IJsverslag: Winter 1985-1986

ijsverslag

winter

1985-1986

uitgegeven door de rijkswaterstaat

samengesteld door de dienst getijdewateren

afdeling informatiesystemen

iiIJl<S'NATER8TAAT

Dienst Binnenwateren RlZA

M:::.Gi;änt

4-6

!~?24 AC ;.:0 .'.~ibu5 17 8200 Ai\ LOljfsiad 's-gravenhage, december 1986

C

51

~1--

3"1--

24!.

ex.

Inhoud

Overzichtskaart van de vaarwegen

4

Woord vooraf

5

1 Algemeen overzicht

7

1.1 Samenvatting . . . .

7

1.2 Meteorologische gegevens

7

2 IJsbezetting en scheepvaartmogelijkheden . . . .

9

2.1 Verloop ijsbezetting binnenvaarwegen

9

2.2 IJsbezetting IJsselmeer en Markermeer

. . . .

9

2.3 IJsbezetting Waddenzee en Zeearmen . . . .

10

2.4 IJsbezetting grote rivieren

13

2.5 Nadere bijzonderheden

13

3 Werking ijsberichtendienst

17

3.1 IJsberichtgeving binnenvaart

17

3.1.1 Vaarwegen Nederland. . . .

17

3.1.2 Grote rivieren

17

3.1.3 IJsberichtgeving via nieuwsmedia

17

::

N

,

J

,e':

.'"""::y "",~.~:""\

"'~,f'~.~.~'ACS'AUAC

~

.~+Rtprl ·q" ...S'tR ... •CAM

•".ll~A.u~

t~.~~~~:s+/~ •••• tt••••••• :

.

.

,

.

"OO(.F"f~ l .. ~rFRF~. ,UilT l -. t}l .:++ ~ ·'R~~"~~~~++++++ /. ·.",tt ~ +++ •

.

~~~"l"lttttt : :t.t.t •• .-t.t lt t.t •• ".

f

••• tttt.···

-- ROUTES eVER'WA~:'E" lEE, '~~E1 __f(1l E'I"AihEIlMfflf Sr"""l

o_{~i ~20~""":}" re " " ••

i

Woord vooraf

Met het verschijnen van dit verslag over de winter

1985-1986 wordt de publikatie van de jarenlange

reeks ijsverslagen voortgezet. Het verslag geeft een

documentatie van de ijsbezetting voor zover van

be-lang voor de scheepvaart en van de ter zake

die-nende meteorologische gegevens. Deze

documen-tatie bestaat uit een kaart, tabellen, overzichten,

beschrijvingen en toelichtingen en heeft ten doel de

beschikbare gegevens toegankelijk te maken ten

be-hoeve van de scheepvaart, de ijsbestrijding en het

beheer van de openbare wateren. Evenalsde vorige

winter is aandacht besteed aan het verloop van

wa-tertemperaturen van de grote rivieren en van de

af-voer van de Bovenrijn en de Maas.

Bij het samenstellen van dit verslag is gebruik

ge-maakt van:

- de 'Maandelijkse overzichten der

weersgesteld-heid' (publikatie 94a van het Koninklijk

Neder-lands Meteorologisch Instituut) voor de ontlening

van meteorologische gegevens);

-

watertemperatuurgegevens

van

de

Rijn

te

Worms, verstrekt door de Wasser- und

Schif-fahrtsdirektion Sudwest te Mainz;

-

algemene waterkundige gegevens verzameld

door de Afdeling Informatiesystemen en - voor de

beschrijving van de ijstoestand - van de gegevens

van de IJsberichtendienst van de Rijkswaterstaat,

welke dienst ressorteert onder de Afdeling

Infor-matiesystemen van de Dienst Getijdewateren van

de Rijkswaterstaat.

1 Algemeen overzicht

1.1 Samenvatting

De winter 1985/86 was in het algemeen streng met een bijzonder koude maand november en februari, daarentegen was de maand december zacht. In deze winter kwamen twee ijsperioden voor van respectievelijk één en zes weken. In de tweede pe-riode is in het gehele land veel ijs opgetreden. Ook in het benedenrivierengebied is vrij veel ijs voorgeko-men. Het overige deel der grote rivieren is praktisch ijsvrij gebleven.

1.2 Meteorologische gegevens

Figuur 1 (los achterin) geeft een overzicht van het verloop van een aantal weerkundige grootheden ge-durende de winter 1985/86 naar waarnemingen van het KNMI te De Bilt en van het voorkomen van ijs op enkele soorten binnenwateren. De hiernavolgende staat I geeft voor de vijf hoofdstations van het KNMI een overzicht van de afwijkingen der maandgemid-delden van de luchttemperatuur ten opzichte van de over een tijdvak van 30 jaren (1951 ... 1980) berekende maandgemiddelden, de zgn. 'normale waarden'.

Een gedetailleerd overzicht van de aantallen vorst-en ijsdagvorst-en vorst-en zeer koude dagvorst-en over de periode november 1985 ...maart 1986 voor de vijf eerderge-noemde hoofstations biedt staat 11.

Het vorstgetal van IJnsen, dat theoretisch de waarde 100 kan overschrijden, is berekend voor de winters vanaf 1633/34*; vanaf de winter 1849/50 kon daarbij gebruik worden gemaakt van waarnemingen, ver-richt te Utrecht (tot 1898) en De Bilt (vanaf 1898). Het vorstgetal van IJnsen bereikte voor deze winter de waarde van 45,2 waarmee de winter 1985/86 volgens de classificatie van IJnsen als streng bestempeld moet worden.

De strengheid van deze winter was bijna gelijk aan de voorgaande winter.

In de rij van strenge winters van de laatste 100 jaar neemt deze winter de 12e plaats in. Deze strenge winters met hun vorstgetallen zijn:

1962/63: 83,2 1946/47: 78,7 1941/42: 76,9 1939/40: 71,9 1890/91: 70,8 1928/29: 60,6 1978/79: 51,7 1955/56: 50,9 1894/95: 50,1 1916/17: 46,6 1984/85: 45,9 1985/86: 45,2

Ter nadere karakterisering van de maanden januari en februari 1985 zijn in figuur 2 en 3 overzichtsteke-ningen gegeven van de gemiddelde luchttemperatu-ren in Nederland voor die maanden met het

overeen-komende patroon van de 'normale' waarden

1951 ...1980.

Staat I: Afwijkingen in "C t.o.v. de gemiddelde maandelijkse luchttemperatuur over 1951 ...1980 weerstation

gemiddelde maand De Eelde De Bilt Vlis- vliegveld van deze

Kooy singen Z.Limburg stations

nov. 1985 -3,5 -3,6 -3,2 -2,8 -3,3 -3,5

dec. 1985 +1,7 +2,8 +2,5 +1,4 +2,5 +2,2

jan. 1986 -0,1 +0,4 +0,4 +0,3 +0,4 +0,3

feb. 1986 -5,9 -6,2 -5,9 -5,5 -7,2 -6,1

mrt. 1986 -1,6 -1,2 -0,6 -1,6 -0,3 -1,1

De beste karakterisering van de strengheid van een winter in Nederland geeft het Vorstgetal van IJnsen gedefinieerd voor het station De Bilt als:

v

=

0,00275 V2

+

0,667 ij

+

1,111 z Hierin is:

v

=

aantal vorstdagen; ij

=

aantal ijsdagen en

z

=

aantal zeer koude dagen (minimumtempera-tuur -10°C en lager)

N.B.: de definities van z en zk zijn dus niet gelijk; in par. 1.2 van het IJsverslag 1980/81 is hierop nader ingegaan.

Uit figuur 2 blijkt, dat de gemiddelde temperaturen in januari in het algemeen weinig afweken van het lang-jarig gemiddelde.

Februari (figuur 3) was gemiddeld 6 graden kouder dan normaal. Opvallend is de strook relatief warme lucht boven de Westerschelde, hetgeen waarschijn-lijk is te verklaren uit het feit dat de Westerschelde praktisch ijsvrij is gebleven terwijl daarentegen in de Oosterschelde vrij veel ijs is voorgekomen.

* F. IJnsen: 'Onderzoek naar het optreden van winterweer in Ne-derland', KNMI, wetenschappelijk rapport W.R.74-2 (2e gewij-zigde druk), 1981.

De vorstgetallen treft men hierin aan in achtereenvolgens tabel VI (1633/4 ...1704/5), tabel VII (1705/6 ...1848/9) en 11(vanaf 1849/50).

Staat 111tenslotte geeft een overzicht van de hoogste en laagste luchttemperaturen, die in de winter 1985/ 86 aan de KNMI-stations zijn waargenomen. Uit deze

Staat 11:Aantallen vorst- en ijsdagen en zeer koude dagen

staat blijkt dat in deze winter de laagste temperatuur werd gemeten in Joure op 23 februari 1986; deze luchttemperatuur bedroeg

-21 ,SoC.

vliegveld

weerstation De Kooy Eelde De Bilt Vlissingen Z.Limburg

maand v zk v zk v zk v zk v zk nov. 1985 14 1 19 3 16 2 9 2 20 5 dec. 1985 7 1 10 3 9 4 5 1 9 4 jan. 1986 14 3 20 4 1 19 5 11 1 19 4 feb. 1986 27 23 8 28 25 10 27 14 7 26 12 27 20 11 mrt. 1986 11 1 19 1 2 16 12 12 totaal 73 29 8 96 36 13 87 25 7 63 16 87 33 11

v vorstdag minimum temperatuur lager dan OOG

ij ijsdag maximum temperatuur lager dan Doe

zk zeer koude dag minimum temperatuur lager dan -1 Doe

JANUARI 11951 1980 I

Figuur 2. Gemiddelde luchttemperatuur van januari

FEBRUARI 11951"·1980 I

Figuur 3. Gemiddelde luchttemperatuur van februari

Staat 11I:Uiterste temperaturen

hoogste temperatuur laagste temperatuur

maand plaats datum

°c

plaats datum

oe

nov. 1985 Echt 9nov. 16,6 Bierum 29 nov. - 9,5

dec. 1985 Oost-MaarJand 5 dec. 15,7 Schoondijke 30 dec. -11,1

jan. 1986 Oost-Maarland 19jan. 11,4 Ternaard 9 jan. -14,8 Jeb. 1986 Echt 1 feb. 5,4 Joure 23 feb. -21,5 mrt. 1986 Kapellebrug 18 mrt. 18,4 Leeuwarden 3mrt. -12,1

2 IJsbezetting en scheepvaartmogelijkheden

2.1 Verloop ijsbezetting binnenwateren

1e periode

Na een bijzonder koude novembermaand met in de

laatste week zelfs lichte ijsvorming op een aantal

kleinere vaarwegen in het noordoorsten van het land

daalde de temperatuur omstreeks de kerstdagen

op-nieuw tot onder het vriespunt en viel er vrij veel

sneeuw. Vanaf de 27e december bleef de

gemid-delde temperatuur in het Noorden even onder het

vriespunt en werd de volgende dag het eerste ijs

waargenomen in Zuidoost-Groningen. Rond de

jaar-wisseling liep de temperatuur weer op tot een

gemid-delde van even boven het vriespunt.

Toen de vorst op 7 januari opnieuw inviel nam de

ijsbezetting in het Noorden toe en waren hier in de

daarop volgende dagen reeds een aantal kleinere

vaarwegen moeilijk bevaarbaar of zelfs gestremd.

Een depressie zorgde ervoor dat op de 10e de vorst

met een harde tot stormachtige zuid-westelijke wind

verdween en ons land op de 14ejanuari vrijwel weer

ijsvrij was.

2e periode

Begin februari voerde een harde noord-oostelijke

wind koude lucht naar ons land.

Op 3 februafikwamen de maxima in het Noorden niet

meer boven het vriespunt, waardoor hier op de 4e op

de meeste kleine vaarwegen weer een begin van

ijsvorming optrad.

In de nacht van 4 op 5 februari lagen de minima in het

Noorden rond de

-SoC.

Mede door de vrij harde wind

nam het ijs hier snel toe. Op een aantal vaarwegen

werd zelfs op 5 februari reeds een vaarverbod

afge-kondigd. Op die dag was het zuiden van het land nog

vrijwel ijsvrij.

De temperatuur daalde nog iets verder en de

gemid-delde waarde lag op de

6e

omstreeks

-4°e.

Ook in het Westen en later in het Zuiden begon het ijs

toe te nemen.

Op 8 februari waren vrijwel alle vaarwegen in

Nederland met uitzondering van de provincie ZeeNederland

-met ijs bedekt. In het noorden en midden van het land

was vaart voor kleine schepen toen niet meer

mogelijk.

Op 8 en 9 februari vroor het 's nachts matig" tot

streng, en verscheen op 10 februari het eerste ijs op

de Zeeuwsewateren. Op de vaarwegen in de rest van

het land vond alleen nog vaart plaats op de grotere

vaarwegen, meestal met behulp van ijsbrekers.

• Men spreekt bij een temperatuur van -00 tot _5° van lichte vorst

_5° tot _10° van matige vorst -10° tot -15° van strenge vorst -15° en lager van zeer strenge vorst.

Het Noordzeekanaal en het Amsterdam-Rijnkanaal

waren toen echter nog ijsvrij.

Op de 10e trok bewolking ons land binnen en werd

het minder koud bij lichte vorst. Dit weertype

hand-haafde zich tot de 20e februari en er veranderde in

deze periode weinig in de ijstoestand.

Op de 20e werd wat koudere lucht aangevoerd. Op

die dag was ook het Lekkanaal en het zogenaamde

Betuwepand van het Amsterdam-Rijnkanaal voor

kleine schepen gestremd.

In de nacht van 20 op 21 februari vroor het in het

algemeen matig. Er ontstonden nu ook problemen op

de Schelde-Rijn verbinding; vooral toen op de 22e de

wind van noordoost naar zuidelijke richting draaide.

Hier werd toen alleen nog gevaren met begeleiding.

Vaart via Zijpe werd ontraden.

Op de 24e werd op het Noordzeekanaallicht drijfijs

waargenomen. Op dezelfde dag werd met het oog op

een mogelijke Elfstedentocht een vaarverbod

inge-steld voor het Van Harinxmakanaal.

Deze Elfstedentocht werd verreden op 26 februari.

Daarna begon de temperatuur geleidelijk te stijgen.

Vanaf 5 maart zette de dooi in met een harde

zuid-westelijke wind en een maximum temperatuur van

ongeveer

soe

in het Zuiden.

Door de hoge temperatuur nam het ijs snel in

beteke-nis af zodat op de 6e de scheepvaart op de Zeeuwse

wateren niet veel hinder meer ondervond van

ijs-gang. Vanaf de 7e maart lag de gemiddelde

etmaal-temperatuur ongeveer op

+3°e.

De verbetering zette

zich in noordelijke richting voort zodat op de 11e

maart alleen in het Noorden de doorgaande

vaarwe-gen nog moeilijk bevaarbaar waren.

Op de 13e waren ook in het Noorden deze

vaarwe-gen weervrij goed bevaarbaar; de meeste kleine

vaarwegen waren hier toen nog moeilijk bevaarbaar

of gestremd.

Op 18 maart steeg de maximum temperatuur in het

Noorden boven de 1

Doe.

Toch waren hier toen nog

een aantal kleinere vaarwegen onbevaarbaar.

Ondanks het snel afnemen van het ijs duurde het nog

tot 23 maart voor in zuidoost-Groningen het laatste

verdwijnend ijs werd waargenomen.

2.2 IJsbezetting IJsselmeer en Markermeer

1e periode

Na een bijzondere koude novembermaand met op de

laatste dagen zelfs plaatselijk licht drijfijs aan de

westwal van het Markermeer, daalde de temperatuur

in de laatste week van december opnieuw tot

gemid-delde waarden van even onder het vriespunt.

Vanaf de jaarwisseling lagen de temperaturen rond

het vriespunt.

:

Op 3 januari werd op het Markermeer ten zuiden van Enkhuizen licht drijfijs waargenomen.

Vanaf de

re

daalde de temperatuur weer en kwam overdag niet meer boven het vriespunt en vroor het in de daarop volgende nachten in het IJsselmeergebied matig waardoor het ijs snel toenam.

Op de ge was zowel het Usselmeer als het Marker-meer met ijs bedekt. Enkhuizen was vanuit het zuiden moeilijk bereikbaar; op de overige trajecten werd die dag nog weinig hinder ondervonden.

Op 10 januari draaide de wind van zuid-oost naar zuid-westelijke richting en liepen de temperaturen snel op tot boven het vriespunt en nam het ijs gelei-delijk af. Door de tijgelei-delijke zuigelei-delijke wind op de 10e had zich vrij veel ijs vastgezet op de gronden en tegen de oever van Gaasterland tussen Staveren en Lemmer. Toen de wind op de 12e naar het westen draaide kwam dit ijs los en verplaatste zich richting Lemmer. Hierdoor was Lemmer de volgende dag alleen bereikbaar voor sterk gebouwde schepen met een vermogen van tenminste 500 pk.

Door de stormachtige wind op de 14e verslechterde deze situatie nog. Op die dag was Lemmer vrijwel onbereikbaar; het overige deel van het Ijsselmeer en het Markermeer was toen vrijwel ijsvrij.

Het ijs voor Lemmer nam tamelijk vlug af, zodat op 18

januari ook hier het ijs was verdwenen.

2e

periode

Begin februari stroomde met een harde noord-ooste-lijk wind koude lucht naar ons land en kwam de maximum temperatuur in het IJsselmeergebied op de 3e februari niet meer boven het vriespunt. Door de harde wind koelde het water snel af.

Op 4 februari vormde zich plaatselijk grondijs. In de nacht van 4 op 5 februari vroor het matig, waardoor op 5 februari zowel het tJsselmeer als het Marker-meer over het algemeen bedekt waren met licht drijfijs.

Het ijs nam vooral aan de westwal snel toe. Hier bevond zich op de 6e reeds veel middelzwaar tot zwaar opeengepakt ijs waardoor Amsterdam op die dag reeds moeilijk bereikbaar was.

De volgende dag was Enkhuizen niet meer bereik-baar; vaart op Amsterdam was toen alleen nog mo-gelijk voor grote sterke schepen in konvooi. Het

tra-ject Lelystad-Kampen en Lelystad-Lemmer was

echter nog vrij goed bevaarbaar. Op 8 januari was Amsterdam vrijwel niet meer bereikbaar;

de volgende dag was dit na een nacht met strenge vorst alleen nog mogelijk met ijsbrekerhulp.

Op het traject Lelystad-Lemmer en Lelystad-Kam-pen was inmiddels alleen nog scheepvaart mogelijk voor sterke schepen met veel motorvermogen. Vanaf de 13e was ook hier geen scheepvaart zonder ijsbrekers meer mogelijk.

10

Tot en met 4 maart kwam in het algemeen lichte tot matige vorst voor.

Op 5 maart viel de dooi in.

Omdat er in de daarop volgende dagen bijna geen wind voorkwam ontstond boven het IJsselmeerge-bied vaak mist en liepen de maximumtemperaturen slechts op tot even boven het vriespunt. Door de overheersende zuid-oostelijke wind ontstond als eer-ste enige verbetering op de trajecten Amsterdam-Lelystad-Kampen en Lelystad-Lemmer. Op 10 maart vond op deze trajecten weer scheepvaart plaats met sterk gebouwde schepen. Dit was echter alleen mo-gelijk doordat er vrijwel geen wind was en daardoor gebruik kon worden gemaakt van de reeds be-staande geulen.

Op 18 maart was er nog vrijwel geen verandering opgetreden en waren zowel het klsselrneer als het Markermeer nog bedekt met grote velden drijfijs en vastijst met een dikte van ongeveer 25 cm. Op de kanalen kwam toen alleen nog ijs van betekenis voor op een aantal kleinere vaarwegen in het noord-oos-ten van het land.

Op de 1ge draaide de wind van zuid-oost naar west en nam geleidelijk toe terwijl ook de temperatuur inmiddels flink was opgelopen. Hierdoor was op deze dag Amsterdam weer vrij goed bereikbaar. Door de harde zuidwestelijke wind nam het ijs op de

20e bijzonder snel af. De grens tussen water en ijs

verplaatste zich met een snelheid van ongeveer 3 km per uur in noordoostelijke richting. Deze grote smelt-snelheid moet mede veroorzaakt zijn door het rela-tieve warme water van kIssetmeer en Markermeer. Op de 21e was zowel het ldsselrneer als het Marker-meer weer praktisch ijsvrij.

2.3 IJsbezetting Waddenzee en Zeearmen

Waddenzee

Enkele dagen nadat de vorst op de Ze januari was ingevallen werd op de Waddenzee plaatselijk licht drijfijs waargenomen. Dit ijs was na het invallen van de dooi omstreeks de 10e weer spoedig verdwenen. In de tweede ijsperiode is op de Waddenzee veel ijs voorgekomen, hetgeen voor de scheepvaart erg veel hinder opleverde. Toen op 5 maart de dooi inviel nam het ijs hier echter snel af (zie fig. 5 voor verloop ijstoestand).

Zeearmen

Eerst op 10 februari werd in het Oosterscheldege-bied licht drijfijs waargenomen. Omdat tot de 20e de gemiddelde temperatuur hier maar enkele graden onder het vriespunt lag trad mede door vermenging met relatief warm zeewater vrijwel geen verandering op in de ijstoestand.

Toen op 20 februari de temperatuur verder daalde nam in het Oosterschelde gebied het ijs verder toe

waardoor hier vrij veel hinder ontstond voor de

scheepvaart.

Toen op 5

maart

de dooi inzette ontstond door de

harde zuidwestelijke wind en de getijbeweging veel

opeengeschoven drijfijs. Hiertoe werd vooral in het

Tholensche Gat zeer veel hinder ondervonden door

de scheepvaart. Door de hoge luchttemperatuur nam

het ijs echter snel af zodat hier de volgende dag

weinig hinder meer van ijsgang werd ondervonden.

Op de Westerschelde is alleen in de omgeving van

Hansweert enige tijd verspreid drijfijs voorgekomen

(zievoor nadere informatie: Verloop ijsbezetting

alge-meen (par. 2.1.) en figuur 5 voor de ijstoestand).

2.4 IJsbezetting grote rivieren

In een aantal grafieken (fig. 6...8) is het verloop van de

watertemperatuur van zowel de Rijn als de Maas

aangegeven. Ook is een grafiek opgenomen met de

afvoeren te Lobith en Lith alsmede de

luchttempera-tuur te De Bilt. Ter vergelijking met de winter 1984/

1985 zijn in deze grafieken resp. de luchttemperatuur

te De Bilt en de watertemperatuur te Lith en Lobith

betreffende de winter 1984/1985 aangegeven.

Hieruit blijkt, dat de lucht- en watertemperatuur in

februari van beide winters ongeveer overeenkwamen

en er geen ijs optrad op de grote rivieren.Voor

ijsvor-ming op de grote rivieren zijn lagere

luchttemperatu-ren nodig zoals in januari 1985.

2.5 Nadere bijzonderheden

Figuur 1 (los achterin) geeft aan de hand van

weer-kundige gegevens van het station De Bilt een indruk

van het verloop van de winter; voor de voornaamste

groepen vaarwegen (althans voorzover daarin ijs is

voorgekomen) is in deze figuur tevens de duur van de

ijsbezetting aangegeven.

In deze winter vielen twee ijsperioden* en wel van

6 januari...14 januari en van 4 februari...21 maart

1986. De periode waarin ergens op een of meer

-vaarwegen ijs voorkwam, strekte zich uit van 20

november...3 december; van 28 december...20

ja-nuari en van 4 februari...23 maart.

In staat IV is nader aangegeven in welke tijdvakken

op de daar bedoelde wateren ijs optrad. De

binnen-vaarwegen zijn hierbij ingedeeld naar groepen van

* Een ijsperiode is gedefinieerd als een periode van tenminste vijf aaneengesloten dagen waarop van vijf of meer scheep-vaartkanalen op onderlinge afstand van tenminste 10 km ijsbe-zetting wordt gemeld.

Staat IV: Aantallen dagen ijs per groep BINNENVAARWEGEN Groningen

f

21/11... 3/12 Friesland 28/12 ...20/ 1

=

85 d. Drenthe 4/ 2...23/ 3 Overijssel

f

26/11... 2112 Gelderland 31/12 ...15/ 1

=

68 d. Utrecht 4/ 2...20/ 3 Noord-Holland

!

7/ 1...13/ 1

=

50 d. Zuid-Holland 4/ 2...18/ 3 Zeeland Noord-Brabant

}

8/ 1...13/ 1

=

48 d. Limburg 5/ 2...18/ 3 IJSSELMEERGEBIED IJsselmeer

}

Markermeer 3/ 1...17/ 1

=

60 d. Ketelmeer en 5/ 2...211 3 Zwartemeer RANDMEREN Gooimeer

f

20/11... 2/12 Eemmeer 211...1411

=

71 d. Veluwemeer 4/ 2...20/ 3

provincies; geen onderscheid is gemaakt tussen

grote en kleine kanalen. Uit deze staat blijkt dat de

kanalen in het noordoosten van het land het langst

ijsbezetting hebben gehad en de vaarwegen in de

rest

van

het

land

onderling

weinig

verschil

vertoonden.

In figuur 4 vindt men een overzicht van de

bevaar-baarheid van de belangrijkste kanalen. Hierin zijn

aangegeven de perioden van ijsbezetting en het

aan-tal dagen waarop de vaarwegen goed, vrij goed,

moeilijk bevaarbaar en onbevaarbaar waren.

Figuur 5 biedt een overzicht van de ijstoestand van

achtereenvolgens het IJsselmeergebied, de

Wad-denzee en de zeearmen.

Tenslotte geeft figuur 9 (op pag. 12)een overzicht van

de bevaarbaarheid van enkele routes op het

IJssel-meer en MarkerIJssel-meer.

! -I

,

-! -:

13

LOBITH Afvoer i, m3/s L ITH Afvoer rn m3/s DE BILT DE BILT 1984/1985 I-Gemiddelde tuchttemp \

,

,

\ I'

,

,

,

,

I I

,

\

~'

1 I _I \

-" " \\ '1\, \

,

~

\1 \ \

,

1 1\ '\ \ \ A 1 I

"

r-; Á / t1 ,I '" '1 " I" '11 1 '. \

r

,

/

,

v~

~"

"

_~

,

_"

~

-/ 10 20 \0 20 \0 20 10 20

DECEMBER JANUARI FEBRUARI MAART

\9 18 17 16 15 13 12 11 10 s 6

,

-\ 0 -11 -12 1985 5000 5500 5200 LBOO uoo 3500 3200 2800 M~ 2400 2000 1500 1200 .00 '00 o 1986

Figuur 6. Verloop van de luchttemperatuur te De Bilt en de afvoeren Rijn te Lobith en Maas te Uth.

o -I

-x

~\iI -IV/ ''''1/ I\.

r

(

"

"-~ -I / <,

~

\ r- (\1Y I ,I '""'" \'-1 '"IV

r

\\ 'I /> ' I \ A

'"

'\I.Jn A

-~v

V I I " 7' -ç _-f

_vv

"

-, BORGHARENkm 15 5AMBEEK km 14' LlTH km 200 LITH 1984-1985 10 20 10 20 10 20 10 20

DECEMBER JANUARI FEBRUARI MAART 1985 1986 12 11

l'

6

~

e

'5

t:

~

~ 3 ü,

•

~ 2 ü; w ~ 1

~

-1 -2

Figuur 7. Verloop van de watertemperaturen te Borgllaren, Sambeek en Lith.

14 v

,'''I

'-#>l:

~.

\~;;.

"-""'"

r~n

'/ I

~

'r

v -v \. , 1I1 ~\I.'0. <, I---' \ ,~ ~A I \ -v "-\fV

_'-'

\ rr-; \

,

~

-=

""-

01'

~

_WORMS km 443 LOBITH km 862 LEXKESVEER km 900 GORINCHEM km 955 LOBITH 1984-1985 10 20 10 20 10 20 10 20

DECEMBER JANUARI FEBRUARI MAART 1985 1986 13 12 11 10

l'

6

-,

-2

Flquur 8. Verloop van de watertemperaturen te Warms, Lobith, Lexkesveer en Gorinchem.

I

Konvooivaart op de Schelde-Rijnverbinding.

3 Werking ijsberichtendienst

3.1 IJsberichtgeving binnenvaart

3.1.1 Vaarwegen Nederland

De berichtgeving voor de binnenvaart is in werking

geweest van 20 november...3 december; van 28

de-cember. ..20 januari en van 4 februari...23 maart. In

het tijdvak van 7 januari...21 maart zijn in totaal op 39

dagen ijskaarten uitgegeven. Elke ijskaart gaf voor de

ochtend van de dag van verzending (dat waren alle

betrokken werkdagen) de ijstoestand op de

vaarwe-gen in Nederland weer (met inbegrip van de

Wadden-zee c.a) en van enkele belangrijke Belgische

kana-len. Dagelijks werden 918 exemplaren verzonden,

.waarvan:

243 aan abonnees;

334 aan dienstinstanties en

341 aan publikatieadressen.

De gebruikelijke mogelijkheid telefonisch bij de

IJs-berichtendienst inlichtingen omtrent de

vaarmoge-lijkheden in te winnen, werd zeer intensief benut,

zowel tijdens als na kantoortijd.

3. 1.2 Grote rivieren

De berichtgeving voor de grote rivieren is niet in

werking geweest.

3.1.3 IJsberichtgeving via nieuwsmedia

Een overzicht van de ijstoestand en de

scheepvaart-mogelijkheden ten behoeve van de

radionieuws-dienst werd dagelijks verstrekt op 21 en22 november

1985; van 3 januari...17 januari en van 5 februari...21

maart 1986. Deze berichten zijn uitgezonden in de

Mededelingenrubriek te 17.56 uur, op Hilversum 5.

Bedoelde overzichten werden eveneens verstrekt

aan het ANP en Teletekst.

3.2 IJsberichtgeving

zeevaart

Deze internationale berichtgeving is in werking

ge-weest van 5 februari... 7 maart 1986. De berichten

werden uitgezonden via Scheveningen Radio.

De gebruikte code is die, welke is samengesteld door

de gezamenlijke Oostzeelanden en vastgesteld

tij-dens de Xlle Baltic Sea Ice Meeting in 1979 te

Gdansk en voor dit gebied aanvaard door de

'Com-mission for Marine Meteorology' van de

Meteorologi-sche Wereldorganisatie (WMO) te Genève. De code

wordt gebruikt in: Finland, Zweden, Polen,

Noorwe-gen, Rusland, Duitse Democratische Republiek,

De-nemarken, de Duitse Bondsrepubliek en Nederland.

De berichten omvatten de gegevens betreffende de

ijstoestand en de bevaarbaarheid van de zeehavens

met hun toegangen. De verspreiding van de

berich-ten door Scheveningen Radio geschiedde dagelijks

en wel

-

radiotelegrafisch (in code per groep) en

-

radiotelefonisch (in gesproken tekst, d.w.z.

gede-codeerd, zowel in het Nederlands als in het

Engels).

Dagelijks werd van deze berichten een afschrift in

code toegezonden aan dienstinstanties te

Stock-holm, Kopenhagen, Oslo, Helsinki en Hamburg.

groepen met hun codeletters

onderverdeling der groepen

met hun cijfers (1ste cijfer der code)

AA

=

Aanloop en havens

1 haven Delfzijl

Delfzijl en Eemshaven

2 Eemshaven

3 Eems: Oterdum tot Eemshaven

4 Eems: Eemshaven tot Huibertgat

BB

=

Aanloop en haven

1 haven Harlingen

Harlingen

2 langs de Pollendam

3 Blauwe Slenk

4 Vliestroom en Stortemelk

CC

=

Aanloop en haven

1 haven Den Helder

Den Helder

2 Texelstroom en Marsdiep

3 Schulpengat

·

..

DD

=

Aanloop en havens

Amsterdam en Zaandam

1 zijkanaal G en havens Zaandam 2 Amsterdam oostelijk havengebied 3 Amsterdam westelijk havengebied 4 zijkanaal A (Beverwijk)

6 Noordzee-kanaal

6 sluizen IJrnulden tot uiterton

EE

=

Aanloop en havens

Rotterdam

1 Nieuwe Maas en havens 2 Botlek havens

3 Europoort

4 Nieuwe Waterweg

5 Hoek van Holland tot uiterton

FF

=

Aanloop en havens

Dordrecht en Moerdijk

1 Moerdijk-haven 2 Moerdijk tot Dordrecht 3 havens Dordrecht 4 Oude Maas 5 Noord

GG

=

Aanloop Schelde-havens 1 havengebied Antwerpen

2 Schelde: Antwerpen - Hansweert 3 Schelde: Hansweert - Vlissingen 4 Sloe-haven

5 Oostgat 6 Wielingen

7. Kanaal van Terneuzen naar Gent

2e

CIJFER

Ab - HOEVEELHEID EN RANGSCHIKKING

VAN HET ZEEIJS

o

Ijsvrij

1 Open water - ijsconcentratie minder dan

1/10

2 Zeer verspreid drijfsijs - ijsconcentratie 1/10 tot minder dan 4/10

3 Verspreid drijfijs - ijsconcentratie 4/10 tot 6/10

4 Aaneengesloten drijfijs - ijsconcentratie

7/10 tot 8/10

5 Dicht aaneengesloten drijfijs - ijsconcentra-tie 9/10 tot 9+/10*)

6 Compact drijfijs met aaneengevroren drijfijs - ijsconcentratie 10/10

7 Vast ijs overgaand naar buiten in drijfijs

8 Vast ijs

9 Slop in dicht aaneengesloten of compact

drijfijs, of langs de vastijsrand

/ Geen opgave mogelijk

*) 9+/10 betekent: 10/10 ijsconcentratie met openingen

18

3e

CIJFER

1

FASE VAN ONTWIKKELING VAN HET IJS Nieuw ijs of nieuwe, donkere ijskorst (min-der dan 5 cm dik)

Licht gekleurde ijskorst of ijsvlies (5 tot 10 cm dik)

Grijs ijs (10 tot 15 cm dik) Grijs-wit ijs (15 tot 30 cm dik) Wit ijs (30 tot 50 cm dik) Wit ijs (50 tot 70 dik)

Middelzwaar eerstejaars ijs (70 tot 120 cm dik)

IJs overwegend dunner dan 15 cm, met enig dikker ijs

IJs overwegend grijs-wit (15 tot 30 cm dik) met enig ijs dikker dan 30 cm

Ijs overwegend dikker dan 30 cm, met enig dunner ijs

Geen informatie of geen opgave mogelijk (b.v. wegens slechts zicht)

2

3

4

5

6

7

8

9

/

4e CIJFER Se CIJFER

Tb- GESTELDHEID OF TOESTAND VAN HET Kb- NAVIGATIEMOGELIJKHEDEN IN IJS

IJS 0 Scheepvaart niet belemmerd

0 Pannekoekijs, ijsschotsen, ijsbreccië (stuk- 1 Scheepvaart moeilijk of gevaarlijk voor

hou-ken kleiner dan 20 m) ten schepen zonder versterking

1 Kleine ijsschollen (20 tot 100 m diameter) 2 Scheepvaart moeilijk voor zwak gebouwde,

2 Middelgrote ijsschollen (100 tot 500 m ijzeren of stalen schepen met gering

motor-diameter) vermogen. Scheepvaart voor houten

sche-3

Grote ijsschollen (500 tot 2000 m diameter) pen zelfs met ijsversterking niet raadzaam

4

IJsvelden (meer dan 2000 m diameter) of

3

Scheepvaart zonder hulp van een ijsbreker

vast ijs is alleen mogelijk voor sterk gebouwde

5 Pakijs schepen met een groot 'motorvermogen en

6

Opeengedreven dikke sneeuwbrij, klontijs geschikt voor navigatie in ijs

of compactijsbreccië

4

Scheepvaart is zonder ijsbrekershulp

moge-7

IJsheuvels of tot ruggen opeengeschoven lijk in renne of gebroken slop

ijs 5 IJsbrekershulp kan alleen worden gegevens

8

Dooigaten of plassen op het ijs aan schepen die geschikt voor navigatie in

9 Voos ijs ijs en van bepaalde tonnage zijn

/

Geen informatie of geen opgave mogelijk

6

IJsbrekershulp kan alleen worden gegeven

aan schepen met een ijsklasse en van be-paalde tonnage

7 IJsbrekershulp kan alleen worden gegeven

aan schepen na speciale vergunning

8

Scheepvaart is tijdelijk gesloten

9 Scheepvaart gestremd

/

Geen gegevens bekend

Ontvangen en uitgezonden ijsberichten voor de zeescheepvaart (in code)

1986 AA AA AA AA

BB

BB

BB

BB

CC CC CC

DD

GG 2 3 4 2 3 4 2 3 ' 1 5-2 1000 1000 0000 0000 4010 2010 0000 0000 6-2 1000 1000 0000 0000 3010 2010 2020 2010 2101 7-2 3212 1000 0000 0000 3000 3010 3110 2010 3101 8-2 4111 2100 0000 0000 3000 1000 2010 2010 3101 9-2 4111 2100 1000 1000 7040 2110 3110 2110 3102 2101 2101 10-2 4212 4212 3332 2220 5111 2110 1110 0110 2102 1000 1000 11-2 4212 4212 3231 2211 5111 2110 2110 1110 2202 2102 1101 12-2 4212 4212 3221 1210 5111 2110 2110 1110 3102 3102 2101 13-2 5322 5322 3221 1210 6112 2110 2110 1110 3101 2110 2110 14-2 5333 5333 3221 2210 5111 2010 3110 1010 3102 2101 2101 15-2 5333 5333 3221 2210 6111 3021 4021 3021 3102 2101 2101 16-2 5322 5433 3000 2000 6112 3021 3021 3021 3102 2101 2101 17-2 5223 5443 3000 2000 5111 3021 3021 3021 3102 2101 2101 18-2 5223 4222 2000 2000 4112 2010 3021 3021 4102 3101 3101 19-2 6203 5203 3001 3001 3101 1000 2000 2000 4102 3101 3101 20-2 4202 5203 2101 3001 3101 3001 3001 2000 3302 3101 3101 21-2 6203 5203 4112 4112 4112 3101 3101 3111 4302 3101 3101 22-2 3213 5213 5322 5312 7112 6212 5112 5112 1101 2201 2101 6151 23-2 5102 5213 4322 4312 7112 5212 5112 3112 1201 2201 2101 7251 24-2 5212 5213 4322 4322 6213 5212 5222 4222 3302 3202 2201 6202 2000 25-2 5312 5312 2000 4312 6213 4212 4212 4212 4302 3201 3201 3101 26-2 5312 5312 3001 4212 6213 4212 4212 4212 4302 4202 4202 3101 27-2 4200 6343 6701 5312 7713 5712 5222 5222 3201 4302 4302 3101 2000 28-2 5302 5302 3711 3711 6703 5712 4212 4212 4302 3301 4302 3101 1-3 5302 5302 3702 3702 5702 4711 4212 4212 3201 4202 4202 3101 2-3 5302 6302 3201 3111 5702 2210 4212 4212 5202 4301 4202 3101 3-3 5312 6302 2000 2000 6713 4712 4212 4212 5202 3301 3301 3101 4-3 5302 6302 4312 4312 3201 5712 4212 4212 5202 5202 4202 3101 5-3 4301 4301 3301 2300 2300 1300 3301 4312 2300 2300 2300 3201 6-3 3301 3301 1300 1300 1300 llll 1300 2300 1300 3301 3301 3201 7-3 1300 1300 1300 1300 1300 1300 1300 1300 1300 1300 1300 19

NOVEMBER 1985 WAARNEMINGEN TE DE BILT

,1

2

1, l.I •• 1,1,1,1" "1,,1,,1,,1,,1,,1"1,,1,,1,,1,,1,,1,,1,,1,, "1,,1,,1.. 1,,

datum ~ 1 ~ :::~ 1I,-t-''\-IH-+--+--+--+--+--+--+--+--+-- :::~ '020H-t--t-H-t-+---1f--t-J-HI,..+H-t-+-A'"'!o'~rti"++---1'-+l,,-1V'--j 1020 lCIO1.:+-+,,,-1-1-1 1010 lcor,I~i(~ IJ IJ 1 I IJ ,--++I-t-l-/-Ic-+-If-~'H-+-+-+-H--H-+-+-I"":H-+-++-++-f--H 9"r:- I I I 9'0 980H-t--+I-I\tt--f--t-+-+-If--t-+-+---1I-+++-J'-++H++-H-t-+-H 9BO 970H-t-+-H-t--t-f--t-j-+---1f--t-+-+-J--+--+-t-t++-H++-H-+-1970 _10 I I I 20 ~ I 15H-t--t-R-+-+---1!-+.++---1'-+-+-+-J-+-+-H++-H++-H-H15 ~ ~~ '/1 10H-t--t-Et--+--t-fit''X!'Hf--t+-H-++H++-H++-H-H 10

~

~~~

~ ~ 0~ ~ ~ ~ ~ ~ ;a~5~35~~~20 15I-+-1I--1-f-H-+-H-H-+-++1 ++++++-+-1-HH-H--l-H 15 laH-+++-t-t-+-+-H-+--+-++1 +-+-+-1C-+--H-+-++-t-t-+-+-1H 10

r

I DECEMBER 1985 WAARNEMINGEN TE DE BILT lOCO 9" IC _10 20 2000 1500~·-+-+---jl-l--+-+---j-+-l-+-I-l--+-+-I-l---I-+-I-l--+-+-I-+-+-+---j-+~ ~ 2. I I I li In I I I

1'1

i I fJlfl- 1 In I I : I I ~ I-JIL.I •• I I I I IL..:., I I I 1\ I IIII I I I I I I I I I I 40H..--l--l-l-l-+-+-+-+-+-+-+-l--l-1 -I-l-+-+-+-+~I-+I -I-l-+-I-+-+-+-W 20 I I I I

JANUARI1986 WAARNEMIt~GEN TE DE BILT 1 aa

"

'I'I,I-j,

·1,1·1,1"

111121,,\ U\151161 U]uIUI20 12112212 31241B 261211281291 JO31

-t!

,

se 1/,\ 1 2' _~hi\ I -/', :.-.J...

,

I

l+t~~

Ir '0 -II~ i'\ " , c I/I I

~,

se I/I I

#f,

I IV I lI.. so 70 I I I I I

°i

'0 I I I ~~l...., f/< //1-1 r;;//,//~ I

_'"

_~~~

..

..

,..::;; :~l=

~

~~

F'l"/ ~~. I

Fi

I :;:,~ ., I I I I -c I I I I I I I I ! I I I I 1 I I 0

ti

s I I I I I 0 I I I I

~

5

_'"

~

I- I 1 1 I I 0~

~

~~

ii,:

_~

_{I t~l~k} 1 % ~ ~?& -1- -0 ,~ 1;

~

// , 0

II

_t-i

, s I I 0 ..".

~~

~

I I I "-';;

~

5t-

_"

0

~~

l:;:;~I- I

~

I

~rnt~

I ';;11

~~ ~

0/

,

_....

,

""

, , , ,

:-

\-I

u:

--l I I I~

~

i- i-s 0 I I I I

rï

rr

5 I I I I I 0 I 1 I I I I I I -0 //

bJ....b..",

8

k

~/-0

~

0~

~~~

~'l;~

,

I1 1 1 1

Tl

'I', el I, . _til lill. '1

L

_FLc:k

-;~~--+~-I"'"

.'

...

----

-:--'----EB=n;

-00:

---I t I I

-t-

-I

-

-ij-o I b;i ,...jIW

-l

.d·', '" ~ ~1--8 . • , 4~:{%~ :i~_ I I:;:, _{~:lÇV/- ,Hi~i{%} 0//, ~

~

c ~1~:0~;~~0~l:;;~:%~~i'l;:~f0r:~m~0fiJ~f~f(% ~l,"~",V~l", :j, :; 0Î.%:%

"f-HU\t

,

1 I 1 0 I 1 I I 1I M n~ I

~

0 1 I I 1\ 'I ,

\4-

1 I I I I

,

~~

'd-A---h

_Hnli'l

I ~III

'~ij[=H

I 1 : I 1 I IInl IU I_{1 1 I}~

_I"",

111₁₁1 _{I I 1}

"I

0 I I I I I I I

,

I I I 1 I I 0 I I I 5 I I I I I I I I I -0

,

I

~

ti

~f I In Ijl.

_~~

_{n .Do. ~ //,~" ",'} > &lJ:';; 0

"

5 "0

~

!i% ho .,flJ, " '1;.1 >

n ;~; '" .'

:;:,~

J!I~~ "olI,

...

'.',"d.·~/..r=:·:

\ri:~

):f}" :.,.;

áW

f:

E.:

;;;;111 •.•'..:~::: .~::;;::::

'\'\ 'I-I' '1'1'1'1" "1"1"1"1"1"1"1"1"1'+1"1++'

26127128 20\30 " d datum 040 0'0 990 seo 970 20 ~ooo ---1-- j." - - - -1-H-l=f-=.I--td+H FEBRUARI 1986 030 020 cco 10 10-1-+-1f-+-l-+-+++-1f-++-+-+++-1-l-+-H+-J--j-l--1-.j...j 10 I I I

,o'S

t:E;;:::!--1f-++-H--l-H--l-t--,,+b;j-1,-+1+-'k.j!-"H++-+-l-+-1I-I--I--l---1

..." 0 '·0 -5 _/~ // ~ ~,//{//, 'h~'" -0:'/: ~ /~?d"%" ~ ~~, -5 .,01-1-+-+-1-1--1-""\-".''(; '''J'' _"H++-J--++-H-+ó"'f;':;~ "8'// ~ ~ h ::'l, ~ -10 -" ++-1f-+-++-+++-1-t---t-H++-1-t-+-H~}. ~ //. .15 20 -20H+-HH-++--++-H--1-+H+-H--1--1-'-H-+-+-II-l--!-+·20

-"~:t:E=l::t:t:t:t~=l::t=t:t:t~=l:t:t:t:ttj~:d':25

2::>

ç:

20 15H++-1ri---t-H+·H-l--4-H++-+-l--I--H-l--J--j-l-~ 15 10 -20

"

10 20 rs 10 f-+--i--H--+-+--'f-+-i-+-++-+-ri--l-+-J+-I-"f-+-J-.J-I-l-+-115 f-+--i--H++-I-+-i-H+-+-I-I,+-+-J+-I--Jf-+-J-.J-I-l-+-1 10 100 75 zs 2000 1,"" 1000 15 10 o ~o 3W' 40 35 30 25 20 15 10 - - - -1--f--,H-+H++-I~k+H+-f--,f-h ~1'4-~~'I--- __ ---I-~~H-+_I~~

- - - =1=t+tt-=t=I:+t=t:t::I=î=u:l=l=

MAART 1986

WAARNEMINGEN TE DE BILT

, 1,1 ' 1-\ ' 1.1 ,1,1_1 "I" I"I ,,1.. 1.. 1.. /.. 1,,1.. 1.. 1,,1,,1,,1"\" "1,,1,,1,,1,, "

e e tum

I I '050

l'J48HH-+++-t--l-HH-+++-iI-t++-t--l-HH-t--t- 1040

'OJ:HH-t 1++-t-t"I~HHIA-+++J~,+---HH-t-t+-t--l-HH-t+++--i'030 '0'0 ;...~- -

IIj-"""""'-

T",=r,!-,,

'r-H-

I"'Iod-c,;'1"r-'F-/-r'I\+-

'I

-f-H---f--f-H----H'O'OLUCHTDRUK

1810

Y.t----LJ

1010 (./'1 r"bar)

'OOCI I I \ VI I I I I I IJ' "" •.d lolzee".ve "

I I I I ,~ 1000 '31~HH---'--+-1-+---i-f-H-+-+-1--t--1-+-H-+-I--1-+---ll-'F1H-+-+-1--+-I990 sscH-+-1H-+-1-+I-+-+--I-H--+-+-I--1-H-+--l--+--1-f 1-f-+-+--f-HH-I980 97CH-+-+-1--t--1-f-H--+-+-1--t--f-f-H--+-+-1--t--1-P:H--+-+-1--t-+-l970

S-6G~~:1:~:E~ËS~:;:~:E$:r-:S~:;::t::EEpS~:;::t::EE9W

2C~ 20 TEMPERATUUR (.nOC) ~el'l'l'd::!elde'l c-tUlJrl'j"se ,...etl"~E"l

15H--+-+--I--t--1-f-H--+-+--I--t--f--1-H--+-+-+-t--1--1-H-+-+--I--+-+---t15 HOEVEELHEID NEERSLAG

10H--+-+--I--t--f-f-H--+-+--I--+-+---1-H--+-+-I--+-1 w-.f%~~.'P~"',H--+-+%-,HH-I10

~t~ 1 I ~~~ 0~" ~~

~~~e~amm20

S~JEEU\'IDAGErJ 15 DUUR rJEERSLAG (."",rE>") In I r' .I _I 1I1~1 11 'lil'

~

I~ II .,

~

~I 111 ...IMJ ~ lol I I I I I I I I I I I I I op de- k eneten ---=~~~-=~-- _{op het lJsse-lmeer} en Icf vcsfij'i op het Merkermeer opgetreden c!nfliJ'S

cp de Randrreren

~t-r-+-I---

~-I-I-I--!--+---I-I--I-I Figuur 1. Het verloop van de winter 1985/8E