SCENARIUSZ ZAJĘĆ „B

(1)

SCENARIUSZ ZAJĘĆ „BUDOWA MATERII” CHEMIA, III ETAP EDUKACYJNY

Temat: Budowa materii.

Treści kształcenia

Podstawa programowa: Punkt (1.3) [uczeń] obserwuje mieszanie się substancji; opisuje ziarnistą budowę materii;

tłumaczy, na czym polega zjawisko dyfuzji, rozpuszczania, mieszania; planuje doświadczenia potwierdzające ziarnistość materii.

Cele zoperacjonalizowane

UCZEŃ potrafi wykonać proste doświadczenie potwierdzające ziarnistą

budowę materii;

definiuje pojęcia:

dyfuzja, rozpuszczanie, mieszanie, krystalizacja;

potrafi powiązać zjawisko dyfuzji z wewnętrzną budową

materii;

wymienia zjawiska fizyczne, które są dowodami na istnienie

drobin, z których zbudowana jest materia;

podaje przykłady z życia codziennego

(2)

występowania procesów:

dyfuzji, mieszania, rozpuszczania,

krystalizacji.

Nabywane umiejętności

UCZEŃ

wykonuje doświadczenie zgodnie z instrukcją;

obserwuje badane substancje;

zapisuje i wyciąga wnioski z

przeprowadzanych doświadczeń;

znajduje zastosowanie poznanych procesów chemicznych w życiu

codziennym.

Kompetencje kluczowe

 kompetencje naukowe

 porozumiewanie się w języku ojczystym

 umiejętność uczenia się

Etapy lekcji 1) Wstęp:

Nauczyciel wprowadza uczniów do tematu zajęć. W kilku zdaniach tłumaczy, że wszystko, co nas otacza, co posiada masę i czego można dotknąć jest nazywane materią.

Materia zaś zbudowana jest z małych niewidocznych gołym okiem ziarenek (drobin) – cząsteczek i atomów.

(3)

Nauczyciel pokazuje kilka zdjęć na tablicy interaktywnej.

2) Przebieg zajęć:

Uczniowie wykonują doświadczenie potwierdzając ziarnistą budowę materii. Wraz z pomocą nauczyciela formułują wnioski.

Nauczyciel wprowadza pojęcia: dyfuzji, mieszania, rozpuszczania oraz sprawdza wiadomości uczniów z poprzedniej lekcji dotyczące zmian stanów skupienia.

Wyświetla film animowany „Dyfuzja”.

Uczniowie wykorzystując różne materiały (encyklopedia, podręcznik, Internet) podają przykłady zjawiska dyfuzji, mieszania i rozpuszczania z życia codziennego

Nauczyciel w kilku zdaniach wyjaśnia proces krystalizacji, może posługiwać się prezentacją multimedialna pt.

„Krystalizacja”

Instrukcja przeprowadzenia obserwacji 1. Opis teoretyczny omawianego zjawiska:

Materia zbudowana jest z niewidocznych gołym okiem drobin (cząsteczek, atomów).

2. Ustalenie celu i obiektu prowadzonych badań:

Celem obserwacji jest potwierdzenie ziarnistej budowy materii.

3. Sposób przygotowania obserwacji (czas, miejsce itd.):

Obserwacja jest prowadzona podczas zajęć w klasie.

Nauczyciel przygotowuje zlewki, bagietkę, wrzącą wodę, torebkę herbaty, denaturat, cukier

Doświadczenia:

a) Do szklanki z wrzącą wodą, włóż torebkę herbaty.

Poczekaj chwilę i uważnie obserwuj zachodzące zmiany.

Obserwacje: Po chwili widać w zlewce brązowe smugi.

Herbata zabarwiła wodę na kolor brązowy.

Wnioski: W zlewce zaszło zjawisko dyfuzji, czyli samorzutnego mieszania się jednej substancji do

(4)

drugiej, spowodowane bezwładnym ruchem cząsteczek.

b) Do zlewki wlej 20 cm³ wody, następnie 20cm³ denaturatu. Zmieszaj obie substancje.

Obserwacje: Ciecze mieszają się ze sobą. Objętość mieszaniny zmniejsza się.

Wnioski: Zachodzi zjawisko mieszania się. Powstaje mieszanina jednorodna.

Obserwacje: Zachodzi proces mieszania, polegający na połączeniu przynajmniej dwóch substancji i uzyskaniu mieszaniny o jednorodnej budowie.

c) Do zlewki z wodą wsyp łyżkę cukru. Zamieszaj bagietką.

Obserwacje: Cukier rozpuszcza się w wodzie.

Wnioski: Obserwowane jest rozpuszczanie, czyli proces polegający na zmieszaniu ciała stałego, cieczy lub gazu w innej cieczy lub gazie. W wyniku tego otrzymujemy mieszaninę jednorodną, której nie można rozdzielić metodami mechanicznymi.

Nazywamy ją roztworem, a substancję, w której to zachodzi – rozpuszczalnikiem.

4. Sposób przeprowadzenia obserwacji:

Nauczyciel wyznacza kilku uczniów, którzy zgodnie z opisem wykonują doświadczenie. Po każdym doświadczeniu uczniowie wspólnie formułują wnioski.

Całość doświadczenia podsumowuje jeszcze raz nauczyciel.

5. Inne informacje:

Uczniowie zapisują wnioski z doświadczeń.

3) Podsumowanie:

Uczniowie argumentują, że materia zbudowana jest z drobin.

(5)

Nauczyciel ocenia pracę uczniów na lekcji. Zadaje i wyjaśnia pracę domową.

Zadanie domowe

Zaprojektuj inne doświadczenie, które potwierdzi ziarnistość materii.

Środki dydaktyczne

 podręcznik, encyklopedia

 komputery połączone z Internetem

 sprzęt laboratoryjny (zlewki, bagietki) oraz wrząca woda, zimna woda, torebka herbaty, denaturat, cukier

 zestaw zdjęć

 Film animowany „Dyfuzja”

 Prezentacja multimedialna „Krystalizacja”

Metody nauczania

 pogadanka

 rozmowa kierowana

 praca z podręcznikiem, encyklopedią, Internetem

 zajęcia praktyczne (ćwiczenia laboratoryjne)

 obserwacja

Formy pracy

 praca indywidualna

 zbiorowa

Zadanie dla chętnych

Wykonaj w domu doświadczenie z prezentacji multimedialnej

„Krystalizacja”.