KONKURS POLONISTYCZNY
DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO
I ETAP SZKOLNY 3 listopada 2016 r.
Uczennico/Uczniu:
1. Na rozwiązanie wszystkich zadań masz 90 minut.
2. Pisz długopisem/piórem - dozwolony czarny lub niebieski kolor tuszu.
3. Nie używaj ołówka ani korektora. Jeżeli się pomylisz, przekreśl błąd i zaznacz/napisz inną odpowiedź.
4. Pisz czytelnie i zamieszczaj odpowiedzi w miejscu do tego przeznaczonym.
5. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.
Życzymy powodzenia!
Maksymalna liczba punktów 60 100%
Uzyskana liczba punktów %
Podpis Przewodniczącej/-ego
2
Tekst do zadań od 1. do 12.
NA WYSPIE HELIOSA
Nieustanna praca wioseł, strach, okropne przejścia pozbawiły załogę sił. Ledwo się dowlekliśmy do brzegów wyspy Trynakrii, która wydała nam się rajem. Na łąkach puszystych pasły się stada owiec i wołów, których liczba nigdy ani się nie zwiększała, ani nie zmniejszała, lecz była stała jak układ wszechświata. Dwie nimfy je pasły: Lampecja i Faetuza1.
Na widok lądu przypomniały mi się przestrogi Kirke i przepowiednia Tejrezjasza2, abym unikał wyspy słonecznego boga, więc
ze ściśnionym sercem rzekłem: „Przyjaciele!
Uważajcie, co powiem, wróżby wam udzielę, Żeby z dala omijać dla nas niebezpieczny
Ostrów3, gdzie stada swoje trzyma bóg słoneczny, Jakieś bowiem nieszczęście wielkie nas tam czeka.
Więc, chłopcy, opłyniemy ten ostrów z daleka.”
Moi towarzysze propozycję tę przyjęli bez szemrania, ale ze smutkiem. Tylko Euryloch gniewnymi napadł na mnie słowy:
„Okrutny! Puszysz4 siłą: ciebie z nóg nie zwali Trud żaden, członki twoje ukute ze stali.
Przeto drużynie, zbitej pracą i niewczasem5, Nie dasz wysiąść, pokrzepić się snem i popasem6 Tam, na ziemi oblanej wodą, i w uporze
Każesz ominąć wyspę, aby w nocnej porze
Tłuc się po mglistym morzu, nie wiedzieć gdzie, po co?
Przecież najsroższe wichry najzwyklej dmą nocą.”
Pozostali członkowie załogi mu przyklasnęli. Przybiliśmy więc do brzegu. Zanim jednak zezwoliłem żeglarzom zejść na ląd, zwołałem ich i, mając w pamięci dawne proroctwo,
rzekłem:
„Dość żywności i wina jest tu, moje dziatki.
Przeto wara od bydła! Nuż licho się czepi!
Tych jałowic i owiec nie tykać najlepiej, Bo to własność Heliosa te stada na łące;
Groźny pan, słuch ma dobry, oczy wszechwidzące.”
Kazałem im też przysiąc, że pod żadnym pozorem nie tkną świętych zwierząt, aby nie narazić nas na gniew Heliosa.
Mieliśmy ze sobą dość żywności, nikt się więc nie łakomił na boskie gospodarstwo. Ale po nocy pogodnej zerwała się wichura, niebo zawlekło się chmurami. Nastał zły czas, wiatry przeciwne, morze nieużyte. Niepodobna było myśleć o dalszej podróży.
Czekaliśmy, a tymczasem w spiżarni okrętowej ubywało zapasów. Zaczęliśmy łowić ryby i ptaki. Ale i one pojawiały się coraz rzadziej, w oczy zaglądał nam głód. Któregoś dnia sen mnie zmorzył z dala od towarzyszy. Wtedy Euryloch poddał im myśl, żeby zarżnąć parę wołów:
„Towarzysze niedoli! – rzekł. – Słuchać mej rady!
Zaprawdę, śmierć dla człeka każda niedogodna, Lecz żadna tak okropna nie jest, jak śmierć głodna.
Dalej więc! co najlepsze byki z paszy spędźmy I bogom nieśmiertelnym obiatę7 poświęćmy.
A kiedyś, do Itaki gdy wrócim ojczystej,
Cześć powinną8 odbierze ten bóg promienisty, Chram9 mu wzniesiem, ozdoby sprawim złotolite.”
Te zdradzieckie słowa wszystkim trafiły do przekonania. Gdy się zbudziłem, już piękne kawały wołowiny smażyły się na rożnach.
Struchlałem i tę skargę zaniosłem do nieba:
„Ojcze Zeusie! Wy, bogi! Zguby mej wam trzeba, Że mnie snem zmorzyliście, aby ci niegodni, Nie widząc mnie, bezecnej dokonali zbrodni.”
Wtem Lampetia w powiewnym wionęła rańtuchu10 Do Heliosa wiadomość zanosząc co duchu11
O bykach porzezanych. Wstrząsł się Promienisty12 I wołał wrząc od gniewu:
„Zeusie wiekuisty!
I wy wszyscy bogowie! Mścijcie się okrutnie Na drużynie Odysa! Zuchwałe te trutnie Wycięli moje stada, na które patrzałem
Z lubością, gdy na gwiezdne błękity wjeżdżałem Lub gdym z niebios się staczał ku ziemskiej krawędzi.
Jeśli kara za rozbój łotrów tych oszczędzi, Zejdę w mroki Hadesu świecić nieboszczykom!”
Na to Zeus, chmur i wiatrów przewodzący szykom:
„Heliosie! Świeć jak zawsze bogom tu na niebie, I ziemi, która ludzi wykarmia przez ciebie!
Wnet ja na ten ich okręt piorun cisnę z góry
W mórz środkowiu i okręt strzaskam w drobne wióry!”
Rzecz tę wiem od Kalypsy, onej krasawicy, A jej z tym się Hermejas zwierzył w tajemnicy.
Na podstawie: Jan Parandowski, Przygody Odyseusza, Warszawa 1982 i Homer, Odyseja. Kraków 2006. Tłum. Lucjan Siemieński.
1 nimfy Lampetia i Faetuza – córki Heliosa
2 Tejrezjasz – w mitologii greckiej niewidomy wróżbita z Teb
3 ostrów – wyspa
4 puszysz – pysznisz się, chwalisz
5 zbita niewczasem – zmęczona brakiem odpoczynku
6 popas – przerwa w podróży, odpoczynek
7 obiata – ofiara, dary składane bóstwom
8 cześć powinna – należny hołd
9 chram – świątynia
10 rańtuch – powiewna szata
11 co duchu – co tchu, pospiesznie
12 Promienisty – przydomek, którym określano Heliosa
Zadanie 1. (0-3p.)
a. Dokończ zdanie – otocz kółkiem poprawną odpowiedź. (0-1p.) O tym, co przydarzyło się żeglarzom na wyspie, opowiada
A. Odys.
B. Helios.
C. Euryloch.
D. Tejresjasz.
b. Co pomogło ci zidentyfikować narratora w tekście NA WYSPIE HELIOSA? Wymień dwie cechy charakteryzujące wypowiedź narratora. (0-2p.)
………...……
………...………
Zadanie 2. (0-1p.)
Oceń prawdziwość poniższych zdań odnoszących się do bohaterów tekstu. Wybierz TAK, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub NIE – jeśli jest fałszywe. Otocz kółkiem poprawną odpowiedź.
1. Żeglarze przypłynęli na należącą do Heliosa wyspę prosto z Itaki. TAK NIE 2. Żeglarze zamierzali po powrocie do domu wynagrodzić właścicielowi
stad poniesione straty. TAK NIE
Zadanie 3. (0-2p.)
Czym, oprócz tego że był dowódcą, Odys wyróżniał się spośród członków swojej załogi?
Wskaż dwie cechy.
………...……
………...……
………...………
Zadanie 4. (0-1p.)
Słowo zdesperowany oznacza osobę pozbawioną nadziei, zrozpaczoną. Który z bohaterów opowieści okazał się osobą na tyle zdesperowaną, by zlekceważyć przepowiednię? Otocz kółkiem poprawną odpowiedź.
A. Helios.
B. Euryloch.
C. Tejrezjasz.
D. Odys.
Zadanie 5. (0-2p.)
Jakie konsekwencje świętokradztwa popełnionego przez żeglarzy ponieśliby ludzie, gdyby Helios spełnił swoją groźbę? Przedstaw dwie.
……….………
………..
Zadanie 6. (0-1p.)
Skąd narrator wiedział, jaka kara spotka żeglarzy za zabicie świętych zwierząt? Otocz kółkiem poprawną odpowiedź.
A. Przysłuchiwał się rozmowie bogów.
B. Poinformował go o tym osobiście sam Zeus.
C. Przekazała mu tę informację nimfa Lampetia.
D. Dowiedział się o tym dzięki niedyskrecji Hermejasa.
Zadanie 7. (0-1p.)
Dokończ zdanie – otocz kółkiem poprawną odpowiedź.
Przytoczony fragment tekstu jest mitem, ponieważ A. bohaterowie są postaciami historycznymi.
B. zawiera wzmianki o dawnych wierzeniach.
C. narrator opowiada o rzeczywistych wydarzeniach.
D. głosi zasadę moralną o zwycięstwie dobra nad złem.
Zadanie 8. (0-1p.)
Na podstawie tekstu oceń prawdziwość poniższych zdań odnoszących się do wierzeń dawnych Greków. Wybierz TAK, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub NIE – jeśli jest fałszywe. Otocz kółkiem poprawną odpowiedź.
1. Grecy wierzyli, że bogowie mają wpływ na ich losy, toteż wznosili
świątynie i odmawiali modlitwy, aby pozyskać ich przychylność. TAK NIE 2. Wprawdzie Grecy słuchali wróżbitów, ale nie traktowali ich
przepowiedni poważnie. TAK NIE
Zadanie 9. (0-4p.)
Na podstawie tekstu NA WYSPIE HELIOSA uzupełnij plan o brakujące wydarzenia.
1. Żeglarze docierają do brzegów wyspy Heliosa.
2. Odys powiadamia załogę o przepowiedni.
3. ……….…...
4. ……….…...
5. Żeglarze przybijają do brzegów wyspy.
6. ……….…...
7. ……….…...
8. Lampetia informuje Heliosa o świętokradztwie.
9. ……….…...
10. Zeus obiecuje ukarać żeglarzy.
Zadanie 10. (0-1p.)
Dokończ zdanie – otocz kółkiem poprawną odpowiedź.
W przytoczonych w tekście fragmentach Odysei użyto cudzysłowu do wyodrębnienia A. autorskich komentarzy.
B. obcobrzmiących nazw własnych.
C. przytoczonych wypowiedzi postaci.
D. wyrazów i zwrotów użytych przenośnie.
Zadanie 11. (0-3p.)
Udowodnij na podstawie przytoczonych fragmentów Odysei, że utwór Homera posiada cechy tekstu poetyckiego. Wskaż trzy cechy.
………..….………
……….…..………
………..………
Zadanie 12. (0-3p.)
a. Biorąc pod uwagę postaci przedstawione na ilustracji i ich emocje, podpisz obrazek cytatem zaczerpniętym z tekstu Homera. (0-1p.)
http://www.grangeracademic.com/wmpix/myt/apo/0052028-HOMER-THE-ODYSSEY
……….…
………
b. W jaki sposób autor przedstawił gniew i oburzenie postaci umieszczonych na rysunku? (0-2p.)
……….………
……….……
……….……
Zadanie 13. (0-1p.)
W którym zdaniu rzeczownik wyspa pełni funkcję podmiotu? Otocz kółkiem poprawną odpowiedź.
A. Żeglarze wkrótce dotarli do wyspy.
B. Na wyspie pasły się stada krów.
C. Odys pierwszy dostrzegł wyspę.
D. Wyspa była własnością Heliosa.
Tekst do zadań od 14. do 22.
ROGI MINOTAURA
Paweł jest właścicielem gry komputerowej „Skrzydła czasu”. Jego kuzynka, Karolina, chce koniecznie w nią zagrać.
O, nie! Paweł wcale nie ma ochoty na dalsze eksperymenty ze „Skrzydłami czasu”. Skąd ma wiedzieć, dokąd tym razem powędruje? To niby fajna sprawa przenosić się w przeszłość, ale przecież za każdym razem trzeba się namęczyć, nagłówkować, nim się znajdzie drogę powrotną. I jeszcze trzeba żyć tak, jak żyli ludzie w dawno minionym czasie, a to wcale nie jest takie przyjemne, jakby się mogło komuś wydawać.
– To moja gra. Oddaj joystick!
Całkiem niegrzecznie Paweł wyrywa Karolinie ciemny prostokąt. Ona nie puszcza, szarpią się przez moment w milczeniu, nie wiadomo, czy to jej palec, czy palec Pawła trafia na przycisk.
* * *
– To chyba Wyspy Kanaryjskie. Albo Lazurowe Wybrzeże.
Morze osnuwa błękitnawa mgiełka, fale niespiesznie oblizują podnóża ciemnych skał.
Pienista grzywa przyboju podtacza się ku brzegom i cofa. Karolina rozsznurowuje buciory i wchodzi do wody. Dracznie wygląda w tym grubym swetrze i czapce, kiedy tak stoi po kolana w morzu.
Obcy chłopak zjawił się bezszelestnie.
– Poznaję po strojach, że przepłynęliście z daleka, chociaż mówicie naszym językiem tak, jakbyście się urodzili pod władzą wielkiego Minosa.
– Minosa, powiedziałeś? Jesteśmy na Krecie, Pawciu! Tutaj jest labirynt i Minotaur!
Musimy go obejrzeć.
Jej się wydaje, że to taka zwyczajna wycieczka, jeszcze trochę i się przekona, że
„Skrzydła czasu” nikogo nie wysyłają na zwiedzanie zabytków i atrakcji turystycznych.
– Acha, to tutaj księżniczka Ariadna dała Tezeuszowi kłębek nici, nim wszedł do labiryntu – przypomina się Karolinie – Księżniczka była bardzo piękna i…
– Dlaczego mówisz o księżniczce jak o umarłej? Ariadna przecież żyje! I kto to jest ten Tezeusz? Nie znam nikogo o takim imieniu.
Karolina się płoszy. Nie bardzo wie, co ma odpowiedzieć. Czy Tezeusz był prawdziwy, czy istniał tylko w baśni? Na szczęście nieznajomy przestał się interesować Tezeuszem.
– Jestem Ikar, syn Dedala. Zaprowadzę was do mego ojca. To najmądrzejszy człowiek na wyspie. Z pewnością słyszeliście o nim.
Jak się nazywa tata tego Ikara? Dedal? Nie, Paweł nigdy o nim nie słyszał.
– Ojciec wybudował pałac królowi Minosowi i dlatego nie możemy wyjechać z Krety i powrócić do Aten, bo Minos się boi, że tata wybuduje taki sam pałac innemu władcy.
Pałac jest naprawdę niezwykły. Wbudowany w górskie zbocze, wznosi się wieloma tarasami ku górze. Każde kolejne piętro wspierają pękate, czerwone kolumny. Ze wszystkich tarasów widać morze z dalekimi żaglami rybackich łodzi znikających za widnokręgiem.
Ojciec Ikara, pan Dedal, okazał się zupełnie do rzeczy. W jego domu stały i leżały najprzeróżniejsze niezwykłe przedmioty, jakieś koła, dzwony, dźwignie, lewarki, dziwnie pozaplatane sznury, siekierki, toporki, szczypce, kociołki i saganki. W kącie zobaczyli ogromne skrzydło podobne do lotni – może zgubił je jakiś roztargniony anioł.
– Widzę, że interesujesz się wynalazkami. To, na co patrzysz, jest przyrządem do nurkowania. Wokół wyspy zatonął niejeden okręt z cennym ładunkiem pod pokładem. Król Minos ma bardzo dobrych nurków, ale im także przyda się pomoc.
– Czy to jest lotnia?
Zamiast odpowiedzi pan Dedal pospiesznie przykrył skrzydło dużym płatem płótna.
- Jeszcze nie wiadomo, co z tego będzie. To tylko projekt. Pewnie już słyszałeś, że ludzie nazywają mnie czarodziejem i szepczą sobie na ucho, że wykradam bogom ich tajemnice. Ale opowiedzcie coś o sobie.
Na podstawie: Ewa Nowacka, Rogi Minotaura. Wrocław 1998.
Zadanie 14. (0-1p.)
Dokończ zdanie – otocz kółkiem poprawną odpowiedź.
Gra „Skrzydła czasu” nie tylko przenosiła osoby w przeszłość, ale potrafiła sprawić, że podróżnicy
A. nie wyróżniali się wyglądem spośród mieszkańców.
B. mogli dokładnie wybrać miejsce i czas swego pobytu.
C. potrafili porozumiewać się z rodowitymi mieszkańcami.
D. posiadali wiadomości o odwiedzanym przez siebie miejscu.
Zadanie 15. (0-1p.)
Korzystając z osi czasu, określ, do jakiej epoki historycznej przenieśli się Paweł i Karolina.
Dokończ zdanie – otocz kółkiem poprawną odpowiedź.
Paweł i Karolina znaleźli się w A. czasach prehistorycznych.
B. starożytności.
C. średniowieczu.
D. erze nowożytnej.
Zadanie 16. (0-3p.)
Jakimi niezbędnymi umiejętnościami musi wykazać się uczestnik, aby móc z powodzeniem grać w „Skrzydła czasu”? Wskaż trzy takie umiejętności.
………..…
………..……….………
……….…………..………
……….………..…
Zadanie 17. (0-1p.)
Dokończ zdanie – otocz kółkiem poprawną odpowiedź.
Z przytoczonego fragmentu tekstu wynika, że autorka proponuje czytelnikowi podróż w czasie, przede wszystkim po to, aby
A. nauczyć go reguł nowej gry komputerowej.
B. wprowadzić go w świat starożytnych mitów.
C. opisać mu architekturę kreteńskiego pałacu.
D. opowiedzieć mu o atrakcjach turystycznych Krety.
Zadanie 18. (0-1p.)
Do jakiego typu tekstu zaliczysz przytoczony fragment utworu? Otocz kółkiem odpowiedź A albo B i jej uzasadnienie spośród 1–2.
Przytoczony fragment utworu jestprzykładem tekstu A. literackiego,
ponieważ
1. zawiera wiadomości niezbędne do odbycia egzotycznej podróży.
B. informacyjnego, 2. opowiada o zdarzeniach rozgrywających się w fikcyjnym świecie.
Zadanie 19. (0-2p.)
Z jakiego powodu Dedal ukrył skrzydło przed oczyma przybyszów?
……….…..…
………...……
………..……….……
………..….…….………..
Zadanie 20. (0-1p.)
Dokończ zdanie – otocz kółkiem poprawną odpowiedź.
W przytoczonym fragmencie tekstu jest za mało informacji, aby A. opowiedzieć o pochodzeniu Dedala.
B. opowiedzieć o talentach Dedala.
C. opisać mieszkanie Dedala.
D. opisać wygląd Dedala.
Zadanie 21. (0-1p.)
Otocz kółkiem wypowiedzenie, które zawiera wyłącznie fakty.
A. Na szczęście nieznajomy przestał się interesować Tezeuszem.
B. Ojciec Ikara, pan Dedal, okazał się zupełnie do rzeczy.
C. W kącie zobaczyli ogromne skrzydło podobne do lotni.
D. To najmądrzejszy człowiek na wyspie.
E. Pałac jest naprawdę niezwykły.
Zadanie 22. (0-4p.)
Na podstawie informacji z tekstu napisz krótką notatkę o tym, czego dowiedział się Paweł o Krecie podczas swojej podróży w czasie.
………..…
………..…
………..…………
………...…………
……….………..……
Zadanie 23. (0-2p.)
Popraw wypowiedzenie To niby fajna sprawa przenosić się w przeszłość, ale przecież za każdym razem trzeba się namęczyć, nagłówkować, nim się znajdzie drogę powrotną tak, aby, nie zmieniając jego sensu, zastąpić wyrazy potoczne wyrazami właściwymi dla języka literackiego.
………..…
………..…
……….………
………..….………
Zadanie 24. (0-1p.)
Jaką częścią mowy jest wyraz zwiedzanie? Otocz kółkiem odpowiedź A albo B i jej uzasadnienie spośród 1–2.
Wyraz zwiedzanie jest
A. rzeczownikiem,
ponieważ odmienia się
1. przez przypadki.
B. czasownikiem, 2. przez osoby.
Zadanie 25. (0-1p.)
Uzupełnij poniższe zdanie – otocz kółkiem wybraną odpowiedź spośród podanych.
W zdaniu Po strojach Pawła i Karoliny Ikar domyślił się, że przybyli oni z _________ stron Grecji poprawną formą przymiotnika w stopniu najwyższym jest
A. dalekich.
B. dalszych.
C. najdalszych.
D. bardzo dalekich.
Zadanie 26. (0-1p.)
Wskaż wypowiedzenie, które jest równoważnikiem zdania. Otocz kółkiem poprawną odpowiedź.
A. Oddaj joystick!
B. To chyba Wyspy Kanaryjskie.
C. Tutaj jest labirynt i Minotaur!
D. Obcy chłopak zjawił się bezszelestnie.
E. Widzę, że interesujesz się wynalazkami.
Tekst do zadań od 27. do 28.
KOŃ TROJAŃSKI,trojan – w informatyce określenie oprogramowania, które, podszywając się pod przydatne lub ciekawe dla właściciela komputera aplikacje, dodatkowo uruchamia niepożądane, ukryte przed użytkownikiem różne funkcje, np.: programy szpiegujące i wykradające dane, furtki umożliwiające w przyszłości włamanie do systemu, niszczenie danych na dyskach itp. To wirus komputerowy, który można ściągnąć na swój komputer z Internetu. Nazwa pochodzi od mitologicznego konia trojańskiego.
Na podstawie: haker.nie-spanuj.eu/backdoor.html
Zadanie 27. (0-2p.)
Koń trojański to utrwalone w języku wyrażenie wywodzące się z mitologii greckiej, które ma znaczenie dosłowne i przenośne. Podaj znaczenie dosłowne i przenośne (inne niż nazwa wirusa) tego wyrażenia.
Znaczenie dosłowne Znaczenie przenośne
…...
...
...
...
…...
…...
...
...
Zadanie 28. (0-2p.)
Wyjaśnij, co łączy komputerowy wirus z mitologicznym koniem trojańskim. Wskaż dwie wspólne cechy.
………
………
………
Zadanie 29. (0-2p.)
Uzupełnij zdania, wstawiając w puste miejsca rzeczowniki umieszczone w nawiasach w odpowiednim przypadku i w liczbie.
Tetyda błaga Zeusa, aby wspierał ………..…… (Trojanie) w wojnie z Achajami.
Gwałtownie wzrasta liczba nowych ……….…... (trojany), które atakują komputery.
Zadanie 30. (0-10p.)
Wciel się w postać swojego ulubionego bohatera mitologii greckiej i opowiedz w pierwszej osobie o jego przygodach i przeżyciach.
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
14
Brudnopis
