Zapolska Halina

1

: U* &

. tm

t t '• A', ' . :

* :;v.;C;;vVV'

■

'■

? ki

!).»;■ ;>■ .?- ■ . ;,i5

■

■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ i

SPIS ZAWARTOŚCI TECZKI — ...

I.cr.AWW^Lm .ę^W

a J , tffróNlEtfSfcW...

1,1. Relacja \J P?'»

1/2. Dokumenty (sensu stricfoj dotyczące osoby relatora

1/3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące osoby relatora

II.

tll/1 - Materiały dotyczące rodziny relatora

III/2 - Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r.

III/3 - Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji (1939-1945) III/4 - Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 r.

111/5 - inne...

IV. Korespondencja

...

...

' ' . V ■ ' ■ . <

V. Nazwiskowe karty informacyjne J

■

VI. Fotografie */

%

' ■ : a l p i

■ y. .

2

3

'Bel. 4 S I . O PWK Sosnowiec Zapolska Halina z d.Wasniewska I I voto Zawalnicka ps.Barbara Żaba Ur. Ukończyła V I I I k l.g im n. i roczny kurs naucz.

Pracowała jako nauczycielka w Sosnowcu do 1939r„

Była instr.PWK I I I stopnia,k-dka jednostek wyszkoleniowych w Sosnow­

cu, młodsza aspirantka.

Po powrocie 1 8 . I X .1 9 3 9 r .z ewakuacji do Sosnowca weszła do sląskiej s ie c i FWK w listopadzie 1939r. W ramach "O rła Białego” ~ SZP należa­

ła do sia tk i wywiadowczej PWK. Przeszła krótkie przeszkolenie dla informatorek. Była najpierw informatorką na terenie Sosnowca,gdzie również uczestniczyła w samopomocy społecznej. Potem była zastępczyń;

nią nMarty" J.Radeckiej kierowniczki placówki Sosnowiec. W połowie 1 9 4 1 r .,k ie d y siatka wywiadowcza PIK objęła cały okręg s l ą s k i ,rtbarba-»

r a ” była zastępczynią "H alin y,M iachaliny K onieczn ej,Kierow niczki sia tk i wywiadowczej PIK na cały Śląsk* Barbara odbierała meldunki tygodniowe i sporządzała raporty m iesięczne.

W połowie maja 1942r. w czasie w ielkiej wsypy K«Q. Barbara,pracująca wówczas jako tramwajarka, schroniła© się do GG- w W Warszawie zostałi skierowana przez E.Zawacką do WSK, gdzie pracowała w referacie wyszki' lenia wojsk&wego WSK K .O . Warszawa. W czasie powstania była zastęp­

czynią k-dki oddziału zbicj?czego przy K.O.w arszaw skiego. Po powsta­

niu w niewoli niem ieckiej. Po wyzwoleniu w P .S o W .K ., potem w A n g l ii.

Zmarła w A n g lii w 1954r.

Zbiory E.Zawackiej - rei.własna H„Z. z dnia 2 Ó * V I I .1 9 4 6 r . Informacje J.Zerzoń ,M .Szym kiew icz, E .Z a w a c k ie j.

4

5

tygodnia, wypadki, która zaszły na taranie obiekt a aresztowania.

Kierowniczka d z ie ln ic y a ieraca ■•*aap* wszystkie dane i składał®

n i . v n y meldunek r:e swojej dzielnicy kierownictwo placówki zebrane wiados©4c i przekazywała kierownikowi wywiadu O k r .8 1 . który po porównania % wywiadem- przesłała a prawo zdani 9 ^' .do iarszawy* Odwrotni# otrąytrał. za d a n ia , -Kierownlesk? placówki

było najpierw "Sta szk u " po te® *1 ^{fi , .}

» połowie 1941r . nie natlf.iam ddkładrrie zorganizowano osobno wywiad który objął Już cały ^in a k i i Zagłębia • 1 ^row- a ki ego. Kierownikiem została WK J X ‘AW, , za st. **3arfcara?‘ wszyst­

kie miasta i wsie otrsymały kryptoni-fsy - imiona żeńskie -jakie o jo cnie nie pani eta®.

Katde ciasto siało kierowniczką, która skradała co. dwa tygodnie celdunki jako odpowiedź na. utrzy nan*e zadanie dowiedzie-- siy w ja k ie j fabryce w y r a ż a n e si ezi oi do łodzi podwodnych.

Salanie przysyłane z Warszawy, a nadawane były z Londynu.

rdast-e siała tylko kierowniczka okrfgu '"bal i n a ” , zastępczyni "Barbara* odbierała reldunki i robiła

I . 3 całego ol , które co aiesiąc było uaa - pr .-es k urtark; do Warszawy do odpowiedniej komórki *3!C, Odr-is

azsdł do 1 lorowoike wywiadu okręgu 3 1 . który porównując dane * z dany rai wywiadu s£3lri«0 > wysyłał •rsldunki przez swoje kurierki

• do śarazawy - nrewdopodo bnie 3o C»łÓwae,t Korundy.

W połowie .»*« 12 r . była wsypa w Orle iiałye w związku z t&ą były aresztowania równiei w SSK. Jednego dnia - zdaje sis?

15 cseja o gcdz.22 zostały aresztowane w?Iałina® " H e hal In a " Ko­

nieczna / n i e t y j e / “Klara" ze sztaou Śląska /:«X3X A /. Halina-po naru ~tesi•'jcech badaó- została albo powieszona albo rozstrzel //l i s i a / po# długich badaniach dosta>o a i v do u ^ i ^ c i ^ a pisie

podobno została rozstrselan a. iS*n sap los .spotka *v-bKri5« /l«doT30-'d o tyje do-tołas jut po uwolnieniu z o . o z u <HPeey od I /i-i., p i s a n e /, która ^y>3 kierownic sfer) -1P <sp.a, a ?p?stapo aostełc di w MeaasfcJlaniu nieobecnej koleżanki, w 3$ d ż in ie . / Z R W L znajduje s i f obecnie na terenie 1 dyw izji Panc, /b s r b a r a / dowiedziawszy sl, o aresztowaniach, 20 rpoja l > i ? r . nrzeazła nrza* /z ie lo o «j/ do z.podno^b odmian: Jwaga **«ila» - &ł£i>leta Zowacka, -arta

ir a - Peresa Belakta,. Staszka '-'Hnek Stanisław a, 1 aha*

-Helena Zapolska, Ilali&a - Michalina Konieczna, Irena-Irena Ka­

sz ubowska, -ieia -Wasilewska Sarosra.

6

7

Zapolska H a lin a ,p o r. i a, t w T k <£* “ ' / / / V ^ cT c^ f V , p s. "Barbara” , "Zaba"

~/htS t 1 ^ara v. ^yw.: '* __ ' Por. Z a p o i s k a Halina „G .M .F .7 2 4 /P Z z dnia 20 lip ca 1946.

Sosnowiec, Matura 8 k l. Gimn.Realnego i roczny Państwowy Kurs Nauczy­

cie lsk i ,Nauczycielka.Wywiad Kobiecy potem WSK/Wojśkowa Służba K o biet/

Okręg Ś lą s k 'i Zagłębie Dąbrowskie od listopada 1939 &o 15 maja 1942 oraz Referat Wyszkolenia Wojskowego 'WSK od października 1942 do 1 sier­

pnia 1 9 4 4 .W czasie Powstania Warszawskiego zast.Kmdtki oddziału zbior­

czego WSK przy Komendzie Okręgu Warszawskiego WSK. • « »

Zast.kierow niczki Wywiadu Kobiecego placówki Sosnowiec,potem za st.

kierowniczki Wywiadu WSK na Okręg Śląsk i Zagłębie Dąbrowskie, następ­

nie instruktorka wyszkolenia wojskowego-WSK na szczeblu Okręgu Warszaws­

kiego. ^ C_ C ^ ✓ /x

Jako przygotowanie do pełnionej funkcji miałam parogodzinny kurs dla agentów wywiadu oraz kurs instruktorski I I I stopnia PWK/Przysposobienia Wojskowego K o b ie t /.

Relacja przedstawia pracę na odcinku wywiadu WSK Okr.Śląsk i Zagłębie Dąbrowskie .Świadkami opisywanych wydarzeń b y ł & Z e Ima" , "M a r t a ", "E r a ” . . i fPrzy wstąpieniu do A .K . kierowała mną miłość Ojczyzny i obowiązek

5 względem n i e j ?chęć uwolnienia K raju,o raz nienawiść do wroga.

> Według mnie celem A .K .w czasie konspiracji było przygotowanie do wys- H tąpienia zbrojnego, niszczenie wroga przez akcje dywersyjne oraz propa-

ganda.W czasie Powstania wystąpienie zbrojne i walka z wrogiem.I7

, R e l a c j a .

2 Terenem opisywanym jest Okręg Śląski i Zagłębie Dąbrow skie./okręg prze­

mysłowy! Wywiad kobiecy został zorganizowany przez "Z o s ię " , "Zelm ę".

y Obejmował on początkowo placówkę Sosnowiec od listopada 1939 r.Zadaniem J jego było zbieranie wiadomości o mieszkańcach miasta - volksdeutsche,

Niemcy, zachowanie się ich.Organizowanie pomocy dla ludności polskiej przez otwieranie kuchen i stołowni, które miały być jednocześnie wyko-

| rzystane jako miejsca kontaktowe kierownictwa placówki z agentami. Od r) lutego 1940 jest podział placówki Sosnowiec na d zie ln ic e w/g podziału j administracyjnego miasta.Każda d zie ln ic a posiadała kierowniczkę,która

obowiązana była znać wszystkie obiekty przemysłowe i administracyjne

^ swojej dzielnicy.W każdym obiekcie miała swoich agentów lub ludzi zau-

^ fanych,którzy dawali co tydzień relacje o stanie robotników i przyna­

leżności ich n a r o d o w e j/fo la c y ,V o lk s ^ » e u t s c h e /, te same dane o pracowni- I kach umysłowych z nazwiskam i, produkcja tygodniowa,wypadki,które zaszły

^ na terenie obiektu/aresztowania/.Kierow niczka d zieln icy zbierała razem wszystkie dane i składała pisemny meldunek ze swojej d zie ln ic y kierow­

niczce placówki.Kierowniczka placówki zebrane wiadomości przekazywała kierownikowi Wywiadu Okr,Śląsk,który po porównaniu z wywiadem męskim, przesyłał sprawozdanie do Warszawy„Odwrotnie otrzymywał zadania. Kierow­

niczką placówki była najpierw "S t a s z k a ", potem "M arta".Zastępczynią

"B a rb a ra ",

i:

AA

j'j 1 ^i; Y c - w j f t g s r ^ A S - s ' ! s : r ń o T r i , 9 a s . ę o ś A v ,-,o j V •

; r • J Ł . 9 ;v 3 f v : . - - r © ) -■ p g< ::f ■ J ] .

i Ę 3 r . - - o

S S R r a j O

fmOTITT :

OpOS/I OC TESIli.'

,1 06\ ;

■iOTC- 'w-

js r j j:

u n ■- _

Q . j . c p j. - j y p g ~ Q - J J

x,n ■'L-Jssr.::'cfrcc ■ v^ :

~••• r^3~souf: 4

; X

8

W połowie 194-1 roku/nie pamiętam dokładnie/ zorganizowano osobno wywiad WSK,który objął już cały Okręg Śląski i Zagłębie Dąbrowskie„Kierownicz­

ką została "H a l i n a ", zast."B arbara"„W szy stkie miasta i wsie otrzymały kryptonimy - imiona żeńskie - jakie obecnie nie pamiętam.Każde miasto miało kierowniczkę,która składała co dwa tygodnie m eldunki,jako odpo­

wiedź na otrzymane zadanie np. "dowiedzieć się w ja k ie j fabryce wyrabia­

ne są części do łodzi podwodnych", Zadania przysyłano z Warszawy,a nada­

wane były z LondynuoKontakt z kierowniczkami miast miała tylko kierow­

niczka Okręgu "H alina.Zastępczyni jej"B a rba ra" odbierała meldunki i ro­

biła sprawozdanie z całego Okrsęgu, które co miesiąc było wysyłane przez kurierkę do Warszawy do odpowiedniej komórki WSK.Odpis szedł do kierow­

nika wywiadu Okręgu Śląsk,który,porównując dane wywiadu WSK z danymi wywiadu męskiego wysyłał meldunki przez swoje kurierki do Warszawy/pra­

wdopodobnie do Komendy Głównej/.

W połowie maja 194-2 r.b y ła wsypa w "Orle Białym ". W związku z nią były aresztowania również i w WSK.Jednego d n ia /z d a je się 15 m aja/ o go dz.22 zostały aresztowane ::"Halina" Michalina Konieczna/nie ż y j e /, "N ina" - Ja­

nina Kowalska /n ie ż y j e /,"I r k a "-Irena K lasa/nie ż y j e / , " K l a r a " , ze Sztabu Śląska "W is ia ".

"H alin a po paru miesiącach badań została albo powiedzona,albo rozstrze­

lana. "W isia " po długich badaniach dostała się do Oświęcim ia,gdzie podo­

bno została rozstrzelana.Ten sam los spotkał "Irkę".Wiadom ość o tym dos­

tałam już po uwolnieniu z obozu od Ireny/im ię w łs n e /,k tó r a była kierow­

niczką O lkusza,a Gestapo zastało ją w mieszkaniu nieobecnej koleżanki w B ę d z in ie . "Irena " znajduje się obecnie na terenie I Dyw„Pancernej.

"Barbara" dowiedziawszy się o aresztow aniach,20 maja 194-2 r„przeszła

9

p rzez "z i e l o n ą " do Guberni i . * » ■ s H ...

■ % •* " * *

. - ■_L : ' ii i\ l \ : !' '• « . • ? ■ - ■ ! -■ " ”■ -- ■' • " • ■ O

"D r u g ie g o tematu n ie mogę- opracować, poniew aż w "c z a s i e Powstaniabyłam tylko komendantką oddziału zbiorczego f SK p r z y ' Kom. O k r. , a z* o rg a n i­

za c ją WSK na tym szc ze b lu n ie miałam sposobności w c z a s i e a k c ji się zapo znać0

irds . 1 : m e i 5X8

y f , o: s 8WB5 '/* : *0 ©isbnsinc

; . / obJ ogeoaid • b£.

, s jb : / : - ' • ' *5 i rr- Bi i a ■ 5 Z A

2a zgodność odpisu® r : -

. C " f i f ••

10

Zapolska H a lin a ,p o r. I

A

c /i^ T k p s ." Barbara" " Zaba " ^

. ^

U ..

J Z-fc^-yj ~ 4

Por o Z a p o l s k a Halina ,;0 .M .F ,7 2 4 / P Ł z dnia 20 lip ca 19 46.

Sosnowiec, M atura•8 k l . Girnn.Realnego - i r op zny Państwowy Kurs Nauczy­

c ie lsk i oSauczycielkaoWywiad Kobiecy,,potem- WSK/Wo^skowa Służba K o biet/

Okręg S lą sk fi Zagłębie, Dąbrowskie o d . listopada 1§J9 do 15 mkja 194-2 oraz Ref erat Wyśzkolenia 5?ogskowego WSK' ód~pażdzierńika 1942 do.' 1 sier­

pnia 1 9 4 4 .W czasie Powstania Warszawskiego zast.Kmdtki oddziału zbior­

czego WSK przy Komendzie Okręgu Warszawskiego WSK. * » »

jZast.kierowniczki Wywiadu Kobiecego placówki Sosnowiec ,potem, zast.

k i e r o ^ i c z k i Wywiadu WSK na Okręg Śląsk i Zagłębie Dąbrowskie, następ- nie instruktorka wyszkolenia wojskowego«WSK na szczeblu Okręgu'Warszaws- kiego?j

Jako przygotowanie do pełnionej funkcji miałam parogodzinny kurs dla agentów wywiadu oraz kurs instruktorski I I I stopnia PWK/Przysposobienia Wojskowego K o b ie t/.

Relacja przedstawia pracę na odcinku wywiadu WSK Okr.Śląsk i Zagłębie Dąbrowskie.Świadkami opisywanych wydarzeń b y ł |

"Ze Im a ", "M a r t a ", " E r a " .

iPrzy wstąpieniu do jb.K . kierowała mną miłość Ojczyzny i obowiązek względem n ie j,c h ę ć uwolnienia K raju,o raz nienawiść do wroga.

Według mnie celem A .K .w cza sie konspiracji było przygotowanie do wys tąpienia zbrojnego",nisze zenie wroga przez akcje dywersyjne oraz propa- eanda.® czasie Pbwstania wrstanienie 'zbroine i walka z wrns:iem.

11

R e l a c j a ,

Terenem opisywanym jest Okręg Śląski i Zagłębie Dąbrow skie./okręg prze­

mysłowy i Wywiad kobiecy został zorganizowany przez "Zosię " , "Z e lm ę "„

Obejmował on początkowo placówkę Sosnowiec od listopada 1939 r„Zadaniem jego było zbieranie wiadomości o mieszkańcach, miasta - volksdeutsche, Niemcy, zachowanie się ich.Organizowanie pomocy dla ludności po lskiej przez otwieranie kuchen i stołowni, które miały być jednocześnie wyko­

rzystane jako miejsca kontaktowe kierownictwa placówki z agentami,, Od lutego 1940 jest podział placówki Sosnowiec na d zieln ice w/g podziału administracyjnego miasta.Każda d zieln ica posiadała kierow niczkę, która obowiązana była znać wszystkie obiekty przemysłowe i administracyjne swojej dzielnicy.W każdym obiekcie miała swoich agentów lub lu d zi zau­

fanych,którzy dawali co tydzień relacje o stanie robotników i przyna­

leżności ich narodow ej/jpolacy,Volks^Seutsche/, te same dane o pracowni­

kach umysłowych z nazwiskam i, produkcja tygodniowa,wypadki,które zaszły na terenie obiektu/aresztowania/„Kierowniczka dzieln icy zbierała razem wszystkie dane i składała pisemny meldunek ze swojej d z ie ln ic y kierow­

niczce placówki.Kierowniczka placówki zebrane wiadomości przekazywała kierownikowi Wywiadu Okr, S Ią s k , który po porównaniu z wywiadem męskim, przesyłał sprawozdanie do Warszawys,Odwrotnie otrzymywał za d a n ia 0 Kierow­

niczką placówki była najpierw "S t a s z k a ", potem "M arta"„Zastępczynią

"B a r b a r a ".

W połowie 1941 roku/nie pamiętam dokładnie/ zorganizowano osobno wywiad WSK,który objął już cały Okręg Śląski i Zagłębie Dąbrowskie„Kierownicz­

ką została "H a l i n a ", z a s t „ "Barbara"„W szystkie miasta i wsie otrzymały kryptonimy - imiona żeńskie - jakie obecnie nie parniętam.Każde miasto miało kierowniczkę,która składała co dwa tygodnie m eldunki,jako odpo­

wiedź na otrzymane zadanie np. "dowiedzieć się w ja k iej fabryce wyrabia­

ne są części do łodzi podwodnych"9Zadania przysyłano z Warszawy,a nada­

wane były z Londynu„Kontakt z kierowniczkami miast miała tylko kierow­

niczka Okręgu "H alina,Zastępczyn i jej"B arba ra " odbierała meldunki i ro­

b iła sprawozdanie z całego Okrsęgu, które co miesiąc było wysyłane przez kurierkę do Warszawy do odpowiedniej komórki WSK.Odpis szedł do kierow­

nika wywiadu Okręgu Ś lą sk,któ ry , porównując dane wywiadu WSK z danymi wywiadu męskiego wysyłał meldunki przez swoje kurierki do Warszawy/pra- wdopodobnie do Komendy Głównej/.

W połowie maja 1942 r .b y ła wsypa w "Orle Białym ". W związku z nią były aresztowania również i w WSK.Jednego d n ia /z d a je się 15 m aja/ o godz,22 zostały aresztowane ::"Halina" Michalina Konieczna/nie ż y j e /, "N in a " - Ja­

nina Kowalska /n ie ż y j e /," I r k a "-Irena K lasa/n ie ż y j e / , " K l a r a " , ze Sztabu Śląska "W is ia ".

"H alin a po paru miesiącach badań została albo powieeLzona,albo rozstrze­

lana. "W isia" po długich badaniach dostała się do Oświęcim ia,gdzie podo­

bno została rozstrzelana„Ten sam los spotkał "Irk ę " .Wiadomość o tym dos­

tałam już po uwolnieniu z obozu od Ireny/im ię "w łsn e /, która była kierow­

niczką Olkusza,a Gestapo zastało ją w mieszkaniu nieobecnej koleżanki w Będzinie „"Irena " znajduje się obecnie na terenie I^Dyw „Pancernej„

"Barbara" dowiedziawszy się o aresztow aniach,20 maja 1942 r„p rzeszła

i-1* C "3

1, d o G u b e r n i

12

Zapolska H a lin a ,p o r.

p s ."B a r b a r a ", "Zaba"

Por. Z a p o l s k a Halina ,0 .M .F .724/JPZ z dn ia 20 lip c a : 1946.

Sosnowiec ,Matura 8 k i . Gimn.Realnego i roczny Państwowy 'Kurs Nauczy—

ę ie ls k i.N a u c zy c ie lk a .Wywiad Kobiecy potem WSK/Wojskowa Służba K o biet/

Okręg Śląsk i Zagłębie Dąbrowskie od listopada 1939 do 15 maja 1942 oraz Referat Wyszkolenia Wojskowego WSK od października' 1942 do 1 sier­

pnia 19 44.W czasie Powstania Warszawskiego zast.Kmdtki oddziału zbior­

czego WSK przy Komendzie Okręgu Warszawskiego WSK.

Zast,kierow niczki Wywiadu Kobiecego placówki Sosnowiec ,T>otem zast.

kierowniczki Wywiadu WSK na Okręg Śląsk i Zagłębie Dąbrowskie n a s t ę p ­ nie instruktorka wyszkolenia wojskowego. WSK na szczeblu Okręgu Warszaws­

kiego.

Jako przygotowanie do pełnionej funkcji miałam parogodzinny kurs dla .^agentów wywiadu oraz kurs instruktorski I I I stopnia PWK/Przysposobienia

. Ł^ J | o j s k o w e g o K o b ie t /. ' I

W ł ° ^ a przedstawia prac$ na odcinku wywiadu WSK Okr.Śląsk i Zagłębie

* Dąbrowskie.Świadkami opisywanych wydarzeń by li : "ZeIma" t "Marta11, " Kra” . Przy wstąpieniu do A .K . kierowała mną miłość Ojczyzny i obowiązek względem n i e j , chęć uwolnienia K raju,o raz nienawiść do wroga.

.ediug mnie celem A .K .w czasie konspiracji było przygotowanie do wys­

tąpienia zbrojnego, nisze zenie wroga przez akcje dywersyjne oraz propa­

ganda. W czasie Powstania wystąpienie zbrojne i walka z wrogiem.

' . - ' R e l a c j a . •

!' ; - Terenem opisjrwanym jest Okręg Śląski i Zagłębie Dąbrowskie .'/okręg prze­

mysłowy. Wywiad kobiecy został zorganizowany przez " Z o s i ę " , "Zelm ę".

Obejmował on początkowo placówkę Sosnowiec od listopada 1939 r.Zadaniem jego było- zbieranie wiadomości o mieszkańcach miasta - volirsaeutsche, Niemcy, zachowanie, się ich.Organizowanie pomocy dla ludności polskiej przez otwieranie kuchen i stołowni, które miały być jednocześnie wyko­

rzystane jako miejsca kontaktowe kierownictwa placówki z .agentami. Od lutego 1940 jest podział placówki Sosnowiec na d zie ln ic e w/g podziału , .administracyjnego miasta.Każda d z ie ln ic a posiadała kierow niczkę, która '

obowiązana" była znać wszystkie obiekty przemysłowe i administracyjne swojej dzielnicy.?/ każdym obiekcie miała swoich agentów lub ludzi zau­

fanych, którzy dawali c o 0tydzień relacje o stanie robotników i przyna­

leżności ich narodowe j/polacy,Volks^-f£eutsche/, te same dane o pracowni­

kach umysłowych z nazwiskam i, produkcja tygodniowa, wypadki, które zaszły na terenie obiektu/aresztow ania/.Kierow niczka d zieln icy zbierała razem 'wszystkie dane i składała pisemny meldunek ze swojej d z ie ln ic y kierow­

niczce placówki.Kierowniczka placówki zebrane wiadomości przekazywała kierownikowi Wywiadu Okr„Śląsk,który po porównaniu z wywiadem męskim,, przesyłał sprawozdanie do Warszawy*Odwrotnie otrzymywał‘ zad ania, Kierow- pic zką placówki była najpierw "Stas zka" ,potem "Marta" .Zastępczynią

"Barbara"^ _ ... — .

13

W połowie 1941 roicu/nie pamiętam dokładnie/ zorganizowano osobno wywiad WSK,który objął już cały Okręg Śląski i Zagłębie Dąbrowskie.Kierownicz- ką została "H a l i n a ", z a s t . "B arb ara".W szystkie miasta i wsie otrzymały kryptonimy - imiona żeńskie - jakie obecnie nie pamiętam'.Każde miasto miało kierowniczkę, która składała co dwa tygodnie m eldunki, jako odpo­

wiedź na otrzymane zadanie np, "dowiedzieć się w ja k ie j fabryce wyrabia­

ne są części do łodzi podwodnych". Zadania przysyłano z Warszawy,a nada­

wane były z Londynu.Kontakt z kierowniczkami miast miała tylko kierow­

niczka Okręgu "H alina.Zastępczyn i jej"B a rb ara " odbierała' meldunki i ro­

biła sprawozdanie z całego Okrsęgu,które co miesiąc było, wysyłane przez kurierkę do.Warszawy do odpowiedniej komórki WSK.Odpis szedł do kierow­

nika w.r..;l-;teu Okręp;u Śląsk, który,porównując dane wywiadu V..:K

danymi wywiadu męskiego wysyłał meldunki przez swoje kurierki do V/arszavjy/pra­

wdopodobnie do Komendy Głównej/.

W połowie maja 1942 r.b y ła wsypa w "Orle Białym ". W związku, z nią były aresztowania również i w WSK.Jednego d n ia /z d a je się 15 m aja/ o godz.22 zostały aresztowane: "H a lin a " Michalina Konieczna/nie ż y j e / , "Nina*1 - Ja­

nina Kowalska /n i e ż y j e /,"I r k a "-Irena K la sa /n ie ż y j e / , " K l a r a " , ze Sztabu

Śląska "Wisia " . '• -■ •» .• ,v> ^

"Halina po paru miesiącach badań została albo powiedzona,albo rozstrze­

lana . ".7isia". po długich badaniach dostała się do Oświęcimia, gdzie podo­

bno została rozstrzelana,Ten sam los spotkał " I r k ę " .Wiadomość o tym dos­

tałam już po uwolnieniu z obozu od Ire n y /im ię włsne/,kfcóra była kierow­

niczką Olkusza,a Gestapo zastało ją“ w“mieszkaniu nieobecnej koleżanki , w B ę d zin ie. "Irena " znajduje się obecnie na terenie I Dyw .Pancern ej.

‘"Barbara" dowiedziawszy się o aresztow an iach,20 maja 1942- r .p r ze s zła

"Ho -Lo m Icjl _

przez "zieloń ą " do Gubernii.

zapoznaćf na 4701 S2CZrtlU nle s * o .o S n o Ł l ° S - o ° ! S i t

2 a' zgodność odpisu.

14

A R C n r w o * Zapolssa fialina.por. , , EliMetg U w nkie/

p s , M Barbara" , wZaba" poz.,, ,

--- ł0^ — Z 1 * A t

Por. Z a p o l s k a Halina ,C .M .F .7 2 4 /P Z z dnia 20 lip ea 1946*

Sosnowiec, Ma tura 8 k i. Gimn.Realnego i roczny Państwowy Kurs Nauczy­

cielską ,N auczycielka. Wywiad Kobiecy potem V fi K/A o j s kowa Służba Kobiet/

Okręg oląsk i Zagłębie Dąbrowskie od listopada 1959 do 15 maja 1942 oraz Referat Wyszkolenia Wojskowego WSK od października 19'-ł-2 do 1 sier­

pnia 19 44,4 czasie Powstania Warszawskiego zast.Krndtki oddziału zbior­

czego WSK przy Komendzie Okręgu Warszawskiego WSK,

Zast;, kierowniczki Wywiadu Kobiecego placówki Sosnowiectpotem z a s t, kierowniczki Wywiadu WSK na Okręg Śląsk i Zagłębie Dąbrowskie^następ­

nie instruktorka wyszkolenia wojskowego WSK na szczeblu Okręgu Warszaws­

kiego,

Jako przy potowa nie do pełnionej funkcji miałam parogodzinny iairs dla agentów wywiadu oraz kurs instruktorski I I I stopnia Pw K /rrz/sposobienia Wojskowe :o K o b ie t /.

Relacja przedstawia prac$ na odcinku wywiadu WSK Okr.Sląsis; i Zagłębie Dąbrowskie,świadkami opisywanych wydarzeń b y l i : wZelm a"f "la r fc a ","E r a ".

Przy wstąpieniu do A .K . kierowała mną miłość Ojczyzny i obowiązek względem niej*chęć uwolnienia Kraju, ora z nienawiść do wro a .

Według mnie celem A .K .w czasie konspiracji było przygotowanie do wys tąpienia zbrojnegotniszczenie wroga przez akcje dywersyjne oraz propa­

ganda, vv czasie Powstania wystąpienie zbrojne i walka z wrojieui.____________

15

R e l a c j a .

Terenem opisywanym Jest Okręg Śląski i Zagłębie Dąbrowskie./okręg prze­

mysłowy. . Vviad kobiecy został zorganizowany przez " Z o s i ę Z e l r n ę " . Obejmował on początkowo placówkę Sosnowiec od listopada 1939 r.Zadaniem jego było zbieranie wiadomości o mieszkańcach miasta - yolksdeutsche, Niemcy, zachowanie się ich.Organizowanie pomocy dla ludności polskiej przez otwieranie kuchen i stołowni, które miały być jednocześnie wyko­

rzystane jako miejsca kontaktowe kierownictwa placówki z a antami. Od lutego 1940 jest podział placówki Sosnowiec na d zie ln ic e w /g podziału administracyjnego miasta.Każda d zieln ica posiadała kierowniczkę,która obowiązana była znaó wszystkie obiekty przemysłowe i administracyjne swojej d zieln icy .W każdym obiekcie miała swoich agentów lub ludzi zau­

fanych, którzy dawali co tydzień relacje o stanie robotników 1 przyna­

leżności ich narodowe j/p olac;y,Volk s^?Se u t s c h e /, te same c o pracowni­

kach umysłowych z nazwiskami,produkcja tygodniowa,wypadki, które zaszły na terenie obiektu/aresztow ania/.Kierow niczka d zieln icy zbierała razem wszystkie dane i składała pisemny meldunek ze swojej d z ie ln ic y kierow­

niczce pliców ki.Kierowniczka placówki zebrane wiadomości przekazywała kierownikowi Wywiadu Okr.Śląsk,który po porównaniu z wywiadem męskim, przesyłał sprawozdanie do Warszawy.Odwrótnie otrzymywał zadania* Kierow­

niczką placówki była najpierw "S t a s z k a ", potem "M arta".Zast^pczynią

"B arb ara ".

W połowie 1941 roku/nie pamiętam dokładnie/ zorganizowano osobno wywiad WSK,który objął już cały Okręg Śląski i Zagłębie Dąbrowskie.Kierownicz­

ką została "H a l i n a " , za s t."B a rb a ra ".W szy st k ie miasta i wsie otrzymały kryptonimy - imiona żeńskie - jakie obecnie nie parniętam.Każde miasto miało kierowniczkę, która składała co dwa tygodnie m eldunki,jako odpo­

wiedź na otrzymane zadanie np. "dowiedzieć się w ja k ie j fabryce wyrabia­

ne są części do łodzi podwodnych".Zadania przysyłano z Warszawy,a nada­

wane były z Londynu.Kontakt z kierowniczkami miast miała tylko kierow­

niczka Okręgu "H alina.Zastępczyni jej"B a rba ra " odbierała meldunki i ro­

biła sprawozdanie z całego Okrsęgu, które co miesiąc było wysyłane przez kurierkę do Warszawy do odpowiedniej komórki WSK.Odpis szedł do kierow­

nika wywiadu Okręgu Ś lą sk,któ ry, porównując dane wywiadu . .K z danymi wywiadu męskiego 'wysyłał meldunki przez swoje kurierki do Warszawy/pra­

wdopodobnie do Komendy Głównej/.

W połowie maja 194-2 r.b y ła wsypa w "Orle Białym ". W związku z nią były aresztowania również i w WSK.Jedne go d n ia /z d a je się 15 m aja/ o godz.22 zostały aresztowane{"Halina" Michalina Konieczna/nie ż y j e /," N i n a " - Ja­

nina Kowalska /n i e ż y j e /,"I r k a "-Irena K lasa/n ie ż y j e / , " K l a r a " , ze Sztabu Śląska "W i s ia ".

"H alin a po paru miesiącach badań została albo pow ieizona,albo rozstrze­

lan a. "W isia* po długich badaniach dostała się do Ośw ięcim ia,gdzie podo­

bno została rozstrzelana.Ten sam los spotkał "Irkę".Wiadom ość o tym dos­

tałam już po uwolnieniu z obozu od Ireny/im ię w łsn e/,k tó ra była kierow­

niczką Olkusza,a Gestapo zastało ją w mieszkaniu nieobecnej koleżanki w B ę d z in ie ."Ir e n a " znajduje się obecnie na terenie I D y w .la n c e ra e j.

"Barbara" dowiedziawszy się o aresztow aniach,20 maja 1942 r .p r ze s zła __

16

2 -

Kierowniczką placówki była najpierw "S t a s z k a ", potem "M a r ta ".

Zastępczynią - "B a r b a r a ".

W połowie 1941 roku /n ie pamiętam dokładnie/ zorganizowano osob­

no Wywiad WSK, który objął już cały Okręg Śląski i Zagłębię Dąbrow­

sk ie . Kierowniczką została "H a l in a ", z a s t . "B a r b a r a ". Wszystkie miasta i wsie otrzymały Kryptonimy - imiona żeńskie - ja k ie , obecnie nie pa­

miętam.

Każde miasto miało kierowniczkę, która składała co 2 tygodnie mel­

dunki, jako odpowiedź na otrzymane zadanie n p ." dowiedzieć się w ja ­ kiej fabryce wyrabiane są części do łodzi podwodnych". Zadania przesy­

łano z Warszawy, a nadawane były z Londynu.

Kontakt z kierowniczkami miast miała tylko kierowniczka Okręgu

"H a l in a ". Zastępczyni jej "Barbara" odbierała meldunki i robiła spra­

wozdanie z całego ĆJkręgu, które co miesąc było wysyłane prez kurier- ke do Warszawy do odpowiedniej komórki WSK. Odpis szedł do kierowni­

ka Wwlscfu Okręgu Śląsk, który, porównując dane Wyw.WSK z danymi Wywiadu Męskiego wysyłał meldunki przez swoje k u ^ r k i również do Warszawy /prawdopodobnie do Komendy G łó w n e j/.

W połowie maja 1942 roku była wsypa w "Orle Białym ". W związku z nią były aresztowania również i w WSK. Jednego d n ia / zdaje się 15 m aja/ o go dz.22 zostały aresztowane: "H a lin a " - M ichalina Koniecz­

na /n i e ż y j e /, "Nina"- Janina Kowalska/ nie ż y j e / , "Irka"- Irena Klasa /n ie ż y j e /, "K la ra 1,' ze Sztabu Śląska " W i s i a " .

"H a lin a" po paru miesiącach badań została albo powieszona, albo ro zstrzelana. "W is ia " po długich badaniach dostaja się do Oświęcimia, gdzie podobno została ro zstrzelana. Ten sam los spotkał " I r k ę ” . W ia­

domość o tym dostałam już po uwolnieniu z obozu od Ireny / imię włas­

n e /, która była kierowniczką O lkusza, a Gestapo zastało ją w m iesz­

kaniu nieobecnej ko leżanki, w B ę d zin ie . "Ir e n a " znajduje się obec­

nie na terenie 1 Dy w .i-ancerne j . "Barbara' dowiedziawszy się o a resz­

towaniach, 2U maja 1942 roku przeszła przez "zie lo n ą "d o G u be rn ii.

Drugiego tematu nie mogę opracować, ponieważ w czasie Powstania byłam tylko komendantką oddziału zbiorczego WSK przy K o m .O kr., a z organizacją WSK na tym szczeblu nie miałam sposobności w czasie akcji sie zapoznać.

17

18

19

B ro g a ^{& 1} u i N a r e s z c i e z b ie r a m s i ę do o p o w ie d z e n ia ³ t o n a s z e j n i e ^ Y .ll e e j p r z y j a c i ó ł c e H a l i n i e . B a r d z o j ą l u b i ł a m i z a w sz e b r a k m i j e j s e r ­ d e c z n e j p r z y j a ź n i , ^{3 2} k o ł ę s k o ń c z y ła w S o sn o w c u i no u z y s k a n i u m a t u ry

p r z e s z ł a r o c z n y p a ń stw o w y k u r s n a u c z y c i e l s k i . Z o s t a ł a n a u c z y c i e l k ą , Wywiad k o b i e c y , p o tem W ³ K O k rę g ³² ią s k i Z a g ł ę b i a d ą b r o w s k ie g o od X I . ¹⁹ do ¹⁵ m aja ^{1 9 4 2} r • B e f e r a t W y s z k o le n ia Wo j s bo we .go <* ³ K od S* ^{1 9 4 2} do

I s i e r p n i a , w r e s z c i e p o w s t a n ie w a r s z a w s k ie , z a s t ę p c z y n i i C - d t k i Odda*

Z h io rs s s e g o W- ³ K p r z y © m end zie O k r .W a r s z a w s k ie g o ^'MS X .

Z a s t ę p c z y n i K o m e n d a n tk i w y w ia d u WSK O k r . Ś l ą s k i Z a g ł ę b i e d ą b r o w s k ie n a & t ą p n ie i a s t r u k t o r k a W y s z k o le n ia w o jsk o w e g o ^{& K} s z e z c z e b l a G k r .

^ r s z e w s k i e g o . J a k o p r z y g o t o w a n ie d o p e ł n i o n e j f u n k c i i m ia ła m p a r o g o ­ d z in n y k u r s d l a a g a a td w w y w ia d u o r a z k a r a i n s t r . I I I s t o p n i a F#IC.

P r a c a na o d c in k u w y w ia d u WSK G k r . S i . i Z a g ł o b ie ir o w s k ie * $ w id d k a m i o p is a n y c h w y d a rz e ń b y ł y t c ie l n a , M a r t a i E » a « P r z y w s t ą p i e n i u d o AK k ie r o w a ła raną ud ł o ś ⁴ O jc z y z n y i o b o w ią z e k w obec N i e j , c h ę ć u w o l n i e n i a k r a j u i n ie n a w iś ć do w ro g a . C e le m w c z a s i e k o n s p i r a c j i b y ło p r z y lo t o w e n i e ® w y s t ą p ie n i a ssb ro jn e .g o , n i s z c z e n i e w ro g a p r z e z d y w e r s j ę o r a z p ro p a g a n d a w w a lc e z w ro g ie m ,

•iferens Ś l ą s k i Z a g ł ę b i e D ą b r o w s k ie - O k rę g P r z e m y s ło w y . W ywiad k o b ie c y z o r g a n iz o w a n y p r z e z Zosi-# —Z s l a ę o b e jm o w a ł o o c z ą tk o w o od l i s t p a d a ^{1 9 3 9} r . p la c ó w k i S o s n o w ie c . Z a d a n ie m b y ło z b i e r a n i e w ia d o m o ś c i , o m ie s z k a ń c a c h m ia s t a - ¥ o lk s d e u t s c h a c h , N ie a e s c h * z a c h o w a n ie i c h . O rg a n iz o w a n o pomoc d l a lu d n o ^ c i p o l s k i e j p r z e z o t w i e r a n i e k u c h e n i s t

łd w e k , k t ó r e m ia ły b y ć r p w n o c z e & n ie wyuo r z s t a n s j a k o m i e j s c a k o n tak to m k ie r o w n ic t w a p la c ó w k i z a g e n t a m i. Od l u t e g> ^{1 9 4 0} r . j e s t p o d z i a ł p la c ó * S o s n o w ie c n a d z i e l n i c e wg p o d z i a ł u a d m i n i s t r a c y jn e g o m ia s t a . K a*& a d z ie

n i c a p o s i a d a ł a k i e r o w n i c z k ę , k t ó r a b y ł a -z o b o w ią z a n a z n a ń w s z y s t k i e o i e k t y p rz e m y s ło w e i a d m i n i s t r ą c y j n e s w o j e j d z i e l n i c y * ⁿ k a żd y m o b ie * c i e m a ł a s w o ic h a g e n tó w l u b l u d z i z a u f a n y c h , k t ó r z y c o t y d z i e ń d a w a li r e l a c j ę Ir s t a n i e r o b o t n ik ó w i i c h p r z y n a l e ż n o ś c i n a r o d o w e j / P o l a c y , Y o l k s y , M ie m c y /, t e sam e d a n e o p r a c o w n ik a c h u m y s ło w y c h z n a z w is k a m i., p r o d u k c ja t y g o d n io w a , w y p a d k i, k t ó r e z a s z ł y n a t e r e n i e o b i e k t u / a r e s z l wa n i a / . K ie r o w n ic z k a d z i e l n i c y z b i e r a ł a r a z e m d s n e i s k ł a d a ł a p is e m n e m e ld u n k i z e s w e j d z i e l n i c y * k i e r o w n i c z c e p l a c ó w k i , k i e r o w n i c z k a p la c ó w * z e b r a n e w ia d o a » ⁴ o i p r z e k a z y w a ła k ie r o w n ik o w i w y w ia d u O k r ę g u Ś l ą s k , k t J po p o ró w n a n iu z w yw iadem a ę s k i ® p r z e s y ł a ł do W a r s z a w y .- S p r a w o z d a n ie . O d w ro t n ie o t rz y m y w a ł z a d a n i a .

k ie r o w n ic z k ą p la c ó w k i b y ł a n a j p i e r w S t a s z k a , p o tem ś a a rt a , z a s t ^ c z y n i ą B a r b a r a . W p o ło w ie ^{1 9 4} I r . / n i e p a m ię ta m d o k ł a d n i e / z o r g a n iz o w ?

20

osobny wywiad tf3K, który-objął cały Okr?:f bliski -i 3mgłęhie I^brows- ki 3 . Hiarosmiezką została Halina* Zastępczynię Barbara* iifgsystkia

miasta i wsis otrzymały kryptonimy,- ind ona iląskia, .jakie nie nsnsi#- tam obecnie* Satda miasto siało kierowniczką, które składała co 2 ty- godni® m Idanki » jaka . odpowiedź na otrssyrapna zadania*np* dowieśzi«4 aię w jakiej fabryce wyrabiane są cźfści do łodzi nodwodnej*

Sad.ania przysyłano- 2 tfarsajray, a, nadawane były do Londynu* kontakt m kierownika34 rioat raiała tylko Salina* 2ast$ne.zyni jej Barbara, od­

bierała Jsełffuńki i robiła sprawozdania z całego .Okrfga, które co sis- siąe jyło wysyłane prsaa toarisrkf do Warszawy to odpowiedniej kotsórki W3£* Odpis saadł do kierownictwa wywiadu Okręgu ^l^skiego* k%bry po- równając dana wywiadowcze W3K s dańytsi wywiadu ^ s ^ i e ^ a wysyłał- swoje meldunki prses swe je kurierki równie 5 do War o zewy# /Prawdonado a do

£o®enćy Głównej/*

f połowie na ja X942r..była wsypa w “Orla ątałys** r #: zwt-fsku a nią były również aresztowania w #SEi£* ładnego dnia Zadaje si# 15' Taaja/o- jrod:

22 -giej sos gały aresztowań® ł- Salinaw-fifii«hallna J&mie.czna /n ie fcyjśe/*-

"Irka* - Irena- Klasaa /n ie żyje/, Janina kowalska /nie tyja /,-1 ^z®

Sztabu Śląska * fisia"* Halina po długich miesiącach badań została powi<

szona albo rozstrzelana* ii i aa po długich badatiiach dostała' sf# do Oiwigciistia, gdzie podobno została rozstrzelana* len sai los spotkał Irkj* WiaSoao-śc o tym dostała® już po uwolnieniu od Ireny /im ię własne*

która była kierowniczką OUsuaza, a gestapo zastała ją w mieszkania nieobecnej koleżanki w 3fdsini«. Irena znajduje sit obecnie na terenie dywizji pancernej* Barbara, dowiedziawszy si# o aresztowaniach w dnia

2 €- saja 1342r. przeszła przes” zieloną* do uaberf&i*

Sb chana! - to wszystko, co wiem i có żao-gg -Ci nanisad* Gameto i sai daesnle rozbawiany o fobie i raile wsrominaay Swój zeszłoroczny pobyt

si ądzy na ni *

2a kartki i pozdrowienia ■ serdeczni® dziękuj#* «Ia£ell nie. odpiszf Jak należy -to wynika s ogromnej pracy, która ®a®y tu'obie* Wie widać dnia sz? tej roboty.

iardso asofcno- £±ę iciskaa. i zawsze przyjaznym sercem witam wszelki©

wiad©?BO$ci od Ciebie. . ’

Uściski i ucałowania od zawsze Naszej

dnia 12.IX *1981

2a zgoda 2awackiej

21

Droga E l u , n a r e s z c i e zb ie ram s i ę do o p o w ie d ze n ia Ci o n a s z e j n i e ż y j ą c e j p r z y j a c i ó ł c e H a l i n i e . B ardzo j ą lu b iła m i zaw sze mi b r a k j e j s e r d e c z n e j p r z y j a ź n i . S zk o łę skończyła w Sosnowcu i po u z y s k a n i u ma tjiry, p r z e s z ła r o c z ­ ny państwowy kurs n a u c z y c i e l s k i . Z o s t a ł a n a u c z y c i e l k ą . Wywiad k o b i e c y , potem WSK Okręg Ś lą sk i Z a g ł ę b ia D ąbrow skiego od X I . 1 9 3 9 do 15 maja 1 9 4 2 oraz

R e f e r a t W y s z k o l e n i a Wojskowego WSK od X , 4 2 do 1 . s i e r p n i a 4 4 . w r e s z c i e powst wjw?>. z a s t ę p c z y n i K-ki O d d z . z b i o r c z e g o WSK przy kom endzie ok ręgu w-wskiego WSK.

Z a s t ę p c z y n i k-ki wywiadu W S K .O k r ę g Ś lą s k i Z a g Ł ę b ie Dąbrowsk. n a s t ę p n i e in s t r u k t o r k a w y s z k o l e n ia W o j s k .W S K na SłąefeH s z c z e b l u o k r .W - w s k ie g o . Jako p r zy g o t o w a n ie do p e ł n i o n e j f u n k c j i miałam p a r o g o d z in n y kurs dla agentów wy­

w ia d u oraz kurs i n s t r u k t . t r z e c i e g o s to p n ia PWK. Praca na o d c in k u wywiadu WSK O k r . Ś l ą s k i Z a g ł . D ą b r o w s k i e . Świadkami o p isy w any ch z d a r z e ń b y l i : Ze I m a , W arta i W & . Przy w s t ą p i e n i u do A K k ie r o w a ł a mną m iło ść o j c z y z n y i obo­

w i ą z e k wobec N i e j , chęć u w o l n i e n i a k r a j u oraz n i e n a w i ś ć do w r o g a .C e l e m w c z a s i e k o n s p i r . b y ł o p r z y g o t o w a n ie do wystąpienia z b r o j n e g o , n i s z c z e n i a w r o ­ ga p r z e z a k c j ę dywers. oraz propaganda w w alce z wrogiem .-

T e re n : Śląsk i Z a g ł ę b ie D ąb r.- okręg p r zem y sło w y . Wywiad k o b ie c y z o r g a ­ nizow any p r z e z Zosię-Zelmę obejmował p oczątkowo placów kę S o s n o w iec od l i s t . 3 9 . Zgdaniem było z b i e r a n i e wiadom ości o m ie s z k a ń c a c h m ia sta - V o lk s d e u t c b e

^iem cy kom.- za ch o w an ie i c h . O r g a n i z o w a n i e pomocy dla l u d n o ś c i p o l s k i e j p r z e z o t w i e r a n ie kuchen i stołów , k t ó r e miały być j e d n o c z e ś n i e wykorzysti ne jako m iejs ca kontaktowe k i e r o ictwa p la c ó w k i z a g e n t a m i. Od l u t e g o 4 0 j e s t p o d z i a ł p l a c ó w k i S osno w ie c na d z i e l n i c ę w / g p o d z i a ł u a d m i n i s t r a c y j ­ nego m i a s t a . Każda d z i e l n i c a p o s i a d a ł a k i e r o w n i c z k ę , która obowiązana była znać w s z y s t k i e o b ie k t y przemysłowe i a d m i n i s t r a c y j n e sw o jej d z i e l n i c y , w każdym o b i e k c i e miała sw oich agentów lub l u d z i z a u f a n y c h , k t ó r zy d aw a li co t y d z i e ń r e l a c j e o s t a n i e r ob otnikó w i p r z y n a l e ż n o ś c i i c h narodowej

/ P o l a c y , V o l k s y , N i e m c y / , t e same dane o p r a c o w n ik a c h umysłowych z n a z w i s k a m i , p r o d u k cja t y g o d n io w a , w y p a d k i , k t ó r e z a s z ł y na t e r e n i e o b i e k t u / a r e s z t o w a n i a / K ie r o w n i c z k a d z i e l n i c y z b i e r a ł a razem w s z y s t k i e dane i s k ł a d a ł a pisemne m eldunki ze swej d z i e l n i c y k i e r o w n i c z c e p l a c ó w k i . K ie r o w n i c z k a p la c ó w k i ze rane wiadom ości p r z e k a z y w a ł a k ie r o w n ik o w i W y w , O k r , Ś l ą s k , który po porów­

n a n iu z W y r . męskim p r z e s i a ł s p r a w o z d a n ie do Warszawy- -— . O dw r o tn ie o t r z y ­ mał z a d a n i a . K i e r o w n i c z k ą p la c ó w k i była n a j p i e r w S t a s z k a , potem M a r t a ,

z a s t ę p c z y n i ą B a r b a r a . W p o ło w ie 41 roku / n i e pamiętam d o k ł a d n i e / z o r g a n i z o ­ wano osobny w yw iad WSK, k tó ry o b ją ł ca ły Okręg Ś l ą s k i i Z a g ł ,D ą b r o w s k .

K ie r o w n i c z k ą z o s t a ł a H a l i n a , z a s t . B a r b a r a . W s z y s t k i e m ia st a i w s ie otrzym a­

ły k r 7/ptominy - imiona s l ą s k i e - j a k i e , o b e c n ie n i e pamiętam. K a ż d e m ia sto miało k i e r o w n i c z k ę , która s k ł a d a ł a co 2 ty g o d n ie m e l d u n k i , ja k o od pow ie dź na otrzymane z a d a n ia np . d o w i e d z i e ć s i ę w j a k i e j fa b r y c e w y r a b ia n e są c z ę ś c i do ł o d z i podwodnych” . Z a d a n ia p r z y s ł a n o z W-wy, a nadawane były do L o n d y n u . J“on ta kt z k ie r o w n ic a m i m iast m iała tylko k i e r o w n i c z k a Okręgu H a l i n a .

22

Z a s t ę p c z y n i j e j Barbara o d b ie r a ł a m eld unki i r o b i ł a s p r a w o z d a n ie z całego O k rę g u , k t ó r e co m ie s ią c b yły wysyłane p r z e z k u r i e r k ę do W-wy.

do o d p o w ie d n ie j komórki 7SK. O dp is s z e d ł do k ie r o w n ik a wyw iadu Okr.Slą- s k jk t d r y porównując dane wyw.WSK z danymi w yw .m ęskie g o w y s y ła ł m eld un­

ki p r z e z swpje k u r i e r k i r ów nież do Warszawy /p r a w d o p o d o b n ie do K G / . 7 połowie maja 42 była wsypa w Orle B iały m . W z w ią z k u a n i ą były a r e s z ­ towania r ó w n ie ż w WSK. J e d n e g o dnia / z d a j e s i ę 15 m a j a /o g o d z . 2 2

z o s t a ł y a r e s zt o w a n e " H a l i n a ” - M i c h a l i n a K o n i e c z n a / n i e ż y j e / " N i n a ” - J a n i n a Kowalska / n i e żyje/, " I r k a " - I r e n a K l a s a / n i e ż y j e / , " K l a r a " -i ze S z t a b u Ś ląska " W i s i a ” . H a l i n a po p a ru m i e s i ą c a c h b ad ań z o s t a ł a a lb o p o w ie szo na a l b o r o z s t r z e l a n a . W i s i a po d ł u g i c h b a d a n i a c h d o s ta ła s i ę

do O ś w i ę c i m i a , g d z i e podobna* z o s t a ł a r o z s t r z e l o n e . Ten sam lo s s p o t k a ł I r k ę . Wiadomość o tym dostałam j u ż po u w o l n i e n i u z obozu od I r e n y

/ i m i ę w ł a s n e / , która była k i e r o w n i c z k ą O l k u s z a a Gestapo z a s t a ł o j ą w m i e s z k a n i u n i e o b e c n e j k o l e ż a n k i w B ę d z i n i e . I r e n a z n a j d u j e s i ę o b e c n ie na t e r e n i e d y w .p a n c . B arbara d o w ie d z ia w s z y s i ę o a r e s z t o w a n i a c h , 2 0 . V . 4 2 r , p r z e s z ł a p r z e z " z i e l o n ą " d o G u b e r n i .

Kochana - to w s zy s t k o eo wiem i co mogę Ci n a p i s a ć . C z ę s t o i s e r - d ecznie, rozmawiamy o T o b ie i m ile wspominamy Twój z e s z ł o r o c z n y pobyt między n a m i.

Za k a r t k i i p o z d r o w ie n ia s e r d e c z n i e d z i ę d u j ę , J e ż e l i n i e o d p i s z ę j a k n a le ż y - to wynika z ogromnej p r a c y , k t ó r ą mamy tu o b i e . N ie w ida ć dnia z za t e j r o b o t y .

Bardzo mocno C ię ś cisk am i zaw sze p r zy ja z n y m sercem witam w s z e l k i e wiadomości od C i e b i e .

U ś c i s k i i u ca ło w an ia od zaw sze W a s z e j Bogny

23

H a l i n a Z a p o l s k a , z d . W a ś n i e w s k a , p o w o jn ie z a m . Z a w a l n i c k a , u r . 1 9 1 6 . K o m e n d a n t k a je d n o ­ s t e k s z k o l e n i o w y c h P W K w S o s n o w c u . Z a p r z y s i ę ­ ż o n a w S Z P w l i s t o p a d z i e 1 9 3 9 . P s . „ B a r b a r a ” . D z i a ł a ł a w s i a t c e w y w i a d o w c z e j P W K O k r ę g u Ś lą­

s k i e g o . O d p o ł o w y 1 9 4 2 p s . „ Ż a b a ” w p r z y d z i a ł e m d o r e f e r a t u w y s z k o l e n i a W S K K o m e n d y O k r ę g u W a r s z a w s k i e g o . B r a ł a u d z i a ł w P o w s t a n i u W a r ­ s z a w s k i m . P o r . A K . P o w o j n i e w A n g l i i , g d z i e z m . 1 9 5 4 , i t a m p o c h o w a n a .

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41