A. MUSIEROWICZ, Z. BROGOWSKI
METODA GIGLA W ZASTOSOWANIU DO OZNACZANIA FOSFORU MINERALNEGO I ORGANICZNEGO W GLEBACH LEKKICH
(Z K ated ry G leb o zn a w stw a S zk o ły G łów n ej G osp od arstw a W iejsk ieg o — W arszaw a)
G i g i e 1 w swej pracy stwierdził, że 0,5-n kwas szczawiowy roz puszcza prawie całkowicie związki m ineralne fosforu, nie rozpuszczając przy tym organicznych związków fosforowych. Związki organiczne fos foru ługował G i g i e 1 amoniakiem według S c h o l l e n b e r g a . Suma fosforu z wyciągu kwasu szczawiowego i amoniaku według badań G i g l a równała się ilości P2O5 ogólnego. Na tej podstawie G i g i e ł w yciągnął wniosek, że wystarczy oznaczyć P2O5 ogólny i P2O5 z w y ciągu 0,5-n kwasu szczawiowego, a organiczny obliczać z różnicy: P2O5 ogólny — P2O5 m ineralny = P2O5 organiczny.
G igiel w swej pracy nie podał, co on uważa za fosfor ogólny czy
P 2 O 5 z wyciągu 20% H C 1, czy też P 2 O 5 ze stopów.
Według naszych badań m etodycznych wniosek G i g 1 a można za stosować w pewnym przybliżeniu do P2O5 z wyciągu 2 0% HCl — P2O5 z wyciągu 0,5-n kwasu szczawiowego = P2O5 organiczny, gdyż suma
P2O5 z wyciągu 0,5-n kwasu szczawiowego + P2O-, z wyciągu amo
niaku = ilość P2O5 z wyciągu 20% HC1. Natomiast zawartość P2O5 ogólnego jest przeciętnie wyższa o około 2 0% od sum y P2O5 z wyciągu kwasu szczawiowego i amoniaku.
W toku naszej pracy metodę G i g 1 a uzupełnioną i nieco zmody fikowaną porównano z metodą W. D a y e r a i C. W r e n s h a l l a , zmodyfikowaną przez С h e j w e c, stwierdzając przy tym dość dobrą zgodność tych metod. Zmodyfikowaną metodę Gigla zastosowano do oznaczeń P2O5 mineralnego i organicznego w zbielicowanych glebach lekkich wytworzonych z piasków i glin zwałowych (tabl. I i II).
1. Z b a d a n e g l e b y b i e l i c o w e w y t w o r z o n e z p i a s k ó w w p o r ó w n a n i u z e z b a d a n y m i g l e b a m i b i e - l i c o w y m i l e k k i l m i w y t w o r z o n y m i z g l i n z w a ł o w y c h s ą n i e c o z a s o b n i e j s z e w P2O5 o g ó l n y .
182 A. M u sierow icz, Z. B rogow ski
2. Stwierdzono, że w przypadku badanych gleb bielicow ych piasko w ych i gleb bielicow ych lekkich wytworzonych z glin zwałowych zawar tość P2O5 z wyciągów 20% HC1 (metoda G e d r o j c a ) nie może być utożsamiana z zawartością P2O5 ogólnego (ze stopów) (tabl. I).
3. Sumaryczna zawartość P2O5 m ineralnego z wyciągu 0,5-n (COOH) 2 i P2O5 organicznego z wyciągów 4% NH4OH w zbadanych glebach b ielicow ych-jest na ogół bardzo zbliżona do zawartości w tych glebach P2O5 z w yciągów 20% HC1, co zwalnia nas od konieczności oznaczania P2O5 rozpuszczalnego w 2 0% HC1 w tym przypadku, kiedy oznaczono zawartość P2O5 organicznego i zawartość P2O5 z wyciągów (COOH)2.
4. Po traktowaniu zbadanych gleb bielicow ych 20% HC1 lub 0,5-n (COOH)2, a następnie 4% NH4OH pozostaje jeszcze w glebach tych pewna ilość związków fosforowych, najprawdopodobniej bardzo trudno rozpuszczalnych m ineralnych związków fosforowych typu difrenitu. Ta ilość związków fosforowych pozostałych w zbadanych glebach b ieli cowych w ynosiła w przypadku:
a) gleb bielicow ych piaskowych 0,0 — 40,0% zawartości P2O5 ogólnego,
b) gleb bielicow ych lekkich w ytworzonych z glin zwałowych 7,6 — 38,9% zawartości P205 ogólnego.
5. Zawartość P 2C>5 organicznego w badanych glebach bielicow ych zależy w dużym stopniu od zasobności ich w* próchnicę. Im więc te gleby zawierały więcej próchnicy, tym b yły one przeważnie zasobniejsze w P2O5 organiczny.
6. Zawartość P2O5 ogólnego, zawartość P2O5 z wyciągu 20% HC1 oraz zawartość P2O5 organicznego z w yciągów 4% N H 4OH w zbada
n y c h glebach bielicow ych piaskowych przeważnie malała z głębokością. W glebach bielicow ych lekkich wytworzonych z glin zwałowych prze w ażnie nie stwierdzono zależności między P2O5 ogólnym i P 2Or> z w y ciągu 20% HC1.
7. Zbadane przez nas gleby bielicow e piaskowe oraz gleby bielicow e lekkie wytworzone z glin zwałowych są ubogie w P2O5 „przyswajalny” określany m etodą E g n e r a, a więc wym agają nawożenia fosforo wego.
8. Zastosowana w niniejszej pracy, zmodyfikowana przez Z. Bro- gowskiego metoda G i g l a do oznaczania P2O5 organicznego w gle bach bielicow ych daje zbliżone lub bardzo zbliżone w yniki do tych, jakie uzyskujem y m etodą W. D a y e r a i C. W r e n s h a l l a w mo dyfikacji D. C h e j w e c . Poza tym posiada tę zaletę, że jest metodą prostą i szybką.
Z aw artość P2O5 ogóln ego i % P2O5 z w y cią g u 20% HC1 ob liczony w stosu n k u do P2O5 ogóln ego w gleb ach b ielico w y ch p ia sk o w y ch i lek k ich w y tw o rzo n y ch z g lin z w a ło w y ch
T a b l i c a I
Z aw artość P 20 5 ogólnego w m g /l 00 g g leb y P 20 5 z w yciągu 20% HC1 w % od P 20 5 ogólnego w gleb ach b ielico w y ch w glebach b ielico w y ch w glebach b ielico w y ch w g leb ach b ielico w y ch G łębokość
p iask ow ych lek k ich w y tw . z glin zw ał. p ia sk o w y ch lek k ich w y tw . z g lin zw ał. G łębokość
w cm w ahania średnia w cm w ahania śred n ia w ah an ia średnia w ah an ia średnia od — do z ośm iu od — do z sześciu od — do z ośm iu od — do z sześciu
w m g p rofili w m g p rofili w % profili w % . profili
0— 15 52— 130 87 0 - 2 0 31— 72 50 67— 85 77 67—87 76
30—45 38— 152 62 20—50 24—63 45 73—95 84 74—83 79
60—150 23— 91 52 50— 105 35—87 63 7 0 - 9 6 84 70—86 78
T a b l i c a II Z aw artość F2O5 organicznego, % P2O5 organicznego w stosu n k u do P2O5 ogóln ego i do С ogóln ego w m g /l00 g Z aw artość P 20 5 organicznego P 20 5 organiczny Z aw artość P 20 5 organicznego P 2Os organiczny
w mg/100 g gleb y w % w mg/100 g gleb y w %
G łębokość w cm
w glebach b ielico w y ch p iask ow ych
Głębokość w cm
w gleb ach b ielico w y ch lek k ich w y tw . z glin zw a ło w y ch w ahania od — do średnia z ośm iu w stosunku do P 20 5 w stosunku do С w ah an ia od — do średnia z sześciu w stosunku do P 2Os w stosunku do С w m g profili ogólnego ogólnego w m g profili ogólnego ogólnego
0—45 2—37 14 15,3 3,1 0—50 1 — 17 6,6 13,5 1,4 60— 150 0— 5 2 4,3 6,1 50— 105 0,2— 4 1,4 1,9 3,6 O zn a c za n ie P m in e ra ln e g o i o rg a n ic zn e g o m e to d ą G ig la
184 A . M u sierow icz, Z. B rogow ski L IT E R A T U R A
1. B o r a t y ń s k i K., R oczn. N auk R oln. i L eśn ., X L V III (1939). 2. C h e j w e с D. М., P o czw o w ., 2 (1948).
3. D a y e r W. and W r e n s h a l l C., S oil. Sei., 51, 2 (1941). 4. G i g i e 1 I. A ., R oczn. N au k R oln . i L eśn., X L (1924). 5. M u s i e r o w i c z A ., R oczn. N au k R oln., 70 (1955). A . М У С Е РО В И Ч , 3 . Б Р О Г О В С К И М ЕТО Д G IG LA В П Р И М Е Н Е Н И И К О П Р Е Д Е Л Е Н И Ю М И Н Е Р А Л Ь Н О Г О И О Р Г А Н И Ч Е С К О ГО Ф О С Ф О РА В Л Е Г К И Х П О Ч В А Х (К аф едра П очвоведения Главной сельск охозяй ственной школы — Варш ава) Р е з ю м е Усоверш енствованны м и модифицированны м Броговским методом G ig la п роведено определения в подзолисты х легких почвах, образовавш ихся из дил- лювиальных песков и глин. П олученны е результаты сравниваются с методом D ayera и W ren sh alla (модифицированным Х ейвецом), усгановляя удовлетво рительное соответствие обоих методов.
Р азработанны й метод очень прост и экономен.
A. M U SIERO W ICZ, Z. B R O G O W SK I
THE METHOD OF GIGEL APPLIED TO THE DETERMINATION OF MINERAL AND ORGANIC PHOSPHORUS IN LIGHT SOILS
(Chair of S o il S cien ce of the M ain S ch ool of R ural E conom ics — W arszaw a)
S u m m a r y
The method of Gigel completed and modified by Z. Brogowski was applied to phosphorus determ ination in light podzolic soils originating from moraine sands and clays.
The results obtained were compared with the method of W. Dayer and C. W renshall (modified by K heyvetz) and a substantially good agreem ent was observed.
