Polacy w Republice Irlandii. Historia, aktualna sytuacja i wyzwania

Nr 4(60) 2019, s. 31–50

Weronika Kloc-Nowak*

Polacy w Republice Irlandii.

Historia, aktualna sytuacja i wyzwania

Poles in the Republic of Ireland: history, current situation and challenges: The article looks at the origins and scale of migration of Poles to the Republic of Ireland and the characteristics of migrants in light of various statistical data. It outlines the characteris‑

tics of the Polish population in Ireland on the basis of 2016 census, taking into account the main directions of changes in relation to previous censuses. Polish immigrants, very few in Ireland before 2004, have since become the largest group of non‑Irish nationals, stable in size and spread all over the country. Despite its size and multiple ties to Ireland such as the growing number of Polish‑Irish citizens and the increasing share of homeowners, it is argued that the Polish community has limited visibility and impact on the Irish society and politics. The author also points out the housing crisis and Brexit‑related risks as important challenges for the Polish community.

Słowa kluczowe: Irlandia, migracja poakcesyjna, migracje, Polacy w Irlandii, polscy migranci

Keywords: Ireland, post‑accession migration, migration, Poles in Ireland, Polish migrants

* Doktor nauk społecznych i politycznych, adiunkt badawczy, Ośrodek Badań nad Migracjami UW • e‑mail: w.kloc‑nowak@uw.edu.pl •

https://orcid.org/ 0000‑0001‑9213‑4134

Wstęp

Imigracja z Polski do Irlandii po rozszerzeniu Unii Europejskiej w 2004 r. była nowością dla obu zaangażowanych w to zjawisko państw. Z jednej strony dla polskich migrantów Irlandia stanowiła nieznany, rzadko eksplorowany wcze- śniej kierunek. Z drugiej strony Irlandia była nowym krajem imigracji, który po wielu dekadach masowego wychodźstwa swojej ludności zaczął doświadczać napływu cudzoziemców dopiero od schyłku lat 90. XX wieku. Wówczas, w wy- niku intensywnego rozwoju i unowocześnienia irlandzkiej gospodarki i wy- czerpywania rezerw rodzimej siły roboczej, pojawił się popyt na pracowników

https://doi.org/10.31268/StudiaBAS.2019.29

zagranicznych, zarówno wysoko wykwalifikowanych – do sektorów opartych na wiedzy, jak i niewykwalifikowanych – do budownictwa i usług¹.

Udział cudzoziemców w liczącej 4,8 mln ludności Irlandii wzrósł z 5,8%

w 2002 r. do 11,6% w 2016 r. Późny początek imigracji sprawił, że w Irlandii wy- kształcił się inny niż w tradycyjnych europejskich państwach docelowych profil imigrantów, z dominacją osób urodzonych w państwach UE². W Republice Ir- landii, w przeciwieństwie do np. Niemiec lub Wielkiej Brytanii, Polacy wkroczyli na rynek pracy, w którym nie było jeszcze ukształtowanej hierarchii etnicznej, oraz w społeczeństwo, które nie miało utrwalonych postaw wobec imigrantów.

Wzajemne relacje ludności rodzimej i napływowej, którą zdominowali właśnie Polacy, musiały się dopiero ukształtować. Proces ten został zakłócony przez światowy kryzys gospodarczy z 2008 r., którego skutki dla silnie umiędzynaro- dowionej gospodarki irlandzkiej były dotkliwe, zwłaszcza w sektorze budow- nictwa. Imigranci odczuli to szczególnie mocno: w roku 2009 ich udział wśród bezrobotnych wynosił 18,5%, wobec 15,6% udziału w zasobach siły roboczej³. Trudna sytuacja na rynku pracy nie pozostała bez wpływu na dynamikę imi- gracji i emigracji cudzoziemców, w tym Polaków z Irlandii.

Celem niniejszego opracowania jest syntetyczna prezentacja wybranych da- nych statystycznych na temat migrantów z Polski mieszkających w Irlandii oraz propozycja interpretacji analizowanego zjawiska w świetle pierwszych wyników własnych badań ilościowych i jakościowych. Źródła danych, na których oparty jest artykuł, to przede wszystkim oficjalne statystyki publikowane przez Eurostat oraz urzędy statystyczne Republiki Irlandii (Central Statistics Office, CSO) i Pol- ski (Główny Urząd Statystyczny, GUS), a także badanie sondażowe i wywiady pogłębione przeprowadzone w trakcie realizacji projektu pt. „Pomiędzy Polską a Irlandią. Polityczna i publiczna partycypacja polskich migrantów w przestrze- ni transnarodowej”⁴. W pierwszej części artykułu zarysowana zostanie historia i skala migracji Polaków do Republiki Irlandii i charakterystyki osób migru-

1 I. Grabowska, C. Lusiński, Transformacja rynku pracy w kontekście rozwoju gospodar- czego Irlandii, „Studia Europejskie” 2005, nr 4, s. 101–118.

2 Według danych dostępnych w Eurostacie za lata od 2014 r., dotyczących liczby osób urodzonych w innym niż kraj zamieszkania państwie UE-28, w Irlandii przy przyroście obydwu kategorii imigrantów przewaga imigrantów pochodzących z UE utrzymuje się na poziomie ok. 400 tysięcy. Należy pamiętać, że osoby z UE to w dużej części ludzie urodzeni w Wielkiej Brytanii, także pochodzenia irlandzkiego; Eurostat, Population on 1 January by Age Group, Sex and Country of Birth [Migr_pop3ctb], Eurostat, Luxembourg, 2019, http://

ec.europa.eu/eurostat/data/database [dostęp: 3 października 2019 r.].

3 O. Corrigan, Migrants, welfare systems and social citizenship in Ireland and Britain: users or abusers?, „Journal of Social Policy” 2010, Vol. 39, No 3, s. 418, https://doi.org/10.1017/

S0047279409990468.

4 Projekt realizowany w Ośrodku Badań nad Migracjami Uniwersytetu Warszawskiego przez zespół pod kierunkiem dr Magdaleny Lesińskiej. Źródło finansowania: Narodowe Centrum Nauki, grant „Harmonia” nr UMO 2015/18/M/HS5/00385.

jących w świetle różnych źródeł danych statystycznych. Następnie nakreślona będzie charakterystyka populacji Polaków w Irlandii według danych ostatniego irlandzkiego spisu powszechnego z roku 2016, z uwzględnieniem głównych kierunków zmian w stosunku do poprzednich spisów. W części przedostatniej, poprzedzającej podsumowanie, zasygnalizowane zostaną ważne dla społeczno- ści polskiej problemy, wpływające na przyszłość Polaków w Irlandii.

Przepływy migracyjne między Polską a Irlandią

Do końca XX wieku w Irlandii zamieszkiwała niewielka grupa Polaków. Po- średnio świadczy o tym historia najstarszej polonijnej organizacji w tym kraju Towarzystwa Irlandzko-Polskiego. Według relacji jego członków powstało ono w gronie 37 osób, które około 1977 r. wyszukał w książce telefonicznej i zaprosił do integracji ksiądz jezuita Klaus Cieszyński. Impulsem do sformalizowania Towarzystwa była wizyta papieża Jana Pawła II w Irlandii w 1979 r.⁵.

Na początku XXI wieku Polacy zaczęli napływać do Republiki Irlandii co- raz liczniej, korzystając z pozwoleń na pracę. W spisie powszechnym z kwietnia 2002 r. wykazano już 2137 mieszkańców urodzonych w Polsce. W tym samym roku przyznano przybyłym do Irlandii Polakom ponad 2645 numerów identy- fikacyjnych Personal Public Service Number (PPSN)⁶; co ciekawe, zarejestro- wano wówczas nieco więcej Litwinów i niemal tyle samo Rumunów. W latach 2003–2014 wśród rejestrowanych obywateli państw postkomunistycznych domi- nowali już Polacy. Najwięcej nowo przybyłych obywateli polskich odnotowano w systemie PPSN w roku 2006, liczba wydanych im numerów identyfikacyjnych wyniosła wówczas 93 364, co stanowiło 2/3 numerów nadanych przybyszom z no- wych państw członkowskich UE. W następstwie kryzysu gospodarczego liczba ta spadła i ustabilizowała się na poziomie ok. 89 tys. rocznie. Od 2009 r. Polacy uzyskują mniej PPSN niż Brytyjczycy, a od 2015 r. – także mniej niż Rumuni⁷. Ten spadek znaczenia Polaków wśród osób nowo napływających do Irlandii nie zmie- nia faktu, że Polacy pozostają najliczniejszą grupą cudzoziemców w tym kraju⁸.

5 A. Nowak, Imigracja pod kontrolą?, „Dziennik Polski”, 15 kwietnia 2008 r., https://dzien- nikpolski24.pl/imigracja-pod-kontrola/ar/1305392 [dostęp: 3 października 2019 r.]; O nas : Irish Polish Society, http://irishpolishsociety.ie/pl/o-nas/ [dostęp: 3 października 2019 r.].

6 Jest to odpowiednik polskiego numeru PESEL używany w sprawach podatkowych i socjalnych. Należy zaznaczyć, że imigranci nierzadko rejestrują się jakiś czas po przyjeździe, dopiero gdy potrzebują numeru do legalnego zatrudnienia lub otrzymania zasiłku. Stąd licz- ba PPSN nadanych w danym roku jest pochodną skali imigracji w latach poprzedzających.

7 CSO, Foreign National Activity, Central Statistics Office, 2017 http://www.cso.ie/px/pxe- irestat/Database/eirestat/Foreign%20National%20Activity/Foreign%20National%20Activity_

statbank.asp?SP=Foreign%20National%20Activity&Planguage=0 [dostęp: 9 grudnia 2019 r.].

8 CSO, Census of Population 2016 – Profile 7 Migration and Diversity, Central Statistics Offi- ce, 2017 http://cso.ie/en/releasesandpublications/ep/p-cp7md/p7md/ [dostęp: 9 grudnia 2019 r.].

Polskie bieżące statystyki emigracji w GUS, oparte na danych meldunko- wych, nie odzwierciedlają skali odpływu, jako że tylko niewielka część osób wymeldowuje się z miejsca zamieszkania⁹. Emigrację na stałe z Polski do Irlandii w okresie poakcesyjnym zgłaszało rocznie ledwie od kilkuset do maksymalnie 2307 osób (w 2006 r.¹⁰). Narzędziem pozwalającym wychwycić dużo liczniejsze od wymeldowań, trwające powyżej dwóch miesięcy migracje członków pol- skich gospodarstw domowych, jest Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludno- ści (BAEL). Analizy danych o migrantach z lat 1999–2006, zidentyfikowanych w Bazie Migrantów BAEL/OBM (w Ośrodku Badań nad Migracjami Uniwer- sytetu Warszawskiego), wskazują, że podczas gdy w okresie przedakcesyjnym migracja do Irlandii była zjawiskiem marginalnym, wśród migrujących w okre- sie poakcesyjnym wybrało ją za cel niemal 10% spośród 1,1 mln migrantów¹¹.

Dane o imigracji i emigracji z Irlandii według pojedynczych państw obywa- telstwa¹² zostały udostępnione w zasobach Eurostatu¹³ wyłącznie za lata 2006–

2010 (wykres 1). Analizując je, warto więc pamiętać o statystykach PPSN jako przybliżeniu skali napływu w latach wcześniejszych.

W 2006 r. można już zaobserwować nasilony napływ obywateli polskich, wy- noszący 44 363 osoby. W następnych latach skala imigracji malała, by w okresie kryzysu ekonomicznego spaść poniżej 5 tysięcy osób rocznie.

W roku największego napływu Polaków zanotowano jednocześnie niemal 6 tys. wyjazdów obywateli Polski. Przez kolejne lata (począwszy od 2007 r.) emigracja wynosiła ponad 9 tys. osób rocznie, a w roku 2008 osiągnęła maksy- malną wielkość 16 931 osób. Saldo migracji obywateli polskich do Irlandii było dodatnie tylko do roku 2007, w następnych latach odpływ przewyższał napływ (maksymalnie o ponad 9 tys. osób w roku 2009).

Według polskiego Narodowego Spisu Powszechnego z 2011 r. w Irlandii przebywało od ponad 3 miesięcy 129 tys. mieszkańców Polski. W okresie od poprzedniego spisu z roku 2002 do roku 2011 z Irlandii do Polski powróciło 25 tys. osób¹⁴. Liczba migrantów powrotnych spisanych w Polsce jest mniejsza

9 J. Bijak, I. Koryś, Poland [w:] Statistics and reality: concepts and measurements of mi- gration in Europe, eds. H. Fassmann, U. Reeger, W. Sievers, Amsterdam University Press, Amsterdam 2009, s. 195–215.

10 „Rocznik Demograficzny GUS” 2007.

11 I. Grabowska-Lusińska, M. Okólski, Emigracja ostatnia?, Scholar, Warszawa 2009, s. 85.

12 Statystyki imigracji do Irlandii były szacowane na podstawie badania Quarterly Na- tional Households Survey prowadzonego do 2017 r. Zostało ono wówczas zastąpione Labour Force Survey, z którego nie są udostępniane dane według poszczególnych narodowości.

13 Eurostat, Immigration by Age Group, Sex and Citizenship [Migr_imm1ctz], Eurostat, Luxembourg 2017, http://ec.europa.eu/eurostat/data/database [dostęp: 29 grudnia 2019 r.];

Eurostat, Emigration by Age Group, Sex and Citizenship [Migr_emi1ctz], Eurostat, Luxembo- urg 2017, http://ec.europa.eu/eurostat/data/database [dostęp: 29 grudnia 2019 r.].

14 GUS, Migracje zagraniczne ludności – Narodowy Spis Powszechny Ludności i Miesz- kań 2011, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2013, s. 50 i 73, http://stat.gov.pl/spisy-po-

Wykres 1. Saldo migracji obywateli polskich do Irlandii, 2006–2010

-20 000 -10 000 0 10 000 20 000 30 000 40 000 50 000

2006 2007 2008 2009 2010

imigracja emigracja saldo migracji

Źródło: na podstawie danych Eurostatu, Immigration by Age Group, Sex and Citizenship [Migr_imm1ctz], Eu‑

rostat, Luxembourg 2017, http://ec.europa.eu/eurostat/data/database i Eurostat, Emigration by Age Group, Sex and Citizenship [Migr_emi1ctz], Eurostat, Luxembourg 2017, http://ec.europa.eu/eurostat/data/database [dostęp: 29 grudnia 2019 r.]; tablice wg pojedynczych państw obywatelstwa nie są obecnie aktualizowane.

od emigracji Polaków zarejestrowanej w statystykach irlandzkich, co może wy- nikać z nieco innych przyjętych kryteriów migracji, jak i z tego, że część osób opuszczających Irlandię migrowało do innego kraju.

Struktura płci Polaków migrujących do i z Irlandii była kształtowana w pierw- szym rzędzie przez strukturę zapotrzebowania na irlandzkim rynku pracy, a na- stępnie przez strategie migracyjne Polaków (od dominacji krótkookresowej mi- gracji zarobkowej ku osiedlaniu się rodzin). Wyniki analiz Bazy Migrantów BAEL/

OBM pokazują, że 3/4 migrantów poakcesyjnych do Irlandii do 2006 r. stanowili mężczyźni – był to w pierwszych latach po akcesji najsilniej zmaskulinizowany strumień migrantów z Polski¹⁵. Jednak już od roku 2007 dane Eurostatu pokazują zrównoważony liczebnie napływ osób obu płci¹⁶. Jednocześnie Polacy emigrują- cy z Irlandii w okresie poakcesyjnym to w większości mężczyźni (wykres 2), co miało swoje źródło w załamaniu koniunktury w zmaskulinizowanym sektorze budownictwa, który wcześniej kształtował popyt na imigranckich robotników.

wszechne/nsp-2011/nsp-2011-wyniki/migracje-zagraniczne-ludnosci-nsp-2011,13,1.html [dostęp: 9 grudnia 2019 r.].

15 I. Grabowska-Lusińska, M. Okólski, Emigracja ostatnia?, op. cit., s. 110–111.

16 Eurostat, Immigration by Age Group, Sex and Citizenship [Migr_imm1ctz], op. cit.

Wykres 2. Imigracja do i emigracja obywateli polskich z Irlandii, 2006-2010

0 5 000 

5 000 10 000 

10 000  

15 000 15 000 20 000    25 000   30 000

2006 2007 2008 2009 2010

Emigracja

mężczyźni kobiety

Imigracja

Źródło: Eurostat, Emigration by Age Group, Sex and Citizenship [Migr_emi1ctz], Eurostat, Luxembourg 2017, http://ec.europa.eu/eurostat/data/database [dostęp: 29 grudnia 2019 r.].

Według danych ze spisu ludności w 2006 r. budownictwo było sektorem z najliczniejszą grupą polskich pracowników (10 122 osób – 22% pracujących Polaków¹⁷), podczas gdy w 2011 r. i 2016 r. zatrudniało poniżej 5% Polaków – odpowiednio 2,9 i 3,6 tys. osób¹⁸. Nadmiarowi robotnicy budowlani po krachu w branży decydowali się bądź to na wyjazd z Irlandii, bądź na pozostanie na

17 CSO, Census 2006: Non Irish Nationals Living in Ireland, Central Statistics Office, 2008, s. 30, http://www.cso.ie/en/media/csoie/census/documents/NON_IRISH_NATONALS_LI- VING_IN_IRELAND.pdf [dostęp: 9 grudnia 2019 r.].

18 CSO, Census of Population 2016 – Profile 7 Migration and Diversity, Central Statistics Offi- ce, 2017, http://cso.ie/en/releasesandpublications/ep/p-cp7md/p7md/ [dostęp: 9 grudnia 2019 r.].

zasiłku dla bezrobotnych lub przekwalifikowanie się¹⁹. Biorąc jednak pod uwagę zmaskulinizowanie strumienia migracji zarobkowych i skalę spadku zapotrze- bowania na robotników budowlanych po kryzysie, nie dziwi, że fala emigracji po kryzysie również była zmaskulinizowana.

Polacy w Irlandii – rozmieszczenie i charakterystyka społeczno-demograficzna

W ostatnim spisie powszechnym ludności Republiki Irlandii z roku 2016 ujęto 115 161 osób urodzonych w Polsce. Co ciekawe, mimo opisanego wyżej stałego odpływu i napływu Polaków w stosunku do 2011 r. wielkość tej grupy właściwie nie uległa zmianie – wówczas były to 115 193 osoby²⁰. Populacja osób z polskim obywatelstwem, łącznie z urodzonymi w Republice Irlandii i posiadającymi podwójne, polskie i irlandzkie, obywatelstwo, liczyła w 2016 r. 131 788 osób.

Liczba osób z wyłącznie polskim obywatelstwem nie uległa większej zmianie w ostatnich latach: było ich 122 585 w 2011 r. i 122 515 w 2016 r. Najistotniejszą nową kategorią uwidocznioną w ostatnim irlandzkim spisie ludności są właśnie podwójni – polsko-irlandzcy obywatele: 9273 osoby, w większości dzieci (6706 osób w wieku 0–14 lat). Posiadanie podwójnego obywatelstwa wiąże się przede wszystkim z urodzeniem na terenie Irlandii: 6530 osób z podwójnym polskim i irlandzkim obywatelstwem zidentyfikowanych w spisie w 2016 r. urodziło się na wyspie. Jednocześnie jednak 11 393 spisanych osób z wyłącznie polskim obywatelstwem także urodziło się w Irlandii²¹. Od 2005 r.²² irlandzki paszport nie przysługuje bowiem dzieciom urodzonym na wyspie automatycznie, lecz na wniosek rodziców poparty dowodem na trwałość więzi z Republiką Irlandii.

Zamieszkiwanie w Irlandii przez okres 5 lat pozwala ubiegać się o obywa- telstwo. Według danych dostępnych w Eurostat w latach 2006–2017 w Irlandii

19 T. Krings i in., From boom to bust: Migrant labour and employers in the Irish construc- tion sector, „Economic and Industrial Democracy” 2011, Vol. 32, No 3, s. 459–476, https://

doi.org/10.1177/0143831X10387651.

20 CSO, Census of Population 2016 Statistical Product – Profile 7 – Migration and Diver- sity, Central Statistics Office, 2017, tablica E7053, http://www.cso.ie/px/pxeirestat/Database/

eirestat/Profile%207%20-%20Migration%20and%20Diversity/Profile%207%20-%20Migra- tion%20and%20Diversity_statbank.asp?SP=Profile%207%20-%20Migration%20and%20 Diversity=0 [dostęp: 9 grudnia 2019 r.].

21 Ibidem, tablica E7047.

22 Do 31 grudnia 2004 r. w Irlandii obowiązywało prawo ziemi dające automatycznie obywatelstwo osobom urodzonym na jej terytorium. Zmieniono przepisy w wyniku referen- dum, w którym Irlandczycy zagłosowali za pozbawieniem dzieci imigrantów automatycznego prawa do obywatelstwa, Citizens Information, Irish Citizenship through Birth or Descent, 2017, http://www.citizensinformation.ie/en/moving_country/irish_citizenship/irish_citi- zenship_through_birth_or_descent.html#lb999d [dostęp: 9 grudnia 2019 r.]; O. Corrigan, Migrants, welfare systems and social citizenship, op. cit., s. 418.

Wykres 3. Obywatelstwa Irlandii nadane Polkom i Polakom, 2008–2017

0 100 200 300 400 500 600 700 800

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

mężczyźni kobiety

Źródło: Eurostat, Acquisition of Citizenship by Age Group, Sex and Former Citizenship [Migr_acq], Eurostat, Luxembourg 2019, http://ec.europa.eu/eurostat/data/database [dostęp: 7 października 2019 r.].

naturalizowano 5791 obywateli Polski. Dane według płci dostępne od 2008 r.

(wykres 3) pokazują wśród osób naturalizowanych od owego roku niewielką przewagę liczebną kobiet (2877, wobec 2850 mężczyzn). Skokowy wzrost liczby naturalizacji widać dopiero od roku 2012, gdy minęło ponad 5 lat od początku fali napływu Polaków do Irlandii.

O ile nie będzie zaznaczone inaczej, dalsza część niniejszego artykułu skupia się na danych o 122,5 tys. osobach mających wyłącznie polskie obywatelstwo (w statystykach irlandzkich wyróżnianych jako „Polish nationality”) obecnych w Irlandii w 2016 r. Porównanie możliwie najbardziej aktualnej charakterystyki Polaków w Irlandii z danymi spisowymi z początków imigracji do tego kraju po- zwoli prześledzić przemiany, jakim uległa populacja polska osiadła w tym kraju.

Obywatele Polski stanowią 2,6% populacji Republiki Irlandii. Już w 2006 r.

znaleźć ich można było w każdym irlandzkim mieście²³, obecnie rozmieszczenie Polaków jest dość równomierne (mapa 1).

Największa liczba Polaków zamieszkuje w regionie stołecznym (w Dublinie na wschodzie wyspy) oraz w największych miastach: Cork na południu oraz Galway i Limerick na zachodzie kraju. Rozkład i dynamikę polskiej populacji w najpo- pularniejszych regionach administracyjnych (hrabstwach) pokazano w tabeli 1.

W okresie między spisami powszechnymi (2011–2016) uwagę przykuwa znaczny ubytek liczby Polaków w 2 z 4 rejonów administracyjnych Dublina,

23 CSO, Census 2006: Non Irish Nationals Living in Ireland, op. cit., s. 28.

Mapa 1. Polacy zamieszkali w miejscowościach Irlandii, 2016

Źródło: opracowanie własne na platformie https://arcg.is/0aSPuL na podstawie danych CSO i OSI, Usually Resident Population by Place of Birth & Nationality, Settlements, Census 2016, Theme 2.1, Ireland, 2016, Central Statistics Office, Ordnance Survey Ireland, 2017, https://census2016.geohive.ie/datasets/usually‑resident‑

population‑by‑place‑of‑birth‑nationality‑settlements‑census‑2016‑theme‑2‑1‑ireland‑2016‑cso‑osi [do‑

stęp: 9 grudnia 2019 r.].

zwłaszcza że w tym samym okresie zanotowano w całej stolicy znaczny przyrost ludności ogółem. Ubytek liczby Polaków może wynikać ze stopniowej ucieczki do mniejszych miast, której powodem są wysokie koszty życia w samej stolicy.

Z kolei w hrabstwie Cork wzrost liczby Polaków przyczynił się do ogólnego przyrostu populacji miasta²⁴.

24 CSO, Census of Population 2016 – Profile 2 Population Distribution and Movements, Central Statistics Office, 2017, http://www.cso.ie/en/releasesandpublications/ep/p-cp2tc/cp- 2pdm/ [dostęp: 9 grudnia 2019 r.].

Tabela 1. Hrabstwa w Irlandii z największą liczbą Polaków w 2016 r. w porównaniu z 2011 r. Lp.HrabstwoRegion (NUTS3)Liczba Polaków w 2011 r. Liczba Polaków w 2016 r.Zmiana liczby Polaków w stosunku do 2011 r. (w %)

Udział w polskiej populacji w Irlandii 2016 r. (w %) 1Cork CountySouth-West12 27913 072611 2FingalDublin10 60411 41989 3Dublin CityDublin13 40610 704-209 4South DublinDublin8 3278 48527 5KildareMid-East7 1927 20506 6Limerick City and CountyMid-West6 0885 636-75 7MeathMid-East3 8764 470154 8KerrySouth-West4 0454 23453 9TipperarySouth-East4 2054 071-33 10WexfordSouth-East4 0153 99603 11Galway CityWest4 0993 872-63 12Galway CountyWest3 4343 63163 13Cork CitySouth-West3 6363 204-123 14Dún Laoghaire-RathdownDublin3 5413 143-113 15WicklowMid-East2 7512 90562 Źródło: na podstawie CSO, Census of Population 2016 Statistical Product – Profile 7 – Migration and Diversity, Central Statistics Office, 2017, tablica E7003, http://www.cso.ie/px/ pxeirestat/Database/eirestat/Profile%207%20‑%20Migration%20and%20Diversity/Profile%207%20‑%20Migration%20and%20Diversity_statbank.asp?SP=Profile%207%20 ‑%20Migration%20and%20Diversity=0 [dostęp: 9 grudnia 2019 r.].

Wykres 4. Polacy w Irlandii wg wieku, 2011 i 2016

7587 6719

-5000 -4000 -3000 -2000 -1000 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000

poniżej 1 roku 3 6 9 12 15 18 21 24 27 30 33 36 39 42 45 48 51 54 57 60 63 66 69 72 75 78 81 84 87 90 93 96 99

2011 2016 różnica

Źródło: CSO, Census of Population 2016 Statistical Product – Profile 7 – Migration and Diversity, Central Sta‑

tistics Office, 2017, tablica E7020, http://www.cso.ie/px/pxeirestat/Database/eirestat/Profile%207%20

‑%20Migration%20and%20Diversity/Profile%207%20‑%20Migration%20and%20Diversity_statbank.

asp?SP=Profile%207%20‑%20Migration%20and%20Diversity=0 [dostęp: 9 grudnia 2019 r.].

Choć całkowita liczba obywateli Polski w Irlandii w okresie 2011–2016 nie uległa większej zmianie, to zmieniły się proporcje mieszkających w miastach i na wsi. Około 1,7 tys. osób przeniosło się na obszary wiejskie, dzięki czemu ich udział w populacji Polaków na tych terenach wzrósł do 11%. Podobnie jak w wypadku Dublina, kierunek przepływu ludności polskiej był nieco odmien- ny od ogółu populacji Irlandii, dla której w okresie międzyspisowym przyrost ludności wiejskiej wyniósł 2,0%, dużo mniej niż miejskiej (4,9%).

W 2006 r. według danych spisowych mężczyźni stanowili niemal 64% popu- lacji polskiej w Republice Irlandii, co stawiało Polaków na pierwszym miejscu pod względem maskulinizacji pośród najważniejszych grup imigranckich²⁵. Po upływie dekady została osiągnięta równowaga płci – wśród Polaków mieszka- jących w Irlandii w 2016 r. połowę (50,5%) stanowili mężczyźni. Kobiety mi- nimalnie przeważały liczebnie nad mężczyznami w najliczniejszej (25–44 lata) i najmniej licznej (65 i więcej lat) grupie wiekowej.

Populacja Polaków w Irlandii stopniowo się starzeje²⁶. W drugiej dekadzie XXI wieku przede wszystkim spadł udział dwudziestolatków na rzecz trzydzie-

25 CSO, Census 2006: Non Irish Nationals Living in Ireland, op. cit., s. 87.

26 CSO, Census of Population 2016 – Profile 11 Employment, Occupations and Industry, Central Statistics Office, 2017, http://cso.ie/en/releasesandpublications/ep/p-cp7md/p7md/

[dostęp: 9 grudnia 2019 r.].

stolatków i starszych grup wiekowych (wykres 4). W 2016 r. w porównaniu ze spisem z 2011 r. zmalała o połowę populacja polska w wieku 0–5 (obecnie liczniejsze są dzieci w wieku 6–10 lat).

W 2016 r. ponad połowa Polaków w Irlandii w wieku 15+ żyła w związkach małżeńskich lub partnerskich, zaś drugą najliczniejszą kategorię (39%) stano- wiły osoby stanu wolnego. Wśród gospodarstw domowych Polaków najczęstsze były te tworzone przez pary (małżeńskie i kohabitujące) z dziećmi (46% polskich gospodarstw, wzrost w stosunku do 2011 r. o 10 pkt proc.), a kolejne przez pary bezdzietne (14%, spadek o 5 pkt proc.)²⁷. Dane te wskazują na postępujące pro- cesy zakładania rodzin i pojawiania się w nich potomstwa.

W odniesieniu do powiększania się rodzin Polaków w Irlandii Łukasz Kli- mek²⁸ wyróżnił dwa odmienne wzorce dzietności. Jeden typ rodzin tworzą oso- by przyjeżdżające do Irlandii z dzieckiem (lub dziećmi) urodzonymi jeszcze w Polsce, niekiedy decydujące się na kolejne dzieci po imigracji [w badaniu sondażowym w 2014 r. odnotowano w tych rodzinach najczęściej (47,5%) dwoje dzieci]. Drugi typ tworzą osoby zakładające rodzinę po migracji; kobiety z tej grupy zostają matkami średnio 2 lata później niż Polki rodzące w kraju. W tych rodzinach najczęściej (63,2%) było tylko jedno dziecko, ale ze względu na młody wiek kobiet i ich późniejsze zostanie matkami nie można wykluczyć, że z czasem przybyło rodzin z większą liczbą dzieci urodzonych w Irlandii.

Profil wykształcenia był, obok młodego wieku i udziału mężczyzn, istotną cechą wyróżniającą migrantów do Irlandii wśród ogółu migrantów poakce- syjnych z Polski. Udział osób z wyższym wykształceniem wśród migrujących do Irlandii po akcesji do UE (w okresie 2004–2006) wyniósł, według analizy danych opartych na BAEL, 26% i był on najwyższy spośród pięciu najważniej- szych krajów docelowych. Najliczniejsi byli jednak migranci z wykształceniem średnim bądź policealnym (38,6%) lub zawodowym (28,7%)²⁹. Wśród głównych krajów docelowych Irlandia przyciągała największy odsetek osób z dużych miast (29,8%), a najmniejszy – ze wsi (32%). Osoba młoda, z wyższym wykształce- niem i mieszkająca w mieście to drugi, obok wykwalifikowanego robotnika, charakterystyczny typ polskiego migranta udającego się do Irlandii.

W 2016 r. pod względem wykształcenia Polacy, obok Litwinów, wyróżniają się wśród imigrantów w Irlandii najwyższym udziałem osób z wykształceniem technicznym i zawodowym (28%)³⁰. Udział osób z dyplomem wyższych uczelni (licencjatem, magisterium lub doktoratem) wśród Polaków wynosi 23%. Wśród

27 CSO, Census of Population 2016 Statistical Product – Profile 7 – Migration and Diversity, op. cit., tablica E7024.

28 Ł. Klimek, Migration and fertility. Polish migrant families in Ireland and non-migrant families in Poland: a comparison of fertility plans and behaviour, „Central and Eastern Europe- an Migration Review” 2017, Vol. 6, No 2, s. 5–30, https://doi.org/10.17467/ceemr.2017.19.

29 I. Grabowska-Lusińska, M. Okólski, Emigracja ostatnia?, op. cit., s. 112.

30 CSO, Census of Population 2016 – Profile 7 Migration and Diversity, op. cit.

osób, które zadeklarowały zakończenie edukacji, proporcje osób z poszczegól- nymi poziomami wykształcenia w roku 2011 i 2016 były podobne. Natomiast przy liczebnie stabilnej i starzejącej się populacji Polaków liczba osób, które zakończyły kształcenie, paradoksalnie spadła: z niemal 80 tys. do 74,3 tys. Może to wskazywać na podejmowanie dalszej edukacji przez dorosłych Polaków w Ir- landii, dążących do uzyskania w kraju pobytu dodatkowych kwalifikacji, lepiej dopasowanych i honorowanych na lokalnym rynku pracy.

Polacy stanowią istotny zasób kapitału ludzkiego dla irlandzkiego rynku pra- cy. Ze względu na głównie ekonomiczny charakter migracji i młody wiek, współ- czynnik aktywności zawodowej wśród Polaków jest znacznie wyższy (85%) niż wśród ogółu populacji Irlandii (61%). W obu grupach stopa bezrobocia odno- towana w spisie powszechnym w 2016 r. była taka sama – 13%³¹. Warto zauwa- żyć, że poziom bezrobocia Polaków był niższy niż wszystkich cudzoziemców (15%)³². Polscy mężczyźni mają niższą stopę bezrobocia niż mężczyźni narodo- wości irlandzkiej, natomiast wśród Polek notuje się aż 16% poziom bezrobocia, wyższy niż wśród Irlandek i ogółu kobiet na irlandzkim rynku pracy³³.

Wśród pracujących Polaków największa liczba zajmuje się handlem i napra- wami (16 643 w 2016 r.), drugie miejsce zajmuje przetwórstwo przemysłowe (13 673), a trzecie – sekcja zakwaterowania i gastronomii (10 971). Ze wszyst- kich sekcji działalności to właśnie w tej ostatniej udział Polaków wśród zatrud- nionych jest najwyższy i wynosi 9%. Najwięcej polskich pracowników przybyło w przemyśle i budownictwie (niemal 3 tys. nowych pracowników), ale także w działalności profesjonalnej, naukowej i technicznej (592 osoby więcej) oraz in- formacji i komunikacji (573) – czyli sektorach wymagających zwykle wyższych kwalifikacji i cieszących się większym prestiżem. W porównaniu z ogółem pra- cujących w Irlandii, wśród Polaków znacznie mniejszy udział mają zatrudnieni w sektorze budżetowym: edukacji oraz opiece zdrowotnej i pomocy społecznej³⁴. Badanie sondażowe zrealizowane wśród Polaków w Republice Irlandii latem 2018 r.³⁵ wykazało wiele wskaźników zadowolenia tamtejszych migrantów z ich

31 CSO, Census of Population 2016 Statistical Product – Profile 11 Employment, Occupa- tions and Industry, Central Statistics Office, 2018, tablica EB005, https://statbank.cso.ie/

px/pxeirestat/Database/eirestat/Profile%2011%20-%20Employment%20Occupations%20 and%20Industry/Profile%2011%20-%20Employment%20Occupations%20and%20Indu- stry_statbank.asp?SP=Profile%2011%20-%20Employment%20Occupations%20and%20 Industry&Planguage=0 [dostęp 9 grudnia 2019 r.].

32 CSO, Census of Population 2016 – Profile 7 – Migration and Diversity, Central Statistics Offi- ce, 2017, http://cso.ie/en/releasesandpublications/ep/p-cp7md/p7md/ [dostęp: 9 grudnia 2019 r.].

33 CSO, Census of Population 2016 Statistical Product – Profile 7 – Migration and Diversity, op. cit., tablica E7009.

34 Ibidem, tablica E7019.

35 Badanie zrealizowane metodą wywiadów osobistych (CAPI) we wszystkich regionach Irlandii na próbie warstwowo-kwotowej obywateli Polski, którzy imigrowali tam w latach 2000–2013 (N=503).

sytuacji ekonomicznej. Niemal 96% badanych pracowało, ponad 2/3 z nich nie odczuwało ryzyka utraty aktualnej pracy. Nie zbadano poziomu dochodów, ale 92% osób zadeklarowało, że w ostatnim roku nie miało problemów z pokry- ciem bieżących wydatków. Niewiele mniej (89%) odczuwało poprawę swojej sytuacji ekonomicznej w stosunku do okresu przed wyjazdem z Polski. Ponad połowa (58%) zadeklarowała, że nic nie zniechęca ich do pozostania w Irlandii.

Jednocześnie tylko 29% planowało pozostać w Irlandii na zawsze. Niecałe 35%

planowało pozostać na określony czas, średnio 2,4 roku, a 37% nadal nie miało sprecyzowanych planów na przyszłość.

Główne problemy Polaków w Irlandii w drugiej dekadzie po akcesji

W  celu pogłębienia obrazu sytuacji Polaków w  Irlandii wyłaniającego się z przekrojowych danych statystycznych w dalszej części tekstu zasygnalizowa- ne zostanie kilka istotnych zjawisk, na które zwracali uwagę przede wszystkim uczestniczący w wywiadach pogłębionych działacze polskich organizacji poza- rządowych, szkół sobotnich i instytucji kulturalnych w tym kraju.

Odzwierciedleniem sytuacji ekonomicznej i długofalowych planów zwią- zanych z krajem pobytu jest sytuacja mieszkaniowa migrantów. W wypadku Polaków w Irlandii w okresie między spisami udział gospodarstw domowych zajmujących własne mieszkania wzrósł z 5% do 12%. Przy czym nadal jest on dość niski, gdyż własne lokale zajmuje 77% gospodarstw Irlandczyków i 31%

z ogółu cudzoziemców³⁶. Nadal przeważająca większość (88%) gospodarstw domowych Polaków w Irlandii wynajmuje mieszkania, przez co ponoszą oni skutki intensywnego wzrostu czynszów najmu i cen zakupu mieszkań, wywo- łanych przez zagranicznych inwestorów.

„Irlandia została bardzo drogim krajem. Mamy kryzys mieszkaniowy. No i głównie te kryzysy mieszkaniowe zmuszają ludzi do wyjazdów, (…) ale są też ludzie, jest druga grupa, która w dobrym momencie kupiła tutaj domy i są już u siebie. Ten kryzys miesz‑

kaniowy ich nie dotyczy i myślę, że tam też mogą sobie normalnie realizować i sobie pracują, bo nie ma problemu z pracą. Mają domy kupione w dobrej cenie, więc ta rata kredytu to jest nawet połowa tego, co by płacili teraz wynajmując”.

(pracownica polskiej szkoły, Dublin) Choć większość Polaków jest zdana na wynajmowanie mieszkań, w opinii badanych aktywistów nie byli oni widoczni w masowych protestach lokatorskich przeciw eksmisjom i podwyżkom czynszów. Także w trzech kolejnych wybo- rach samorządowych Polakom nie udało się zdobyć ani jednego fotela radnego, przy czym w 2019 r. startowało tylko troje polskich kandydatów (wobec dzie-

36 CSO, Census of Population 2016 – Profile 7 – Migration and Diversity, op. cit.

więciorga kandydujących w 2009 r. i 2014 r.). To tylko dwa często wymieniane przykłady sfer życia społeczno-politycznego Irlandii, w których liczna grupa imigrantów z Polski nie jest wystarczająco widoczna.

„My w ich mniemaniu jesteśmy jedną z wielu społeczności migranckich na terenie Cork, czy Irlandii, jedną z wielu. ‑ Ale też najliczniejszą.

O tym mniej się mówi, to jest niewykorzystany potencjał Polonii, my to podkreślamy za każdym razem, to jest taki eye opener dla nich, oni otwierają oczy, rzeczywiście?”.

(pracownik polskiej organizacji, Cork) Źródeł braku widoczności można szukać w niewystępowaniu albo nieujaw- nianiu wspólnych problemów i interesów oraz nieefektywnej współpracy Po- laków. Wśród imigrantów z Polski wyróżniano różne linie podziałów. Dość szybko dało się zauważyć zróżnicowanie strategii migracyjnych, odpowiadające różnym profilom wykształcenia. Obok osób skoncentrowanych na doraźnej akumulacji oszczędności z prac fizycznych, nisko wykwalifikowanych, moż- na było wyróżnić osoby lepiej wykwalifikowane, starające się budować karierę zgodną z wykształceniem i poprawiać swój prestiż i poziom życia w Irlandii, a nie oszczędzać na realizację aspiracji po powrocie do Polski. Te dwa odmienne profile, posługując się ironicznymi określeniami z migranckich forów interne- towych, Alicja Bobek i Justyna Salamońska³⁷ nazwały odpowiednio „Mariany”

(tradycyjni migranci zarobkowi) i „wykształciuchy” (nowi mobilni Europejczy- cy, specjaliści). Obecnie polscy działacze zauważają dwie odmienne strategie adaptacji Polaków. Część osób żyje na marginesie irlandzkiego społeczeństwa, utrzymując ścisły kontakt z Polską dzięki telewizji i środkom komunikacji. Dru- ga grupa szybko wtapia się w społeczeństwo przyjmujące, co może – choć nie musi – pociągać za sobą utratę odrębności kulturowej.

„Mam wrażenie, że kiedyś Polacy bardziej robili te polskie organizacje, starali się coś organizować, były gazety i tak dalej, a teraz rzeczywiście widać to, że oni się trochę rozmywają wśród tych Irlandczyków (…) zaczęliśmy normalnie funkcjonować w tym społeczeństwie i czerpiemy z dwóch kultur”.

(pracownica organizacji polskich, Dublin) W przeciwieństwie do państw z ugruntowanym życiem polonijnym, w Irlan- dii migranci poakcesyjni musieli właściwie od podstaw zbudować polskie insty- tucje pozwalające im na komunikowanie się i wspieranie wewnątrz społeczności

37 A. Bobek, J. Salamońska, „Wykształciuchy” i „Mariany”. Polscy migranci w Irlandii ze szczególnym uwzględnieniem Dublina [w:] II Kongres Polskich Towarzystw Naukowych na Obczyźnie, 4–7 września 2008, red. L. Nowak, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 2010, s. 1–16, http://kptnws.krakow.pl/materialy/II_Kongres/ABo.pdf [dostęp: 9 grudnia 2019 r.].

polskiej, podtrzymywanie tożsamości narodowej i prezentację polskiej kultury na zewnątrz. Według danych z Bazy organizacji i instytucji polskich i polonijnych za granicą³⁸ do 2018 r. powstało w Irlandii 110 takich instytucji (z czego 106 było nadal aktywnych w 2018 r.). Niestety funkcjonują one wysiłkiem niewielkiej liczby aktywnych osób, na co wskazuje fakt, że tylko 5,4% ankietowanych Pola- ków w Irlandii rzeczywiście działało w jakimkolwiek klubie lub stowarzyszeniu (wliczając w to nie tylko organizacje polskie, ale i irlandzkie).

Najliczniejszą grupę polskich organizacji stanowią polskie szkoły, które od- powiadają na zapotrzebowanie na edukację w języku polskim dużego grona polskich dzieci. W 2016 r. w Irlandii mieszkało niemal 20 tys. uczniów (w wie- ku 5–18 lat) z polskim obywatelstwem. Są oni trzykrotnie liczniejsi niż druga w kolejności grupa cudzoziemskich dzieci – Litwini – i stanowią wyzwanie dla irlandzkiego systemu edukacji z powodu jednego z najniższych odsetków uczniów znających bardzo dobrze język angielski. Z drugiej strony uczniowie ci mogą przystępować do irlandzkiej matury z języka polskiego, a od niedaw- na, dzięki współpracy tamtejszego ministerstwa edukacji i polskich działaczy oświatowych, przygotowywać się do tego egzaminu na lekcjach w irlandzkiej szkole średniej.

Głównym kanałem nauczania w języku polskim są właśnie polskie szkoły, tzw. sobotnie. Według danych pozyskanych z Ośrodka Rozwoju Polskiej Edu- kacji za Granicą w latach 2005–2017 w Irlandii powstało 48 społecznych szkół polonijnych. Oprócz nich funkcjonuje pięć szkół polskich przy ambasadzie RP – w Dublinie od 2005 r. i w czterech innych miastach od 2007 r. Według osób prowadzących szkoły zjawiskiem utrudniającym organizację nauczania jest duża rotacja, tak nauczycieli (którzy często rezygnują z pracy społecznej w soboty, gdy znajdą zatrudnienie na pełny etat), jak i dzieci, które rezygnują z nauki prawdopodobnie z powodu wyprowadzki.

„U nas w szkole również mnóstwo rodzin wraca, widzi swoją przyszłość w Polsce. Tak że, no ideałem dla nas byłoby, gdyby nagle cała szkoła naszych uczniów i rodziców spakowała się i wróciła do Polski, moglibyśmy zamknąć szkołę (…) i mieć poczucie dobrze wykonanego obowiązku”.

(pracownik polskiej szkoły, Dublin) Jak dotąd jednak, szkół polskich nie ubywa, a dynamika rozwoju tego sektora działalności polonijnej pozostaje w ogromnym kontraście z innymi dziedzinami życia społecznego. Wyzwaniem dla szkół pozostaje jednak utrzymanie kontaktu

38 GUS, Baza organizacji i instytucji polskich i polonijnych za granicą, Główny Urząd Sta- tystyczny, 2019, http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/polonia-i-polacy-w-swiecie/

baza-organizacji-i-instytucji-polskich-i-polonijnych-za-granica,2,3.html [dostęp: 9 grudnia 2019 r.].

z polską młodzieżą po ukończeniu etapu szkoły podstawowej i wykształcenie w jej gronie przyszłych liderów miejscowej Polonii.

Podsumowanie

Przybysze z Polski, stanowiący obecnie 2,6% ludności Republiki Irlandii, ode- grali kluczową rolę w transformacji Irlandii od społeczeństwa masowo wysyła- jącego emigrantów, do społeczeństwa przyjmującego imigrantów i wdrażającego politykę różnorodności kulturowej. Obywatele Polski są rozsiani po całej wyspie, w tym w małych miastach i wsiach, nie tworzą oni silnie skoncentrowanych społeczności imigranckich, co sprawia, że kontakty z Polakami są dla Irlandczy- ków codziennością. Coraz częstsze wśród Polaków są formalne więzi z Irlandią poprzez własną naturalizację lub, częściej, uzyskanie irlandzkiego obywatelstwa dla dziecka urodzonego na wyspie.

Stabilizacja polskiej społeczności w Republice Irlandii pozwala zakładać, że wielu obecnie przebywających tam migrantów osiadło na wyspie na stałe, zwłaszcza jeśli udało im się kupić nieruchomość zapewniającą stabilność miesz- kaniową. Zwraca uwagę pewien spadek udziału najgorzej płatnych zawodów i wzrost reprezentacji Polaków w zawodach o wyższym statusie społeczno-eko- nomicznym. Wydaje się, że kolejny kryzys ekonomiczny w Irlandii wywołałby mniejszą emigrację Polaków, ze względu na ich inny status społeczny i zawo- dowy niż w 2008 r. Obecnie wydaje się, że podział na osoby z ustabilizowaną sytuacją mieszkaniową i te ponoszące ryzyko wzrostu czynszu, konieczności wyprowadzki lub niemożności zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych (np. dla powiększającej się rodziny) jest nową osią podziału wśród Polaków w Irlandii, determinującą ich rozbieżne dalsze plany migracyjne. Część osób może zdecy- dować się z tego powodu na powrót, zwłaszcza jeśli mają dom czy mieszkanie w Polsce³⁹. Jednocześnie najbardziej mobilna część Polaków z Irlandii może wykorzystać doświadczenie zdobyte w tym kraju do dalszego rozwoju przez kolejną migrację w ramach europejskiej przestrzeni mobilności lub poza nią, np. w innym kraju anglojęzycznym.

Duży wpływ na sytuację Polaków na wyspie może mieć decyzja Brytyjczy- ków o wyjściu z UE⁴⁰. Republika Irlandii, jako najbliższy kraj unijny, może stać się celem dalszej migracji części polskich migrantów z Wielkiej Brytanii, zwłasz- cza gdy odczują oni trudności w funkcjonowaniu jako cudzoziemcy na rynku pracy, w dostępie do świadczeń socjalnych lub w łączeniu rodzin. Irlandia może

39 Własny dom lub mieszkanie w Polsce posiadało 36% Polaków przebywających w Ir- landii według sondażu OBM z 2018 r.

40 A. Duval Smith, „The Only Problem is the Weather”: Poles Eye up Ireland after Brexit Vote, „The Guardian”, 20 października 2016 r., https://www.theguardian.com/world/2016/

oct/20/ireland-polish-population-brexit-popular-destination-uk-eu-referendum [dostęp:

9 grudnia 2019 r.].

też przyciągać nowych migrantów z Polski, takich, którzy, gdyby nie brexit, wo- leliby migrować do Wielkiej Brytanii. Od strony ekonomicznej obecny wzrost cen nieruchomości w Dublinie i okolicy wiąże się ze spekulacją kapitału szu- kającego lokalizacji alternatywnej do Wielkiej Brytanii, jednocześnie brexit bez porozumienia może negatywnie odbić się na irlandzkiej gospodarki i miejscach pracy w sektorach powiązanych z gospodarką brytyjską. Dodatkowym czynni- kiem zniechęcającym Polaków do pozostania może być ryzyko odnowienia się na podzielonej granicą wyspie konfliktu politycznego i przemocy na tle naro- dowościowym, która może pośrednio uderzyć w cudzoziemców.

Warto zauważyć, że Polacy przybywający do Republiki Irlandii, w porówna- niu z innymi państwami przyjmującymi, rzadziej czuli się dyskryminowani⁴¹. Pojawienie się negatywnych głosów krytyki wobec cudzoziemców w Irlandii badacze wiązali raczej ze skutkami recesji, odczuwanymi zwłaszcza przez mniej wykształconych Irlandczyków, a nie ze znacznym wzrostem liczby imigrantów⁴². Nie można jednak zakładać, że takie przychylne nastawienie będzie trwać bez podejmowania wysiłków ku integracji przez społeczność polską. Na razie ta największa w kraju grupa imigrantów nie jest odpowiednio do swej liczebności reprezentowana w irlandzkim życiu politycznym i władzach samorządowych.

Nie dbając o swoją pozycję i artykulację swoich interesów, Polacy są mało wi- doczni w społeczeństwie, postrzegani po prostu jako jedna z wielu nowych mniejszości. Wyjątkiem jest obszar edukacji, gdzie liczne szkoły sobotnie i dzia- łacze propagujący nauczanie języka polskiego jako obcego w szkołach średnich wypracowali silną pozycję i namacalny wpływ na irlandzkie szkolnictwo.

Bibliografia

Bijak J., Koryś I., Poland [w:] Statistics and reality: concepts and measurements of mi- gration in Europe”, eds. H. Fassmann, U. Reeger, W. Sievers, Amsterdam University Press, Amsterdam 2009.

Bobek A., Salamońska J., „Wykształciuchy” i „Mariany”. Polscy migranci w Irlandii ze szczególnym uwzględnieniem Dublina [w:] II Kongres Polskich Towarzystw Nauko- wych na Obczyźnie, 4–7 września 2008, red. L. Nowak, Polska Akademia Umiejęt- ności, Kraków 2010.

Citizens Information, Irish Citizenship through Birth or Descent, 2017, http://www.citi- zensinformation.ie/en/moving_country/irish_citizenship/irish_citizenship_thro- ugh_birth_or_descent.html#lb999d.

41 F. McGinnity, M. Gijsberts, A threat in the air? Perceptions of group discrimination in the first years after migration: Comparing Polish migrants in Germany, the Netherlands, the UK and Ireland, „Ethnicities” 2016, Vol. 16, No 2, s. 303, https://doi.org/10.1177/1468796815616154.

42 F. McGinnity, G. Kingston, An Irish Welcome? Changing Irish Attitudes to Immigrants and Immigration: The Role of Recession and Immigration, „The Economic and Social Review”

2017, Vol. 48, No 3, s. 253–279.

Corrigan O., Migrants, welfare systems and social citizenship in Ireland and Britain: users or abusers?, „Journal of Social Policy”, 2010, Vol. 39, No 3, https://doi.org/10.1017/

S0047279409990468.

CSO, Census 2006: Non Irish Nationals Living in Ireland, Central Statistics Office, 2008, http://www.cso.ie/en/media/csoie/census/documents/NON_IRISH_NATONALS_

LIVING_IN_IRELAND.pdf.

CSO, Census of Population 2016 – Profile 2 – Population Distribution and Movements, Central Statistics Office, 2017, http://www.cso.ie/en/releasesandpublications/ep/p- cp2tc/cp2pdm/.

CSO, Census of Population 2016 – Profile 7 – Migration and Diversity, Central Statistics Office, 2017, http://cso.ie/en/releasesandpublications/ep/p-cp7md/p7md/.

CSO, Census of Population 2016 – Profile 11 – Employment, Occupations and Industry, Central Statistics Office, 2017, http://www.cso.ie/en/releasesandpublications/ep/p- -cp11eoi/cp11eoi/lfnmfl/.

CSO, Census of Population 2016 Statistical Product – Profile 7 – Migration and Diversity, Central Statistics Office, 2017, http://www.cso.ie/px/pxeirestat/Database/eirestat/

Profile%207%20-%20Migration%20and%20Diversity/Profile%207%20-%20Migra- tion%20and%20Diversity_statbank.asp?SP=Profile%207%20-%20Migration%20 and%20Diversity=0.

CSO, Census of Population 2016 Statistical Product – Profile 11 – Employment, Occupa- tions and Industry, Central Statistics Office, 2018, https://statbank.cso.ie/px/pxe- irestat/Database/eirestat/Profile%2011%20-%20Employment%20Occupations%20 and%20Industry/Profile%2011%20-%20Employment%20Occupations%20and%20 Industry_statbank.asp?SP=Profile%2011%20-%20Employment%20Occupa- tions%20and%20Industry&Planguage=0.

CSO, Foreign National Activity, Central Statistics Office, 2017, http://www.cso.ie/px/

pxeirestat/Database/eirestat/Foreign%20National%20Activity/Foreign%20Natio- nal%20Activity_statbank.asp?SP=Foreign%20National%20Activity&Planguage=0.

CSO i OSI, Usually Resident Population by Place of Birth & Nationality, Settlements, Cen- sus 2016, Theme 2.1, Ireland, 2016, Central Statistics Office, Ordnance Survey Ireland, 2017, https://census2016.geohive.ie/datasets/usually-resident-population-by-pla- ce-of-birth-nationality-settlements-census-2016-theme-2-1-ireland-2016-cso-osi.

Duval Smith A., „The Only Problem is the Weather”: Poles Eye up Ireland after Brexit Vote,

„The Guardian”, 20 października 2016 r., https://www.theguardian.com/world/2016/

oct/20/ireland-polish-population-brexit-popular-destination-uk-eu-referendum.

Eurostat, Acquisition of Citizenship by Age Group, Sex and Former Citizenship [Migr_acq], Eurostat, Luxembourg 2019, http://ec.europa.eu/eurostat/data/database.

Eurostat, Emigration by Age Group, Sex and Citizenship [Migr_emi1ctz], Eurostat, Luxembourg 2017, http://ec.europa.eu/eurostat/data/database.

Eurostat, Immigration by Age Group, Sex and Citizenship [Migr_imm1ctz], Eurostat, Luxembourg 2017, http://ec.europa.eu/eurostat/data/database.

Eurostat, Population on 1 January by Age Group, Sex and Country of Birth [Migr_pop3c- tb], Eurostat, Luxembourg 2019, http://ec.europa.eu/eurostat/data/database.

Grabowska I., Lusiński C., Transformacja rynku pracy w kontekście rozwoju gospodar- czego Irlandii, „Studia Europejskie” 2005, nr 4.

Grabowska-Lusińska I., Okólski M., Emigracja ostatnia?, Scholar, Warszawa 2009.

GUS, Baza organizacji i instytucji polskich i polonijnych za granicą, Główny Urząd Sta- tystyczny 2019, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/polonia-i-polacy-w- -swiecie/baza-organizacji-i-instytucji-polskich-i-polonijnych-za-granica,2,3.htm.

GUS, Migracje zagraniczne ludności – Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2013, http://stat.gov.pl/spisy-powszech- ne/nsp-2011/nsp-2011-wyniki/migracje-zagraniczne-ludnosci-nsp-2011,13,1.html.

Klimek Ł., Migration and fertility. Polish migrant families in Ireland and non-migrant families in Poland: a  comparison of fertility plans and behaviour, „Central and Eastern European Migration Review” 2017, Vol. 6, No 2, https://doi.org/10.17467/

ceemr.2017.19.

Krings T. i in., From boom to bust: Migrant labour and employers in the Irish construc- tion sector, „Economic and Industrial Democracy” 2011, Vol. 32, No 3, https://doi.

org/10.1177/0143831X10387651.

McGinnity F., Gijsberts M., A  threat in the air? Perceptions of group discrimina- tion in the first years after migration: Comparing Polish migrants in Germany, the Netherlands, the UK and Ireland, „Ethnicities” 2016, Vol. 16, No 2, https://doi.

org/10.1177/1468796815616154.

McGinnity F., Kingston G., An Irish Welcome? Changing Irish Attitudes to Immigrants and Immigration: The Role of Recession and Immigration, „The Economic and Social Review” 2017, Vol. 48, No 3.

Nowak A., Imigracja pod kontrolą?, „Dziennik Polski”, 15 kwietnia 2008 r., https://dzien- nikpolski24.pl/imigracja-pod-kontrola/ar/1305392.

„Rocznik Demograficzny GUS” 2007.

Źródła internetowe Http://census2016.geohive.ie.

Http://www.citizensinformation.ie.

Http://www.cso.ie.

Http://ec.europa.eu/eurostat/data/database.

Http://irishpolishsociety.ie/pl/o-nas.

Http://stat.gov.pl.

Https://statbank.cso.ie/px/pxeirestat/statire/SelectTable/Omrade0.asp?Planguage=0.