Scenariusz zajęć
I etap edukacyjny, edukacja wczesnoszkolna
Temat: „Obcy”, czyli kto?
Treści kształcenia:
Uczeń:
1) Uzyskuje informacje o ważnych zjawiskach społecznych – treści rozszerzające,
2) Uzyskuje wiedzę pozwalającą na przeciwdziałanie dyskryminacji i negatywnym zjawiskom społecznym – treści rozszerzające,
3) Jest tolerancyjny wobec osób innej narodowości, tradycji kulturowej itp.; wie, że wszyscy ludzie mają równe prawa – edukacja społeczna (5.5),
4) Rozumie, że ludzie mają równe prawa, niezależnie od tego, gdzie się urodzili, jak wyglądają, jaką religię wyznają, jaki mają status materialny – etyka (11.1),
5) Korzysta z informacji: uważnie słucha wypowiedzi i korzysta z przekazywanych informacji – edukacja polonistyczna (1.1a),
6) Tworzy wypowiedzi: w formie ustnej i pisemnej: kilkuzdaniową wypowiedź – edukacja polonistyczna (1.3a),
7) W zakresie odbioru muzyki: zna i stosuje następujące rodzaje aktywności muzycznej:
wyraża ruchem nastrój i charakter muzyki – edukacja muzyczna (3.1a),
8) Współpracuje z innymi w zabawie, w nauce szkolnej i w sytuacjach życiowych;
przestrzega reguł obowiązujących w społeczności dziecięcej oraz świecie dorosłych – edukacja społeczna (5.4).
Cele operacyjne:
Uczeń:
● Wyszukuje informacje w tekście,
● Redaguje wypowiedź pisemną według planu,
● Potrafi dobrać cechę do gatunku zwierzęcia,
● Proponuje wyrazy o podobnym znaczeniu do podanego,
● Umie dobrać odpowiedzi do pytań,
● Określa cudze emocje,
● Proponuje rozwiązanie w sytuacji problemowej,
● Potrafi stworzyć improwizację ruchową do muzyki,
● Zgodnie współpracuje w grupie.
Nabywane umiejętności:
Uczeń:
● Określa emocje,
● Przejawia zachowania empatyczne,
● Potrafi się wypowiedzieć,
● Słucha ze zrozumieniem,
● Pracuje z tekstem,
● Komunikuje się w pracy i zabawie,
● Współpracuje w grupie.
1
Środki dydaktyczne:
● Zasoby multimedialne: ćwiczenie interaktywne Mówią o mnie, że jestem…, karty pracy (Obce czy bliskie? oraz Kim są Romowie?),
● Ilustracje zwierząt,
● Kredki, nożyczki, klej,
● Duże arkusze papieru,
● Komputery z głośnikami,
● Nagranie występu romskiego zespołu tanecznego,
● Tablica, kreda/pisak.
Metody nauczania:
● Problemowa: aktywizująca – burza mózgów,
● Praktyczna: ćwiczenia przedmiotowe,
● Eksponująca: pokaz połączony z przeżyciem,
● Programowana: z użyciem komputera,
● Podająca: rozmowa.
Formy pracy:
● Zbiorowa jednolita,
● Grupowa jednolita,
● Grupowa zróżnicowana,
● Indywidualna zróżnicowana.
Przebieg zajęć:
1. Nauczyciel wita dzieci i zapowiada zadanie interaktywne Mówią o mnie, że jestem…
Wyjaśnia, na czym ono polega: należy połączyć w pary zwierzę i cechę, która stereotypowo jest mu przypisywana:
chytry – lis, tchórzliwy – zając, zły – wilk, uparty– osioł.
Dzieci odpowiadają na pytania:
● Które z tych cech są pozytywne, a które negatywne?
● Czy wszystkie osły są uparte, a wszystkie wilki złe?
● Skąd wzięły się takie opinie?
● Kto je sformułował i na jakiej podstawie?
2. Uczniowie losują karteczki z ilustracjami zwierząt (np. 5–6 ilustracji kotów, 5–6 ilustracji myszy, 5–6 ilustracji lisów, 5–6 ilustracji królików, 1 ilustracja wilka i 1 ilustracja brzydkiego kaczątka). Nauczyciel prosi dzieci, aby dobrały się w grupy zgodnie z ilustracjami i usiadły razem. Okazuje się, że dwoje z nich nie ma swojego miejsca. Prowadzący zajęcia pyta uczniów, którzy wylosowali ilustracje wilka i kaczątka, jak się czują w tej sytuacji, kiedy nie należą do żadnej z grup. Ważniejsze określenia z ich wypowiedzi notują na tablicy dzieci uzdolnione lingwistycznie.
Nauczyciel, odwołując się do znanych baśni, zadaje pytania:
● Dlaczego brzydkie kaczątko nie było akceptowane? Jak zakończyła się jego historia?
● Dlaczego w bajkach i opowieściach wilk to zawsze postać negatywna – jest zły i groźny? Kiedy przestajemy bać się wilka?
3. Uczniowie metodą burzy mózgów próbują rozwiązać następujące problemy:
● Jak pomóc wilkowi i kaczątku?
2
● Do której grupy – i dlaczego – można przyporządkować te zwierzęta?
Prowadzący zajęcia tłumaczy, że każdy uczeń ma prawo zgłaszać swoje pomysły – nie należy oceniać ich jakości ani krytykować; nie ma też znaczenia, kto jest ich autorem. Po tych wyjaśnieniach następuje etap gromadzenia propozycji – o długości jego trwania decyduje nauczyciel. Uczniowie uzdolnieni lingwistycznie na zmianę notują wszystkie propozycje na tablicy, po czym następuje dyskusja i ocena każdego z rozwiązań. Ma to doprowadzić do wyłonienia i wprowadzenia w życie najwłaściwszego rozwiązania.
Dzieci, którym przypadła rola kaczątka i wilka, dołączają do którejś z grup zgodnie z decyzją podjętą wspólnie przez klasę.
4. W trakcie dyskusji prawdopodobnie pojawi się słowo „obcy”. Jeśli jednak zdarzy się, że dzieci nie przywołają tego określenia, prowadzący zajęcia pyta, czy znają one ów wyraz i czy wiedzą, co oznacza. Następnie prosi każdą z grup, aby na arkuszu papieru wypisały wyrazy, które kojarzą się z określeniem „obcy”, np.: inny, nieznany, niepokojący, interesujący, dziwny, tajemniczy. Arkusze są prezentowane na forum i odczytywane przez przedstawicieli grup – uczniów o uzdolnieniach przywódczych lub dzieci z deficytem społecznym. Nauczyciel pyta, kiedy ktoś obcy przestaje być przez nas traktowany jak obcy.
Możliwe odpowiedzi:
● Kiedy go poznamy,
● Kiedy go zaakceptujemy,
● Kiedy staje się taki jak my,
● Kiedy staje się do nas podobny.
5. Karta pracy Obce czy bliskie?.
Prowadzący zajęcia pyta dzieci, czy znają takie grupy w naszym społeczeństwie, które są uznawane za obce (np. ludzie bezdomni, niepełnosprawni, obcego pochodzenia, innej rasy, innego wyznania). Nauczyciel informuje uczniów, że dziś porozmawiają na temat jednej z grup etnicznych mieszkających w Polsce, i rozdaje każdemu z zespołów kartę pracy Obce czy bliskie?. Uczniowie opisują ilustracje przedstawiające dzieci romskie: jedno tańczące w tradycyjnym stroju, a drugie proszące o wsparcie.
6. Dzieci demonstrują swoje prace. Następnie nauczyciel zadaje uczniom pytania:
● Dlaczego wypisane określenia i uczucia się różnią?
● Dlaczego inaczej oceniliście przedstawicieli tej samej grupy etnicznej?
● Co wiecie na temat mniejszości romskiej?
● Czy wasze opinie są czymś uzasadnione, oparte na wiedzy, czy są nieprzychylnymi stereotypami?
7. Karta pracy Kim są Romowie?.
Nauczyciel wyjaśnia dzieciom, że aby móc kogoś ocenić, należy go najpierw poznać.
Rozdaje karty pracy, przy czym uczniowie uzdolnieni lingwistycznie otrzymują wersję trudniejszą (wersja 2), która pozwoli im na większą kreatywność językową. W przypadku obu wersji pierwszym zadaniem uczniów jest uważne przeczytanie tekstu o Romach – ich pochodzeniu i życiu. Wersje kart różnią się od siebie poleceniami dotyczącymi zadania 2:
Wersja 1: Zadanie ucznia polega na utworzeniu z fragmentów zdań – uprzednio wyciętych – odpowiedzi na pytania dotyczące tekstu o Romach. Tak powstałe wypowiedzi dzieci wklejają do zeszytu przedmiotowego.
Wersja 2: Na podstawie tekstu, którego tematem są Romowie, uczeń redaguje w zeszycie przedmiotowym własną wypowiedź. Wykonując to zadanie, kieruje się punktami planu wypowiedzi umieszczonego na karcie pracy.
3
8. Podsumowanie zajęć i zakończenie.
Nauczyciel prosi uczniów o odczytanie tekstów, a następnie prosi, żeby porównali zdobytą właśnie wiedzę z wizerunkiem Romów, jaki dzieci nakreśliły wcześniej – zwłaszcza w odniesieniu do słowa „obcy”. Na zakończenie prowadzący zajęcia prezentuje fragment występu zespołu romskiego i zachęca dzieci do tańca w rytm słuchanej muzyki.
4
