ob6z szkoleniowy zostat ob6z szkoleniowy mddelarako-harcenkl! Uczestniczyla w nim 83-osobowa eklpa harcerzy z Ofoodba

Pełen tekst

(1)

(2) ;. .. MOPELARZ ORUCCriE sris TRiSCI. 4.. 20 lat. Klubu Modelarstwa. w. Lotniczo-Kocimicinego Niedobozycaoh. 5.. Mistrzosiwa Polski ModeKosmlcznych.. li. ^. Latawca. 6.. 9.. Optyw. profilu. ’86.. Benedek. 10.. Z. 10.. Model klasy P-30 „Turbo”. 13.. Sportowo-akrobacyjny samolot Jak-55. 14.. Tempest. 17.. Chlodniowiec uniwersalny Tornado.. 20.. kraju. ze 4wiata.. i. U. (Tajtun),. Zorganizowon<>:f '. ..j. ob6z. —. Lodzie slowianskie budowa modell o poszyciu. ,. •'. ‘. zakladkowym. 24.. szkoleniowy. XXXm. Mistrzosiwa Polski Model! Zaglowyoh klas. F5. 24.. Zaw6r. rozdzielaji|cy. W lecie. br na terenie Ae^ôklubu Podkarpackiego zorgaoizowany zostat ob6z szkoleniowy mddelarako-harcenkL. —. klasa F6/F7. 26.. 28.. Kontenery. i. Mistrzosiwa Polski Modell. 30.. Spis. tre4ci. klas. Mieszkaniowej „Nasz. RCV. Dom”. Hufiec Bytom.. W. FotociekawostkL. imieniu uczestnikdw. ww. obozu wjrraiam. serdeczne. podzi^kowania nastûjgcym instytucjom:. — Spdtdzielni zorganizowanie. — Hufcowi Nasza. wego,. oktadka. —. Mieszkaniowej „Nasz i. Dom”. w. Bytomiu za. sfinansowanie obozn,. ZECP Bytom za dostarczenie. Aenddubowi Podkarpackiemu. sprz^tu. obozo>. za udzielenie serdecznej. goiciny. oraz uatrakcyjnienie pobytu spotkaniami z ciekaPodczas przemartzu ulleami Swidnika. glebi grono os6b bezpoirednio zaangaiowanych w organizaoJo Swi^ta Lataw-. W. ca’86. fot,. gMOOi^. Z.. Gontan. '. wymi. ludimi lotnictwa. i. '. m. utytulowany modelarz Grzegorz Peszke.. W. ^. trakcie za-. modelarskich wszyscy uczestnicy ukonczyli klasQ wyszkolenia, a szefidu z nich zdobyto warunki do odznaki .^llody Szybownik”. Zajîa teoretyczne przeprowadzal. nModelarza”. 1986. 32.. !. Uczestniczyla w nim 83-osobowa eklpa harcerzy z Ofoodba Druiyn Harcerskich i Zuchowych przy Sptidzielni. ich modele.. Samochoddw. '. przelotem wycieczkowym samo>. lotem AN-2.. Komendant ob<^ IttABIAN PBSZKE,. phm. ,.

(3) ; : !. Zn6w minal rok. Zôdaie a tradycJa. staramy tie przedstawl6 10 naJIepSzych modelarzy roku. Jak poprzednio, tak 1 tym razem bralltmy pod uwage wynikl z imprez miedzynarodowych. Jest to bowiem najlepsza wykladnla poziomu naszego modelarstwa 1 naszych modelarzy. Konfrontacja z najlepszyml modelarzaml Europy 1 twiata dale wymierny sprawdalan, kto faktycznie Jest tym najlepszym. Potwierdzeniem tego t^ktu sa wynikl z mistrzostw Polski 1986. Kie wymieniamy nliej kto, kledy, gdzle i w JakieJ klasie zdobyl w 1988 tytul najlepszego tj. mistrza Polski. Przy lstnl\ejacej mnogo8ci klas zaJeloby to wiele miejsca. Tym bardziej, le najlepsi w Polsce, nie znacsy, te rOwnorzednl czoldwce najlepszych w twiecle. Najlepszym iwiadectwem Jest dowOd w postacl medalu 1 dyplomu zdobytego na imprezach miedzynarodowych. A te z reguty te mâle zdobywali aktualnl mistrzowie Polski. mote tylko potwierdzlt prawidlowott typowania na konfrontacje miedzynarodowe. Wyrdtnionym gratulujemy. Pozostalych zacbecamy do dalszej wytrwatotci, poglebiania wiadomotcl teoretycznych, umieJetnotcl praktycinych *1 taktycznych oraz przestrzegania specjalizacji w wybranej dyscypunle, klerunku specjalistycznym 1 klasie. Tylko to mote przyniett sukces 1 zaspokojenie ambicji sportowych.. KOLEGIUM REDAKCYJNE.. BRONISLAW MAL^ CZTK a Krakowa —. ORZEOORZ PB 8 Z» KB B Krosna — mo*. modelarstwo lotnl* cae. Uftanowll rekord iwiata i PolM. dclaretwo lotaleae. Uetanowll dwa rekordy iwiata t PolBkl dhsgotrwaloici t odleglolel lotu. w. prgdkoici. ob-,. aamkalttym modelem adalale •terowaaym a naê-. dem. :. ’. elektryeanym. w. waoych F3 B. a napedem gu* mowym klasy FIB oraa rekord Polski predkeicl lotu mo-. to. wodsie. klasy FSB. Zdobyl w klasie modell ssybowcdyr adalale atero*. mo-. lotu. delem wodnoaamolo-. delem j i. kla-|. napêm,. a. eumowym. klaay PlB. Calonek Aero-. Krakowakie-. Itlubu. ladywidu -1. iayflkaeli. alaej pierwiie mle|« tee otwgrtych aa-. w. V. t. 'x-. wodacb mledayaaro-i douryeb FAl roae-. w. graaych. STBFAN JURCZS. KIAK 1 LubinSa — modeUntwo lotai«. jMARIAIf. Zdobyl w. kla* •yfikacji ladywtdual* ae| tytul drucieg^ wicemistna Europy w klatle modcll eiy*. Zdobyl. cse.. w. wnelnla. 15. F^ w. Maklet roaegra-| nycb It—*0 Upca w Oalo.; Norwegil Aktualny mlstraPol.; ta. —. Eo«. dsiowego*. w. 1 cawarte mle|see aeapolowej tytul wl-, cemlstraa iwlata w; klatle modeli maklet XX: na uwleal Mistraostwacb 6wla-'. •trmoftwach Buropy Model! Swobodalt LataJacych rosegra* t— dnlacb nyeh w *BlteetL munlt Aktualny mSettaPol*^ kl w tel klaelemo* dell. Citonek Aeroklubu Zaglgbla Mle«. —. klatyfika* indirwIdualneJ. c|l. w. bowcdw FIA. KOZnODj. mo^* Zawlercla lotnlcae.i delaratwo. g. fkl dell. w •. mo*. te| klatle. Calonek Aero-. iklubu. f '. j. [ I. i. :. !. BOOOAN LUDKO* WSKl s Zdo. b^ca X miejaea w. i. i. klatle adalnle klerowamyob modeU ply-. wajacycb FS-Z na miedaynarodowycb aawodaeb otwartycb. NAVIOA. nycb. ».05.. — LOe.. w WentUnw RFN oraa vn miejsca na tyebte aawodaeb w kla1989. <. roaegra-. j. ;. r.. !. gen. modell redukcylnyeb adalnle kle«. •ie. rowaas^h F8-A.. .. " '. .. Caoatocbow-,. sklego.. ! t. dnlacb. mala br. w Popowo w Butgarll. 15—>13. oraa drugle mle|aoa w otwartyeb aawodaob mledaynarodo-^ E^wycb. tbych. FAI. w. roaegra-. —. dnlacb 17. w. lipca Popradale CS]kS. Cato«. te. w. n»k Aeroklubu P<m« karpackiego.. MABZ. STANISLAW. NRA. a. rZdobFwca. 8TBXOdadtkju. mJeJeea klatle modell re* dukeylnycb adalnle. w. X. kierowaayob. ^M49N tungen. r*. w. —. nickl«lar* »tivo lotnlese. ZdokUuiyfiluicJI. w. F1-a. ^wych aawodaeb otwartyeb NAVXOA lâejrraiiyeb. CHOjrKA*^ I s D^browy 06r<*. t9J9.. w Wl^. RFN.. ‘dualnej tytul wicemltucl«fo. M. oms MSpolowei. Padftw. wtctmlstrma. w. SocJallflycBiiych. JclMie modsli pr^d*'. FIA. koielowyeh. w. BCUtrsottwaeh. IPaAftw. aych l»-d4. Z8BR. Socjalitycm*. roMfranych. CMrwea. br,. w. Charkdw.. Foaadto Bdobyl tut druflefo. lowego 'wlAta. ty* i«»po*. wicemistjnu. w. tel. kletle. w MietnoBto fiwUta Models aa Uwieel rocedra:b 3#J7--AM. br, leli. fPRZBMYBAAW OOC |ae. .Wetneeb _. iaaowit. buodell. w. Poet.. rekotd. klaanpi prtdkoielOj!^. Jrycb« Catoaek Aetoklaba 8lb«kleco.. wgruple. rOw X9I6. see. w. —naiiepuiace HI nde|-. r.. wynikl:. w kll^. m<H. taidowyclii. dell. luerows-. adalnle. nyeb FS-Xdi na aapraygotowodacb Padttw wawcayeb Soolalistyeanycb reM.98uA aegranytib 4.99,1999. llnle. Welace. W. r.. w. lowacji;. Ko-. Caecho;. m na mlgday^ —. narodowyeb. Padat w SoeiaUatyeinycb. ^waryeb kUsy. Fi-Xi roaegia^. nycb. w. Poananlni nBeltee. FS-X9. w. —. YJt. lOaiie. na mtstraoal-. -waeb twlata modell idali" tagtowyob. Kerowanyeb granycb 1919 r.. w. JAN nVBZ a wolewddatwa opolakle^ Na snledaynarodo-i iwycb aawodaeb o-. CXOABK. itwartycta. klmaylfkacll. toaegranyeh. doalnel. j. NAVIOA I9A5 .t ffiU09.1988 r. W Wtl^ ^ttgen w RFN adH nyi. IX. klasie. mielset. w. plywalaeyeb. manewTo* wycb adalnle klerowanych F3-B oraa modell. III mlejBce na miedaynarodowyeb aawodaeb model! pty^ Padatw âlgeych. w. oelau^ci^. aawo-. sBaeb modell taglowyeb adalnle Ide-. Eh. JPelakl. Start uInnlooaiggnat. a Odadik&. im. M—. Mmdnali. WALDBMAR. —. Tolbuebia. iSartl.. w. Bul-. Zdobyl. mlexne.. dwa. IndywH. iespoiowe| tytuly mlatrza I. padatw aocjallatycanycb w klasSe ra« klet. w. wyaokotdowyeb Mlairaotlwaeh. Padeiw Boelallatycanyeb tv Modelartlwie Kotmleanym ro-. u lip* w RumnnU —. aegranyeb b— ea br.. Sueeawm. Calonek btt. )pm. MA«. a Qdadakn modeUratwo kos*. Aerokln*.. Odaddklego..

(4) Modelant. 20. s Nledobciyc. Fot.. lot. Klubu. Zenon Keller. MQDEIiltU. Modeianfwa. LofniczO'Kosmicznego. Brunona. iin.. w. Janasa. Niedobczycach. Czesto. lie. zdarza.. ie. dobrze. dzlalaJece. kluby. modeUu'le usytuowane la nle w centracb duna ich peryferiach lub w bardzo malych mlejscowoilciach. Przewatnie tei mleizkaj^-. 1. ca tarn mlodzlez. pozbawiona wielkomlejskich roa-. rywek 1 pokui, iK^ykaiuJe duto checl do nadproKramowych zale^. izcieadlnie taklcb« ktdre wyma-. w. KaJa clerpiiwoicl 1 koniekwencil datenlu do oalaaîecla lamlerzoneao celu. Jeill mlodzlet taka oostanie ale POd opieke madrego i xaangaiowanego Inatruktora, a takie apotka ale ze zrozumleniem 1 poparclem dla aivych zainteresowaft ze atrmiy lokalnych wladz oraz dyrekcji danej placdwkl. to zalatnieJa korzystne \%arunkl dla atworzenla. Uroczysta akademia z okazji Jublleuszu 20-lecia dziatalnotei dobczyce. SP. 21. —. Nie<. dobrego i pretnego klubu modelaratwa lotnlczo-kosmlcznego. Miiuo. it prawdopodobiedatwo powatania. wvrcrJ^nlonych. warunkdw. w. tym aamym. êiacu. i czaaie, jeit atoaunkowo niewielkle» to jed«ak kluby takie od czaau do czaau powataJa. Przykiadtm mote by6 Klub Modelaratwa Lotniczo-Kosmlcznego im. Brunona Janasa przy Szkole PpdstawoweJ nr n w Niedobczycach (k. Rybnlka). Modelarnlg, na bazie ktdrej klub powatal, zalotono przed 20 iaty. ,Od lat pletnastu azkolenie modelarakie prowadzi doakonaty Inatruktor i wyctaowawca Jan Foks. ciagu mlnionycb 20 lat modelarze z Nledob-. W czyc wiele znakomltycb wynikdw. W 1280 oaiagnell Franciszek Kadczok. startuJacy w klaale r.. azybowcdw FIA, najpierw wygral Memorial Stani-. aiawa Mlchniewaklego w Katowicach, a nastgpnle wywalczyl brazowy medal na mlatrzoatwach Polaki w Gliwieach. latach naatepnych innl modelarze klubu — Marian Piecska i Jdzef Morgala atawall na podium Pucbaru Polaki. Wie« lu. bardzo wielu wycbowankdw inatruktora Jana Fokaa zrobilo twietne kariery zawodowe. szczegdlnle w gdrnlctwie. wielu ukodczylo atudla. nlektdrzy do dzisiaJ zwiazanl aa z modeiaratwem I lotnictwem. Z okazji Jublleuszu 20-lecla dzlalalnotcl odbyla ale w Niedobczycach uroczyata akademia. podczaa ktdrej najlepsi modelarze oraz ich inatruktor otrzymall odznaki ..Zaslutonv dla miaata Rybnika** (M. Pieczka. J. Kuc. J. Foks. dyrektor 6P 21 Kocjan) oraz ..Zaslutony dla Aeroklubt' J. PRL** (F. Kadczok, J. Kocjan, T. Oryf. J. Foka, L. Bednorz, J. Helda). Odznaki wreczali «— prezydent Miasta E. Szymik oraz prezes Zarzadu Aeroklubu ROW J. Kuczera. Po akademil. llcznie przybyli zaproazeni gotcie 1 modelarze zobaczyll pokazy akrobacjl lotnlczej, akokl apadochronowe i oczywllcie pokazy modell lataJaeycb. Sympatycznym modelarzom z Nledobczyc wypada tyezyO kolejnych dwudzieatu lat udanej dzlalalnoiel modelarsklej. oaoblicle wielu ZnaJac X nlch. a takte ich inatruktora. nle watple. te. W. >. oslagna Jeszcze wiele sukcesdw oraz atopni larakiego wtajemnlczenla. 8.. E!. MODI. modc-. KUBIT. POWyZEJ: przy SP 21. Klubu Modolaratwa Lotnlczo-Kosmieznego Niedobczycach _ Klubu Modelaratwa Lotnicio-Kosoaiggnlgd modeli PONiZej: Wyatawa i micznego przy SP 21 w Niedobczycach. Kpjlepsi modelarze. w.

(5) mmeu. MisnizosiwA poisn —. Aeroklub Grudxiqdz. W. dnlach 4—7 wrze«nla 1944 r. ivajleDtl modelarze kosmdcsail x caleico loraju apotkali xla na lot*. Aeroklubu OrudzladzkleKo Ualch Xatach, aby walcxy6 o. nlfku. w. mlatnbw. tytuly. Polski.. MUtrxoatwa te poprzedxUy dwle p61flimorezy eUmlnacyjne kt6re. naly,. w okrasde w Nowym Saw. rozeffrano. Drzedwakacyjnym. Plerwazeô dnla mlatrzoatw. zasadzle kt6ry Drzeznacnmy by I na zjazd wszyodbyly ala itkich uczestnlkdw. kole.ino odprawy dla zawodni-. czu. Odal^slku.. 1. k6w. sadzidw,. i. nastepnie. a. tech* przeprowadzono przeKlad modell ndczny oraz znakowanie. klasycznych.. kate$(orU. Napiety program Imprezy prze* widywal rozegranie po trzy ko-. w. klasach S3A, S4B, k)t6w Totei w S6A. S5C. S8E 1 S7. wrzednla od samego 5 platek rana rozpoczeto starty. tym ralejkl. zem na jednakowych dla wszydostarczonych sllnlkach stkdch przez organlzatOToyd. mlstrzostw jedynego jak dotad producenta p. Jacrodzaju napedu ka Tomaszewakiego. Jako plerwsze poozly w g6re rakletoplany, w6r6d ktOrych zdecvdowanle domlnowaly mlekko-. —. tego. W —. platy. ciezca. klasie. tej. tylko. mlejsce w — Henryk. Lisie. kosmiczuci. —. Kqty. 1986. kadrze gdaAsxczanin Tadajewakl. dogrywkl. rezul* tacie ktdrej tytul Mistrza Poljdd wraz ze zlotym medalem powedrowal do Nowego Sacza. Po poludniu przyvtaplono do rozgrywanla konkurencjl nlekla* sycznych. Egodnle z programem na plerwizy ogleA poszty maklety wysokoMowe. Brak sUnik6w do tej klaey model! byl powodem tego. te na starcie stanelo tylko 7 zawodnlkdw. Pozlom prezentowanych .modell byl do46 zrdinlcowany. Doszlo. w. do. Clekawy model dwustopniowego. METEORA-3 jeden. z. zglodl do zawoddw ambltnlejszych naszycli Wojclech Krzyz Plooka. Szkoda tylko,. zawodnlkdw wiAskl. —. ie ten jedyny dwustopniowy model mlstrzostw nie byl do koftca dopraoowany. na skutek czego nie zallczyl iadnego udanego. w. tej. TEOR-1 wykonujac poprawne. lo-. lotu.. klasie. Wszyscy startowali. medallSci. makletaml ME-. Medaliici w klasie SiB (rakletoplany). StoJa od lewej: Andrzej Draikowskl Aer. Pomortki (II nu) Krzysztof Dutkiewicz Aer. Gdadsld (I m.). AndneJ Dutkiewicz m.). (m. zwy-. Dutkiewicz. Krzysztof. —. uzyrtcal trzy makz GdaAska jednalr lot6w. czasy symalne. pozlom konkurencji naocenld do66 wysoko. Staio to gl6wnle za sprawa zar wodnikdw z Aeroklubu Gdahog61ny leiy ale. monotyple na ktdrzy ukladzle kaczkl konJurecklego Zbignlewa zaleli prawle wszystkle caolowe kadrowicz Tylko mielsca. Andrzej Draikowskd z Torunla skiego.. w. ..rogalla**. strukcjl. —. —. w. porzadek**. ..zakl6cU. czo-. 16wce zdobywajac srebrny medal. mlstrzostw Druga konkurencja byly raklety opadajace na tafiDraiRyszard mie. Zwydeiyl kowskl (brat Andrzeja) uzyskujac w trzcch lotach zupelnie dobry. wynik—. 424. selkundy. co. i. cie-. kawe« nle bylo w tym ani jednego czasn maksymalnego. Wygral, bo latal najrdwniej. Raklety z taSma wbrew pozorom stanowda kategorie 1 technlcznie trudna aby uzyska6 w niej pozytywne rezultaty. nie wysrtarczy dyspo-. nowa6 dobrym silntklem. (co. jest. (Vfedalifcl w klasie S8E (rakletoplany zdalQie sterowane. Stoja od lewej: Darlusz Jocher Aer. Podhaladskl (II m«). Zbigniew Durczok Aer. Rybnickiego Okregu Wegl. (I m.), Maciej Michalecki Aer. Kielecki (HI m).. Zdobywca brazowego medalu w klasie 81 — Jan Samek z Aeroklubu Podkarpackiego przygotowuje sw6J model makiety. NA-1 do. SATUR-. startu.. 1 naHstotnlejsze) nlewatpllwle doskonala rakleta. Naleiy r6wnaj1 najltejszy nlei dobrad ciehszy material ha tafime o odpowlednlej sztywnoScl. Dopracodrodze dowa6 trzeba takte. w. ftwladczeh system jej podwlazanla 1 skladania. Wydaje sle. 2e wlelu naszych zawodnik6w nle po8wleca dostatecznej uwagl samel taimle. a przeciei stanowl .. ana element hamujacy opadanle obok wysoko6cl lotu 1 cleiaru. 1. modelu. wypalonym. z. allnikiem. decydujacy wolyw na ostateczny wynik.. ma. w. tej klaPrzecietne rezultaty tym razem znacznie odi. xle. biegaly do wynikdw 6wlatowych. Drug! dzieh startdw rozpoczeto najbardzlej klasyczna konkurenrakdetaml czasowyml opacja dajacyml na spadochrocile. Mlmo zlej pogody (do kt6rej zda2yllidmy sle przez ostatnle lata przy-. —. zwyczai^. w. Usich Katach) wy-. nlkl tej kategorli byly luiprawde tablicy wysoikle. bardzo Na startowej a2 rollo sle od czer-. wono nanoszonych czasdw mak-. w. trzeclej symalnyci). szczegdlnie turze lot6w. kledy nleco popra* tej sytuacjl pogoda. yylla sle katdy. chodby najmniejszy blad technlczny czy taktyczny decy-. W. dowal o odpadnledu. z. walkl o. Ostatecznle bleddw ustrzegU lie tylko dwaj zawodnl-. medale.. kadrowicz dodwiadczony cy barlusz Jocher z Aeroklubu Podhalahgkiego 1 ublegajacy ale o. —. Start zwyeleskiego modelu KL S7 makiety polskiej raklety BfAK-30, Antoniego Opoczki X Krakowa.. MedallicI w klasie SfA (raklety opadajace na talmie). StoJa od lewej t Stawomir La-. socba Aer. Orudaiadxkl (HI m.), Rytsard DraikowskI Aer. Pomortki a m»)« Darluss Jocher Aer. Podhaladskl (H mj..

(6) Swi^to ’86. Latawca. w. Swidniku Dwuczîciowy latawiec Andrzeja Buxeao z Mlelca. Konstrukcja Jest kryta pl6tnem spadochronowym odpornym na wilfo6.. O. lataniu na wz6r ptaczlowifek marzyl od dawna. Przekazywane z ust do ust legendy o podejmowanych przez ludzi. k6w. prdbach oderwania siQ od ziemi przetrwaly do dzi^. Wedlug kronik ini 2000 lat p.n.e.. budowano. ta j^ce ciQ^sze. Mowa. statki la-. tury powietrza. Za pomoc^ latawcdw angielskl meteorolog E. Archibald prowadzU badania g6mych wiatrdw. Benjamin Franklin wykorzystal latawce podczas doiSwiadczeh z ladunkami elektrostatyczny-. mi. od powietrza.. tu oczywi^cie o la-. ktdrych uiywano podczas i§wi^t ludowych i innych uroczysto^ci Chi-. ta wcach». w. W. w. chmurach.. Dzisiaj. w. erze lot6w kos-. naddiwiQkottJn na jprostszy statek lataj^cy nadal cieszy sIq duz^ popu-. ^micznych. mu. Japonii,. z. powietrza.. Na przestrzenl wiek6w czQsto si^gano po latawiec,. w. —. w. stralii,. Lawrence Hargra-. tw6rca licznych typ6w latawc6w skrzynkowych. Slynny eksperyxnentator lotniczy, Angllk Sir George Cayley, od 1804 roku prowadzil do^wiadczenia z latawcami i modelami szybowc6w. Poza ve,. byl. tym wykorzystywano. lata-. wiec do pomiaru tempera-. PRL. i. Aero-. latawiec. w. Polsce prze2ywa prawdziwy renesans. Od 24 lat dla dzieci i mlodziezy prowadzone jesienne zabawy z latawcami, kt6re przybraly forniQ tr6jstopnlowych zawoddw sporto-. wych. Co roku jesieni^ we wszystkich sp61dzielniach eliminacje. odbywaj^ sIq podstawowe, a. ich zwyciQzcy sq kierowanl poprzez eliminacje wojew6dzkie na zawody centralne. SwiQto Latawca '86 odbylo siQ dniach od. w. do 12 paidziemika w Swidniku jednym z najmlodszych miast Lubel10. —. szczyzny, ktdrego historia nieodl^cznie jest zwi^zana z przemyslem lotniczy m.. Swidnik, przedwojenne. let-. nisko dla pobliskiego Lublina. w. —. dzi^ki. decyzjom. Zdobywczynl plerwsiego miejsca klasle latawcdw plasklch Monika Kurkowska a Warszawy. Do ostatniej chwlli swoja rad% shiiy jcj instruktor Lech Trzcihski.. Wytw6rnl Komunikacyjnego. Swidniku. w. w. spo4ywc6w. w. we Wlo-. 2ywc6w „Spolem”. pokafna liczba uczonych i entuzjastbw latania, ktdrzy usilowali odkry^ tajemnicQ szybowania ptak6w, Slawni Amerykanie bracia Wilbur i Orville Wright, zanim przyst^pili do budowy szybowcdw, a p6£nlej samolotu zajmowali si^ budowQ latawc6w. Takie konstruktor omitoptera, mieszkaniec Sydney Au-. SprzQtu. Polsce,. szech obchodzi siQ ^wi^to latawca, ktdrym uczestnicz^ setki tysiQcy dzieci, mlodzieiy i doroslych.. klubu. Zaklad6w. istnleniem. :§ci§le. Z. korzystala. Z. Chinach,. Za spraw^ Centralnego Zwiazku Sp61dzielni Spo-. uslug. PaAstwowych. Lotniczych na rynek krajowy i zagraniczny.. w. wykorzystujac go do cel6w cywilnych lub wojskowych. jego. 1 osiedla uzyskal rang^ miasta. Od tego momentu mindly jui 32 lata, a 35 lat trwa produkcja. wych samolot6w. larno^ciQ. M.in.. przyjaciela. wego. i. nach. 196 roku p.n.e. latawiec poslu2yl chiAskie-. generalowi Han-Hsin do obserwacji wojsk nie-. wladz centralnych o budowie zakladu przemyslo-. historia. Polsce. botniczego,. siQ wi^4e pierwszego. Aeroklubu Rona lotnisku. kt6rego odbylo siQ tegoroczne iwi^Xo latawca. 11. pa4dziemika 1952 roku uznano prawny status aeroklubu, kt6ry zostal zarejestrowany pod nazw^ Po Aeroklub Fabryczny. roku dzialalno^ci zmienio-. no jego nazwQ na robotniczy.. W. klasach na ostateczny wynik sklada siQ takie punktacja za pomyslowo§6 konstruktorskQ i element. W. zdobniczy. biei^cym roku szczeg61nie wysoko. byly oceniane latawce skladane o rozbieralnych zlaczach. Jeî zaS chodzi o. pomyslowo^6 zdobniczy,. bohaterdw. XXIV. Ogdlnopolskim. Latawca. wzIqIo udzial 100 najlepszych kraju mlodych konstruktor6w lata(Svc6w. Tradycyjnie. w. w dw6ch rywalizowano klasach, tj. latawcdw plaskich i skrzynkowych. Wyloniono tak4e zwyciQzcdw w konkursie otwartym, gdzie procedura rywalizacji jest znacznie uprosz-. —. czona w ostatecznym rozrachunku liczy sIq bowiem tylko wysoko56 lotu, zaS w pierwszych dw6ch. seriali. dzieciQ-. w. cych wyi§wletlanych telewizjl. Byla wi^c popularna pszcz61ka Maja, nie-. zapomniana myszka Miki, zabawny kaczor Donald i inne.. Wi§r6d. calej. barw na pierwszy ^bijaly siQ hasla, przyporqdnaly nam,. palety. plan kt6re i4. rok. oôszony przez Mi^dzynarodowym. 1986 zostal. ONZ. SwiQcie. to. naleiy stwierdzi^, ie wyobra4nia dzieci nie zna granic. Na latawcach widnlaly podobizny gl6wnych. Rokiem Pokoju,. ze. w. br.. obchodzimy jubileusz 60-lecia sportdw modelarstwa lotniczego w Polsce. Z napis6w na latawcach dowiedzieliimy iz. w. sIq. tym roku mija. 10 lat. Powszechnej. dzialalno:$ci. Spo4ywc6w. Spdldzielni. „Spolem". tak4e,. w. Swidniku.. W^r6d latawc6w skrzynkowych dominowaly konstrukcje. sprawdzone. o. ksztaltach zbli4onych do prostopadlo^cianu. Mo4na latawce bylo te4 spotka^. Waehlarz pomysidw konstruktorsklch uczestnikdw dwi^ta Latawca * 86.. i. sdobnlczych nitktdryeh.

(7) Nletypowy Utawlec typu Brocka Hilmana o roxpl^toicl Jego koattruktorem Jait Onegors Bodsloeh s Oorlic.. mniej. Andrzej. typowe.. Bury z Mielca zaprezentowa} iwidnickiej publicz-. 1431. mm.. Robert Jonat z woj. tarnobrzeskiego, a pi^ty Jaroslaw Chojnowski woj.. —. noscl latawlec dwuczîciowy, gdzie podczas lotu je-. elbl^skie.. den element stabilizuje. rana na niebosklonie krdlowaly latawce skrzynkowe. Po wystrzeleniu rakiety wydluiyly sie hole i latawce poszybowaly ku. lot. drugiego, przez co latawiec wykazuje lepsze wlasno^ci Grzegorz kolei lotne. Z. przyBodzloch z Gorllc konwi6zt do Swidnika strukcjQ typu Brocka Hilmana 0 roîQtoici 2436. mm.. W. latawcach. dominowal kqtu. plaskich. ksztalt sze6cio-. — popularnej gwiazd-. kl.. —. niedzielQ. od. W. chmurom.. samego. tej. klasie. triumfowali Jednak chlopcy. Zloty medal zdobyl Ryszard Krze^lak z Tomaszowa Mazowieckiego, drugim i trzecim miejscem podzielili. siQ. odpowiednio Marcin. Chomik. z. Bialegostoku. i. Bazan z woj. zamojskiego. Czwarty byl Andrzej Bury z Mielca, a pi^ty Fryderyk Roj z woj.. Piotr. Moim. zdaniem. ksztalt zapewnia latawcowi. ten atateczno§6 najlepsz^ stwierdza znany instruktor. —. modelarstwa Jan Samek z klubu ^Meteor** w Sanoku.. —. no66 1. W. Poprawna. latawca. mocny. statecz-. cienki. plus. hoi to z pewnoSci^. klucz do zwyciestwa. w. te-. go typu zawodach.. W. pierwszym dniu imprezy wystartowaly latawce plaskie.. W. tej. konku-. bezapelacyjne zwyciQstwo odniosly dziewczeta. Na pierwszym miejscu uplasowala Monika sie rencji. Kurkowaka z Warszawy. Srebmy medal przypadl Annie Starobrat ze Swidnika,. zai. trzecU. pozycj^ zajela Aneta Mohko z woj. szczeciAskiego, czwarty byl. To Jut. oitatnia pr6ba lotu. pned. zielonogdrskiego.. —. Mimo,. wysoko^ci lot6w sa imponuj^ce, nie tym jednak naleiy mierzyd poziom sportowy imprezy ie. —. m6wi gl6wny sQdzia Wladyslaw Starobrat z Ae-. w. roklubu Robotniczego Swidniku. Zawody latawcowe charakteryzuj^. —. siQ. dxxisi. k6w. rotacj^. — nie. uczestni-. wplywa. to. ko-. na poziom zawoA jednak muszQ. rzystnie. d6w.. stwierdzi6, ±e z. kaidym. kiem latawce. robardziej. dojrzale. Latawlec xlotego medallsty Rynarda Kneilaka x klubu mP<^kowa’* w Tomasxowie Maiowlecklm.. wytej 9 pkt. na 10 moiliwych.. zwi^zanych ze iwiQtem latawca m6wi^ slowa jedne-. O randze zawoddw latawcowych 4wiadczy udzial. go. wladz klubu lem”. centralnych. centralnych wladz polityczno - administracyjnych Swidnika uroczystotci otwarcia imprezy. Zadbano odpowiedniq o i. sie. zawoddw; odbyly wiec nie tylko pokazy. lotnicze. modelarskie, ale. i. wieczomica, na ktdrej mlodzi adepci lotnictwa i. nikami. lot-. modelarzami;. i. zwiedzauio. tei. WytwdmiQ. Komunikacyjnego. Szc:êg61nie atrakcyjne byly pokazy wyzszej akrobacji na lotnisku aeroklubowym na Zlinie 50LS w wykonaniu aktualnego mistrza Polski w tej dyscyplinie sportdw lotniczych Janusza Kasperka. Sztuke wyzszego pilotatu na szybowcu Cobra-15 zaprezentowal Longin Kurat, zai skoczkowie z Aeroklubu Robotniczego wykonali prccyzyjne podej^cie do punkSprzQtu. —. tu l^dowania, przed publiczno4ci^, na nowoczesnych spadochronach tzw. szybujQcych skrzydlach. Byly tei ^miglowce koronna produkcja WSK i wiele,. —. wiele innych.. tawcdw otrzymalo noty po-. sie cale lata.. wystgpem.. znanymi. spotkali siQ ze. Tak^. Mynka. —. „...W. ki dzieh warto przeiy^, aby zn6w wieczorem gonid my^l^ nieudane loty. I ini6 wiatrach, pomyilnych 0. ktdrych. latawca. plat. nie. zdola pomie^ci^”.. oprawQ. konstrukcyjnie. Swiadcz^ o tym m.in. oceny przyznane za pomyslbwo^d techniczn^. Wiele la-. oflcjalnipii. Aero-. CZSS „Spo-. PRL,. uczestnikdw:. z. jednym dniu wiele wraieii i szczQ^cia siQ zmielci. Ta-. „Centralny Zwi^zek Sp61,Spoiywc6w „Spo-. dzielni. lem”. i. w nim spoiywc6w r6-. zrzeszone. sp61dzielnie. wnolegle z dzialalno^ci^ gospodarczQ szeroko rozwijaj^ kulturalnodzialalno^ -otwiatowQ. „Spolem” akupotywnie uczestniczy wszechnianiu lotnictwa i. w. wychowaniu. politechnicz-. nym. mlodzieiy”. Do tych Biuletysl6w zapisanych nie wydanym przez „Spolem” z okazji Swieta Lawiecej: dodajmy tawca „Spolem” poprzez swoistq. w. forme. prowadzi. imprez. dzialalnot6. wychowawcze. w szerszym. znaci&eniu. gdzie. sfere oddzialywaA jest cala osobowo§6 czlowieka, jego. strona fizyczna, umyslowa 1 spoleczno-moralna.. —. Jako gldwnemu mecenasowi SwiQta Latawca m6wi dyrektor Biura Spoleczno - Samorzedowego CZSS „Spolem” Jan mniej zaStolarzewicz. —. —. impreze. O. pamiQta. przeiyciach. MIkl opanowala takte. polskle latawce.. nam na. stronie sporimprezy. Natomiast szczegdlnie uczuleni jestei-. leiy. towej. my, by w caloksztalcie spraw organizacyjnych nie zostal zagubiony podmiot naszych. dzialaA. W. tym. konkretnym przypadku staramy sie, aby maly konstruktor latawcdw znajdowal sie w centrum uwagi organizatordw. Z.. GONTARZ.

(8) model, powatnle uszkadz»odblornlk radlowy. Pozoatali konkurenci teJ klasle stanowill dla ww. tyllM tto 1 muszg pooracowa6. aby Jeszcze wlele lata6 poprawnle. mist* konkurencia Ostatnla rzostw byly Jak zwyklc maklety a Jednoklasy S7. Ta plekna. czeibile Jak do tej pory najbolukcesy mlegatsza dla nas tym dzynarodowe kategorla 1 obsadzona. sUnie roicu nle byla. aw6J. MISTRZOSTWA. jac. POLSKI. MODELI. KOSMICZNYCH ty, «1« »okoi&cl.. ofilafcall. Nlestety.. dobrych. Charakterystycmym konkurencjl nla. Dowodu. z. byt. Btoaunkowo zbyt. w. ndewlelkie wybez silnlkbw. mowy o. nle mote by6 wvnilcach.. dla. fakt. tej. nlezallcze-. wynikbw. wlelu. rbtnicy. dute.1. odczytOw 2 obu punktOw pomlarowych. PrawdopodobnSe bylo to stosowanla najnltszej przez kodeks bazy pomlarowej. ten sposOb. nal* wytej lataJace raklety ..zalapuja'* orocentowo rbtnlce najwleksza odczytbw tracac szanse na zaltrezultatem. dopu8zczalnie.1. W. czenle wynlkdw. mistrzostw iK>d Ostatni dzleA niieobecno46 kllku caolowych zawodnlk6w zapowladal sie ixmlej InteresujacOi nit motna bylo ade. 8podzlewa6. Ponadto chronlczny od lat brak sllnlkOw do makiet 1 rakietoplanbw RC ograakustartujaeych, nlcza Uczbe tych hamujac rozw6J tecznle nalclekawszych kategorii. tejco. W. S8E zdecydocwaniie klasle wygral mlody, ale utalentowany Zbigniew Durczok. rybnlczainln Lâtat bardzo ladnle i pewnla,. mlmo. ailnego wlatm i calkowiDrugl braku termUd. Darlusz Jokonkurencjl tel ponltej latal znacznie cber swodch motliwodct a to na akutek wadllwych sUnikdw. jaklml rozbil koAcu dyaponowal.. tego. w. —. —. W. w. w. Nlewatpnwle Wojclech KrzywlA8kl dokonal dalazego postepu w bylo co wykonanla. poziomle w iMwo zbudowanej wida6. ARIANE. Z kolel Antoni Opoczka z Krap kowa wystartowal rdwnlei no-. wa. makleta. zdobyl zloty. 1. zaslutenie. cho6. —. medal. zdaniem. w. zostal. oboerwatorbw.. iwielu. punktacji sedzlowsklel zbyt wymakieta Jego ocenlony. soko MAK-30. chod raklety polsklej swel geometril Jaefektowna ko model zawodnlczv. Jest doic. w. uboga w detale monotonna. nologlcznle prosta.. bardzo prosta. ale. .. W. ku Krakbw. Potem byl Nowy Sgez, nastepnie czolowke stanowil ToruA, a potem znowu Nowy Secz. W osta-. prymat dzlertyl o6rodek slupsko-kolona czolowych mlejscach tabllc wyprzewljajg sie nazwlska modelarzy najczeldej nlkbw tnlch. latach. brzeski. a obecnle. GdaAska.. z. Do tych ogblnych. w. refleksji. dotyczgcych Mistrzostw. lidch Kgtach nle motna nie zalecryO laurPolski kierownlctwa l ddalakl dla gewpodarzy Imprezy Aeroklubu Grudzigdzklego. Lflstrzospolecznych ezy ..Llsich*' byly prowadzone bardzo stwa Jak zawsze aprawnle 1 z pelng konsekweneJe czasowg programu. Z roku na rok wprowadza sie tarn usprawnlenla organizacyjne imprez modelarZkich 4 nieustannle, choc powoli, ro6nie standard zaplecza botelowego. Tam delarze czujg sie dobrze 1 tarn cbetnie spotykajg ale. —. w. n. kolejnych Imprwach.. tcchL.adna* maklete rakle-. INTERKOSMOS. ty. lode 1 na hamowni byly nawet oblecujgce, Jednak nie wladomo. czy uda mu ale stlniallzowa6 produkcyjne zaxnlerzenia. Ldezymy na to bardzo Na tie wynlkbw sportowych tegorocznych mistrzostw wyrainie widaO, ie role wiodgeego p^rodka w mod^ larstwle koemlcznym przejgl obecnle Aeroklub GdaAskd. SiegaJec pamiede wstecz, nletrudno wyodrebnie okresy przodownlctwa poszczegblnych aeroklubow W tym nlgdy nia oglazzamodefarstwie rakletowym. nym wspAlzawodnictwte prowadzll na samym poc^t-. 1. przywlbzl z. GdaAska Krzysztof Dutkiewlcz, Model ten rwrbcU na sieble uwage precyzja 1 czystodcla wyte na skutek konanla. Stkoda. pop^nionego bledu tecbnicznego nle zallczvl k>tu — brazowy me-. w. Jego zasiegu. byl makieUch Sytuacja ogblna niepokoJaca. Zbyt malo mode larzy buduje maklety. a zdadal. w. Jest. rza. sie.. te. staortujacy. w zawo. elimlnacyjnych bez walkl wchodza do flnalbw Mistrzostw Polski. Pow6d tego stanu rzeczy brak sUJest ciagle ten sam Lldch Kanlkbw. Co prawda tach uJawnU sie kolelny kandydat na producenta sUnikbw. co na przynadzieje dale pewne sllnikbw Bzlod6. Prbby Jego. dach. —. w. w. WYNIKI INDYWIDUALNE Klasa S4B (rakietoplany) 180 + 240 + 300 » 720 sek. Aer. GdaAskd 1. Krzysztof Dutkiewlcz 164 + 190 + 300-^ 654 „ Aer. Pomorskl 2. Andrzej Dratkowakd 180 + 240 + 227 - 647 „ Aer. GdaAzkl 3. Andrzej Dutkiewlcz 180 + 160 + 296 — 636 „ Aer. GdaAski 4. Marek Kryêr 180 + 150 + 290 — 620 ,» Aer. GdaAzki 5. Henryk Tadajewskl 240 + 275 »- 595 „ 080 Aer. GdaASkl 6. Zbigniew Jureckl — 27 zawod. 34 zawod. Sklasirtlkowano Startowalo. — — — — — —. —. +. Klaaa S6A (raklety opadaJace na talmle) Aer. Pomorakl 1. Ryzzard Drgtkowskl Aer. PodhalaAakl 2. Darlusz Jocher Aer. Grudzigdzkl 3. Stawomlr Laaocha Aer. Krakowakl 4. Antoni Opoczka Aer. GdaAzki 5. Bogdan Sobolewskl Aer. GdaAzki 6. Marek Krygler 46 zawod. Sklazyflkowano Startowalo. — — — — — —. —. —. 112 Hh 164 120Hh 168 120 H[-159 120 4-143 117-11-123 095 Hh 127. — — —. —. —. —. od lewej: Wojdech KrzywiAzki a Plockg Antoni Opoezko s Krakowa (I m<)« Jan 8aKrozna (111 m.). Klaaa S7 (maklety).. m«). mak s (II. 434 Sdc, + 148 — 091 — 376 + 067 — 346 + 340 + 077 — — 333 + 093 098 — 320 (I. ••. It. -I-. 42.. Klasa S3A (raklety opadaJace na zpadochzonaeh) 140 + 800 Aer. PodhalaAakl Darluzz Jocher 240 + 300 Aer. GdaAzki 2. Henryk Tadajewakl 300 234 Aer. Slupskl 3. Czeslaw Pluta 222 + 300 Aer. Grudziaddd 4. MadeJ Czajka 240 278 Aer. Kleleckl 5. MacleJ BAichalecki 287 Aer. GdaAakl 6. Zbigniew Sobolewskl zawod. 44 SklassrUkowano Startowalo 46 zawod. 1.. Stoia. —. + +. 360 360 360 360 360 360. — 900 + 220 sek. — 900 336 „ — 894 + — 883 — 878 — 875 »*. i. Klaaa 85C (maklety wysokoidowe) Aer. Slupekl (METBOR-1) 1. Zbigniew Pladak Aer. Podkarpacki 1. Zygmunt Janowskl. 545 + 289 + 74 — 908 pkt. — — ........ 447 + 342 + 74-778 „ (METBOR-1) Henryk Tadajewskl — Aer. GdaAzki 563+ 138 + 78 — 771 „ (MBTBOR-1) 239 + 122 + 50 - 441 „ Jan Samek — Aer. Podkarp. (SIERZANT) <Cyfry podaJa kolejno — ocena aa wykonanle + wysokoOO lotu + ocena za JakosO lotu) Startowalo — 7 zawod. Sklazyfikowano — 4 zawod. 3. 4,. ^. ,. Klasa SIE (rakietoplany zdmlnie sterowane) 182 + 190+108-480 Aer. ROW 1. Zbigniew Durczok 1U + 038 + 000-162 Aer. PodhalaAZkl 2. Danusz Jocher 036 + 000 + 061 — 097 Aer. Kleleckl I. MaodeJ Mlchaleckl 032 + 045 + 000-077 Aer. 2>odhalaAdcl 4. JuUiMz JaroAcsyk 4 zawod. 5 zawod. Sklasyflkowano Startowalo. —. —. — — —. —. Klasa S-7 (maklety) Antoni Opoczka. — Aer. Krakowzkl (MAX-30) — Aer. Zlemd Mazow.. 1. I.. Wojdech KrzsÂaki. 3.. Jan Samek. 4. 8.. (^lANE). —. Aer. Podkarp. (SATURM-lb) Aer. Podkaip. Bartoaz Zmarz Aer. ddaAzkl Krzysztof Dutkiewlcz. —. (INTERKOSMOS). —. —. Aer. Podkarp. Andrzej Kulnicki 7 zawod. Sdasyfycowano Startowalo. 8,. —. 718. + 83 — 771. 8. zawod.. pkt.. 547 -jf- 68 -812 483 Hh 38 -818 438 Hh 73- tot. ••. — 453. •I. 888 H[-70-380. It. 483H1-00. —. ••. It. M. Hewk. chrome. Stoia od lewej: GdaAzki (n m.). Darlitss Jocha?. a. m.).. CaezUw. Tadaiewsm. a«. Aar. PodhalaAzSl Plata Asr. Slupskl cni oU..

(9) OPtYW W. ostatiiich latach. zwlekszylo. sie. PROFILU BENEDEK. wyralnie zainteresowa-. kres6w zaawansowanych modelarzy problemaml aerodynamikl malych llczb Re, 1 to za<r6wno w odnieaieniu do szybowc6w. lotnl jak 1 aamolotdw ultralekklch.. nie. szerokich. i samoloty ultralekkle lataja ze atosunoredkoâmi. przy liczbach Re rzedu do mlliona 1 w tym zakresle istniej^ peine dane pewnych wspblczynnkbw aerodynamicznych. Natomiast przypadkach modele latajace 1 samoloty bezzaloôwe latala z predkoSciami rzedu 30 do 40 m/s, a wlec przy Re okolo. Szybowce, lotnie. kowo idewlelkiml 900 000. w. lub mnlej. -WlekszodO istnleJacych danych z itno zakresu pochodzl jednak z mnlej dokladnych badaA wyko-. 200 000. nywanych przez. entuzjasit6w modelarstwa lotnlczefco.. Badanla tulenowe z dokladnymi pomiarami waitowyml prowadzi sie obecnlc w specjalnde zbudowanym tunelu lamlnarnym w Stuttgarcie, pod kierownictwem prot. D. Althausa, badania za4 warstwy przeJ4cioweJ oraz zmlan zadhodza* cych w nlej zostaly ^wykonane w ONERA przez A. Warle przy malych liczbach Re w tunelu aerohydrodynamicznym w Chatillon. Natomiast badania rozkladdw cii§nieh na pro-. w. Instytucle. Pollfilu Clark I wykonal J. F. Marchmann Wirsslnii. TeKo rodzaju batechnlcznym yr Blacksburjtu dania byly 1 sa wykonywane w Zwiazku Radzieckim 1 w Czechoshmacjl, za& w Polsce podobny tunel zbudowano Warszawie. sdzie dokow Instytuce Aerodynamlcznym nano jui szeregu cennych pomiardw z zakresu szybownlctwa. Dokladne pomlary wagowe. wykonane przy niewielkich liczbach Re w tunelu lamlnarnym (czyll o ustabilizowanym strumieniu z dokladnie rdwnoleglymi do siebie liniaml prgdu) na skrzydle o dobrym profilu modelarsklm B 7406 1, ulawnily nletypowy. bardzo dziwaczny kaztalt krzywych 100 bylo wyhiegunowych. Skrzydlo o cleciwie c konane jako konstrukcja d2wlgarowa z 2eberkami rozstaTaka 1 pokryte papierem japohsklm. wionyml co 20 warstwie przyficienr budowa zakldcala czeSciowo przeplyw nej, czyniac go bardziej burzllwym nli na aikrzydle zupelnie gl^dkim 1 wypolerowanym. Zebra i dtwigary wystajace przez pokrycie ulatwlaja przej^le warstwy lamlnarnel w burzllwa. Wynikl badania pokazano na rys. 1 dla liczby. w. w. —. mm. Re. —. mm. w. 35 000.. Najwieksza wartoiS6 wspdlczynnlka sily noSnej Cj Jest sto0,05 1,09 przy sunkowo niewielka 1 wynosl okolo c^ 3*. ale przy powiekszeniu kata natarcia i kacie natarcia 0,005, aiby nastepnie, po 1,05 przy c, maleje on do Cj 0,148 podnie^ sie raptow1,12 przy c^ osiagnieciu Cz 1,37 przy c* «- 0,08 1 a — nie do c^ — 1,34, a potem do Cx « 6*. Mamy wiec tutaj rodzaj podwdjnego maksimum takich przypadkach Cj max. na krzywych biegunowych. model prowdopodobnle nigdy lub prawle nigdy nle osiaga wyiizych warto^ci Cj, a oderwanle nastepuje Jui przy nliszym, pierwszym szczycie c^. Przypadkiem Jednak, w wyJatkowo \spokoJnych warunkach atmosferycznych, model moie pozostaO na wi^szych katach natarcia, wykazuJac bardzo dobre wlasnoici. Jednak w nastepnych lotach oslag^^ on wynikl duio gorsze. Model jest wlec nleoewny i nle moina poprawid Jego osiagbw przez zmiane regulacji. Taki rodzaj zjawlsk 4wiadczy o tym. te oplyw. przy malych liczbach Re 1 duiych katach natarcia, ma tendencje do szybszego odklejania sie od powlerzchnl skrzydla, przyspdeazajac wczesne odrywanle sie strug. (rys. 2c). Przy powiekszeniu liczby Re oplywu np. do Re 50 000 krzywa biegunowa nle ma Jui tak dziwacznego charakteru 1 przyblera forme bardziej zblliona do biegunowych „duiego lotndctwa’*. R6ini sie jednak znacznie wiekszyml warto4ciaml wsq?61czynnik6w oporu Cjt, przy mnlejszych wapdlczynaikach sily no4neJ c^. Przyczyna tego wzrostu wspWczynnlkdw oporu. przy malejacych katach natarcia. sa zawirowanla strug odrywajace Me z dolneJ noska profUu (rys. 2a). Dzieje sie to niezaleinie od strug tylnej cze4cl profilu na grzbdetowel odrywaJacych sie jego stronie przed krawedzla splywu. na skutek zawlrowan wyndku tendencji do wyrbwprzenikajacych ku przodowl. nywania ciinieA pomiedzy naddinleniem na dolnej stronie oraz podclinienlem na stronie g6mej (rys. 2b). Podobny charakter oplywu z podwdjnym szczytem Cx max. stwierdzono rdwniet w profilu B 5456 f. Ten typ oplywu istnieje prawdopodobnie rdwndei 1 u innych profi16w o wyrainym wygieciu Unii szkieletowej ku g6rze za krawedzla natarcia. Nie ma jednak na ten temat iadnych blliszych danych (profile E5B, E59. E50, B61 i E471). Natomiast wyprostowanie UnH szkieletowej 1 zaprojektowanie dolnej Unli konturu profilu jako proctej lub prawle prostej. przy starannie zaokraglonym ksztalcie krawedzi natarcia (noska), powoduje, ie oderwanle na spodniej stronie obrysu proifllu takie nie moie sie pojawli 1 wspOIczynnik opoHi poasostaje niewielka. nawet przy kacie natarcia odpowiadala0. Potwierdzajg eym wspdlezynnikom noinoici bliskim c, to biegunowe profildw E178 1 xnsi oraz Innych podobnych.. —. —. —. — —. —. — —. W. —. w. w. —. ini.. JAN STASZEK.

(10) wsaystklch statkdw 1 okretdw no* szaeych nazwe Berlin. Plekna Idea. A moOe ktdryi s natzych klubdw modelartklch pokusl sle o opracowanle I prsyaotowanle do publlkaeji plandw modell statkdw noizacych. nazwe Ich ntasta. np. Gdadfka lub Krakowa.. Generalny. Sekretarz. Wartzawy.. FEMA. Heinz. Bach poinlormowal specjalnym pUmem wssyitkle krajowe zwlazkl mo* delarstwa samochodoweao naleiace do teJ oraanlzacjl o nowym rekor-. dzle Swlata w klasle II-2.5 cm*. Do* konal teao wyczynu Szwed Torbjdm Johanessen w dniu 31 sierpnla 1988 r. na tone w Erebro uzyskuJac wynlk 285,017 km/h. zwlazku z tym zapadia decyzja. abv ze wzaleddw bezpleczedstwa zwiekszyO Arednlce llnkl uwlesiowej dla tej klasy do. MODEL. KUST. »T8R00« kMBir, Leopold Wnlek. W W klasle. '. F9M. CJunlorzy). W. tostal Gnetlaw Suwalskl Gdadska. a dwa nastepne mlejsca przypadly kolejno Jenemu Przyby* tzowi Karolowl i Dutkowikiemu. klatie F5-10 w6r6d Juniordw trlumfowal Januiz Laskowtki przed Grze* fforzem Hajdukiem i Mlroslawem Parzybutem. WAr6d scniordw na pierwizym mlejtcu uplasowal sl« Karol Dutkowski z Poznanla. na druRlm Grzeslaw SuwaUkl i na tncciip J6zef zeberskl. F5*X (Juniorzy) mis* trzem Polskl zottat Slawomir DziewiatowBki z Koszalina. wlcemlstrzem Janusz Laikowskl, a na trzeclej pozycjl znalazl sie Grzeaorz Hajduk. Wsr6d seniprdw zloty juedal wywal* srebrny czyl Grzeslaw Suwalskl. Adam Rekas 1 brazowy Julian Damaszk. z. W. W. Komis Ja Modelaraka FAl na swolm kolejnym. plenarnym posiedzeniu -* na wnlosek Federacji Modelaritwa ustanowila puLotnlczeao ZSRR char przechodnl dla zwyciezcy mlstrzostw Awlata w klasle model! re*. —. dukcyjnych na uwlezi. Puchar zo* ufundowany przez modelarzy stal radziecklch, jego pomyalodawca a Jest. wielokrotny mistrz Awlata. sled*. rekordzista Zwlazku Raplenvdzleckleffo, O. k. GaJewskl ..uwlezlowlec**. radzleckl szy. mlokrotny. —. W. dniu S wrzeinla br. odbylo fie kolejne posledzenie Centralnei Ko*. Modelarftwa LOK. na ktdrym omdwlono materialy przyaotowane na KraJowa KonferencJe LOK oraz projekty imprez 1 budtetu na 1M7 r. Nattepne zebranle oadlne ma odbyC na sesjl wyjazdowej w Opolu fie w dnlach 23**«4.10.m6 r. misii. «. •. mm.. W. rowanych. Na starcie stanelo. 34. za14 z. wodnikdw wlofklch, 16 z RFN« Francji, 10 z Austrll. 9 z WielkleJ Brytanll. po 8 ze Szwajcaril 1 Hlsz*. panli. po 4 Szweddw 1 Holendrdw. 3 z Belicll 1 1 z Oanll. Starty odbyty lie na trudnym zlemno-piaszczyitym. ZwycieiyI. Francuz Fr, Veys*. zeyre, startujacy modelem Yankee 97 CipoUa uzyskuJac sllniklem z ^ okraAed toru. '. -. •. «. •. w. w. neco numeru.. Rdwniei mistnem Awiata samochoddw terenowych RC rozeara* nych w Grenoble we Francjl zostat Veyiieyre Frederic wspomnlany uzyskuJac na nie mnlej trudnym tym Zadanie torze ai 103 okraienla.. razem mlal Jeszcze trudnlejsze. Jako 2e do startu sklasyflkowano ai 117 zawodnikdw. •. •. •. dnlach 13—17 czerwca 1986 r. w mieJscowoAci Fulda w RFN odbyly sle 14 mlstrzostwa model! okretowych teao padstwa z udzlalem 250 uczestnikdw. ktdrzy startowall z ponad modelaml. pleOdzleslecioma trzystu Nle byloby w tym nic nadzwyczajneao. advby nle fakt. ie tym razem postanowiono rozeara6 mlstrzostwa JednoczeAnle we wszvstkich klasach mechanlcznym modell z napedem. W. F2. F3. F4, F6, F7. FSR-E) wystawowych (C1-C4). Byla to wy-. RC. 1 I. (FI.. prezentacjl do okazja Jatkowa wszechstronneao dorobku 1 wzajemnei wvmianv doAwiadczed.. W. arupie model! plywajacych zdalkierowanych padly trzy nowe rekordy Awlata na miedzynarodowych lawodach otwartych NAVIGA rozeanle. ranych 28.05.—1.08.1986 r. w Schrems w Austrll. Mlanowlcle: w klasle F1*V3,5 juniordw Szwed Pdr Undin uzyskal 14,8 s., Fl-Bl kf luniordw Holaer Krischit z RFN uzysKal 14.4 Sm Fl-E ka senior Jdrgen Benechen z RFN osiaanal 18*8 s.. —. W. w. Belali mieJscowoAcl Lommel zostaly rozegrane 1 mlst'noetwa Awlata model! latajacych zdalnie kiero-. model! latajacych. napedem elektrycznym. z Imprezie wziely udzlal reprezentacje 18 padstw. Zatoszonych bylo 192 zawodnikdw. Jednak do startdw mnleJ. zmicznle zakwaliflkowano Ostatecznle zwycleiyi R. Fremdenhaler z Austrll przed F. Welsserberem obai z Norbertemt Hubnerem I RFN. Zwyclestwo zespoloWe odnlosla. 1. plywajacych. Ce-. na kompletneao planu waha sle od 4 do 18 koron 1 zaleiy od obJetoAcl trudnoAcl opracuwanla. Aktualnie reklamuje sle sprzedai 34 plandw, cho6 Jak wynlka z numeracji.. I. wy. dano Ich jUi. 139.. Koto mlloAnlkdw iealual 1 hlstorli marynarkl w Berllnle — NRD zal* nlcjowalo publikacJe plandw modela rsklch. zdjed 1 opisdw technlcznych. — — maksymalna dlufoM kadlube wrat X obsad% 760 mm, — maks mialiia maaa iiaef^fa gu3. mowego. 10. g.. *— maksymalna Orednica tabryosnego plastykoiYego imlgla 340 mm, nieograniezona powierachnia no4na eras mlnimalna masa,. — — maksymalny. cxas lotu 120 a seryjnego plastykowego imlgla, takiego Jakiego taiywa siQ np. modelach klasy OOt, wyJainla, ie klasa ta powstala prsede wsaystklm dla mlodbôh, poosatkaJacyoh modelarsy, dla ktOryek wykonanle imlgla Jest lawsse duiym. w. problemem. Skrgydio 1 statecsnlk posiomy .to typowe wlelodiwigarowe konstrukcje nie wymagaJaoe sscaegOlowego opisu budowy, Oklejone s% papierem Japodsklm trgykrotnie powlekane raadkim 1 nltrocelonem. Skncydlo Jest oeiowe awichrsone: kraw^di aplywu prawego srddplata opusioaona Jest o^. wanych. W. druiyna Austrll 12 881. pkt.. 1. 12 711 pkt.. SzwaJcarla. pned RFN 11983. pkt.. mm. waglgdem kraw^dil natarcia, sptywn lewego ueha ped« nleslona iitt o 3 mm do gOry* Kadlub o prostokatnym prsekroju sbndowany Jest a balsowyoh desecaek o grub^l ^ 1,5 mm, w oiti2. kraw^. oi. Rdwniei redakcja czechoslowackiemlesl|0 cznika ..Modelaf’* wydaje za poArednlctwem Oomu Mlodych Technikdw w Pradze plany rdinych ao. gumOwld speiniaJi[oe naitopujôe warunki technloxne: maksymalna roipI^toOO skrxydla 760 mm,. le. Zastosowanie. modell. •. NRD mdeslecznlk Wydawany ..Modellbau Heute** obchodzll w slerpnlu br. jubllcusz wydanla 200 numenr. S/1986 zamleAru. Z tej okazji wypowiedzl okolicznoiclowt cll zdiecia stron tytulowych rdtnych 1 numerdw od 1/1S70 do 11/1985. Bratnlemu oncanowl 1 Jeito zespolowl redakcyjnemu tyczymy dalszych fukce•6w wydawnlczych I edycji tyilecz-. w V8A. Oonlt w Cteohoelo-. Fimnoji, a takie. oorai wiôej zwoleimlk6w sdobywa nowa klant model! oxiia* exona P 30. Modele tej Uaty to ma-. zlerpnlu br. rozearano na torze Mantova koto Mantui we Wloszech otwarte mistnoetwa Europy model! famochoddw terenowych zdalnie kle*. torze.. Od pewnego onto RFN, waeii. zwycleiyt. Przemyslaw Ooc z OdaJ&aka przed Januszem Laskowsklm I Robertem Ratajem. druple seniordw stotym. medalista. 1,10. Oseolio*. Blomojo. W. Gdadsku na akwanie w Odrkacli Zachodntch zostaly roaeicrane mis* tnostwa Polskl modell iaglowych.. P-30. silnikowej amnlejssonej do. #03. mm pray koAcu kadluba. Ca#6 prsednia zakodosona sklejkg # 13 mm id^taojest pod k%tem 6* w dol 3® w prawo. Wieiycsk^ naleiy praykleli kadluba wOwoaas, gdy gotowy 1. do Jest. Joi caly model. Miejsee praykleje* nia wieiycski naleiy tak dobrai, aby irodek ci#koid nmdelu snaj-. dowal. w. si^. 70% ol^lwy. Plata.. Stateesnlka plonowego nle naleiy okleMi papierem Japodskim, gdyi moie nlec niepoi^danemn swloh* rsenliL. *. Oi obsady, ktdra aapewnla wolne obroty imlgla po sakodesenin praoy naoiagu, wykonana Jest a dnttn sialowego 0 13 mm.. Naolag stanow'la 4 pasma gnmy o dtugoid 440 mm.. 1x6. Po wlaidwym oblatanln modeln wkraoenin ok. 700 obrotOw model wanosi ala prawle plooowo I a lati. woida. oslaga oaas lotu praekraeaaJacy 120 s..

(11) T4 €•. n-. ^. S j. MO. 2;;^-. — _— *. »[. -. ;. i. IM. »%. * ''. r. 1. 1. -2*. ". .. -. —. •. nu. iSo. 1Z7. S3. 1. \. \. s.. j 1. i:. & D=. 'if'?::-. h. 5t s "k. t). t.. .X'. €0 !. s/rriyjô. Slatzczhik. 31. kae^ûb. objacfo. f2. S'--. 3. Sr.. 23 /2. '‘if:. JL.. 50. L>. .'H. j'. /. 7SO. /tcz^yÂto^. OtuôJc. 7f0. iLasi^. 4 PocLt,. .. v5':>'-f'^ '-f. -»w»w.. fivr'. 1. .'. s. C. SO. s^'. to. ffr.. MxrcUt^. k^cutAôrU,. Xons^:. tcopo-Cei. A0to£X*l6. />. JO. hVeuttJ^. 6ssa.

(12)

(13) Sportowo - akrobacyjny samolot Jak-55 Mistrioftwa iwiata czej. w. 1971. roku. w. w mkrobacjl lotnlKijowle sakoftczyly. zdecydowanym zwyclastwcm radziec* pilotdw. Wykonali onl pilotai na duiych predkoiclach a fiKuraml o dutych promlchlach. w petnl wykorzystu-. ale. kick. reiculaminowa przestrzeA o wymiarack 900x1009x900 m. PozostaU uczettniwykonywall fiffury na miftrzoitw cy malych predkoiclach o matych promie„wok61 niacb I w malej przestrzenl ogona’* Jak powiadall plloci. Wdwcxas taki zwolniony slyl uznano przytzloicioJac. —. wynu Wobec. byl lot. mdgi wykonaO. lygin. W. W. tyeh warunkacb W pojawii Jui stal. sia. ttko radzlcccy konstruktony przystapiU do pracy nad nowym spor-. ktdry towo-akrobacyjnym lamolotem, odpowiadalby wymogom czasu. Nlezbed-. ne charakterystykl otnymano poprzez powlerzchnl obciiîenla znmlojszenie akrzydla I zastosowanie bardzlej noOncKo tzn« bardzlel arubego profilu Plata. taka nazwe otrzymat Dla Jaka-5S Jednostkowe obcla* nowym lamolot wynotito akrzydla powierzchni ienie 80 kg/m*. (Jak 80 — 90 kf/m>). Opracowano rOwnlei nowy prolU tkrzydia podczas, gdy poprzednle o aruboicl samoloty mlaly profil o gniboicl od. —. —. i. •9-140/0.. Dla otrzymania lopszycb efoktdw podwykonywania flgnr w posycji odwrdconai zastosowano profil symctryczny. BUskl pelnej symetrii Jest takie caly uklad aerodynamlczny samolotu. firednioplatowe skrzvdlo umlejscowione czas. w. WPktora dggu sllnika, osl sostalo a usterzenie pozlome usytuowane Jest praktycznie na wysokoOcl skrzydel. Plonowe usterzenie ma charakterystyczny. wygtep poza dolny obrys kadtuba i takie Jest zbllione do symetrycznego ksztaltu. Taka konstrukcja zdecydowanie ulatwila technike wykonanla akrobacyjnycb figur. pozwolila takie na sprawnlejsze. wykonywania korkoeiagu. metalowg. konstrukcJz Jest Jak-85 Skrzydlo Jednodiwigarowe. Lotka zajmuje niemal cala tying krawedi Plata. skrsydla przed czeici zasadniczej diwigarem. a lewej i prawej , strony kadluba, zostaly wykonant dwie bermetyczne komory sluiaca Jako podstawowy i dodatkowy zbiornik Skrzydlo zbudowana z dw6cb oddzlelnycb konsol polaczona jest bezpoirednlo z kadlubem. ktdry wykonany Jest wedpdlskorupowej. Statecznik lug zasady. W. —. dwudiwigarowa. pionowy i poziomy Dla uproszczenia konstrukcjl usterzanla polaczona sostalo z kadlubem na stale. Podwozia. s resorami. Jaka-5S. Jest. wykonanymi. niecbowana.. sa stopu tytanu.. mecbanicznyml hamul-. Kola podwozia s cami. kolo ogonowe-starowane. Napad stanowi silnik M-14P ze imiglam o zmiennym skoku typu W-8S0TA-D3S. Uklad paliwowy (z 8 lltrowym bakiem) pozwala na lot odwrdcony do 9 minut. Uklad olaidwy zastosowano od ,. Jaka-80.. budowany doayO dtugo. pilot-oblatywacs Oleg Budopiero w maju 1981 roku. mdedzyczasie radzieccy akrobaci startowali na Jakacb-8i. Wykonywanie pilotaiu na duiycb predkoiciach stalo sie populama i uznane Jako> 1981 roku styl ten styl radziecki. zostal przyJety przez akrobatdw Innych krajdw. Taki styl zaakceptowali rdwnlei plloci startujgcy na czecboslowackicb Zlinacb 80L i francuskicb Kapacb. Jak-88. Piarwszy. i. Jak-8f sia. tylko. co. prsestazzaly.. Jego pradkoid katowe byly dosyd mala, a ally na draiku sterownicsym podczas wycbylania lotek zbyt dute. Jadnakie mial on niamalo I cacb posytywnycb. Na Jaku-88 moina bylo wykonaO w spolocia odwrdcos6b efektowny figury dowolnym momencia lekko wynym. cbodsll s korkoeiagu. Pozostalo wiac. w. W. ..smusiO** samolot. by szybeiaj szybelej obracal sia wokdl osi podluinaj. tym celu Jego akrzydla zostaly niaco skrdcona. zwlakszono Jadnoczeinia obciaienie powierzchni noinej.. Jedynia latal. i. W. Ponadto pomniejszono prseciwdragniowa wlasnoici kodedw skrsydal. Tak ulapszony Jak-88 m6gl rozwlJaO maksymalna pradkoiO w lode posiominn do 318 km/b I obracaO sia z pradkoida katowa wlaksza nii 4 rad/s.. Na kilka dni przed mistrzostwaml 1988 roku zmoderfilsowany iwiata Jak-88 zostal przakasany pilotom. Jadnak radsiaekim sawodnikom sabrafcio. w. by prsygotowaO sia do wystapdw mistrzostwacb iwiata na nowaj. maszynie. Prowadzac ,w tym esasia badania pilot-oblatywacs M. Molcsaniuk ujawnil wide niadostatkdw w konstrukeji samoefakcla w Biurze KonstrukeyJlotu. czasu.. w. W. nym. A.. Jakowlewa. sostalo opracodla Jaka-88 a wiakclebssym-mniej noisza zbiainoicia. lacs ssybssym profiiam. Na minym 1984 roku, arysta* strsostwach iwiata puiac na samolocie Jak-58 Wiktor Smolin i Nikolai Nikitjuk sostaU ubonoro6.. wane nowe skrzydlo. —. w. wani nagrodamt Jadnakie najwiakszy sukcas odnlosla Cbalida Makagonowa usyskujac tirtul mistrsa iwiata. Samolot pilotaiu.. w. Jak-58 Jest dosyd prosty przez co ma duia powodzania. wirdd malo doiwiadcsonycb pilotdw. Jago obsluga nia sorawla trudnoid parsonelowi tachniesnamu. PodJato decyzJa o saryjnaj produkcjl Jaka-58. Jago eksploataeja w klubacb DOSAAF badzia sprzyJaO rozwojowl sportu lotnicsago w Zwiasku Radsiaekim.. Dana tacbniesno-lotna RospiatoiO •*. DIugoiO. —. 9,81. 4.78. m. m. Powiarsebnia skrsydla —>. Maaa startowa — 848 kg Masa wlasna — 788 kg PradkoiO maksymalna —. 18. 898. tt*. km/k. — 18 m/s Moc sunika — 388 KM Csas trwania lotu podczas akrobacjl lotnicsych — 45 min. Rozbieg — 188 m Dobiag — 888 m Wspdiczynnik prsadaiad aksploataeyjnyeb — ±9 Wznoszania.

(14)

(15) '. 1. PEST**. TEMPEST. aAJFUN). II. W. roku 1934 w oddziale konstrukcji razwojowych £irmy Hawker powstai samolot, kt6ry obok Spitfire'a naleial do najbardziej znanych w RAF. Byl to samolot Hawker Hurricane. Prototyp wykonal pierwszy lot 6 llstopada 1935 roku. Jeszcze zanim pierwsze maszyny seryjne Hurricane" zaczely lata6, bluro konstrukcyjne pracowalo nad nowym modelem ze wzmocnionym silniklem. Przewldzlane byty «,NA,. w ukladzie ktdre rozwljaly moc. PIER SABRE". Pierwszy prototyp. ,. H". (2000. (P-5219) z. mal nazw^ ..TORNADO".. i. ukladzle. kW. silnikdem ..VULTURE". Oblatany zostal. 6. otrzy-. patdzlemdka. maksymalmi 038 km/h. CO bylo duiym odugni^cdem w stosunku do ..HURRICANE' A". 24 lutego 1940 roku wystartowal drug! prototyp (P-5212), wypoeaZony w sllnik ..NAPIER SABRE^* i nazwany ..TYPHOON", Po przeprowadzeniu badah w locle odrzucono ..TORNADO", natomiast ..TYPHOON" zostal skierowany do. W. w. 1470. roku. Samolot uzyskal pr^dkosd. 1939. w. ,,. RR ^VULTURE" w. KM). II. a wladze Paklstanu 24 egzemplarze tego samoSambloty te pootiodzily z koAodwki seryjnego zam6wienia dla RAF-u. Samoloty przeznaczone dla Paustanu i Indii mialy drobne zmiany konstrukcji 1 utywane tarn byly do 1853 roku. ..TEMPEST** II nie zdatyl Ju± wziad udzialu w II wojnie dwiatowej. NaleZy Jednak wspomniec. ±e ..TEMPESTY** V, ktdre weszly do slutby czasie wojny (kwlecieA 1944). zapisaly chlubng karto. Poczgtkowo uzywane byly do atakowania celdw naziemnych we Francji. Jednak niebawem te najszvbsze mylliwce skierowano do zwalczanla bomb lataJgcycn V-l. Spodrdd 1771 zniszczonych bomb, at 683 przypadlo na konto ..TEMPESTOW*'. dwa dnl po l^dowaniu aliantdw Normandii po raz pierwszy ..TEMPESTY" spotkaly siQ w bezpotredniej walce z niemieckiml mytliwcaml. JeJ wyniku zestrzellly one 3 Me-109 O bez strat wlasnych. Po opanowaniu przez aliantdw wszystkich stanowisk startowych V-l ..TEMPESTY** zostaly ponownie utyte do zwalczania celdw naziemnych. Sporadycznie tylko dochodzilo do spotkaA 1 walk powietrznych, niemniej Jednak ..TEMPESTY" zapisaly na swoje konto 20 zestrzelonych myiliwcdw odrzu-. lotu.. .. W. towych Me-262.. OPIS KONSTRUKCJI. produkcjl seryinej. InZynier Sydney. Camm. nadal pracowal nad zwiQkszendem oslggdw ..T'!i^HOONA". Zaprojektowano skrzydla o p61eliptircznym obrysle. z cdeAszym profllem skrzydla. Z.astosowano nowy silnik ..SABRE" EC 107 C. Aby utrzyma^ ten sam czas lotu. umleszczono w kadhibie zbiomlk pallwa. co spowodowalQ wydluZenle kadluba b 533 mm. Samolot otrzymal oznaczende ..TYPHOON" II. To oznaczenle bylo stosowane do koAca roku 1941. pbZnlej nadano mu nazw^ ..TEMPEST** I.. W tu.. slerpnlu 1942 roku wystartowal do swego plerwszego lotymZe czasie. zanim Jeszcze ktdrykolwlek z ..TEMPEzaczgl latad. wplyn^lo zamdwlenle na 400 sztuk. W. STOW". .TEMPESTOW*’ id zaopatrzono PEST" V.. I.. w. ktdre Jednak z powodu pownych trudnosilnlki ..SABRE*' IV 1 oznaczono „TEM.. W. dnlu 2 wrze4mla 1942 roku samolot ..TEMPEST** o numerach HM-595. Jako wyj^ciowy wz6r ..TEMPESTA** V. dokonal plerwszego lotu. Oblot ten byl dzlelem Phdlipa Lucasa. Samolot mlal Jeszcze uklad usterzenla ..TYPHOONA". Po dw6ch mlesli)cach otrzymal pletw^ ogonowg zaokr<|gloneJ formle. ktdra pdinlej wyst^powala we wszj/stkich wersjach ..TEMPESTOW". Pierwszy seryjny samolot z rodziny ., TEMPESTOW", ..TEMPEST** V oblatany zostal w dndu 21 czerwca 1943 roku .Mial on chlodnice pod silniklem Jak u ..TYPHOONA**. Wersja ta byla produkowana do sierpnia 1945 roku aamolotach ..TEMPEST** pr6Uczbie 800 maszyn ogolem. bowano r6Zne silnlki.. w. w. W. JuZ w styczniu 1940 rdcu InZynler Sydney Camm wysungl my81 zastosowanda 18-cyllndrawego silnika chlodzonego powietrzem w ukladzie podwdjnej gwiazdy ..BRISTOL CENTAURUS". Jeden prototyp byl w budowle (LA-554), ale nie zoetal ukoAczony. Do prw w locie nowego silnika uiyto samolotu ..TORNADO" (HG-641). kt6ry wykonal pierwszy lot 23 paidzlerndka 1943 r. Samolot z tym silniklem otrzyma oznaczenie ..TEMPEST" II. Budow^ 2 prototypOw tej wersjd rozdziesieO mieslecy pdiniej poczeto we wrze6niu 1942 roku. wznidsl sle w powietrze oierwszy 28 czerwca 1943 roku 2 prototypbw. Byl to ..TEMPEST" II (LA-602), pUotowany przez Philipa Lucasa. Drug! prototyp (LA-607) do swego trakcle prob pderwBzego lotu wystartowal 18 wrzeAnia 1943. daly si^ zauwaZye sllne, trwale 1 nieprzyjemne drganla. Jednak po dlutszych badandach problem ten udalo slQ zlikwidowad. Silnik nap^dzal czterolopatowe. drewniane Omlglo. LA-607 byl latajncym laboratorlum sUndkbw. Prdbowano na nim silniid ..CEiOTAURUS** IV, V. XII XV. XVHI.. W. —. —. W. Produkcja seryjna ..TEMPESTA** II zostala umleszczona w tlrmle GLOSTER 1 BRISTOL. Ponlewat Jednak flrma ta zajeta byla budowe samolotu odrzutowego ..GLOSTER METEOR**, Hawker przejgl z powroteod produkcJe seryjng w swoich zakladach. dnlu 4 paidziernika 1944 oblatano pierwszy seryjny egzemplarz samolotu ..TEMPEST** II (MW 374). Byl on plerw. szym z partil 50 maszyn budowanych w zakladach BRISTOL zakladach HAWKER budowano serie ma(MW 374-423). 847-856 oraz 790-835). a nastepnie szyn (MW 735-778. dutg serie 322 samolotdw o numerach: PR 525-567. PR 581-623.. W. W. PR. 645-689,. PR. MW. MW. 713-758,. Ogdlem wyprodukowano TEMPEST** II.. PR. 472. 771-815,. PR. samoloty. w. 830-876,. wersji. PR ..HAWKER 889-921.. w. zaSpo4r6d 100 samolotbw pierwszej serli 24 pozostaly do r02nych badaA do8wladczalkladach HAWKER I utyto nych. 9 samolotdw zostaio zniszczonych w wypadkach. Cale samdwienle opiewalo na 800 samolotdw ..TEMPEST*’ II, ale niezreallzowanej cze^ci z chwllg zamdwienle to colnleto sakoAczenla wojny. te samoloty zostaly Jednostkl: Jako pierwsze wyposaione 54 dywlzjon (w Ustopadzle 1945) oraz trzy dywizjony sUcJonujgce w Niemczech, a to 16. 26 1 33 oraz dywizjony 5. 20, 30 1 152, ktdre stacjonowaly w Indiach. 1947 roku rzgd indyjski zakupil 89 samolotdw „TEM-. w. w. W. Dzienny i nocny samolot mytliwsko-bombowy. przeznaczony do walk! na malych i trednich wysokotciach. Jednomiejsoowy, Jednosilnikowy. calkowicle metalowy. wolnonot-. ny. dolnoplat.. — o obrysle eliptycznym, calkawide metalowe, dwudtwlgarowe. pokryte biaclui duralowg. Plat dzielony, mocowany do ramy kadluba za pomocg czterech okud. Profil skrzydla: u nasady HAWKER H 14(14) 87.5, a na koAcu H 14(10) 37.5. Najwieksza grubotd profilu oyla 37.5% ci^dwy. Wznlos czetcl zewn^trznych skr^del wynosil 5.5o. Lotkd metalowe. kryte blacha typu FRISE. Klapy typu krokodyl, naSkrsydlo. p^zane. hydraullcznie. Kadlub metalowy. zlotony z czterech cz^ci. Przednia czetd to lote silnika, nastepna obejmujgca kabln^ to kratownlca spawana z rur stalowych, pokryta odejmowanymi metalowymi panelamd. Tylna czetd kadluba (za kabing) to konstrukcja skorupowa, natomdast koAcowa czetd wykonana Jako pdlskorupa. Kabina oslonieta dwucz^trlowg kroplowa owlewkg. czetci przedniej kabiny szyba pancerna. Fotel. —. W. pUota opancerzony. Uaterzenie metalowe. wolnonotne. Stateczndki nde dzle* lone. Ster wysokotcl kryty blach^ duralowq, ster kierunku pldtnem. Sterv wyposatone w klapkd wywatajgce. Podwozie klasyczne. Podwozie przednie chowane w Iderimku do kadluba mi^dzy dtwigarami za pomocg Instalacji hydrauUczneJ. Amortyzacja golenl typu DAWTY. Kola typu. DUNLOP, wyposatone. w. hamulce pnetamatyczne. Kdlko ogoi kdlko ogonowe celko-. nowe chowane do przodu. Podwozde wicie odaniane owiewkami.. Naped. —. 18-cyUndrowy. silnik. ukladzie podwdjneJ gwiazdy o. BRISTOL-CENTAURUS V. mocy. kW. 1117. dzony powietrzem. Uzbrojenie. —. cztery dzialka kallbru 20. (1520. mm.. w. KM), chlo-. typu HISPA-. zapasem po IM naboi na katde (po dwa w skrzydlach poza zasiegiem tmlgla), ponadto dwle bomby po 450 kg katda lub osiem podekdw rakietowych 75 mm.. NO V. z. DANE TECHNICZNE II 495 10 490 4 720. Rozpletodd. Dlugosd. Wysoko4d Powlerzchnda nodna Masa wlasna Masa utyteczna. Masa. w. mm mm mm m>. 28,10. locie. Obcigtenle powierzchnd Pr^dkodd maksyxnalna Pr^dkodd przelotowa Czas wznoszenia na wys. Czas wznoszenia na wys.. 3000 6000. 707 675. m m. km/h na km/h na. 4032 kg 1013 kg 8345 kg 190 kg/m’ wys. 4850 wys. 4730. m m. 2.5 5.8. mdn min. km. Zasd^g. 1240. Pulap. 11550. m. MALOWANXE Na ryzunku zaznaczono echemat malowania samolotu .TEMPEST" n MW820 z 54 Dywizjonu RAF. stacjonujgcego. w. mlejscowodcl Chllbolton (marzec 1946 roku). Nie wszystlde kolory zaznaczono napisaml. Z braku mdejsca oznaczono Je literamd w sposdb nastnpujgcy: popielaty (ocean grey) P. —. Z <— zielony (dark green) JP — Jasnopoêlaty (medium sea •. B — bia|y (white) 2 — tdlty (yellow) JN — Jasnoniebieskl. grey). (sky). Utery MW-820 — czarne nu Jasnoniebieskie (sky).. (blade). Litery oznaezeA dywizjo-. Rysunki samolotu opubUkowane zostaly. w nne. l/li. lana**. Z.. MMode-. LURANC.

(16) TORNADO.

(17) \. iMMUm WtAOU. WUD. otdww. CHIODNIOWIEC UNIWERSALNY. „TORNADO“ Chlodniowiec Tornado” i wczeiniej powstaty bliiniaczy «tat^ JSola* no” nalei^ do Jednostek Xypu B361-II zbudowanych w Stoc23ii im. Ko-. w. muny Paryskiej OOEANa. Gdyni. dla szczeciiiakiô przedslqblorstwa. TRANS-. w. Statek przeauiaczony Jest gl6wnie do przewozu ryby mroionej kartonach, mrotonego miesa oraz mgdzki rybnej workach. Molliwy Jest r6wniei przew6z owoc6w (w tym banandw^ oraz Warzyw, Statek ma 3 ladownie, ktdrych istnieje moillwold utrzymanla ternperatur +15*C lub 28K! stosownie do przewo^nego iadunku. Mote przewozid rowniet kontenery ladowniach trzech warstwach na pokladzie gl6wnym JedneJ warstwie.. w. — w. w. Dane. —w. w. .i. ieohniosme:. —. Diugo^ calkowita Lc 94^5 m Diugo^ mi^dzy pionami — Lpp 87,00. m — B Op m Wysoko^d do gdrnego — H 7,80 m Zanurzenie — T 5,60 m No^no^d — DWT 2300 Moc silnika — 2647 kW PrQdkoid na prdbach — w^xla Zaloga — 29 os6b Zaii^ plywania — 7500 Mm -. Szerokoid. 15,. p.. t. 14,5. 19 V(. I. 20. 20V%. Malowanie:. — kadlub nad linig wodng, maszty, bomy, nadbuddwka, xnatztdwdemnosleleny — kadlub poniiej wodnej, poklady,. blaty ta,. linii. ••. •• ••.

(18) PLAN. GENERALNY. ne.

(19) 1. I. dokoAcatnlt »e ti.. 17. —. •ary glowice wentylacyjne, ix^bnice I pokrywy luk6w ladunkowych, wci^garkl ladunkowe, wci^garka kotwiczna, kabestany, schody. niebiesld wszystkie napisy i znaki na kadiubie, komin i iodzie ratunkowe, czbrwonopomaraAczowy §ruba, sUl nlerdzewna aluminium trap zaburtowy, mosii^dz dzwon, glowica kompasu* oprawy lamp nawigacyjnych, oiamy pachdy i rolki cumownicze, platforma komina, wn^ki §wiatel p.«-cy)«.ch,. —. — —. —. —. —. Fot*. Bogdan Strelcsyk.

(20) mZYGOTOWANIA DO. MISTRZOSTW ^WIATA. MDDELi REDUKCYJNYCH. STATKOW KLASY. WE. OKRETOW. I. „C”. FRANGJI. Zfodnie m decyij^ ZgroOcntralnego madzenla NAVIGA nr miitnostwa redukcyjmodell Wwlata nych ttatkdw I okr^tdw klaiy Cl—>C4 odbgdii ti^ 18—tl.04atS7 r. we Francji. lamlercano Pocailtkowo pneprowadiii Je w Parytu. Ze wsglgdu jednak na organlaacyjne trudnolel ograniczonii pomoc oferowana se etrony wlada poitanowtono, mlejikich odbyly w leiacej o aby 180 km w kierunku potnoc.. i. miejicowo* no-sachodnlm id Rouen, elynnej a wlelu aabytkdw hletorycznycta.. Gldwnym organiaatorem miftraostw Jeit Federacja Modelaray Francuiklch MINIFLOTE.. Okretowych. naWipolorganiaatoraml resort ieglugi, tomlast dowddztwo FrancuskieJ Marynarkl Wojennej, wladae miasta Rouen oraz szereg. —. organizacji go reglonu.. Wydano. vm. w. w podz. 1:10 wykonany praez autora. Obecnie Model ..Lodzi szcaecUkskieJ** a okolo model znajduje sic w Muzeum Narodowym w Szczecinle.. ^. 1. InstytucJi te-. Jui. kolorowe. prospekty propaguJi|ce Immlplakletk^ prez^, oraz (ziOi^cznlk) szcaegdlowy regulamSn organizacyjny i teclmiczny. stzaoetw. Na mlejsce mlstraostw salf wyttawow^ o powlerzcbnl 3000 m* a kry-. tODZIE SEOWIAliSKII - BUDOWA MODEll 0 POSZYCIU ZAKtADKOWYM. wybrano. tym basenem do pokazdw modell plywaji^cych o powleiachnl 2500 m*.. W. mlstraostw ramach przewlduje si^ organlzacj^ Imprea towaraytzeregu szi|cych, a mlanowlcle:. —. mlgdaimarodowil wystawQ model! wykonanych. w. butelkach, iardwkach 1 innych praearoczystych nacs 3rnlach zamknl^tych,. —. wystaw^ o pocztowych morsklej *. 1. znaczkdw tematyce. modelarsklej,. ^. konkurs model! statokr^tdw wykona1 nych a zestawdw plastykowych,. k6w. '. —. wystawc wldokdwek tematyce pocztowych o morsklej,. —. wystawg. jprezentuji|Ci|. budownictwo francoskle okr^towe oraz stan i oslggnl^cla FrancuskleJ Marynarki HandloweJ,. —. wystawg. praedstawiahistoric 1 wspdiczeMaryFrancuskleJ snoiO narki Wojennej.. mluczestnlkdw przewldalana Jest Jednodnlowa^ wyclecaka do Paryta oraz zwledaanle zabi^tkdw Rouen. Dla. straostw. Jak na razle, najwiccej mlaglosaeh do udzlalu a naplyneto strzostwach RFN, Wloch 1 Chldsklej Republlkl LudoweJ.. w. JAN UARCZAK. CEZARY CIESIELSKI gdzie czlotarn, sic nad woda. oo* sic nlestawal Jazd plywajacy. Wszcdzie. wlek osiedUl. odzownym irodkiem. transportu 1 komunlkacji. Jednym z najstarszych irodkdw komunlkacjl na wodach polskich byla dlubanka. Z czasem wzra-. zapotrzebowanle na loo wlekszych rozmlarach. tvm celu dawnl szkutnlcy podnieild burty dlubankl, dobljajac do jej bok6w pozlome deski. Spoirdd wlelu dr6g rozwojowych. najwicksze znaczenle mlala U. kt6ra prowadzita do przeksztalcenia sic dlubankl w 16di klepkowc. Wraz z przeksztalceniem sic bryly kadlub lodzl o dlubanki zr64nlcowanych krzywlznach 1 klepek \&ladanlc wygicdach, poszycia stalo sic bardzo trudna sztuka. Na tcrenach polposkich ukladano klepki calel strelle dobnle Jak to zaklad. na wschodnlej lest w ten spos6b. te zachodachbwki. dzUy na sieble Jak Charakterystyczne bylo to. 2c. stalo dzic. W. w. —. —w. w. lodziach. klepkowych. naj-. pderw ukladano poszycie. a dopiero w drugiej kolejnoicl po-. szycie to visztywniano o2ebrowaniem. ZJawlsko to bylo niewatpllwie konsekwencJa kolejnoicl laz procesu rozwojowc-. go od dlubanki do klepkowca. Najpierw bowlem podwyiszano bokl lodzl. a dopiero p6tnlej zaczcto 16dl odpowiednlo usztywniai.. Budiilcem do produkcji stat1 lodzl klepkowych byla. k6w. przede dcbiny. wszystkim. wykonano. deblna.. Z. wszysUde. podstawowe elementy. wiazania konstrukcyjne, a wlcc zest aw trzonowy. poszycie 1 o4e1. browanle. Elementy nie pclfunkcji podstawowych. na przyklad nlektdre wczl6wki. czasem lawy wioilarskie itp. sporzadzano z Innych gatunkdw drewna. na przyklad. nUce. z sosny.. wyisza.. w. 1. pomagala. w. utrzymaniu. sta-. tku na wlaiciwym kursie. Podobide Jak wlckszoid pozostalych wiazad 1 elemcntdw konstrukcyjnych. przechodzila ona okreilone ctapy rozwojowe. slowladskich lodzl Stcpki mlaly ksztalt w przckroju ppprzccznym przypominaJacy Idterc ..T’\ StcpW te. byly wyclosirwane w calcic! z Jednego dluglego piUa 1 charakteryzowaly sic stosunkowo szersza czcscia pozioma oraz masywna. wctsza czcida plonowa. Zazwyczaj czcid pozioma stcpM mlala ksztalt wrzedonowaty. taJa. W. 1.).. Przedlutenlem stcoki fie. 1. w. rudzioble sa stewy. (Kys.2). stewy tworza tzw. 1. Stcpka zestaw. okrctu.. Wtrzonowy statkach. kadluba drewnia-. nych zestaw trzonowy byl fundamentem nle tylko szkleletu. ale. calej konstrukcjl ka-. Stewy (o wlelkim wywykonano z Jedne] sztukl drewna o naturalnej dluba.. gleciu). Gdy potrzebna bystewa o silnlejszym luku skladano Ja z dwdch ntuk drewna. Wykonawstwo stew naletalo zapewne do zadaA sprawlaJacych dwczesnym szkutnikom sporo trudnoid. Robiono Je bardzo starannie. Stewy laczono ze stepka za pomoca laczy bocznych. skoinych. Ztacza stew ze stepka krzywifnie. la. nltaml. ewentuahUc gwotdziami oraz kolkaml drewnlanyml;. spajano.. Po zamocowaniu zestawu trzonowego przystepowano do ukladanla poszycia. Poszyde slowiaAskich ukladano lodzl na zaklad. UmieJctnoid kladzcnia klepek 1 ksztaltowanle ka«dluba bylo bardzo trudnii sztuSpecyflczne ksztatty kadluba wymagaly zastosowanla klepek o rAinorodnych krzywiznach 1 zagledach. Potrzebka.. stale. tych partlach pozornle. dano poszyde lodzl slowlaA-. sic.. w. ra-. uzysklwano krzywizny ne przewatnle za pomoca parowanla. Klepki. z ktdrych ukla-. Ponlewat raxxdona czcici pow koAcach stcpkl zwc-. ziomej sic. rzeczywlstoicl. lecz sa w Inny sposdb uksztaltowane. rezultacie przekrdj poprzeczny koAcowy stcoek Jest podobny do Utery ..Y” (rys.. Kadlub statku klepkowego byl konstrukcJa zlocona z poszycia oraz ze stosunkowo wielu wiazad wzdlu2nych. poprzecznych i mlcjscowych. Gldwnym zadaniem wlazah wzdluinych I poprzecznych bylo usztywnlenie poszycia 1 zwiekszekadluba. wytrzymaloicl nie Do wlazan tych zaliczamy przede wszystkim stcpkc. stewy, oiebrowanie. l^lkl poprzeczne, wzdlu2nikl i listwy nadburda. Gldwnym wiazastatkach nlem wzdluinym drewnianych. at do koftca cry dawnych taglowcdw. byla stcpka. WzmacniaJac wzdtutnle czeid denna kadluba. zapobiegala Jednoczeinle drylowaniu. W. mlona czcid pozlome J. silnie zwctone nlc zanikaia zupelnie.. czcid. pkmowa.

(21) 6t«pki: a) wldok it«pkl s icdry. b) •scsecldsklej**, c) przakrdj ateoki d) pnekrdj at«pkl lodzi .•Orunla. Laczenie b). poszycia. szew boczny,. kie,. jednym. mialy zxnlenn^ 1 zaletna od usytuokadlubie. Ponlewat. ciexikle. izerokodt. wania. w. pasie:. a). .ttodzl. IromborakitJ***. izew boczny tkoiny,. obwody oZebrowanla byly. nie-. .lednakowe, szerokoAd klepek byla przewainie najwieksza na 6r6dokreclu. a przy koAC9Ch zwelala sie niekiedy bardzo silnie. Szerokodd kleoek na drbdokreciu dochodzUa do. cm. Xlepki mialy krawodi gdrnM grubszi), a dolm) ciedfZM. Szukajgc grubodci grednlej moZna powledzied, te przy krawedai gdrnej wynoal ona 1.5—2,2 cm, za8 przy krawedzi dolnej okolo 1,3 cm. Krawedt gdrna byla zawzze lekko skoinie icloiana do wnetrza lodzi. Klepkl na dzioble 1 rufio 28. w. ten spoedb. aby stnigl. wo-. dy przeplywajac obok burty splywaly po gladklej powierzchnl 1 nie wytwarzaly zadzloszwle (rys. 3). rdw. w. wzdlut dolnej, wewnetrznej krawedzi tlobiono klepek katdego pasa. rowek szerokodd okolo 2.5 cm glebokodci okolo 0.5 cm, w 1 ktdrym ukladano warstwe uszczelkl z mchu. Poszczegdlne pasy laczono ze soba kolkami z przewatnle drewnianymi. jalowca (rys. 4), Kolki whiprzechozewnatrz. od te Przed. przyblclem.. dzlly przez. rowek. z uszczelka.. Od wewnatrz lodzi byly one Aby zapobiec pek-. klinowane.. niedu. kliny. desk!. wbijano. bvly cleAsze. Tak cdenkie klepkl pozwalaly sie poazycla do5d la two glad. Ukladanle posrycia rozpoczynano od przyblda do stewy nilowej kleoki pderwBzego pasa poezycla.. zawsze w poprzek do przebienleklepce. gu wldklen ktdrych lodziach lub w nlektdrych pasach poszycia row-. zwanego przystepkowym. Zardwno pas orzystepkowy lak wyZsze skladaly sie w X— 1 XIII wleku z kilku klepek. zaletnie od dlugodd statku. SUi-. dzle. Jeden. zwyczaj. pas. poezycla. ikladal sie z dw6ch. rzadzlej z trzech klepek. Trzeba jednak zaznaczyd, 12 unlkano laczenla poezczegdlnych pas6w jednym plonie 1 starano sie. w. rozmleszczad szwy poprzeczne na calej dlugodd burty, rdtnych oddalonych od slebie Szwy poprzeczne. punktach.. w. psytuowane. w. pasach nad soba. oslablenle. w. poprzecznych. jednym plonie. pomogly spowodowad konstrukcjl. at do. przelamania sie. burty wlaczogdlna by-. nle. Druga zasada to zamykanie. szw6w poprzecz-. nych. ..z. pradem**,. Stewy:. a). dziobnica lodzi ••Orunla. b). II**.. tylnlca. tzw. ••lodH. •zczocidakiej**.. Laczenle pasdw pofzycia.. szew nakladkowy.. stoounkowo was-. byly. sldch. w. c). pnekrdj ttepki ttw. «4odtl tiw.. to. znaczy. W. w. W. wykooano. tvch wypadkach dolne kraw^ kowania. nie. klepek. byly. lekko. ici-. warstwy uszczelki ukladano na calej szerokodci owego iciosu, ktdry mial ire-. sowane. 1. dnio okolo 5 cm szerokodd. Srednica kolka laczacego pasy poszycia wynosila 14—1,4 cm. Kolki te byly cecha charaktedowlahskiego dla rystyczna Kckutnictwa, tak jak 1 stooowanie mchu jako drodka do uszczelniania lodzi.. «. Kladac jeden pas nad druksztaltowano stopniowo kadlub statku. oelu uzyakanla gladklej plaszczyzny z przodu 1 z tylu lodzi kodce. gim.. W. klepek wprowadzano do wpust6w w stewach. Gdy skorupa klepek byla gotowa, przystapiono do jej usztywniania. lodziach wdoslowych usztywnienie poprzeczne skladalo sie z teber. law 1 kolanek. 2ebra. W. wykonywano nolitych.. najczedciej z jednaturalnie wyrodnie-. krzywulcdw. Na zewnepowlerzchnd teber wykonano zaciosy dostosowane do zakladkowej metody poszycia (rys. 5). Z poBzyciem wiazano tebra za pomoca kolk6w drewnianych o przekroju 2—3 cm. wprowadzonych od Na klinowanych. zewnatrz wierzcholkach teber. z wyjattych. trznej. klem teber skrajnych, ukladano lawy wiodlarskie. Na la-. wach. kolanka, umieszczono ktOre przybite podstawa do lawy. ramieniem usztywnialy pas lub pasy (tu umownle nazwano nadburciem). przypa dku znalezlenia odpowiedniego matexialu lawe i kolanko z jednej burty wycioeywano z teffo samego wyrodnietego krzywulca.. W. —. -. —. Funkcje wiazania wzdlutnego pelnilo przede wszystkim samo poszyde zakladkowe. osl symetrli kadhiba gldwsiym wiazanlem wzdhitnym byla. W. lub wewnatrz. przybljaxK> listwy. biegnaoe od tylndcy do dziobnicy 1 wzmacniajace nadburcie. Listwy te przyjeto na-. zywa6 Wieksze. rellngowyml (rys. 6). statki. o wytszych. burtach. usztywniane byly przez ramy skladajace sie s dennika, na ktdrvm mocowa-. no naddex^k. Dennik usztywdno hcadluba. Przedlute-. nlal. niem dennika na burte byly wregi. na ktdrych mogly spoczywad belki poprzeczne, prze-. w w. ksztalcajace sie. typach statkdw. nlektdrych podkladnl-. kl.. nUDOWA MODELU O POSZTCIU ZAKLADKOWTM. I. Kr6tki rys historyczny 1 technologlczny budowy dawnych lodzi byl konleczny « modelarz it tego wzgledu,. pragnacy wykona6 model dawnel lodzi slowlaAsklej musi zna6 podstawy dawnego budowxiictwa okretowego. Technologla budowy modelu o xKwzyciu na zakladke jest Identyczna jak oryglxuilnej locelu ulatwlexiia sobde dzi. pracy nalety wykona6 kopyto ..Modelarzu** (patrz artykul nr 2, 3/85 pt. ..Budowa kadlub6w blokowych i warstwo** Kopyto wldzlane z wych*»).. W. w. boku. powinno. odxMwiadajacy ksztaltowl. lodzi. xnle^. ksztalt. wewnetrznemu tzw. od ste-. Do gdmych. wv dziobowej do stewy rufowej. Wyprofllowane odpowledodpowladajace kopyto nio poszczegdlnych ksztaltem. krawedzi klepek najwytszego pasa poszycia na zewnatrz. """"ôkoSSenSTTusTsuTH^^. stepka. i. stewy.. —. w. 21.