Mikołaj Gomółka – pierwszy kompozytor narodowy

Mikołaj Gomółka – pierwszy kompozytor narodowy

1. Cele lekcji

Zapoznanie uczniów z życiem i twórczością pierwszego polskiego kompozytora narodowego – Mikołaja Gomółki. Wyjaśnienie, na czym polega twórczość narodowa i jakimi cechami się charakteryzuje. Zwrócenie uwagi na wykorzystywanie przez kompozytora elementów ludowych i narodowych. Zapoznanie uczniów z dwiema najwybitniejszymi pieśniami Mikołaja Gomółki – Nieście chwałę mocarze i Kleszczmy rękoma. Wyjaśnienie pochodzenia i historii utworów. Wskazanie poetyckich przekładów Psalmów, do których muzykę skomponował Gomółka. Umiejętny odbiór przez uczniów psalmów Nieście chwałę mocarze i Kleszczmy rękoma oraz instrumentalne odtwarzanie psalmów.

b) Umiejętności Uczeń potrafi:

1. Omówić życie i twórczość Mikołaja Gomółki, zwracając przede wszystkim uwagę na zbiór Melodie na psałterz polski.

2. Wyjaśnić pojęcie muzyka narodowa.

3. Wskazać autorów tłumaczeń tekstów dwóch pieśni: Nieście chwałę mocarze i Kleszczmy rękoma.

4. Odtworzyć i wykonać z nut na flecie psalm Nieście chwałę mocarze.

5. Rozróżniać brzmienie i nazywać sposoby wykonania polskich utworów renesansowych.

2. Metoda i forma pracy

Metoda pogadanki z elementami opisu. Aktywna metoda pracy – wykonanie na instrumentach przez uczniów psalmu Nieście chwałę mocarze.

3. Środki dydaktyczne

1. Podręcznik: Wacław Panek, Świat muzyki...

2. Stanowisko do odtwarzania muzyki.

3. Płyta z nagraniem psalmów Mikołaja Gomółki: Nieście chwałę mocarze, Kleszczmy rękoma.

4. Karta pracy ucznia.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

1. Powitanie, czynności organizacyjno-porządkowe.

2. Sprawdzenie zadania domowego.

3. Powtórzenie piosenki poznanej na ostatniej lekcji.

4. Podanie tematu lekcji.

(7 min.)

b) Faza realizacyjna

1. Zapoznanie uczniów metodą opisu z życiem i twórczością Mikołaja Gomółki. Wskazanie zbioru Melodie na psałterz polski z określeniem roli twórcy i autora przekładu tekstu.

2. Metodą pogadanki rozwiązanie problemu dotyczącego pojęcia muzyka narodowa. Zapoznanie uczniów z tym terminem i uświadomienie im, czym jest i czym się charakteryzuje muzyka narodowa.

3. Metodą pogadanki, wspólna interpretacja tekstu psalmu Kleszczmy rękoma.

4. Wysłuchanie psalmu Kleszczmy rękoma oraz metodą pogadanki interpretacja związków słowno-muzycznych obecnych w tym psalmie.

5. Wysłuchanie psalmu Nieście chwałę mocarze oraz omówienie pochodzenia i historii utworu.

Zwrócenie uwagi na obsadę wykonawczą utworu i wyjaśnienie pojęcia pieśń a capella.

6. Podzielenie uczniów na dwie grupy i wykonanie psalmu Nieście chwałę mocarze na fletach w opracowaniu podręcznika Wacława Panka.

(30 min. )

c) Faza podsumowująca

Zapisanie przez uczniów notatki:

 Notatka:

1. Mikołaj Gomółka (ok. 1535 – ok. 1591), twórca około 150 psalmów do tekstu Jana Kochanowskiego, zebranych w zbiorze Melodie na psałterz polski. Uchodzi za pierwszego kompozytora narodowego i twórcę pierwszego polskiego śpiewnika.

2. Cechy muzyki narodowej:

- utwory w języku narodowym,

- wykorzystanie zwyczajów, tekstów, motywów ludowych w muzyce, - wykorzystanie legend lub podań ludowych,

- przedstawienie realiów historycznych charakterystycznych dla danej epoki, - przedstawienie losów i historii narodu.

3. Nieście chwałę mocarze i Kleszczmy rękoma:

Muzyka do poetyckiego przekładu Jana Kochanowskiego. Melodie skomponowane przez Mikołaja Gomółkę oparte są na polskich tanecznych melodiach ludowych.

(8 min.)

5. Bibliografia

1. Panek W., Świat muzyki. Podręcznik dla klas 1-3 gimnazjum, WSiP, Warszawa 2004.

2. Ekiert J., Bliżej muzyki. Encyklopedia, Wiedza Powszechna, Warszawa 1994.

6. Załącznik

a)Karta pracy ucznia

Powtórzenie zagadnień związanych z tematem, w formie otwartych pytań.