Należytość pocztowa opłacono ryczałtem.
Rok IX. STYCZEŃ 1932. Nr. 1.
GŁ OS P R A WA
' W Y C H O D Z I RAZ N A M IE SIĄ C ,
R E D A G O W AN Y PRZY WS PÓŁUDZIALE PRZEDSTAWICIELI N A U K I I P R A K T Y K I P R A W A P R Z E Z
D r a A N Z E L M A L U T W A K A
AD W O K A T A WE LWOWIE.
„Lud walczyć musi o prawo jak o mury miastal“
Heraklit z Efezu.
MIEJSCE W Y D A N I A : LW Ó W .
P R E N U M E R A T A kwartalna 8 zł., półrocz. 16 zŁ, calorocz. 31) zł. prócz porta.
C E N A Z E S Z Y T U N IN IE J S Z E G O zł. 3.— PRÓ CZ P O R T A .
S K Ł A D G Ł Ó W N Y N A K O N G R E S Ó W K Ę : K S IĘ G A R N IA F. H O E S IC K A W W A R S Z A W IE , U L. S E N A T O R S K A 22.
A D R E S R E D A K C J I I A D M IN IS T R A C J I: L W Ó W , U L. S Y K S T U S K A 38.
T e l e f o n N r . 2 8 - 7 4 .
Dział inseratow y w lokalu R edakcji p rzyjm u je ogłoszenia w ed łu g umowy.
I f l T 1 ) Z e s z y t n i n i e j s z y z a w i e r a 6 4 s t r o n ic . 2 ) D o z e s z y t a n i n i e j s z e g o d o ł ą c z a m y
s p i s r z e c z y z a r o k 1931.
HBSF'* 3 ) Z p o w o d u p a n u j ą c e j g r y p y , k t ó r a i n a s z z e s p ó ł w y d a w n i c z y n a w i e d z i ł a , w y d a n i e z e s z y t u n i n i e j s z e g o d o z n a = ł o p e w n e j z w ł o k i .
TR EŚĆ :
1) Dr. Włodzimierz Dbałowski: Str.
Na marginesie projektu prawa m ałżeńskiego... 1 2) Dr. Zygmunt Fenichel:
Problem strajku w prawie ro b o tn ic z em ...4 3) Dr. S. W einberg sen.:
Jeszcze o żądaniu skargi na podstawie ustawy o zwalczaniu czyn*
ności prawnych. (Odpowiedź na replikę P. adw. Dra Kurzera.) 13 4) D r. Anzelm Lutwak:
Jak się przeżyta „zasada wpisu" w yżyła w sporze o służebność światła i powietrza. Przyczynek krytyczny do genezy i pojęcia jurysprudencji nieżyciowej, na tle typowego przykładu . . . . 17 5) Mgr. I. Blei:
Przyczynek do. wykładni projektu prawa małżeńskiego . . . . 42 6) Z orzecznictwa cywilnego: a) Zaskarżalność jedynie wszystkich
łącznie właścicieli uprawnień naftowych o ustąpienie z poła naf*
towego — z glossą D ra S. W einberga; — b) Niedopuszczalność skargi o ustalenie wymogów z art. 310 ust. hand.; — c) Legity*
macja, nie będącego stroną w postępowaniu egzekucyjnem współ*
właściciela kopalni, do wniosku o zastanowienie egzekucji co do przedmiotów przynależnych do kopalni (§ 39, p. 2 ord. egz.); — d) Obliczalność czasokresu przewidzianego w układzie do zaspo*
kojenia wierzycieli — od prawomocności zatwierdzenia układu (§ 3, ust. 2 ord. ukł.J; — e) Należność wynagrodzenia urzędnika bankowego za godziny nadliczbowe, choćby nie przekraczające z główną pracą czasu 8*godzinnego, a to w myśl §§ 1151 i 1152 u. c.; — f) W ykonalność orzeczenia Komisji Rozjemczej dla do*
zOrców co do opróżnienia mieszkania służbowego, a to bez po*
trzeby osobnego wypowiedzenia; — g) Bezskuteczność wyroku zagranicznego sądu rozjemczego (giełdowego) dla stosunku stron na obszarze Rz. P o l s k i e j ... 46 7) Redakcja:
Z karty żałobnej — bł. p. Dr. Jan Jakób P rz e w o rsk i... 54 8) Z wydawnictw nadesłanych (12 re c e n z y j) ...55
R O K IX — 1932.
GŁ OS P R A WA
W Y C H O D Z I RAZ N A M IE SIĄ C ,
RED AG O W ANY PRZY W SPÓŁUDZIALE PRZEDSTAW ICIELI N A U K I I P R A K T Y K I P R A W A P R Z E Z
D r a A N Z E L M A L U T W A K A
AD W OKATA WE LW OWIE.
„Lud walczyć musi o prawo jak o mury miasła!“
Heraklił z Efezu.
W Y D A W A N Y WE LWOWIE.
-i Ol h oo
. t
Lw ow ska D ruk arn ia Nowoczesna — Pasaż M ik o lasch a. T e l. 16*76.
SPIS RZECZY*)
R o k I X - 1 9 3 2 .
C y fr y rzymskie oznaczają N ry zeszytów, cyfry arabskie — stronice.
I. R O Z P R A W Y I A R T Y K U Ł Y PRA W N ICZ E . 1. N a marginesie projektu prawa małżeńskiego. — Dr. Wlo=
dzimierz D b ał o w sk i ; I 1.
2. Problem strajku w prawie robotniczem. — Dr. Z y g m u n t F e n i c h e l ; I 4 i II—III 102/
3. Jeszcze o żądaniu skargi na podstawie ustaw y o zwalczaniu czynności prawnych. — Dr. S. W e i n b e r g s e n .; I 13.
4. Ja k się przeżyta „zasada w pisu“ w yżyła w sporze o służeb?
ność światła i powietrza. Przyczynek krytyczny do genezy i pojęcia jurysprudencji nieżyciowej, na tle typowego przy?
kładu. — Dr. Anzelm Lutwak; I 17.
5. Przyczynek do w ykładni projektu prawa małżeńskiego. — M g r . 1. B l e i ; I 42.
6. Prawo a życie. — Dr. A d a m Stawarski; II—III 65.
7. Fiat sacramentum — pereat matrimonium! (Perswazje do dysputy religijnej o prawie m ałżeńskiem ). — Dr. Anzelm Lutwak; I I - I I I 72.
8. U w agi z dziedziny międzynarodowego prawa układowego.
N a marginesie sprawy Amstelbanku. — Dr. W i t o l d Stein = b e r g ; I I - I I I 94.
9. Do kw estji orzeczenia kasacyjnego cywilnego. — Dr. Fry=
d e r y k H a lp e rn ; II—III 111.
10. K ilka uwag o państwie i opinji publicznej. — R e d a k c ja ; IV
—V 153.
11. Podstawy kasacji cywilnej. — Dr. F r y d e r y k H a lp e r n ; IV — V 158. V I 260.
12. W znowienie postępowania w kodeksie postępowania cywil?
nego. — Dr. Z y g m u n t W u s a t o w s k i ; IV —V 170.
*) Cenę niniejszego spisu rzeczy: 75 groszy, prosimy uiścić wraz z naj?
bliższą prenumeratą i na odcinku przekazu lub czeku P. K. O. zaznaczyć, iż obejmuje też należytość za „Spis rzeczy" 1932.
4
13. Przerwa sporu skutkiem otwarcia konkursu w innej dzielnic cy. — Dr. W i t o l d S t e i n b e r g ; IV —V 179.
14. O t. zw. „konkretyzacji" twierdzeń faktycznych w procesie cywilnym. — Dr. Anz elm Lutwak; IV —V 184.
15. O interesach w inkulacyjnych. — Dr. F r y d e r y k K u r zer; IV
—V 214, V II 323.
16. K ilka uwag krytycznych do nowej ustaw y o kosztach sądo*
wych. — Dr. S. W e i n b e r g ; IV —V 235.
17. Z genealogji norm prawnych. — Dr. A d a m Stawarski; V I 253.
18. U w agi o projekcie prawa o zobowiązaniach. — Dr. Jan Ko=
rzo nek ; V I 267, V II 309, V III—IX 374, X 441, XII 570.
19. Prawo sprzeciwienia się zadanemu pytaniu. — Dr. Leom P e i p e r ; V I 273.
20. Postępowanie układowe a rzeczywistość „galicyjska". — Dr. M a u r y c y F r u c h s ; V I 278, V III—IX 387.
21. K ilka kw estyj z dziedziny opłat sądowych. — Dr. K e h o s S c h u l b a u m ; VI 284.
22. Przyczynek do k ry ty k i nowych opłat sądowych. — Dr. B.~
K n o p f — z u w a g ą R e d a k c ji ; V I 287.
23. W p ływ kodeksu karnego na prawo prywatne. — Prof . Dr..
M a u r y c y A ll er h an d ; V II 319.
24. Interwencja uboczna w kodeksie postępowania cywilnego. — Dr. Z y g m u n t W u s a f o w s k i ; V II 330.
25. Jaką ma postać prawną kaucja kasacyjn a? — Dr. O. Rast;- V II 339.
26. Przekleństwo nowelizacji. — Prof. Dr. Stanisław Gołąb; VIIF
—IX 353.
27. O zarząd przymusowy. — Dr. J ó z e f Skąpski; V III—IX 361..
28. Ze studjów nad kodeksem karnym. Kolizja czasowa dwóch ustaw (art. 2 k. k .). — Dr. L eon P e i p e r ; V III—IX 368.
29. Klauzula „d‘ordre public", a nabycie własności w prawie so<- wieckiem. — J ó z e f D a w i d ; V III—IX 394’.
30. Słowo o-konfekcji ustawodawczej. — D r - Anzelm L utw ak ;- V III—IX 403.
31. Dowód w ogólności i postępowanie dowodowe według k..
p. c. — Dr. Z y g m u n t W u s a f o w s k i ; X 4497
32. O normach pozakonstytucyjnych. — Prof . Ju lj a n Makowski;- XI 489.
33. Odsetki zwłoki od kosztów procesu. — Pr o f. Dr. M a u r y c y Al le rh an d ; X I 498.
34. Rygor natychmiastowej w ykonalności.—Dr. H e n r y k F r u c h s ;;
XI 506.
35. Osobliwa w ykładnia art. 127 kod. kar. Zarazem apel do cen*=
zury. — R e d a k c ja ; XI 535.
36. Do kw estji nowych idei w kodeksie karnym. — Dr. M a r j a n Głuszkiewicz; XII 544.
37. Pojęcie i funkcje stosunku ubezpieczeniowego. — Dr. Z y g m u n t F e n i c h e l ; X II 5597
38. „Uprzedzenie” strony w dowodzie z jej przesłuchania. — Dr. J ó z e f W a c h m a n n ; XII 577.
II. A R T Y K U Ł Y I SP R A W O Z D A N IA Z PO ŻYCIA K O RPO RACYJNEGO I PRAW N EG O .
1. Z karty żałobnej — bł. p. Dr. Jan Jakób Przeworski. — R ed a k c j a ; I 54.
.2. Z karty żałobnej. — S. p. prof. A dolf Suligow ski; ś. p. red.
adw. Zygmunt Sokołowski; bł. p. Dr. Józef Steuerman; bł.
p. Dr. Filip Schleicher. — R e d a k c ja ; II—III 146.
3. Impresje z W alnego Zgromadzenia. — Dr. Anz elm Lutwak;
I I - I I I 146.
4. Boya do Komisji K odyfikacyjnej! — Lex; IV —V 221.
5. Projekt ustaw y o spółkach z ograniczoną odpowiedzialno*
ścią; IV —V 239.
6. Z polskiej Komisji W spółpracy prawniczej międzynarodo*
w ej; IV —V 241.
7. M iędzynarodowy Kongres praw a porównawczego; IV —V 245.
■8. W kw estji biernej legitym acji m asy spadkowej w sporze o zachowek — przez a d w . Dra M. Alle rha nd a (Jaw o ró w );
IV —V 239.
'9. Dziwna substytucja zmarłego adwokata — z przypiskiem Redakcji. — Dr. J a k ó b A w i n ; VI 289.
10. Przełomowe orzeczenie Sądu Najwyższego w przedmiocie odpowiedzialności Państwa za szkody wyrządzone jednostce bezprawnem działaniem organów w ładzy państwowej. — Orzeczenie podał adw. Dr. A l e k s a n d e r Austern. — Redak=
cja ; V I 291.
U . Sprostowanie W ydziału Izby adwokatów we Lwowie do ar*
tykułu p. t. „Dziwna substytucja zmarłego adw okata” ; V II 12. Coraz dziwniejsza substytucja zmarłego adwokata. Replika
na sprostowanie W ydziału lwowskiej Izby adwokatów z eks*
kursem o istocie i emanacjach etyczno*prawnych „dziwnej substytucji”. —- R e d a k c ja ; V III—IX 397.
13. M iędzynarodowy Kongres Prawa Porównawczego w H adze;
V III—IX 426.
14. Sesja zwyczajna Międzynarodowej Komisji Karnej i Peniten*
cjarnej; V III—IX 429.
15. Jeszcze kilka słów o komentarzu prof. A llerhanda do k. p. c.
— Dr. H e n r y k F r u c h s ; X 457.
16. Odpowiedz na powyższy artykuł. — Prof. Dr. M. A ll erh an d ; X 462.
17. Prawo o ustroju adw okatury polskiej. R e d a k c ja ; X 465.
18. XXXVII Konferencja Stowarzyszenia Prawa Międzynaro*
dowego w Oxfordzie. — Sprawozdanie; X 468.
5
6
19. Rzecz o stosunku p rasy zawodowej do dyscypliny zawodo*- wej w adwokaturze. — Dr. Anzelm Lutwak; Dodatek do- zeszytu X.
20. Z tłoczni paragrafów. — Sędzia; XI 515.
21. O praworządność w lwowskiej Izbie adwokatów. Na margi*
nesie W alnego Zgromadzenia tej Izby. — Dr. Anz elm Lu=
twak ; XI 518.
22. O prawo wyborcze adwokatów prowincjonalnych (O dezw a).
— Dr. Ja k ó b S c h m i e r e r ; XI 523.
23. Postulat umożliwienia czynnego prawa wyborczego człon*
kom Izb adwokackich na W alnem Zgromadzeniu nieobec*
nym. Memorjał do M inisterstwa Sprawiedliwości. — R e dakc ja; XI 525.
24. S. p. Dr. W łodzimierz Gozdawa*Godlewski. Wspomnienie pozgonne. — Dr. E d w a r d H o l l a n d e r ; XII 541.
III. FELJETONY PRA W N ICZ E .
Z M A N O W C Ó W P R A W A I SP R A W IE D LIW O ŚC I.
1. Mój projekt dekretu o redukcji i komercjalizacji w ym iaru sprawiedliwości. •— Lex; II—III 141.
2. Z skrytki wolnych m yśli: W czem bohaterstwo? -— Lex;
II—III 152.
3. Alfabet a paszport. (M yśli quasi m etaprawne). — Dr. An=
zelm Lutwak; VII 336.
4. Z kroniki w ypadków w ruchu samochodowym T em idy:
Uczuciowy wyrok. —- Lex; VIII-—IX 406.
IV. ZAPISKI.
1. Sprostowanie mylnego zarzutu; II—III 152.
2. Nowe wydanie Komentarza Dra Peipera; II—III 152.
V . O RZECZN ICTW O CYW ILN E . a) Usta wa cy w il n a .
1. Zaskarżalność jedynie wszystkich łącznie właścicieli upraw*
nień naftowych o ustąpienie z pola naftowego — z glossą Dra S. W e i n b e r g a ; I 46.
2. Dziedziczność prawa do zachowku; zasada p r a w n a wp is an a d o k się gi zasad p r a w n y c h Są d u Naj w.; II—III 117.
3. Ocena skuteczności cesji wierzytelności do instytucji państ*
wowej podlega kodeksowi Napoleońskiemu — z glossą Dra S. W e i n b e r g a ; II—III 118.
4. Nieodpowiedzialność gmin (związków samorządowych) za w ypadki spowodowane wadliwym stanem dróg; II—III 120.
5. Bezskuteczność umowy po stronie osoby niezdolnej do dzia*
łań prawnych aż do czasu zatwierdzenia umowy (§ 865 k. c.) ;■
I I - I I I 124.
6. Zastosowalność § 1041 k. c. także do kwot pieniężnych; II
—III 125.
7. Niedopuszczalność skierowania przeciw masie spadkowej roszczenia o zachowek (dw a orzeczenia Sądu N ajw .) — z g l o s s ą Dra K. S c h u l b a u m a ; II—III 127.
8. Nienależność odszkodowania z § 1328 k. c. dla uwiedzionej pod niedopełnioną obietnicą małżeństwa niew iasty, w razie zamążpójścia przed skargą — (podał Dr. B. H o l o s c h u t z ) ; I I - I I I 129.
9. Do osnowy żądania uzupełnienia zachowku w m yśl § 951 u. c. oraz w kwestji obowiązku pozwanych do przeprowadzeń nia wpisu prawa własności i w kw estji istnienia prawa do za*
chowku mimo nieistnienia obowiązku wyposażenia przez oj*
ca (1219 u. c. i n ast.); IV —V 225.
10. W kw estji prawa zastawu na maszynach zmontowanych już po dokonanym wpisie prawa zastawu (§ 297 a u. c .) ; I I - III 229.
11. Cywilno-prawna odpowiedzialność państwa za szkodę wy*
rządzoną jednostce bezprawnem działaniem organów wła*
dzy państwowej. Orzeczenie plenarne S. N. wpisane do księ*
gi zasad prawnych; V I 293.
12. Niedopuszczalność kum ulacji tytułów prawa własności z § 418 zd. ost. i z § 938 u. c. oraz w kw estji pojęcia budowy w znaczeniu §§ 417—419 u. c. w odniesieniu do przeróbki zabudowania na dom m ieszkalny; V I 297.
13. W ym ogi odszkodowania z powodu oszpecenia (1326 u. c .) ; V I 298.
14. W kw estji legitym acji biernej komitetu parafjalnego lub gm iny parafjalnej w sporze o zwrot w ydatków na kościół i budynki parafjalne — z g l o s s ą Dra S. W e i n b e r g a ; V I 300.
15. Odpowiedzialność państwa w zwykłej drodze prawa za szko*
d y wyrządzone przez jego organy w w ykonyw aniu czynno*
ści gospodarczych — podał Dr. A le k sa n de r A u st e rn ; V III
—IX 407.
16. Zależność roszczenia o odsetki umowne od ceny kupna — od dopełnienia wzajemnego obowiązku w ykreślenia ciężarów hip.; V I I I - I X 409.
17. Niewydzielona współwłasność małżonków na nieruchomości z kontraktu przedślubnego nie powoduje spólności nierozer*
w alnej; V III—IX 410.
18. „Symboliczne" oddanie przez podpisanie kontraktu daro*
wizny nie jest oddaniem rzeczywistem; V III—IX 411.
19. Faktyczne posiadanie przedmiotu darowizny uzasadnione formą aktu notarjalnego, pomimo dożywotniego użytkowa*
nia na rzecz darującego; niezastosowalność § 1495 u. c. do współopiekuna nie zarządzającego majątkiem nieletniego;
V III—IX 412.
20. Kto odpowiada za uszkodzenie cielesne spowodowane przez 7
8
zwierzę (dw a orzeczenia S. N. — drugie podał Dr. Anzelm L u tw a k ); V III—IX 413.
21. Niewzruszalność testamentu mimo udzielenia pewnej porno*
cy fizycznej piszącemu testatorowi; V III—IX 416.
22. Brak przymusowości położenia w zapłacie właścicielowi do*
mu za zwolnienie z najm u; V III—IX 418.
23. Dopuszczalność zwalczania zrzeczenia się przez dłużnika spadku wobec spadkodawcy, a to nawet dla zaspokojenia niepłatnych jeszcze rat alim entacyjnych; V III—IX 420.
24. Niezastosowalność 3*letniego czasokresu przedawn. z § 1486 u. c. do roszczeń państwowego zakładu leczniczego z tytułu kosztów leczenia — z g l o s s ą Dra S. W e i n b e r g a ; XI 528.
25. Nieważność spisanego przez testatora na maszynie testamen*
tu jako pisemnego, pomimo zgodności z wolą testatora; XI 531.
26. Zastosowalność ustaw y cywilnej w razie zderzenia się samo*
chodu z pociągiem koleji żelaznej; podzielność w iny po po*
Iowie, w razie trudności oznaczenia wzajemnego stosunku obustronnych zawinień; XI 532.
27. Dopuszczalność zniesienia współwłasności w m yśl § 830 u.
c. mimo obecnego przesilenia gospodarczego; X l 534.
28. Brak mocy wiążącej dla Sądu w yjaśnień M inisterstw a, w za*
kresie ustaw y, nie ogłoszonych w dzienniku ustaw ; niedo*
puszczalność w ykładni ministerjalnej, zmieniającej jasne po*
stanowienia u staw y; odpowiedzialność państwa za szkodę wynikłą z zaniechania zgłoszenia urzędnika prowizorycznego w Zakładzie Ubezpieczeń; XII 579.
29. W kw estji czasu, od którego należy liczyć 3*letni termin do zaskarżenia ważności rozporządzenia ujawnionego po ukoń*
czeniu przewodu spadkowego; X II 581.
b ) Usta wa o o c h r o n i e lok atorów.
1. W ykonalność orzeczenia Komisji Rozjemczej dla dozorców co do opróżnienia mieszkania służbowego, a to bez potrzeby osobnego wypowiedzenia; I 52.
2. Zastosowalność ustaw y o ochr. lokat, do lokalu szkoły tań*
ców; I I - I I I 124.
3. Zbyteczność egzekucyjnej eksmisji po prawomocności wy*
powiedzenia w razie poprzedniego wyrugowania najemcy przez najmodawcę; II—III 126.
4. Odpowiedzialność lokatora w m yśl art. 12 ust. o ochr. lok.
za zobowiązania poprzednika; II—III 134.
5. Niedopuszczalność zarzutu nędzy w yjątkowej w razie dłuż*
szego jej trwania — (podał Dr. I g n a c y F i s c h ) ; IV —V 224.
6. W kw estji czy oddzielność mieszkań małżonków dobrowol*
nie rozdzielonych, podpada pod pojęcie drugiego mieszka*
nia (art. 11 ust. 2, lit. f . ust. o ochr. lo k .); IV —V 227.
7. Brak przymusowości położenia w zapłacie właścicielowi do*
mu za zwolnienie z najmu; V III—IX 418.
8. N iewypowiedzialność m ieszkania służbowego w m yśl ust.
o ochr. lok. na Śląsku, pomimo rozwiązania stosunku służ*
bowego z przyczyny unieruchomienia fab ryki; V III—IX 419.
9. Do w ykładni art. 2, lit. a) ustaw y o ochr. lokat, względnie w kw estji, jak daleko sięga „obszar stacji i linji kolejowej";
X II 583.
c ) Usta wa h a n d l o w a i w e k s l o w a .
1. Niedopuszczalność skargi o ustalenie wymogów z art. 310 ust. hand.; I 48.
2. Niezależność ważności indosu od autentyczności podpisu w ystaw cy na w ekslu; IV —V 230.
3. Zbędność wyraźnego postawienia do dyspozycji towaru, 0 którego wadach doniesiono na czasie (art. 347 kod. h a n d l.);
V II 345.
4. Odpowiedzialność koleji, w razie oczywistego niedbalstwa, za pełną wartość bagażu; V III—IX 408.
d ) U s t a w o d a w s t w o socj aln e.
1. Należność wynagrodzenia urzędnika bankowego za godziny nadliczbowe, choćby nie przekraczające z główną pracą cza*
su 8*godzinnego, a to w m yśl §§ 1151 i 1152 u. c.; I 51.
2. ^Wykonalność orzeczenia Komisji Rozjemczej dla dozorców co do opróżnienia m ieszkania służbowego, a to bez potrzeby osobnego wypowiedzenia; I 52.
3. Dopuszczalność wypowiedzenia umowy o pracę w czasie choroby pracownika, trwającej ponad 3 miesiące. Podał Dr.
S. F e l d m a n n ; V I 299.
4. W razie łącznego spełniania prac fizycznych i czynności ad*
m inistracyjnych lub nadzorczych: miarodajność kategorji za*
jęć przeważających dla kw alifikacji pracownika względnie robotnika; dodatek do zeszytu X 15.
5. Zastosowalność ustaw y o czasie pracy z 18. X II. 1919 do pracowników Funduszu bezrobocia; policzalność wynagro*
dzeń dodatkowych na poczet wynagrodzenia za godziny nadliczbowe; potrącalność części tego wynagrodzenia z po*
wodu opuszczonego czasu w godzinach służbowych; XI 530.
e ) P r o c e d u r a c y w i l n a i n o rm a j u r y s d y k c y j n a .
1. Niedopuszczalność skargi o ustalenie wymogów z art. 310 ust. handl.; I 48.
2. Bezskuteczność w yroku zagranicznego sądu rozjemczego (giełdowego) dla stosunku stron na obszarze Rz. Polskiej;
1 53.
3. Nieważność zapisu na sąd polubowny podpisanego przez jednego tylko prokurenta, pomimo zbiorowego charakteru prokury; II—III 122.
4. W łaściwość Sądu okręg, w W arszaw ie do umorzenia obli*
gacji premjowej poż. dolarowej; II—III 123.
5. Niezaskarżalność podpisania orzeczenia przez sędziego po*
lubownego — (podał Dr. J ó z e f R a w i c z ) ; II—III 130.
6. Niedopuszczalność skargi o ustalenie prawa własności w cza*
sie trwania sporu negatoryjnego, dotyczącego własności;
uwzględnienie z urzędu braku interesu prawnego w skardze ustalającej; II—-III 131.
7. Zastosowalność procedury cywilnej i ordynacji egzekucyjnej do kwestji moratorjum mieszkaniowego (art. 22 i 23 ustaw y z 16. XII. 1926 Nr. 29, p. 54 Dz. U. śląskich ); I I - I I I 132.
8. Zbędność w ykazania interesu prawnego (§ 228 p. c.) w żą*
daniu ustalenia ojcostwa nieślubnego; IV —V 228.
9. Niedopuszczalność żądania skargi ewentualnego, a przedmio*
towo sprzecznego z żądaniem głównem; V II 346.
10. Brak właściwości Sądu pracy dla pozwu cesjonarjusza pra*
cownika przeciw pracodawcy o wynagrodzenie za pracę — z g l o s s ą Dra S. W e i n b e r g a ; XI 527.
f ) O r d y n a c j a eg z e k u cy jn a .
1. Legitym acja, nie będącego stroną w postępowaniu egzeku*
cyjnem współwłaściciela kopalni, do wniosku o zastanowię*
nie egzekucji co do przedmiotów przynależnych do kopalni (§ 39, p. 2 ord. e g z .); I 49.
2. Żbyteczność egzekucyjnej eksm isji po prawomocności wypo*
wiedzenia w razie poprzedniego wyrugowania najemcy przez najmodawcę; II—III 126.
3. Zastosowalność procedury cywilnej i ordynacji egzekucyj*
nej do kwestji moratorjum mieszkaniowego (art. 22 i 23 usta*
w y z 16/XII. 1926 Nr. 29, p. 54 Dz. U. śląskich) ; I I - I I I 132.
4. Zbędność adnotacji wykonalności pretensji hipotecznej wpi*
sanej z klauzulą § 3 ord. notar.; II—III 133.
5. U kład w postępowaniu układowem nie jest tytułem egzeku*
cyjnym ; zasada w pi sa n a d o k się gi zasad p r a w n y c h S. N.;
IV —V 233.
6. Obciążenie obcych ruchomości, związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa, odpowiedzialnością za podatek przemysło*
w y — z g l o s s ą Dra S. W e i n b e r g a ; V I 302.
7. Niewyłączalność z pod egzekucji obcej gotówki zajętej przez wierzyciela w dobrei wierze u dłużnika — z g l o s s ą Dra S.
W e i n b e r g a ; VI 303.'
8. Sądowa w b. zaborze ros. klauzula wykonalności na wekslu jako tytuł egzekucyjny w M alopolsce; V III—IX 418.
9. Zbędność w ykazyw ania przez w ierzyciela sądowi egzeku*
cyjnemu prawidłowości ustanowienia sądu polubownego;
V III—IX 425.
10. Ustawowe pierwszeństwo zaspakajania podatku przemysło*
wego z ruchomości należących do przedsiębiorstwa podatni*
10
ka, choćby będących własnością osób trzecich: zasada w p i sana d o k sięgi zasad p r a w n y c h S. N.— z glossą Dra S. W e i n =
b e r g a ; Dodatek do zeszytu X.
11. Obowiązek lokatorów płacenia komornego nabywcy licyta*
cyjnemu od chwili wprowadzenia go w posiadanie i zawiado*
mienia o tem lokatorów; brak zobowiązania poprzedniego właściciela do zwrotu licytacyjnem u nabyw cy komornego przed przybiciem targu zgóry pobranego, a w chwili pobra*, nia płatnego — z glossą Dra S. W e i n b e r g a ; Dodatek do ze*
szytu X 13.
g ) O r d y n a c j a uk ładowa i k onk ur sow a.
1. Obliczanie czasokresu przewidzianego w układzie do za*
spokojenia wierzycieli — od prawomocności zatwierdzenia układu (§ 3, ust. 2 ord. u k ł.); I 50.
2. Dopuszczalność ponownego postępowania układowego w ra*
zie niedotrzymania warunków poprzedniego układu wsku*
tek pogorszenia stosunków gospodarczych dłużnika. — Z g l o s s ą Dra S. W e i n b e r g a ; IV —V 231.
3. Układ w postępowaniu układowem nie jest tytułem egzeku*
cyjnym : zasada w p i s a n a d o księg i zasad p r a w n y c h S. N.;
IV —V 233.
4. Przyjmowanie wkładek oszczędnościowych jako zwykła czynność bankowa, nie podlegająca przepisom ord. układ.
(§§ 10/4 i 3/4); V III—IX 423.
5. Niedopuszczalność rekursu od zatwierdzającej uchwały Są*
du II. inst. w postępowaniu układowem; VIII-—IX 424.
6. Nieważność umowy, zapewniającej jednemu z wierzycieli szczególne korzyści (§ 47 ord. ukł.) pomimo niedojścia ukła*
du do skutku; XII 584.
h ) I n n e u st a w y .
1. Nieodpowiedzialność gmin (związków samorządowych) za w ypadki spowodowane wadliwym stanem dróg; II—III 120.
2. W kwestji legitym acji biernej komitetu parafjalnego lub gmi*
ny parafjalnej w sporze o zwrot w ydatków na kościół i bu*
dynki parafjalne -— z g l o s s ą Dra S. W e i n b e r g a ; V I 300.
3. Obciążenie obcych ruchomości, związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa, odpowiedzialnością za podatek przemysło*
w y — z g l o s s ą Dra S. W e i n b e r g a ; VI 302.
4. W iedza małoletniego, odnoszącego korzyść z czynności pra*
wnej o zamiarze pokrzywdzenia nią wierzyciela —- jako wy*
starczalna podstawa do wzruszenia tej czynności; V II 344.
5. Nabycie własności przez Skarb Państwa z chwilą zdepono*
wania odszkodowania za nieruchomość wywłaszczoną na ce*
le uzdrowiska; V III—IX 416.
6. W spółodpowiedzialność właściciela przedsiębiorstwa z ze*
społem muzyków w niem koncertujących, za naruszenie pra*
11
12
wa autorskiego, dorozumiany przelew praw autorskich na Związek autorów; V III—IX 421.
7. Zbędność postępowania edyktalnego do odnowienia księgi naftowej; V III—IX 424.
8. Ustawowe pierwszeństwo zaspakajania podatku przemysłom wego z ruchomości należących do przedsiębiorstwa podatni*
ka, chociażby będących własnością osób trzecich: zasada wpi=
sana d o k się gi zasad p r a w n y c h S. N. — z glossą Dra S.
W e i n b e r g a ; Dodatek do zeszytu X.
9. Brak mocy wiążącej dla Sądu w yjaśnień M inisterstwa, w za*
kresie ustaw y, nie ogłoszonych w dzienniku ustaw ; niedo*
puszczalność w ykładni ministerjalnej, zmieniającej jasne po*
stanowienia ustaw y; odpowiedzialność państwa za szkodę wynikłą z zaniechania zgłoszenia urzędnika prowizorycznego w Zakładzie ubezpieczeń; X II 579.
10, Bezprzedmiotowość roszczeń osób trzecich do przedmiotu sporu zaczepnego; XII 582.
11. Niedopuszczalność wypowiedzenia dzierżawy w m yśl art. 8 lit. b) ust. o ochr. drob. dzierżawców przez nabywcę działki, którego poprzednikowi prawo to nie służyło; X II 585.
V I. Z N AD ESŁAN YCH KSIĄŻEK I CZA SO PISM . 1. J ó z e f Litwin: Imię i nazwisko. Rec. K —t.; I 55.
2. Dr. F r y d e r y k K u r z e r : U stawa o zwalczaniu czynności praw*
nych. Rec. K —t.; I 57.
3. Prof . Artur B e n i s : Studja A kcyjne. Rec. K —t.; I 58.
4. R o m a n H a u s n e r : Zmiana konstytucji a usprawnienie admi*
nistracji. Rec. K —t.; I 58.
5. Dr. A nd rze j M y c i e l s k i : Obsada urzędu Prezydenta Rzeczy*
pospolitej. Rec. K —t.; I 58.
6. Dr. W ik to r Su kienn icki: Sprawa sukcesji przez Polskę u*
prawnień państwa pruskiego, w ynikłych z jego akcji kolo*
nizacyjnej na W schodzie. Rec. BI.; I 58.
7. Handwórterbuch der Rechtswissenschaft, herausgegeben voń Fritz Stier=Sombo und A le xa nde r Elster. Rec. Bl.; I 59.
8. Die Rechtsanwaltschaft, von Justizrat Dr. J u l i u s M a g n u s . Rec. B i ; I 60.
9. Dr. Ta de u sz B l u m e n f e l d : Klientela jako przedmiot obrotu i ochrony prawnej. Rec. L.; I 60.
10. Dr. J. S. L a n g r o d : O Sw. Iwonie patronie adwokatów. Rec.
B I ; I 63.
11. Projekt ustaw y o aktach stanu cywilnego. Rec. B i ; I 63.
12. P r z e m y s ł a w D ą b k o w s k i : Ziemia sanocka w X V . stuleciu.
Rec. B I ; I 64.
13. Dr. Z y g m u n t F e n i c h e l : Kodeks Ubezpieczeń Społecznych.
Rec. K —t.; I I - I I I 131.
14. Dr. J e r z y Stefa n L a n g r o d : O A utokefalji Prawosławnej w Polsce. Rec. K - t . ; I I - I I I 135.
13 15. O b e r l a n d e s g e r i c h t s p r a s i d e n t Dr. L ew in : Schutz der freien
Rechtsanwaltschaft. Rec. K —t.; II—III 135.
16. Prof . R u d o l f Pollak: Zivilprozessrecht. Rec. K —t.; II—III 136.
17. Dr. St. D n i s t r j a n s k y j : Die W iederherstellung des osterrei*
chischen internationalen Privatrechts. Rec. BI.; II—III 139.
18. Dr. M. St. K o r o w i c z : T raktaty Polski o arbitrażu i koncyl*
jacji. Rec. BI.; II—III 140.
19. Nowe Państwo. II—III 141.
20. Juristen*Kalender 1932. Rec. W. g . ; II—III 141.
21. Dwie polskie Księgi pamiątkowe ku czci prof. O s w a l d a Bal
zera i prof. W ł ad y sł aw a Abra ham a; IV —V 246.
22. Stanisław Gołąb: Polskie prawo małżeńskie w kodyfikacji.
Rec. L.; IV —V 248.
23. Dr. Jan K o r z o n e k : U stawa hipoteczna z 25 lipca 1871. Rec.
L.; IV —V 249.
24. Rocznik Prawniczy W ileński. Rec. K —t.; IV —V 250.
25. M a g n u s : Tabellen zum internationalen Recht. Rec. K —t.;
IV —V 251.
26. Dr. Z y g m u n t F e n i c h e l : Kodeks ubezpieczeń społecznych..
Rec. Dr. J. B r o s s ; IV —V 252.
27. Pro f. E u ge n j u sz W a ś k o w s k i : System procesu cywilnego.
Rec. K —t.; IV —V 252.
28. H o e s i c k a B ib lj o g r a fj a prawnicza. Rec. L.; V I 305.
29. Dr. L eon P e i p e r : Komentarz do kodeksu post. karnego. Rec.
Dr. O. R as t; VI 306.
30. Dr. W i n c e n t y Kalu sk i: Postępowanie przymusowe w admi*
nistracji; V I 306.
31. J ó z e f Litwin i A l e k s y R ż ew sk i: Rejestracja stanu cywilnego;.
V I 307.
32. Dr. A nd rze j M y c i e l s k i : Obsada urzędu Prezydenta Rzeczy*
pospolitej. Rec. K —t.; V I 307.
33. Pro f. R u d o l f Pollak: System des oesterreichischen Zivilpro*
zessrechtes mit Einschluss des Exekutionsrechtes. Rec. L; V I 307.
34. Rechtsvergłeichendes Handwbrterbuch fur das Zivil* und Handelsrecht des In* und Auslandes von Dr. Franz S c h l e = g e l b e r g e r . Rec. L.; V I 308.
35. W a c ł a w B it n e r : Pewniki Prawa. U w a g a Redakcji. — Rec.
K - t . ; V II 348.
36. Kodeks postępowania cywilnego w opracowaniu prof. M a u r y c e g o Allerhanda. Rec. L.; V II 350.
37. Spis niepoprawnych wyrażeń języka urzędowego. Nr. 1.
W arszaw a. Rec. J ó z e f D a w i d ; V II 350.
38. Dr. Max F r ie d l a n d e r : Grundprobleme des Anwaltsrechtes..
Rec. K - t . ; V II 351.
39. J e s s e n K i e l : Anwaltschaft und Treuhand*Gesellschaften..
Rec. K - t . ; V II 351.
40. Dr. B e n k a r d : Arbeitsgebiete des Anwalts und Spezialisie**
rung. Rec. K —t.; V II 352.
14
41. Julj u sz M ak ar ew ic z : Kodeks karny z komentarzem. Rec.
J ó z e f D a w i d ; V III—IX 430.
42. Pro/. Dr. P r z e m y s ł a w D ą b k o w s k i : Tolerancja narodowościom wa w dawnej Polsce. Rec. M g r . I. B le i; V III—IX 431.
43. K o d e k s h a n d l o w y . Rec. L.; V III—IX 431.
44. Kodeks postępowania cywilnego. Dr. M a u r y c y Allerhand.
Rec. S. W e i n b e r g ; V III—IX 433.
45. Dr. Albert S a c h s: I. Die osterreichische Gesetzgebung gem gen den unlauteren W ettbewerb nach dem Stande von Dem zember 1930.
II. Die osterreichische Gesetzgebung betreffend den inm landischen und zwischenstaatlichen Musterschutz nach dem
Stande von M ai 1931.
III. Die osterreichische Gesetzgebung betreffend den inm
landischen und zwischenstaatlichen Markenschutz nach dem Stande von Juli 1931. Rec. K —t.; V III—IX 436.
46. M ak s R u m p f : A nw alt und Anwaltstand. Rec. K —t.; V III
—1X 436.
47. Stef an J e r z y Lubo mi rs ki: Statut Stałego Trybunału Spram wiedliwości Międzynarodowej przed i po projektowanej rem w izji .Rec. K —t.; V III—IX 438.
48. T h e m i s Polska. Rec. L.; V III—IX 438.
49. Zbiór system atyczny rozporządzeń i okólników M inistra Sprawiedliwości; V II I—IX 438.
50. J e r z y Stefa n L a n g r o d : Służba publiczna jako funkcja admim
nistracyjna. Rec. M g r . I. B le i; V III—IX 439.
51. Dr. O e s t r e i c h : Anw alt, V olk und Staat. Rec. K —t.; V III—
IX 439.
5 2 . Dr. J ó z e f H o r s z o w s k i i M g r . R o m u a l d Galster: Postępowam
nie egzekucyjne władz skarbowych; V III—IX 440.
5 3 . P r z e g l ą d S p o ł e c z n y ; V III—IX 440.
54. Dr. R u d o l f L a n g r o d i A u g u s t Franz: Państwowy podatek dochodowy. Rec. K —t.; X 470.
55. Dr. B ro n i sł a w F r u h li n g: Problem wznowienia na tle przem pisów kodeksu postępowania karnego. Rec. K —t; X 471.
56. P aw eł S k w a rc z yń sk i: Stanowisko cudzoziemców w dawnem prawie polskiem koronnem. Rec. K —t . ; X 471.
57. Dr. Kazimierz P r z y b y ł o w s k i : Znaczenie prawa obowiązująm cego w miejscu zawarcia małżeństwa przy ocenie materjalm nych wymogów jego ważności. Rec. K —t.; X 472.
58. Lucjan B ek er m an , Artur M il le r i Jan Gu mi ńsk i: Kodeks karny, prawo o wykroczeniach, przepisy wprowadzające, związkowe i dodatkowe; X 472.
59. Prawo o spółkach akcyjnych; XI 537.
60. Bibliographie der rechtsvergleichenden Literatur des Zivib u. Handelsrechtes in Zentrab und W esteuropa und in den Vereinigten Staaten von Am erika .Rec. M g r . I z y d o r R e is le r ; XI 538.
15 61. M at ja n R o s e n b e r g : Organizacja przedsiębiorstw. Rec. K —t.;
XI 538.
62. Dr. Rafał Lemkin: U stawa karna skarbowa z dnia 18 marca 1932 roku. Rec. K —t.; XI 539.
63. Dr. Z y g m u n t W u s a t o w s k i : Kodeks karny, prawo o wykro*
czeniach oraz przepisy wprowadzające kodeks karny i prawo o wykroczeniach. Rec. K —t.; XI 539.
64. An to n i Z b i k o w sk i: O wolność sumienia w Polsce. Rec.
K —t.; XI 539.
65. B o l e s ł a w Slaski: M aterjały do polskiego słownika prawni*
czego. Rec. K —t.; XI 540.
66. Orzecznictwa Sądów N ajwyższych w sprawach podatko*
w ych i adm inistracyjnych. Rec. K —t.; XI 540.
67. P ro f. Stanisław Gołąb: Zarys polskiego procesu cywilnego.
Rec. M g r . I z y d o r R e i s l e r ; XII 586.
68. M a g n u s : Tabełlen zum internationalen Recht. Rec. M g r . I.
R.; XII 587.
69. Dr. B ro n is ła w Felłer: Kodeks kolejowy. Rec. M g r . I. R.;
X II 588.
70. Symposion. Rec. M g r . I. R.; XII 588.
71. Kalendarze Pillera i Neumanna; XII 588.
Rok IX. STYCZEŃ 1932. Nr. 1.
GŁ OS P R A WA
WYCHODZI R AZ NA MIESIĄC
redagowany przez Dra ANZELM A LUT W A K A , adwokata we Lwowie przy współudziale przedstawicieli nauki i praktyki prawa.
ADRES REDAKCJI i AD M IN ISTRACJI:
LWÓW, UL. SYK STU SK A 38. — TELEFON 2 8 -7 4 .
KONTO CZEKOWE P. K. O. Nr. 152.812.
PRENUM ERATA: kwartalna 8 zł., półroczna 16 zł., całoroczna 30 zł.
Dział inseratowy w lokalu Redakcji przyjmuje ogłoszenia podług umowy.
DR. WŁODZIMIERZ D B A Ł O W SK I Sędzia Sądu Najwyższego.
Na marginesie projektu prawa małżeńskiego.
Państwo nowoczesne, przystępując do ujednostajnienia na swym obszarze norm prawa małżeńskiego, liczyć się musi z na*
stępującemi przejawami życia: 1) że nie w szyscy obywatele są wyznawcami tej samej religji, 2) że przejście z jednej religji na inną jak niemniej bezwyznaniowość są możliwe, 3) że w zwią*
zek małżeński wstępują także osoby, nie należące do tego same*
go w yznania, wreszcie 4) że między osobami, które zawarły mał*
żeństwo, zajść może w następstwie różność religji. Te objawy życia nie mogą oczywiście pozostać bez wpływu na rozwiązanie pytania, czy w państwach, w których z czasów przedwojennych utrzymały się jeszcze odrębne wyznaniowe prawa małżeńskie,, ma ta odrębność norm nadal w mocy pozostać.
Życie dotychczasowe ujawniło na terenie b. zaboru rosyj*
skiego, gdzie odrębność norm wyznaniowych praw małżeńskich spotęgowana jest przez odrębność wyznaniowej ju rysd ykcji są*
dów duchownych w sprawach małżeńskich, skutki wcale nie po*
żądane.
Nierozerwalność związków małżeńskich, słusznie bardzo wy*
soko ceniona, istnieje tutaj nawet m iędzy katolikam i — mimo sakramentalnego charakteru małżeństwa — tylko w teorji oraz w prawie pisanem. W rzeczywistości natomiast katolik, któ ry tego pragnie, znajdzie drogi i sposoby, aby pozbyć się więzów małżeństwa, które uważa dla siebie za niedogodne, jako stojące mu na przeszkodzie wejścia w inny związek małżeński. W ystar*
cza tu, aby choćby jeden z małżonków przeszedł na inną religję i poddał — nawet bez zgody i wbrew woli drugiego małżonka — sprawę ważności lub rozłączenia swego dotychczasowego mał*
żeństwa sądowi duchownemu swego nowego wyznania, o ile wy*
znanie to dla takich celów pomocną podaje rękę.
Zakres kompetencji sądów duchownych dla spraw małżeń*
skich w b. zaborze rosyjskim jest wprawdzie ustawami państwo*
wemi unormowany. Działalność faktyczna niektórych sądów du*
ćhownych idzie w tym kierunku jednak tak daleko, że nie po*
w strzym ują się one przy w ykonyw aniu swego orzecznictwa od występowania poza granice ustawowej swej ju rysd ykcji i pod*
dają pod swe rozpoznanie sprawy małżeńskie osób, które pod nią według ustaw państwowych wcale nie podpadają. Spotkać się można tak z przekroczeniem granic, zakreślonych przynależ*
nością do danego w yznania, ja k i z przekroczeniem granic tery*
torjalnej właściwości sądu. Osoba, na której żądanie jej małżeń*
stwo zostało unieważnione lub rozwiedzione, uznaje chętnie wy*
dane orzeczenie i wstępuje przy udziale kościoła tego wyznania w nowe związki małżeńskie. Państwo jednak takich orzeczeń, w ydanych z pogwałceniem ustaw państwowych, uznawać nie mo*
że. W sku tek tego osoba, zwolniona z więzów małżeńskich orze*
czeniem sądu duchownego niepowołanego do tego wyznania, jest przez państwo nadal uznawana za pozostającą w dawnym związ*
ku małżeńskim, nowe zaś jej małżeństwo za bigamję. Powstaje wobec tego zamieszanie tak w dziedzinie praw małżeńskich oso*
bowych, jak i m ajątkowych, powstaje obowiązek łożenia na utrzy*
manie dwóch żon jednocześnie, zamieszanie w sprawach spadko*
wych, nieprawość rodu dzieci pochodzących z nowego związku małżeńskiego i t. d.
Tego stanu rzeczy nie spotykam y ani na ziemiach południo*
wych, ani na ziemiach zachodnich naszej Rzeczypospolitej, a to dzięki skoncentrowaniu dla tych ziem ju rysd ykcji w sprawach małżeńskich w rękach państwowych sądów powszechnych.
M ając te objawy na względzie nie można w Rzeczypospolitej Polskiej przy unormowaniu prawa małżeńskiego stanąć na innem stanowisku, jak tylko na stanowisku wyłącznej ju rysd ykcji są*
dów państwowych. Uznanie przez państwo ju rysd ykcji duchów*
nej prowadziłoby z konieczności do tego rozprzężenia i do tej niepewności, jaka pod powagą wyznaniowych praw małżeńskich i ju rysd ykcji wyznaniowej zapanowała w b. zaborze rosyjskim.
Prowadziłoby ono także do ustanowienia hegemonji orzeczeń małżeńskich jednego wyznania nad orzeczeniami drugiego wy*
znania, gdy chodzić będzie o sprawy małżeńskie osób, należą*
cych do różnych wyznań. Nadawanie zaś przewagi jednemu z równouprawnionych wyznań nad innem wyznaniem nie dałoby uzasadnić się jakiem ikolwiek względami rzeczowemi. T ak samo niczem nie dałoby się usprawiedliwić poddanie wyznaw cy jednej religji pod prawo małżeńskie innej religji, lub pod judykaturę duchowną innego wyznania.
Nie jest bynajmniej zamiarem niniejszych rozważań, czynić któremukolwiek z wyznań wyrzutów z powodu jego orzecznic*
twa w sprawach małżeńskich. Może, patrząc na sprawę tylko z jednostronnego stanowiska interesów swego wyznania lub za*
sad swego prawa wyznaniowego, działają one w dobrej wierze.
Nr . 1 G Ł O S P R A W A Str. 3
A le w państwie praworządnem, które musi mieć na oku możlim wość zgodnego współżycia wyznawców wszystkich wyznań, z tą rozbieżnością, sprzecznością i wzajemną konkurencją sądów dum chownych różnych wyznań pogodzić się nie można. Trudno zrom
zumieć z jakich względów — bądź państwowych bądź ludzkich
— musiałoby być nieważnem, albo musiało wogóle nie być mak żeństwem, małżeństwo zawarte w kościele ewangelickim między katolikiem a ewangeliczką, albo — w województwach centralm nych i wschodnich — małżeństwo zawarte w b. zaborze pruskim lub za granicą w formie cywilnej w kraju, gdzie forma cywilna ślubu jest przewidziana (np. w A m eryce).
G dyby w szyscy obywatele państwa b yli wyznawcami jednej religji, a przejście na obce wyznania ani zawarcie małżeństwa mięm dzy wyznawcami różnych religji nie było możliwe, natenczas nie byłoby oczywiście żadnej przeszkody przeciwko uznaniu wyłączm nego władztwa wyznaniowego prawa religijnego i wyznaniowej ju rysd ykcji w sprawach małżeńskich. Niebezpieczeństwo prawa wyznaniowego i ju rysd ykcji wyznaniowej dotyczy właśnie mab żeństw mieszanych oraz małżeństw, w których w celach rozwodom wych przychodzi do zmiany religji.
Projekt polskiego prawa małżeńskiego, wprowadzając jednom lite ustawodawstwo małżeńskie dla w szystkich wyznań, nie uwłam cza w niczem stanowisku poszczególnych wyznań, pozostawia bowiem członkom każdego wyznania możność zawarcia małżeńm stw a według przepisów swego wyznania. Projekt jest zatem libem ralniejszy niż obowiązujące obecnie na ziemiach zachodnich ustam wodawstwo państwowe, gdzie wprowadzona jest obligatoryjna forma ślubu cywilnego. Projekt natomiast nie zmusza nikogo do wzięcia ślubu cywilnego. Osoby, wierzące i w ykonywujące obrzęm d y religijne swego wyznania, mogą ograniczyć się do wzięcia ślubu tylko kościelnego. Zarejestrowanie ślubu kościelnego w urzędzie państwowym aktów stanu cywilnego, niezbędne w cem łach ewidencji ruchu ludności, nie jest przecież ślubem cywilnym.
Znajduje ono pewne podobieństwo z policyjnym aktem złączem nia małżeństw w b. Królestwie, które nie miało charakteru śłubu cywilnego. Jeżeli małżeństwo, zawarte w kościele, zostanie nam stępnie na żądanie jednego z małżonków wyrokiem sądu pańm stwowego unieważnione lub rozwiedzione, to z w yroku tego nie w yn ika bynajmniej dla drugiego małżonka obowiązek korzym stania z rozłączenia małżeństwa. Osoba taka może dla uspokom jenia swego sumienia poddać sprawę swego małżeństwa pod orzecznictwo sądu duchownego swego wyznania i uznać się za wolną od dawnych więzów małżeńskich dopiero wówczas, gdy także sąd duchowny jej wyznania uzna dotychczasowy związek małżeński za unieważniony. Praktyka ta jest i obecnie na ziem miach południowych i zachodnich Rzeczypospolitej, gdzie obom wiązuje ju rysdykcja państwowa, przestrzegana przez osoby wiem rżące. Projekt prawa małżeńskiego nie odbiera też poszczególnym wyznaniom prawa w ykonyw ania ju rysdykcji w sprawach małżeńm
G Ł O S P R A W A
skich pro foro interno. Projekt prawa małżeńskiego nie gwałci zatem w niczem sumienia osób wierzących i praktykujących..
Sakramentalny charakter małżeństwa nie jest projektem praw a małżeńskiego bynajm niej naruszony i nie może wogóle być nim naruszony, bo charakter ten należy do zakresu wierzeń i zasad religijnych, które z natury rzeczy pozostawione są sumieniu każ*
dego obywatela i ustawodawstwem państwowem wcale nie mogą.
być objęte. W iern y, wstępujący w drugi związek małżeński bez zgody kościoła, może być i nadal ze stanowiska kościoła poczy*
tyw any za łamiącego sakrament. T ak samo łamie sakrament ten, kto po otrzymaniu sakramentu chrztu przechodzi na łono innego kościoła, albo po przyjęciu sakramentu kapłaństwa składa swe szaty duchowne, nie narażając się jednak przez to na żadne re*
presje ze strony państwa.
Nie można wreszcie podzielać zapatrywania, wyrażonego- przez jednego z krytyków projektu praw a małżeńskiego, jakoby wyznanie sędziego państwowego mogło mieć jakikolw iek wpływ tam ujący na stosowanie norm państwowego prawa małżeńskiego.
W szak i obecnie sędziowie w szyscy — a nie tylko sędziowie*
katolicy — stosują na ziemiach południowych i zachodnich na*
szej Ojczyzny państwowe a nie wyznaniowe prawo małżeńskie, z czego im nikt zarzutu nie czyni, ani czynić nie może. Sędzia ma przedewszystkiem obowiązek bezstronności. W yrokow ać ma wyłącznie według ustaw państwowych, a nie może się kierować żadnemi swemi osobistemi przekonaniami ani zapatrywaniami.
Nie może on w orzecznictwie stosować ani swych teoryj społecz*
nych, ani swych poglądów ekonomicznych, ani swych zapatry*
wań politycznych, ani przekonań narodowościowych, a zatem nie może też iść za głosem swych wierzeń religijnych, jeżeli one nie zgadzają się z ustawami państwowemi. C ały ten skład osobistych upodobań w umyśle sędziego musi przy wyrokowaniu pozostać na boku, a jedynie ustaw y państwowe są dla niego miarodajne.
W prowadzenie jednolitego państwowego prawa małżeńskiego nie może być więc dla sędziego — -bez względu na to, jakiego on jest osobiście wyznania — źródłem kolizji z jego sumieniem. Nie*
tylko w Polsce, ale i we wszystkich innych krajach rozbieżność między normami wyznaniowemi a normami państwowemi nie wywołuje dla sędziów państwowych żadnych trudności.
A D W . DR. ZYGM UN T FENICHEL Kraków.
Problem strajku w prawie robotniczem.
I. Problemy prawa robotniczego znajdują dotąd mało zain*
teresowania w sferach prawniczych polskich. Z tym samym obja*
wem spotykam y się zresztą także we Francji, gdzie Planiol stwier*
dza w swych „Zobowiązaniach" (str. 360), że umowa o pracę jest przez czynniki naukowe wprost lekceważona. N ajsilniej roz*
Nr . 1 G Ł O S P R A W A Str. 5
winęła się ta najnowsza gałąź prawa, jako odrębna dyscyplina prawnicza, w Niemczech.
Także zjawisko strajku nie znalazło dotąd w Polsce wszech*
stronnego ujęcia. W swym „Zarysie polskiego prawa robotnicze*
go" przedstawiłem jedynie poszczególne problemy tego zjawiska.
Ponadto R ac z yń s k i w pracy swej „Polskie prawo pracy" zajął się problemem strajku, przedstawiając również przepisy prawa zagranicznego.
Problem powyższy nietylko nie został dotąd wszechstronnie omówiony w literaturze polskiej, ale także mało znalazł oddźwię*
ku w judykaturze.
Strajk, jako zjawisko społeczne, jest problemem dla prawni*
ka niełatwym. Przy rozstrzyganiu bowiem tego rodzaju próbie*
mów pamiętać należy o tern, że czynić to należy wyłącznie z punk*
tu widzenia obowiązującego prawa, a nie wedle jakiegoś świato*
poglądu społecznego, mimo że omawiając ten problem w ten spo*
sób, można spotkać się z k rytyk ą i niezadowoleniem tych, któ*
rzy chcieliby kwestje prawne rozstrzygać wedle światopoglądu społecznego.
II. Słowo strajk, pochodzi z języka angielskiego, gdzie uży*
w a się „to strike work" na oznaczenie gwałtownej przerwy w pracy.
Przez strajk rozumiemy w prawie robotniczem, zmowne za*
przestanie pracy przez w iększą ilość pracowników, dla uzyskania korzystniejszych warunków pracy (v. „Zarys", str. 180). Zda*
waćby się mogło, że strajk może mieć na celu, tylko poprawę go*
spodarczą bytu pracowników. Ponieważ jednak spotykam y się ze strajkam i, które mają na celu nietylko poprawę warunków gospodarczych, ale także społeczno*politycznych, dlatego przez
„korzystniejsze warunki pracy" rozumiem warunki te w naj*
szerszem tego słowa znaczeniu. Jeśli np. strajkiem dążą pracow*
nicy do uzyskania praw politycznych, to uzyskanie tychże praw umożliwia im osiągnięcie korzystniejszych w przyszłości warun*
ków pracy w ściślejszem tego słowa znaczeniu.
Podobnie określa też strajk Raczyński, podając, że stanowi on wspólne zaprzestanie pracy, przez większą ilość pracowników (str. 401). Różnica z mą definicją polega na pominięciu celu, który jednak w ydaje mi się istotnym.
Za ciasno pojmuje strajk Ka skel, który rozumie przez ko*
rzystniejsze warunki pracy tylko w arunki gospodarcze, co jed*
nak, jak wyżej podałem, nie jest uzasadnione.
Za szeroko znowu ujmuje strajk N i p p e r d e y w najlepszym dzisiaj podręczniku prawa robotniczego p. t. „Lehrbuch des Ar*
beitsrechtes" (str. 571, tom II.) określając go następująco: „Streik ist gemeinsame und planmiissig durchgefiihrte Einstellung einer grósseren Anzahl Arbeitsnehmer innerhalb eines Berufs oder Be*
triebs zu einem Kampfzwecke, mit dem W illen zur Fortsetzung der A rbeit nach Erreichung des Kampfzieles oder Beendigung des Arbeitskampfes". — Definicja ta, przydługa, nie mieści w so*
![Głos Prawa : wychodzi raz na miesiąc. 1925 [całość]]()