Pietrzkiewicz Teresa

1

i

SPIS ZA W A R T O Ś C I TECZKI — ... .71.. ...

flETZUikUia Jetm- 7 s/. ^ptuolnub

■ ...J& (J^ye-U^a ćACct-...

1/1. Relacja \J

I/2. Dokumenty (sensu stricto) dotyczące osoby relatora v / ^ ^

I/3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące osoby relatora —

II. Materiały uzupełniające relację —

111/1 - Materiały dotyczące rodziny re la to ra _—

III/2 - Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r.~ ‘

III/3 - Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji (1 9 3 9 -1 9 4 5 )--- ill/4 - Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 r. ——

- .Ją.5 ^- in n e ...’

IV. Korespondencja \J \L ,\ $. 2

V. N a z w is k o w e k a rty in fo rm a c y jn e ^

VI. F o to g ra fie i /

2

3

Moja służba wojenna - relacja WSI.

Jl4ń

feresa Pietrzkiewiczówna c.Antoniego urodziłam się 50*09.1922 r.

w Wilnie. Rodzice*Antoni Wacław i Maria z Szalewiczów Pietrzklewiczowie, pochodzili z rodzin szlacheckich, Ojciec służył w 13 Pułku WtmÓwllUlćUJUicCi brał udział w Bitwie Warszawskiej , ranny, następnie pracował w Wilnie

jako urzędnik.Matka była nauczycielką i urzędniczką, ze względu na zły stan zdrowia przeszła na rentę i w latach 30»tych zajmowała się trochę dziennikarstwem.

Ojciec: podhodził z Litwy Kowieńskiej i tam w 1925r. zabrała mnie moja Babka, Ojciec przybył do nas w 1927 r. i zamieszkaliśmy razem w Poniewieżu.

10.06.1946 r. wyszłam za mąż za Kazimierza Sołłohuba, z którym przyjechałam do Polski, w 1948 r. rozwiedliśmy się.

15.01.1949 r, wyszłam za mąż powtórnie za Jana Macieja Józefa Marchwickiego.

Pseudonim "Krystyna?

Fałszywych nazwisk mie używałam.

Mój adres : ul. 14-100 Ostróda , SSfcłŁł

woj.Warmińsko-Mazurskie, tel. /6-89/

Przed wojną stale mieszkałam na Litwie w Poniewieżu, gdzie w 1940r, ukończyłam Polskie Gimnazjum Prywatne i otrzymałam świadectwo dojrzałości. Będąc u c z e n M c ą Gimnazjum należałam do PCK - na Litwie Polak&m działalność harcerska była zakazana.W drużjnach PCK młodzież polska przechodziła szkolenie i doskonalenie na zasadach skautingu, mieliśmy obozy letnie w dworach polskich,przechodziliśmy szkolenie w zakresie pierwszej pomocy itp.

W roku 1938 i 1939 w czasie wakacji brałam udział w obozach organizo­

wanych przez Polski Związek Zachodni dla Polaków z zagranicy.

Ze względu na miejsce zamieszkania i wiek nie mogłam brać udziału w kampanii wrześniowej, natomiast wszyscy, dorośli i młodzież, byliśmy zaangażowani w niesieniu pomocy wojskowym polskim internowanym na

terenie Litwa - korespondencja /tzw. "mateczki wojenne/, paczki żywnoś­

ciowe, pieniądze, pomoc w kontaktowaniu się z rodzinami, pomoc w

ucieczkach z obozów itp. oraz opieka nad uchodścamy cywilnymi,których na Litwie było b.dużo.

W czasie okupacji mieszkałam w Poniewieżu z Babką, uczyłam grupkę polskich dzieci języka polskiego i historii. Jako Polka nie miałam możliwości pracy zarobkowej * prowadziłam gospodarstwo domowe - duży ftgród, lokatorzy - odciążałam Babkę który była schorowana.

W tym czasie Ojciec się ożenił powtórnie i nie mieszkał z nami.

4

2

W 1944 r. Ojciec został aresztowany przez NKWD, został skazany na karę 5 lat więzienia i w końcu 1946 r. wywieziony w głąb ZSRR. Po odbyciu kary nie pozwolono mu wrócić na Litwę, osiedlono w Krasnojarskim Iraju, gdzie w 1952r zginął w wypadku drogowym,

W latach 1944— 1946 uczęszczałam w Wilnie do Państw* 2-letniej Szkoły Położnych, której nie ukończyłam z powodu wyjazdu /repatriacji/ do Polski.

▼. W konspiracji uczestniczyłam już od jesieni 1940r.,kilkakrotnie,

pizy okazji wyjazdów do Wilna, pod wskazane adresy zawoziłam meldunki, Jad informacje i przewoziłam do Poniewieża przekazane mi informacje,materiały Nie byłam zaprzysiężona, cieszyłam się pełnym zaufaniem p.Marty

Burbianki, nauczycielki historii, która mieszkała u nas od kilku lat i od wybuchu wojny była bardzo zaangażowana w niesienie pomocy £

ofiarom wojny /internowanym, uchodźcom/, a następnie w konspiracji*

W 1941 r. w naszym domu odbywał© się szkolenie z zakresu pierwszej pomocy, prowadził je prof.Kornel Michejda,inany chirurg,który w tyvY\

czasie $ako uchodźca przebywał w Poniewieżu »

Żołnierzem ZWZ Armii Krajowej Podakręg Kowieński Inspektorat B, fcnyp**

wchodzący w skład Wileńskiego Okręgu ZWf AC, Obwód Poniewież, kryp*.

"Pomarańcza", rejon Poniewież Południe zostałam w iipcu 1942 r.

Zostałam zaprzysiężona przez Z-©ęKomendanta dbwodu Poniewież Martę Burbiankę i przed nię wygłosiłam rotę przysięgi.Komendantem rejonu Poniewież Południe był Januszkiewicz Aleksander, zostałam jego

łączniczkę-, ^eren. działania Obwodu był Poniewież Litwa / wg ówczesnego podziału administracyjnego.

Bezpośredniego udziału w walce zbrojnej nie brałam, brałam udział w organizacyjnej, propagandowej, łącznościowej i częściowo wawiadowczej działalności jednostki.

Otrzmywane od łączników sekcji informacje dot.ruchu jednostek wojsk niemieckich, rodzaju pojazdów, uzbrojenia itp* oraz broń, amunicję, leki, środki opatrunkowe przekazywałam Komendantowi "Roji*, lub też oddziałaom, w razie potrzeby kontaktowałam łączników sekcji z Komendan­

tem. Pośrednictyłam w spotkaniach delegatów z innych obwodów /Szawle, Kowno, Wiłkomierz/ z "Roją" jak również łączników z Wilna. Kilkakrotnie

jeździłam z meldunkami do Wilna do 3 Bragady "Szczerbca", w której nasi chłopcy przechodzili szkolenie partyzanckie. Zajmowałam się kolpor­

tażem prasy podziemnej, mając dostęp do radia w zaprzyjaźnionym domu litewskim 3 razy w tygodniu słuchałam komunikatów radiowych ze stacji zachodnich, informacje przekazywałam Komendantowi, łącznikom i znajomym.

5

. 3 .

$ < h

Liczebności jednostki nie znałam, nie pamiętam też wielu pseudonimów, pobieważ rzadko ich używaliśmy, bo znaliśmy się wszyscy b.aobrze, ponieważ mieszkaliśmy na obczyźnie i byliśmy ze sobą bardzo zżyci.

Współuczestnicy konspiracji j z którymi się najczęściej kontak- towałam ?Norbert Ludkiewicz -komendant Obwodu Poniewież, Antoni

U m i a ż y jegofjastępca, Marek Stopierzyński - łącznik z Laudy, Kazimierz Sołłohub, Leon Downarowicz "Pikus", Bronisław Frąckiewicz "Marzec*, Henryk Chmielewski "Kłos", Adolf ffiżyńskl, Julian Iwaszkiewicz lliriyii

*?erdynand"-łącznik pomiędzy obwodami Podokręgu Kowno, Leszek iviar- tusewivz "Żyrafa*- Obwód Wlłkomlerz, Teodor Nagurski-łąc znik z Obwodu Szawle, Stefan Burchard "Zygmunt*— szef komórki informacyjnej dot, kolaborantów, polakożerców*

Osobiście znałam komendanta Podokręgu Kowno Adama Dowgirda "Dominik*, inspektora ds wojskowych Wincentego Chrssąszczewskiego nK r u k %

"Wincenty" poznałam po wojnie*

\J Czynnie zaangażowana w konspiracji była moja Babka Teresa z

Antonowiczów Pietrzkiewiczowa, ściśle współpracowała % Martę Burbianką w zakresie kolportażu prasy podziemnej, gromadzenia leków, przechowy­

wanie osób wymagających ukrycia, przewożenie ich do miejscowości na wsi Ojciec został aresztowany z oskarfenia Litwinów, nie postawiono mu

zarzutu udziału w konspiracji. Ja cały czas byłam łączniczką komend.

"Roji" aż do maja 1944 r. kiedy nasi chłopcy i "Roja" udali się do 3 Brygady "Szczerbca", brali udział w akcji "Ostra Brama".Część % nich trafiła do obozu w Miednikach, niektórym udało się z tego obozu uciec, Leszka Martusewicza "Żyrafy* npo ucieczce z obozu prze­

woziłam pociągami z Wilna do Poniewieża i ukryłam na parę miesięcy na wsi.To było moje ostatnie zadanie w konspiracji.

VI,VII,VIII - nie brałam udziału.

1§.06.1946 r. wyszłam za mąż za Kazimierza Sołłohuba i wyjechałam do Polaki, Babka moja zmarła w kwietniu 1946r*W 1947 r. odeszłam od męża, przyjechałam do krewnych w Ostródzie, gdzie otrzymałam pracę Powiatowej Bibliotece Publ.,pracując ukończyłam szereg kursów biblio­

tekarskich i w 1356 r. zdałam państwowy egzamin i zostałam kwalifi­

kowanym bibliotekarzem.

Po uzyskaniu rozwodu wyszłam powtórnie za mąż za Jana Macieja Józefa Marchwickiego.Wojna przerwała mu studia rolnicze w Dublanach k/Lwowa, brał udział w kampanii wrześniowej, kontuzjowany w obronie Modlina był jańcem Stalagu w Olsztynku. W czasie małżeństwa mąż ukończył studia na Akademii Techniczno-Rolniczej w Olsztynie, a ja w 1967 r*

ukończyłam Państwowe Studium Oświaty i Kultury Dorosłych w Warszawie.

6

. 4 *

Tlili,

Od 1957r. pełniłam funkcję kierownika a następni® dyrektora /zmiany organizacyjne/ Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Pu3łl. w Ostródzie, aż d© przejście na emerytuję w ₁₉₈₂ r, <gf..ko emerytka pra»*wałai3 na

ryczałcie do 1990 r. Zostałam odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi w 1935r Od 1951 r. jestem członkiem Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich,

od 1971 r. byłam sekretarzem Totrarzyotwa Miłośników Ziemi Ostródtkiej

»<łrunwaId*:ip \I

Od 1991 '♦ jestem członkiem Światowego Związku Żołnierzy Armii Kra­

jowej /uprawnienia otrzymałam w ₁₉₉₂**./, od tego caa₃u pełnie funkcję sekretarza w Kole SZŻA^C w Ostródzie. pq wojnie zostałam awansowana / ze stopnia szeregowego na stopień st.sierżanta. ₄ . Za działalność w Armii Krajowej został&a odznaczona Krzyśem AK

oraz Medalem Wojska po raz 1,2 i 3 nr leg.37971 z dn. 15*08*1948 r*

(Owdowiałam w 1982 r.f wychowaliśmy czworo dzieci,zapewniliśmy im wyższe wykształcenia*

Dokumentacja • żadnych dokumeneów i fotografii z działalności konspiracyjnej i nie posiadam*

Informacje o działalności konspiracyjnej na Litwie Kowiań3kiej można znaleść ₁ Zeszyty Historyczne WIANO , zeszyt ósmy.

Zeszyt ten zawiera sporo Informacji o Polakach na Litwie p/okresie międzywojennym i o Ich działalności w lonspiracji.

Sakże ₃₄ wydawnictwa książkowe *

- Brzozowski Zygmunt Szczęsny - Litwa Wiln© 1910-1945 wyd.ldltions » nr leg.35446 z dn.07*01.1936 r.

opr.Janusz Kozakiewicz Ryszard Mackiewicz Podokręg ZWZ- AK Kowno Inspektorat 3.

• Piotr Łosowski

- Żebryk Korab Roman' Gondek Leszek

Mitkiewicz Leon

Spotkania Paryż 1987

Na tropach tajemnic trzeciej Rzeazy.

wyd.MON 1987

Litwa a spraw# polskie 1939-1940.

PIW 1985

Wspomnienia kowieńskie.w d.Veritas Londyn' 1968 i Bellona W-wa 1990 Operacja wileźska. PWN 1985j .

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

M E M O R I A Ł

Generał Marii Wittek

Toruń dnia 9. III 2001

Pani Teresa Marchwic ka

l . d z . 6 2 8 WSK 2 0 0 1 uL

14-100 Ostróda

Droga Pani,

Dziękujemy Pani za rzeczową, interesującą i cenną relację na podstawie której w Archiwum WSK założyliśmy Pani teczkę osobową o numerze inwentarza 2139/WSK.

Jeżeli jest to możliwe, prosimy o przysłanie zdjęcia z okresu okupacji ewentualnie powojennego, także kserokopii legitymacji posiadanych odznaczeń.

Cieszymy się z konatktu z Panią i mamy nadzieję, że będzie Pani współpracowała z naszym Archiwum. Wysyłamy Pani materiały informujące o działalności Fundacji. O ile jest to możliwe, prosimy o podpisanie Zgłoszenia do Memoriału Generał Marii Wittek. Serdeczni Panią pozdrawiamy, życzymy wiele zdrowia.

Z wyrazami głębokiego szacunku

mgr Anna Rojewska

Dokumentalistka Archiwum WSK

22

23

24

17 li, Ostróda,dn.2*05*2001 r.

feresa Marchwicka Mr In w. 2139/WSK

M s t t o r i a ł

G e n e r a ł M a r i i Wittek Archiwum Pomorski® AK

3? © ru ń

Bardzo to mnie cieszy,że ankieta dotarła, bo już miałam

wątpliwości, dziękuj<| za potwierdzenie odbioru. Oczywiście,nie ma mowy o tym, te mogłabym mieć jakieś żale czy coś w tym rodzaju

z powodu dłuższego czekania na wiadomość* Sama już od lat szkolnych byłam czynnie zaangażowana społecznie, znam jej blaski i cienie*

W załączeniu przesyłam kserokopie posiadanych legitymacji, zdjęcia z okresu okupacji nie posiadam,załączam amatorskie z

wczesnych lat 60-tych* Gdyby to było konieczne mam zdjęcie maturalne z 1940r,

1# Krzyż Armii Krajowej leg.nr.35446 2. Medal Wojska leg.nr 57971

3* Zaświadczenie o uprawnieniach kombatanckich leg.nr 72469/71858 4* Patent nr 8466 Weterana Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny 5# Mianowanie na podporucznika WP z dn*20 listopada 2000 r.

6, Złoty Krzyś i a s ł u g i leg.nr 281-83M- 7* zdjęcie z początków lat 60-tych

8. zgłoszenie na członka Koła Przyjaciół Memoriału Generał Marii Wittek.

Chętnie będę współpracowała a Archiwum, na początek postarać się przekonać 3 panie z Powstania Warszawskiego -Szar_> Szeregi o wypełniania i wysłanie ankiety, sa skutek nie mogę ręczyć, bo już kilkakrotnie o tya; rozmawiałam i nic*

Uprzejmie proszę o przekazywanie mi materiałów dotyczących Fundacji i Memoriału.

£ączę miłe pozdrowienia

*ał*8

25

26

27

ORIAŁ

Marii Wittek

: U >•<

■h " Pr

l . d z . 2 2 ^ 5 WSK 2 0 0 1

Elf

Toruń, dnia 9 05 2 0 0 lr,

Pani T eresa M archw icka ul.

14- 100 O stróda

D roga i M iła Pani,

t

w ielk ą rad o ścią odebrałam korespondencję od Pani. B ardzo dziękuję za n e m ateriały, które zostały um ieszczone w Pani teczce osobow ej, num er rza 2139/W SK . C ieszy m nie zapow iedź w spółpracy Pani z M em oriałem M arii W ittek, w ram ach którego prow adzim y naszą „akcję” grom adzenia Iłów pośw iadczających w alkę kobiet na frontach II w ojny św iatow ej, ę za przysłane Z głoszenie. M am nadzieję, że zdobędzie Pani relacje od ek z Pow stania W arszaw skiego. M oże w następnej korespondencji dołączy

adresy, postaram się naw iązać z nim i kontakt.

ysyłam Pani m ateriały inform ujące o działalności Fundacji i K om unikat nr oriału.

im ieniu p. prof. E lżbiety Zaw ackiej założycielki Fundacji „A rchiw um jkie Ą rm u K rajow ej” w T oruniu i całego Z espołu dokum entalistek serdecznie ozdraw iam , zapraszam do dalszej w spółpracy z naszym A rchiw um , gdyż am na stałym kontakcie z Panią, a także z kom batantkam i m ieszkającym i na P an i w ojew ództw a.

Z w yrazam i głębokiego szacunku

A nna R ojew ska

D okum entalistka A rchiw um W SK

28

29

30

23

^

Ostróda 16.08.02

Miła ^ani,

Daięki za ostatnio przesłany Komunikat nr 14, gratuluję powiększenia zakresu działalności

Fundacji,jest to b&rdzo cenna i ważna inicjatywa dla przyszłych pokoleń.

Wdzięczna jestem za zaproszenie na Sesftę, jedna mój stan zdrowia nie pozwala mi na dalsze podró­

żowania. Na oststnim zebraniu Koła miałam przed­

stawić treść Komunikatu, ale było tylko parę osób - wiek i stan zdrowia bardzo osłabia naszą aktywność, zrobię to na zebraniu wrześniowym, kiedy pogoda, mam nadzieję, dojdzie do normy.

x ani Aniu, przykro mi bardzo, że nie mogę do­

trzymać słowa o zwerbowaniu trzech naszych koleża nek z Koła do złożenie deklaracji do Memoriału- dwie siostry odmówiły mi katego&orycznie-Szare Szeregi, a trzecia z pań z Powstania Warszawskie go obiecała wypełnić ankietę, ale nie mam.z nią teraz kontaktu i nie wiem czy się zdobyła na ten wysiłek.

^a wszelki wypadek podaję ich adresy :

- Krystyna Andrzejewska ul /tak się pisże tel.o-89- 14-100 Ostróda, PW - Helena Maciuszek ul.

tel.0-89-

Irena Wójcik ul.

Sz. S2

te}.

kierunkowy j.w. Sz.Sz. 14-160 Ostróda

31

Ja osobiście nie mam żadnych dowodów materialnych swej działalności-przyjechałam z Litwy Kowieńskiej jednym z t.tw. "transportów walizkowych", czyli przywiozłam trochę rzeczy osobistych i tyle.

Życzę Pani i całemu Zespołowi dalszych osięgnięć i satysfakcji z dokonań, łączę miłe pozdrowienia z pięknej Ostródy .

Z serdecznymi pozdrowieniami

32

33

34

35

36

37

38

39

40