SCENARIUSZ ZAJĘĆ „BADANIE SZYBKOŚCI ROZPUSZCZANIA SUBSTANCJI W WODZIE”
CHEMIA, III ETAP EDUKACYJNY
Temat: Badanie szybkości rozpuszczania substancji w wodzie.
Treści kształcenia
Podstawa programowa: Punkt (5.3) [uczeń] planuje i wykonuje doświadczenia wykazujące wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania substancji stałych w wodzie.
Cele zoperacjonalizowane
UCZEŃ:
Rozumie, na czym polega proces
rozpuszczania substancji w wodzie
Zna pojęcie
rozpuszczalności, wie, że jest to wielkość charakterystyczna dla
danej substancji i że zależy od temperatury Wie, co to jest roztwór nasycony i nienasycony
Wie, od czego zależy szybkość rozpuszczania
się substancji stałej w wodzie
Nabywane umiejętności
UCZEŃ:
Potrafi posługiwać się krzywymi
rozpuszczalności oraz tabelą rozpuszczalności
Potrafi zaprojektować proste doświadczenia
wykazujące wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania
substancji stałych w wodzie
Wykonuje doświadczenie zgodnie z instrukcją
Rysuje schemat doświadczenia, obserwuje przebieg oraz
analizuje i wyciąga wnioski z
przeprowadzanych doświadczeń
Posługuje się w sposób bezpieczny
odczynnikami
chemicznymi, sprzętem i szkłem laboratoryjnym Kompetencje kluczowe
Kompetencje naukowe
Porozumiewanie się w języku ojczystym
Umiejętność uczenia się
Umiejętność pracy w grupie
Etapy lekcji 1) Wstęp:
Nauczyciel sprawdza obecność oraz wiadomości uczniów z poprzedniej lekcji. Podaje temat zajęć.
2) Przebieg zajęć:
Nauczyciel wskazuje uczniów, którzy przypominają pojęcia:
roztwór, rozpuszczalność, substancja rozpuszczona, rozpuszczalnik. Podane definicje uzupełniane są przez przykłady.
Nauczyciel rozdaje każdemu uczniowi karty z wykresami rozpuszczalności substancji stałych oraz gazów. Uczniowie zastanawiają się, czym są krzywe rozpuszczalności.
Analizując krzywą rozpuszczalności substancji stałych podają jak zmienia się rozpuszczalność azotanu (V) srebra a jak chlorku sodu wraz ze wzrostem temperatury.
Następnie analizują jak zmienia się rozpuszczalność wodoru a jak tlenu wraz ze wzrostem temperatury. Wnioski zapisują w zeszycie.
Nauczyciel prosi o odczytanie z wykresu, w jakiej temperaturze rozpuszczalność np. KClO4 wynosi 20 g na 100 g wody oraz rozpuszczalność, której substancji rośnie najszybciej w przedziale temperatur od 10°C do 30°C.
Uczniowie dzielą się na trzy grupy i przystępują do ćwiczeń w laboratorium. Po wykonaniu ich rysują schemat doświadczenia, zapisują obserwacje, formułują wnioski.
Nauczyciel podsumowuje doświadczenie. Powtarza, od czego zależy szybkość rozpuszczania się substancji stałej w wodzie oraz podkreśla, że rozpuszczalność jest wielkością stałą i charakterystyczną dla danej substancji w określonej temperaturze.
Uczniowie w trakcie „burzy mózgów” zastanawiają się:
a)co to jest roztwór nasycony, b) nienasycony oraz c), jaki jest sposób przejścia z roztworu nasyconego w nienasycony i odwrotnie. Zapisują notatki w zeszycie.
Nauczyciel prosi klasę o wykonanie ćwiczenia interaktywnego. Po skończeniu zadania wybrani uczniowie czytają swoje odpowiedzi.
Klasa wykorzystując podręcznik, encyklopedię lub Internet szuka wiadomości, czym jest tabela rozpuszczalności.
przykładów wyjaśnia, w jaki sposób należy posługiwać się tabelą oraz jakie informacje można z niej odczytać.
Nauczyciel poleca wykonanie ćwiczenia w arkuszu kalkulacyjnym. Po wykonaniu zadania ocenia pracę uczniów.
Instrukcja przeprowadzenia obserwacji 1. Opis teoretyczny omawianego zjawiska:
Niektóre substancje rozpuszczają się szybko, inne wolniej.
Szybkość rozpuszczania możemy zwiększyć przez ogrzewanie rozpuszczalnika, rozdrobnienie substancji oraz przez mieszanie.
2. Ustalenie celu i obiektu prowadzonych badań:
Celem badań jest obserwacja szybkości rozpuszczania się substancji stałej w wodzie zależnie od: mieszania, temperatury i stopnia rozdrobnienia substancji.
3. Sposób przygotowania obserwacji (czas, miejsce itd.):
Doświadczenia są prowadzone podczas lekcji chemii w klasie. Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy. Potrzebny jest następujący sprzęt oraz odczynniki: siarczanu (VI) miedzi (II), cukier, cukier puder, manganian (VII) potasu, woda zimna i gorąca, probówki bagietka.
4. Sposób przeprowadzenia obserwacji:
Przykładowe doświadczenie do przeprowadzenia przez grupy:
Grupa 1 - Wpływ temperatury na rozpuszczanie substancji w wodzie
Do dwóch probówek wrzuć dwa kryształki siarczanu (VI) miedzi (II). Następnie do pierwszej probówki wlej zimną wodę a do drugiej gorącą. Narysuj schemat doświadczenia, zapisz obserwacje i wyciągnij wnioski.
Grupa 2 - Wpływ rozdrobnienia na szybkość rozpuszczania substancji w wodzie
Do dwóch probówek z wodą dodaj jednakowe ilości cukru i cukru pudru. Narysuj schemat doświadczenia, zapisz obserwacje i wyciągnij wnioski.
Grupa 3: Wpływ mieszania na szybkość rozpuszczania substancji w wodzie.
Do probówki wrzuć kryształek manganianu (VII) potasu, następnie dolej wody i wymieszaj bagietką. Narysuj schemat doświadczenia, zapisz obserwacje i wyciągnij wnioski.
3) Podsumowanie :
Nauczyciel podsumowuje najważniejsze wiadomości.
Ocenia pracę uczniów. Wyjaśnia pracę domową.
Środki dydaktyczne
Podręcznik, encyklopedia
Komputery połączone z Internetem
Odczynniki oraz sprzęt i szkło laboratoryjne
Wykresy rozpuszczalności;
Tabela rozpuszczalności;
Ćwiczenie interaktywne „Rozpuszczalność substancji”
Arkusz kalkulacyjny „Tabela rozpuszczalności”
Metody nauczania
Pogadanka
„Burza mózgów”
Praca z podręcznikiem, encyklopedią, Internetem
Doświadczenia laboratoryjne Formy pracy
Praca indywidualna
Praca zbiorowa Praca domowa
Na podstawie tabeli narysuj na papierze milimetrowym krzywą
Przed przystąpieniem do pracy uzupełnij tabelkę.
Temperatura 0°C 20°C 40°C 60°C 80°C 100°C Rozpuszczal
ność (g /100g wody)
Zadanie dla chętnych
Co to jest roztwór przesycony? Podaj przykłady.
Lista załączników multimedialnych
Ćwiczenie interaktywne „Rozpuszczalność substancji”
Arkusz kalkulacyjny „Tabela rozpuszczalności”
