUCHANEK: Słowo wstępne. W: Człowiek w relacji do zwierząt, roślin i maszyn w kulturze. Red. nauk. J. TYMIENIECKA-SUCHANEK. T. 1: Aspekt posthumanistyczny i transhumanistyczny. Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2014, s. 9–13..

(21) 10. Słowo wstępne. prowadzenia badań mieszczących się w nurcie „trzeciej kultury”, która poszukuje powiązań humanistyki i nauk przyrodniczych. Niniejsza monografia jako interdyscyplinarny zbiór artykułów jest bowiem rodzajem dyskusji ich autorów: biologa, bioetyków i filozofów przyrody z humanistami reprezentującymi różne dziedziny wiedzy, i staje się ona dowodem na to, że idea „trzeciej kultury” w obszarze polskich ponaddyscyplinarnych badań od czystej epistemologii przechodzi do praktyki życia naukowego. To ważny – nie waham się użyć takiego określenia – krok na drodze ku bio-logiczności w nauce oraz ku przełamywaniu paradygmatu segregowania specjalności i, jak się okazuje, nie ostatni2. Drugi tom monografii przenosi akcent na ukazanie kierunku, w którym podąża ludzka kultura na drodze ku posthumanistycznym przemianom, co pozwala prześledzić interesujące zjawisko polegające na tym, że człowiek opuszcza uprzywilejowane miejsce w świecie – z istoty „jedynej w” staje się istotą „jedną z” (Michaił Epstein). Autorzy zamieszczonych w prezentowanej publikacji artykułów docierają do (pra)źródeł myśli posthumanizmu, doszukują się prekursorskich wobec niej zjawisk w dawnej kulturze codzienności (np. w folklorze) oraz w literaturze, filozofii i malarstwie (począwszy od drugiej połowy XIX wieku, a skończywszy na współczesności). Oprócz tekstów eksplorujących antycypacje posthumanistyki w szeroko rozumianej kulturze znalazły się tu też artykuły odzwierciedlające idee nieantropocentryczne w światopoglądzie utworów literackich, w koncepcjach i teoriach filozoficznych, w zamyśle sztuki wizualnej i filmowej drugiej połowy XX wieku, a więc te, które nie zmieściły się w tomie pierwszym. A zatem – w porównaniu z poprzednim – w tomie drugim mamy do czynienia ze znacznie szerszym i bogatszym wachlarzem tematyczno-problemowym. Tę polifonię wzbogacają dwa ostatnie teksty, wymagające poszerzenia spisu treści, dla każdego z osobna, o dwie odrębne części (prawo i wojskowość), ponieważ różnią się one tematyką, a zwłaszcza stylem narracji od poprzednich filozoficznych, kulturoznawczych oraz literaturoznawczych rozważań. W pierwszym omówiono aspekty prawne uznania sztucznej inteligencji za osobowość posiadającą prawa i obowiązki, podobnie jak człowiek. Ten szkic z pogranicza prawa uzmysławia, że wcześniej czy później w nowoczesnej rzeczywistości, po nadaniu praw ludziom, zwierzętom, a nawet roślinom3, człowiek będzie musiał 2 Świadczy o tym Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Biological turn. Idee biologii w humanistyce współczesnej”, zorganizowana przez dr hab. Dobrosławę Wężowicz-Ziółkowską, prof. UŚ, i mgr Emilię Wieczorkowską (Instytut Nauk o Kulturze i Studiów Interdyscyplinarnych Uniwersytetu Śląskiego) w Katowicach w dniach 22–23 maja 2014 roku, w której – nieprzypadkowo – brały udział osoby, w tym pisząca te słowa, publikujące w niniejszej monografii. 3 W latach 2002–2005 ukazały się prace Robina Attfielda i Charlesa Cockella uzasadniające przyznanie praw drzewom, mikroorganizmom i dzikim istotom, nieobjętym etyką ekologiczną. Pisze o tym .. :

(22)

(23) . ,

(24)

(25) , 2008. Pracę o prawach drzew opublikował Christopher D. Stone już w 1974 roku. Zob. K. : . ? «

(26)

(27) » 2001, T. 1, s. 56–60..

(28) 11. Słowo wstępne. zmierzyć się z problemem regulacji prawnych w stosunku do bytów sztucznych (technologicznych). Kolejny artykuł w formie sprawozdawczej relacjonuje warunki pracy psów służbowych. Wnosi cenne informacje o kondycji czworonogów, ponieważ czytelnik, przedzierając się przez statystyki i raporty, dowiaduje się czegoś więcej o reagowaniu i aktywności psów pracujących dla wojska w warunkach wyjątkowych. Dolegliwości zdrowotne tych zwierząt sugerują, że nawet zrównoważone psy przeżywają stres podczas służby, dlatego dobrze się dzieje, iż zwierzęta na emeryturze zostają otoczone troskliwą opieką. Zebrane w zbiorze artykuły różnią się nie tylko tematyką i sposobem ujęcia bogatych treści, ale przede wszystkim retoryką. Różnorodność stanowi zaletę monografii, wskazuje i rysuje bowiem szerokie spektrum badawcze oraz dalekosiężne perspektywy rozwojowe dla posthumanizmu. Warto podkreślić, że zagadnienia rozważane przez większość autorów są ujmowane w metodologii mieszczącej się w najnowszym nurcie badawczym współczesnej humanistyki, zwanym ekokrytyką, która promuje studia polegające na poszukiwaniu nowych konfiguracji między gatunkiem ludzkim a resztą uniwersum. Krytyka ekologiczna staje się szczególnym sposobem odczytywania utworów literackich, rozumienia obrazów filmowych, interpretacji zjawisk kulturowych, zarówno najnowszych, jak i dawnych, zakłada bowiem, że w niemal każdym dziele jego autor (pisarz/filozof/artysta) podświadomie buduje jakąś, ścisłą bądź luźną, relację między zawartą w danym utworze treścią a światem przyrody. Recepcja kultury omawianej w aspekcie ekokrytyki wysuwa na plan pierwszy problem relacji między ludźmi a nie-ludźmi. Ekokrytyka nie uznaje utworu literackiego czy obrazu filmowego jako samodzielnego i niezależnego tworu estetycznego, pozbawionego powiązań z rzeczywistością funkcjonującą poza tekstem czy obrazem. Ostatnia uwaga dotyczy badań literaturoznawczych – dziedziny mi najbliższej – które dominują w monografii. Oba tomy zawierają artykuły literaturoznawcze, w których przedmiot analiz stanowią wszystkie rodzaje literackie. Akcenty posthumanistyczne obecne zarówno w epice, poezji, jak i dramacie dobitnie świadczą o tym, że posthumanizm nie zna rodzajowych i gatunkowych granic, co można uogólnić i odnieść do wszystkich niemal zjawisk kultury. W imieniu Autorów oraz własnym wyrażam nieustającą nadzieję, że prezentowana monografia przyczyni się do większej integracji środowiska naukowego – zwłaszcza tych jego przedstawicieli, którzy zajmują się aspektami post- i transhumanistycznymi we współczesnej humanistyce – co zaowocuje kolejnymi publikacjami o podobnej do podjętej tu tematyce.. Katowice, 03.06.2014 r.. Justyna Tymieniecka-Suchanek.

(29) 12.

(30) 13. MIĘDZY MITOLOGIĄ A FOLKLOREM.

(31) 14.

(32) 15. A

(33) «

(34) – -

(35)

(36) » . . .. , .

(37) : ' , 3 % ? – 3' ) c . 4

(38) , % -

(39)

(40) , 5

(41) &

(42) . – 1 5

(43) ,

(44) .

(45) . 1 - , ' ,

(46) , 5 &, 5

(47) . &

(48) ' ' %

(49) , 6 7 ' «5 57 »

(50) 16' & ' ' . , ,

(51)

(52) & 6

(53)

(54) ( ) 5 ,

(55) -

(56) & 5 &

(57) . (

(58) –

(59) &,

(60) ' 5 5 , % 1 , 6 & & )

(61) , 67

(62)

(63) &, 57 &. 1 ' && , , 5 67 & 6: ) ' 6

(64) ' 7 & (. 5 -, 1-, ' ); 5) 5 '

(65) . 5 . ' & – , – ,

(66) -.

(67) 16. Między mitologią a folklorem.

(68) – -

(69)

(70) -, 5 -, -, - (NBIC)- &. , ,

(71) & 5 &

(72) , % 6 , % ' &, 5 5 , 16'

(73) ?

(74) ' , 5

(75) 6 5 & 5 5 5 , « » 16'

(76) ? «

(77)

(78)

(79) & », % &

(80)

(81) -

(82)

(83)

(84) (!) 67 57 & ' ( %

(85) ), ' , . , ,

(86) 5 , 67 «5= -5= » % &

(87) , « &»,

(88) « &», 67 &

(89) . 5

(90) ,

(91) 1

(92) & 5

(93) « » (., « » – «% », « », « », « », «

(94) » –

(95) ), 67 & 65

(96) .. >

(97) '

(98) -

(99)

(100) @, 7 & 5 ' , & , ,

(101) ' 57 &,

(102) - & % 5%

(103) - ' -

(104) 5 , & -

(105)

(106) ( – -

(107)

(108) ). / % 6 % ( , %

(109) )

(110)

(111) «

(112) » (. , 5

(113) 67 , 5, , , 6, 5 , .) &% & 6 &. , ,

(114) 67 ,

(115) 57

(116) , , & , %

(117)

(118) -

(119)

(120) , -

(121) .

(122) ; <

(123) : A «

(124) – -

(125) . »....

(126)

(127)

(128)

(129)

(130)

(131) ( ) «

(132) »

(133)

(134)

(135)

(136) .

(137)

(138)

(139)

(140) ,

(141)

(142) / ,

(143)

(144)

(145) . !

(146) ""#

(147) ., ,

(148) , ,. «$%, $, % $…»1. & ,

(149) '

(150) ,

(151)

(152)

(153) / – . « »

(154) ,

(155)

(156) («

(157) »

(158) ). !

(159)

(160) ,

(161)

(162) « »

(163) (

(164) )2. * ,

(165)

(166)

(167) ,

(168)

(169)

(170)

(171) ,

(172) - , '

(173)

(174) . !

(175)

(176) -

(177)

(178)

(179) . * , ' ' '

(180)

(181)

(182)

(183) ', +.0. 3,

(184)

(185)

(186)

(187) : , , , ,

(188) ,

(189) ,

(190) ,

(191) ( ' , , ' , ,

(192) , , ). 4

(193)

(194)

(195) , '

(196) ,

(197) , ,

(198) . 5 ,

(199) , : «5

(200) ? 5

(201) ?»3. 7

(202) «

(203) », «

(204) »

(205) -

(206)

(207) 8. 8

(208) -9 ,

(209) 1

(210) . . = 2 . 5. 2. ! . =.+. 8>9+5, =.!. @;8;BC&+.

(211) ' , B ' $ % %$

(212) $, 2011, . 319, 324. 2 0.G. B=HI7C0!&;J: . 0: :

(213) !

(214) . .

(215) ! 90-

(216) ".#. $ . !. 2001, . 300. http://filosfak.ru/index.php [12.02.2013]. 3 +.0. 3=7+: %

(217)

(218)

(219) . 0: !

(220) .

(221) .#. &

(222) . *. 2. 7. . *.+. +3+B&;+ . K

(223) , ; , 1998, . 96–97.. 17.

(224) 18. Między mitologią a folklorem. #. #.. @ , %

(225) %

(226) 67 : «

(227) & 6

(228) „ ”, –

(229) – „/”… 1 „/” (

(230) ) „/” 6

(231) ,

(232) , 6 6. „/” 5 ' & % 6, , % & 6; 7

(233) % »4. X % 6 -5 (

(234)

(235) -

(236)

(237) )

(238) & ( 56 5 5 ). %

(239) -

(240)

(241) , , 1 , ,

(242) . (5

(243) ). > ' & & 5 . 1 1

(244) « & », 5

(245)

(246)

(247) -

(248)

(249) 5. M

(250) -

(251)

(252) ,

(253) , & 6 &,

(254)

(255) & 6 ' 6, 7 5 , 5

(256)

(257) & &,

(258) 5,

(259) 5

(260) 67 & (% – & ). ' & & ( &, 67 & % &)

(261) & &: 6,

(262) ,

(263) 7 & , 5 &; – & , % 5

(264) , – , 5 5 , 6. M 57 #5' & , « , ', %

(265) 1 5 5 51 , Z-F '», «…1 % 65 & 5’ ''. [ ], 3 ', 51' [

(266) ] 1 % »7. ' & & -

(267)

(268) 5

(269) '

(270) , &,

(271) , 4 #.. @$+@ $/, .\. @$+@ $/, . 0!, , /. ^+ ), : / $$. %. > , . # '

(272) & , 1984, . 25–27. 5 E. : 1 #" #$#% . : (#$#

(273) '. . . /. ! SI, ,. ,"+ . >3, ) , 2001, . 553–554. 6 .. #0$: + ". …, . 96–97. 7 "# ! $#%

(274) #…, . 327..

(275) : A

(276) «

(277) – -

(278)

(279) ».... (

(280)

(281) ) ' 6 6 . / , M ,

(282) 5 7 ( , , ' - ). 0% % 5 ' 6 «

(283) » – 56 & 67 & : «#1, %1 1! E 1 1! # 5 &- % , 5 53 5 , 1 %1 1 1 1, 53 3, 13 3» (@X)8; ) M & ). 1 ' ,

(284) 6 &, % 7

(285) ) ,

(286) & . / , 567 )

(287) , 5 ) 5

(288) . $ ) 7 , 5= , & ' 6 ' . 6: «_3&3 3 ' %

(289) ,

(290) 3 ) , 3 » (@X); + ) & ). ,

(291) 5 -

(292)

(293) & 5

(294) . %

(295)

(296) -

(297) ,

(298) , %

(299) 5 ' -5 , & -

(300)

(301) ' ( %

(302) ) 7 . M 1 , 7 , , . «5» 5 «», 5

(303) 7 , -

(304)

(305)

(306)

(307) , . ,. 1 : «

(308) Z 5 , , %

(309) i i . I 1 51 6» (@X); $ & ). ,

(310) '

(311) 5= ' 67

(312) 5= & – . 1 , 7 ) 7 6: «M' ’ , 3' ' » (@X); , +5 & ), ,

(313) , 6 ' 6 5 , 6 '. +

(314) , & .

(315) / , % & 65 5 6 57 6 . 8 @X) – @-1

(316) &

(317) 5& -

(318) & 5 ) . .,. M% ( – . .. ).. 19.

(319) 20. Między mitologią a folklorem. 4 –

(320) 57 ,

(321)

(322) -

(323)

(324) 6

(325)

(326) , 6

(327) 16' 5 . (

(328) ,

(329) % 6 &. / , « & ) 5 »,

(330) , ).

(331) - % 5= , % 9. & 5 & 5

(332) , « » &. 1 ' & & 5 & ,

(333) 7

(334) %

(335) « & », « 5 % », 5= (« 5= , ? – 5 3, F, , & & 5, Z – 3

(336) &» (@X);

(337) +5 & )). ,

(338) 1

(339) (

(340)

(341) )

(342)

(343) -

(344) , -

(345)

(346) . > « & 6 ', »

(347) ,

(348) 56 !.. &10, % & ' & . ( ,

(349)

(350)

(351) 6 ' & ,

(352) ' 6. > « ( , , 5 .) » 6

(353) ,

(354) 5 5

(355) ' & , , (5 ) ( ,

(356) ) – «) F 6 . , 5 F F – 5 »11). , 7 ' , 6 67 , % ( & ' – , 9 «&

(357) »: /% !% . ,. .. )! . $ . .^. M/$0(. > , , 2004, . 246. 10 !.. #$ : 2

(358) ? $ . :

(359) $. % % . . . .. / !,/ *. > , , 1995, . 173–187. 11 Ibidem, . 182..

(360) : A

(361) «

(362) – -

(363)

(364) ».... 5, , & – ), ,

(365) '12. «$ 5 67 - & » – 1, !.. &, &. 5 6 (' , , , $#,

(366) ,

(367) #, "

(368) , ( )), . &

(369) « % ». , , & « - » 5 . S

(370) , , & 5 5 , , ' , , & , , , (% , 5 , 5 , 5 , , 5 .), . . 5 ' 6 5

(371) & 7 & («M F, –

(372) »13). 1 5= . «3 3% ' – 3' ( 3'' )» (@X); , & '

(373) & ), 7 &

(374) & & « 5 »14. S 7 ' , , 5 . « 5 », % 5 1

(375)

(376) (5

(377) ) , 5. 5

(378)

(379) & - 5= :

(380) (= ) , ( ; . « » ‘ 5 ’), ,

(381) (.

(382) 7 6

(383) ), (, ). , &

(384) ( , , %5 ,

(385) & 5 ). 5 & « 5

(386) » (/. ) % ). , 5= , ' (

(387) , 5 , , , ) , & 5 , «

(388) » & 615 (« 5 1

(389) 3, 1

(390) , F »16). !65 & 12 13 14 15 16. Ibidem, . 176. Ibidem, . 178, 185. Ibidem, . 183. Ibidem, . 182. "# ! $#%

(391) #…, . 294.. 21.


(393) , «

(394) ,

(395)

(396)

(397) » (17;

(398) ). ! –

(399) " # " ",

(400) , .

(401) "

(402) ,

(403) . $ ,

(404) % ,

(405)

(406) (« ») & ("

(407) )

(408) " " . '

(409)

(410) % , "

(411) , («

(412) »),

(413) , , ", & " 18. ! &

(414)

(415) , , & 19. '

(416)

(417) " 1970- (* , 5–7 ) "

(418) , « . » ( :

(419) ). ' " "

(420)

(421) & , %

(422)

(423) , «+ /

(424) –

(425) : , – " , – » (; 2 3

(426) 2

(427) ). ,

(428) , " & – .

(429) &

(430) : «4 , / 6»20

(431) (; ' =

(432) >

(433) ). 4 " # " ( & " "

(434) " "

(435) , , )

(436) . = " # & # & ,

(437) , & & & # «

(438) »: «2

(439) 6 – ()»21. ?

(440)

(441) « »

(442) &

(443) % " « , " », «

(444) »22. @ & 17. – " @ >4 (? ). .4. !@4A >=A!:

(445) ?…, . 174. 19 .!. C>: . !:

(446)

(447) .

(448)

(449)

(450)

(451) . ! 5 . $. 3. >. . $.. 2@4 . ? , ? , 2004, . 162. 20 . >/. .'. F+=A'@2. ?G , * , 2004, . 142. 21 .4. !@4A >=A!:

(452) ?…, . 183. 22 Ibidem, . 184. 18.

(453) : A

(454) «

(455) – -

(456)

(457) ».... ,

(458) 7 . 5 . 1

(459) .

(460) 1 ( 5 76) 7 & «

(461) » & '. , , 1

(462) , ' , 5 6 « », « », « » « », 5 ( )23.. « » ' ' «65 » & 5 & 5 5 % 5

(463) , , %

(464) ' « », «65 » . (X , ,

(465) % % , ' 65&

(466)

(467) & 5 – ). ( ,

(468) ' & 5 – « » ' – « & 6 : „ ”, „”, „ 5 ' ”, „ & & ”…»24.

(469) ' 5

(470) 5

(471) ' « / »,

(472) . ' 5 ( ‘ 5 ’, ‘ % ’, " ‘ 5

(473) 5 ’)25. 5 5

(474) ,

(475) « », 5

(476) & 5 : ! , 26.

(477) & 5

(478)

(479) ( – ' ). M 5 ( , % 5 ). 7

(480) 23. «&

(481) »…, . 229, 70–71. !.. #$ : 2

(482) ?…, . 186. 25 #.. +)+ : . : 2

(483) . % 1. $ . . .. S!T, .. / M $ , /.. _"^. > , - 5 $, 1992, . 95. 26 Ibidem, . 94–96. 24. 23.


(485) 5

(486) 5 ; & &

(487) . / , '

(488) , ' , « » ,

(489) 5

(490) & 5 , ) – % %, % 527 % M . 7 % ( 67 &, , 5 5

(491) & ) )

(492) 5 . M 5 & 6 67 & . X 7 5 , % % 5 5 &: «/ , % , [ ] – , % 5, 1 7Z , 5 &» (@X); ! ) & ).

(493) , ' , 5 , 6 – &, , 5 & (&, , 5% 5

(494) )28. 4 7 « &» 5 5 & 5

(495) 5 5 &' ( & , ). M . 5 5 «65 » ( 5 ' , 5 , ,

(496) ', , 6, ' , ) 6 &,

(497) % . + « % » 5 – & , (« 5% »), % (. . « », . . 5% & ) – 5 ' 67

(498) ( , , 5

(499) ' , %

(500) ). ) % , % ,

(501) 6

(502) ,

(503) , (. , 6 6 5

(504) 5 : «…$ 3, 3 5

(505) 5 &

(506) … 11 %, 11

(507) 1 ,

(508) 3 >3!» (@X); S ) &)). M1 6,

(509) ) ,

(510) 7 5

(511) 5

(512) . 5 ', « % % », . . % , % 7 – , 5 , . ' , . . «

(513) » ( 5 5 & – 27 28. Ibidem, . 94–97. Ibidem, . 100..

(514) : A

(515) «

(516) – -

(517)

(518) ».... « »). / & 5 , 5 , , , «» – , & ,

(519)

(520) ,. & – ,

(521) 5

(522) 6 &

(523) , 29. 65& 5

(524)

(525) 5 &, 5

(526) , 5 6 % . M & & , , ' % % , . . % 5 5 . «/ ' 5 & = »30. , 5 , 6 « », 7 , , « », 6 . X

(527) 5% & « » 5 6- & .. 5 «

(528) »: « »

(529) . M ' – % ' -

(530) – ' , , ' -

(531) , -

(532)

(533) ,

(534)

(535) , 5 « » ‘

(536) ’ (

(537) 5 ) , . . & „ ” ( « »)

(538)

(539) , ' . 1 – ' . / & ( &) 5 (

(540) ) 6 5

(541) « &», & . &, 5 « »

(542) . (+ , & (

(543) , ) ' 5 5

(544) 6 – « '», « », « », «5 ». , , ' 5& (5 &), &

(545) , . 29. Ibidem, . 94–104. ,.>. / !,/^: $% . :

(546) $. & . $ . . !.. #$ , .. !+,+^, ,.>. / !,/^. > , , 2000, . 68. 30. 25.

(547) 26. Między mitologią a folklorem. – &, . . , 5 5 « » ( )). 1 5

(548) '

(549) & 7 , ' 5 & « &» ‘

(550) &’ ; . « ' » & 5 , 5

(551) 31. ,' ' 5 – – 6

(552) ,

(553) , 7 « » ,

(554) : % , & – (= ,

(555) ' , 67 5 ), %. , 5 ' – , 5 – .. , , 5

(556) 5 , 57 &

(557)

(558) -

(559)

(560) 32. ,

(561)

(562)

(563) & & « &» &

(564) , , % ' , , ( , . . 1 5 ) 6 « & » ' 6. M % , , 7 , ( ) 5 .

(565) 56 5 & % ' ( 6

(566) ,

(567) & & ' ): ' &, &, 5 &, (« 5 , 5 , 5 1 5 1 [5 ], 33 51 » (@X); ,

(568) ) & )). 5 5 & – #. !", ## #,

(569) %% ", #% ..33 ( ,

(570) – – 6

(571) 5 , 5 -

(572)

(573) & , 7 , .

(574) % : « 5Z 1% &, , Z : 1% 6, 1% 6, 151 1% 6, 1% 6, 1% 6, 151 1% 6» (@X); M E ) & ). , % 5 ,

(575) & 7 , %

(576)

(577) (« 3

(578) 1 11 11 3 Z, 5 31 5

(579) » (@X); M 5 ) & )). 31 32 33. /. ! SI: 6 %: , #$, . >3, /1 3, 2009, . 218. Ibidem, . 294. Ibidem, . 214..

(580) : A

(581) «

(582) – -

(583)

(584) ».... 1

(585) & 5 : 5 5 , M 66 . – 5 , 5 – (M; 5 5% & ). / % & 57 «6 – -6 ( , , , )» 5

(586) & ' – 5 – 67 & . ,

(587) 5 ( 5 & «"# #») -

(588) – 5 (

(589) '- ) /.. 34. « » 6

(590) 5

(591)

(592) & , . & & 6

(593) 6 ' / 7 « » . \ (% – « »,

(594) , «