• Nie Znaleziono Wyników

Michejda Stefania

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Michejda Stefania"

Copied!
19
0
0

Pełen tekst

(1)

1

(2)

J-. 2 2 5 ( iJ ? > K

"spis z a w a r t o ś c i . >

T E C Z K I "śM fĄ fA S:

...

i d . 2.0/? e-3k.cc

I ./ l . Relacja n/ ^ A.

I./2. Dokumenty ( sensu stricto) dotyczące relatora — 1 / 3 . Inne materiały dokumentacyjne dotyczące relatora -—

‘II. Materiały uzupełniające relację \J C H f !>, k III./l. Materiały dotyczące rodziny relatora — u

Ł III./2. Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r. —

11I./3. Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji ( 1939-1945) — (r

• III./4. Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 — III./5. Inne ... —

IV. Korespondencja —■

V. N azw iskow e karty informacyjne VI. Fotografie -—

2

(3)

3

(4)

I Kelacja o niażyj uczestniczce Kuchu Oporu

W k a m j m m

I . Dane osobiste

1. „cichej dowa tefania z d . Saieska 2. ur. 28 stycznia 1884 r* w Graz 3* córka Józefa i Jarii

4. środowisko działaeay naa?odęr*yoh sics^aiikie^o, ojciec współzałożyciel towarzystwa Bolniczego w Ciaszyńskia

5 . z czołowego prawnika eieasy,.*a&iega# burmistrza w C i e s z c i e 6 , córka mieszka w i aryiu.

I I * Okres przedwojenny do 1939 r.

1, organizowała w czasie I wojny światowej stacje Czerwone go Krsjria dla opieki nad żołnierza.sit prowadziła akcję

umieszczania dzieci - sierot wojennych w pole kich doaach # opiekowała sift sierocińcem w Cieszynie i pomagała chłopi skiej młodzieży w osią@łi^oiu wykształcenia. Dai ki awya możliwo ńcioia oiała duży udział w prgonizowaniu kultural­

nego i apołeczaago życia środowiska.

2 . brak danych

I I I . Okres wojenny

1 . Miao in w igilacji swojej i a vża z chwilą wytatehtt wojny zaangażowała sie bardzo aktywnie v akcji pomocy polakom*

żołnierzom, wysiedlonym, rodzinom aresztowanych.

2. 321 - Z 11 od l is t . 1939 r .

3. była członkiem sztabu inspektoratu cieszyilakiego SIT - ! . 2 , kierując akcją opieki społecznej zarówno w Zalążku Odwetu sisci in ż . ‘rancizraka KwaLaickiego p a. Hawicz jak dra

Pawła uaioła. >

4. brak danych

5. aresztowana 11 stycznia 1941 wraz ze sztabem 20 inż*

Kwaśniekiego, wi zionę w Cieszynie i Haciborsu. Uniewinnio­

na po wytoczonym jej procesie w Katowicoeh. freeztowans ponownie w chwili powrotu do Cieszyna, wywieziona do obozu koncentracyjnego w Oźwięciaiu, gdzie zraarła 21 listipada 194f r .

£ród łat Akta ICZBI! - Katowice - /re la cja cór ki mieszkającej w laryżu/

2. Kartoteka ofiar faszyzrau. Instytutu 'l- ski.

Katowice, /KO? C 139/

3* "zasooie.ao* Zwrot J\r, 3/1974 taiesiącznik czeski Cieszyn atr. 17, 18 art. lojzy lainka* tefinia ichej Sowa

4

(5)

5

(6)

6

(7)

STEFANIA M I C H E J D O W A

Wśród lud zi, którzy dla sprawy polskiej na Ziemi Cieszyńskiej poło­

żyli nieocenione zasługi, na jednym z pierwszych miejsce wymienić należy Stefanię Michęjdową, choć jest mniej znana od swego męża - dr Władysława Michejdy*

Stefania Michejdowa urodziła się 28 stycznia 1884 roku, była córką dra Józefa Zaleskiego, emigranta politycznego z Litw y, znanego dzia­

łacza narodowego, powstańca z roku 1863» osiadłego we wsi Puńców koło Cieszyna, współzałożyciela Towarzystwa Bolniczego / 1 8 6 9 /. Dr Zaleski wydał szesnastoletnią córkę Jadwigę za gorącego patriotę polskiego - Antoniego Marcinka, Stefania poślubiła dra-Władysława - Michejdę, późniejszego czołowego prawnika cieszyńskiego, wpływowe­

go działacza kulturalnego, społecznego, brumistrza miasta Cieszyna*

Patriotyczne wychowanie domowe i nie wyżyte uczucia macierzyńskie /Stefania pozostała bezdzietna/ znalazły ujście w ofiarnej pracy społecznej. Organizowała z ramienia Stowarzyszenia Polek stacje opieki Czerwonego Krzyża dla żołnierzy-cieszyniaków, prowadziła aka­

cję umieszczania polskich dzieci-sierot wojennych w polskich rodzi­

nach, co w okresie pierwszej wojny światowej miało ogromne znacze­

nie dla ratowania tych dzieci przed wynarodowieniem. Była aż do wy­

buchu drugiej wojny światowej opiekunką Sierocińca i Żłobka M iej­

skiego w Cieszynie przy ul* Kraszewskiego.

Z pamiętników byłych mieszkańców sierocińca dowiadujemy s ię ; "Ciocia Stefania była samą dobrocią o promiennym uśmiechu, zawsze rozumie­

jącą dziecięce marzenia. Nigdy nie prawiła morałów. Zawsze pamiętała o uszczęśliwieniu nas piłką, nartami, butami, swetrem lub łyżwami.

Organizowała kursy kroju i szycia dla młodych dziewcząt. Uratowała wiele młodych robotnic przed łatwym Chlebem. Nad uzyskaniem fundu­

szy na kuchnię dla bezrobotnych urządzała loterie fantowe* Sama będąc dobrze sytuowana, comiesięczną dotację 700 zł przeznaczała na Dom Sierot z własnej szkatuły. Jej urok, takt i życzliwość groma­

dziły wokół niej młodzież i pozwalały jej urabiać charakter i świa­

domość narodową” *

Mieszkanie przy ulicy Błogockiej 12 w Cieszynie było miejsce stałych wizyt towarzyskich. Częstym gościem w tym domu był Gustaw Morcinek,

7

(8)

2 -

który dzięki Michejdowej nawiązał kontakt z Kossak-Szczucką, co przyśpieszyło jego debiut literack i. Pani Stefania zaś zabiegała o to, by jego publikacje docierały do czytelników. W mieszkaniu Michejdów gościła także Maria Wadasówna oraz Julian Przyboś, do stałych bywalców domu należał również Paweł Kubisz. Spora grupa chłopskich synów spod Cieszyna zawdzięcza Michejdowej studia i osiągnięcia nawet uniwersyteckiej katedry.

Wybuchła druga wojna światowa.

Stefania Michęjdowa nie skorzystała z oferty spokojnego, wygodnego życia. Została członkiem sztabu organizacji podziemnej prowadzonej przez dr Pawła Musioła - rodaka z Lesznej Górnej i in ż . Kwaśnickiego, prowadziła akcję opieki społecznej, a jednocześnie z wielką ener­

gią wciągała do działań zaufanych sobie lu d zi. W połowie 1940 roku

‘ organizacja ta weszła w skład Związku Walki Zbrojnej.

Działalność Stefanii Michęjdowej ściągnęła na nią nienawiść nacjo­

nalistów niemieckich, którzy przy pomocy gestapo deptali jej po piętach. Na początku 194-1 roku stanęła przed sądem. Z cieszyńskiego więzienia jej siostrzeniec otrzymał dwa grypsy, w których wyrażała niepokój o bliskich i znajomych. Niektórych z nich powieszono w Cieszynie w zorganizowanej egzekucji masowej w dniu 20 marca 194-2 r . Z Cieszyna przeniesiono ją do lochów gestapo w Raciborzu. Po odsie- dzenu wyroku została zwolniona, ale już na dworcu kolejowym w Cie­

szynie ponownie aresztowana i przewieziona do oświęcimskiego obozu śmierci.

Tam zmarła 21 listopada 194-2 roku. Według urzędowego powiadomienia miała umrzeć "na anginę". Na ścianie bloku V II w oświęcimskim obo­

zie śmierci pozostało świadectwo jej męczeństwa - fotografia więź­

niarki nr 22650. W Cieszynie nie pozostało po niej śladu. Jej naz­

wisko nie znalazło się nawet na małej tablicy wmurowanej w ścianę Sierocińca przy ulicy Kraszewskiego w Cieszynie.

8

(9)

Jślibictg

. T e r ^ S i /J t r tJ?

~Lą /wQ—

„ 4 - • -' X . - , - . - > •: > l ayfptyw^/L - ' 'Vf-t j sstStAE^ss K*is-£s;sa^5ta=2-!:st2s.st:i»#

i i ! ^

#śrćd „udzi» kt;rsy 11* epraary polskiej aa mieai Jiesz^skiej poło­

żyli aieocenione zasługi, na jedny., a picrwusyoh aie jscc wymienić należy &t€faaię Michejdową, ohoć j«st tfaiej z a u m t od swego aęża - dr Władysława Uche jdy*

Stefania * ł i c h v j d o w a u r o d z i ł a się 2 6 stycznia l»vJ4 roku, była c ó r k ą d r a Józefa Zaleskiego, sai^ranta p o l i t y c z n e g o a L i t w y , znanego dzia­

łacza narodowego, powstańca a r*o.<u lu£>3* osiadłego we wal iunców koło Jieszysa, współzałożyciela Towarzystwa Rolniczego /1 8 6 9 /* i>r Zaleski wydał szesnastoletnią córkę Jadwigę aa gorącego patriotę

p o l s k i e g o - A n t o n i e g o Marcinka* Ł tefania poślubiła dra Władysława yichtjdę, p ^n ie je z e g o czołom go prawnika cieszyńskiego, wpływowe­

go działacza kulturalnego, społecznego, bruaistrza miasta Jieszyna.

Patriotyczne wychowania doaowe 1 nie wyżyte uczucia aacierzynsiLla Atefania pozostała bezdzietna/ znalazły ujście w ofiarnej pracy społecznej. Organizowała z radlenia Stowarzyszenia Polek stacje opieki Czerwonego krzyża dla żołnierzy-cieazyniaków, prowadziła «*k- cjf oadaszczania polskich dzitci-sl*rot wojennych w polskich rodzi­

nach, co w okr&sle pierwszej wo^ny światowej miało ogrouine znacze­

nie dla ratowania tyca dzieci *»rzcd wynarodowieniem* Była a* do wy­

buchu drugiej wojny światowej opiekunką Sierocińca 1 żłobka Miej*

Akicgo w Cieszynie przy ul* Kraszewskiego*

Z pauivtniKow byłych mieszkańców sierocińca dowiadujemy się* "Ciocia

£ te Tania była samą dobrocią o promiennym aaaiechn, zawsze rozumie­

jącą dziecięce nsrzenia* Ei^dy nie prawiła morałów. Zawsze pamiętała o uszczęśliwieniu nas piłką, nartami, bufcssi, swetrem lub łyżwami*

Organizowała kursy kroju 1 szycia dla ałodyoh dziewcząt* Uratowała wiele ałcdych robotnic przed łatsya chlebea* *ad uzyskaniem fundu­

szy aa kuchnię dla bezrobotnych urządzała loterie fantowe* Saas będąc dobrze sytuowana, oamit aięczną dotację 700 zł pra*. znaczała na Boa Sierot z własnej szkatuły. Jej urok, takt i życzliwość gromst- dziły wokół niej młodzież l pozwalały je j urabiać charakter 1 świa­

domość narodową” .

ile si kanie przy ulicy dłogocklej 12 w Cieszynie było siejące a t a łych

w i z y t towarzyskich* Częsty* gościem w tym domu był Gustaw orcinek,

9

(10)

który dzięki Michejdowej nawiązał kontakt z Kossak-Ł zceucką, oo przyspieszyło 3«S» debla te literacki* Pani Stefania zaa zabiegała o to* by jego pubiikaaj* docierały do czytelników* i aleSEkaniti Michejdów goaciła także -»aria dadastiwaa- oraz Julian Przyboś 9 do stałych bywsicow uoau aa leża i również Ia »*ł Aurbisz* Spora t,rupa cii łepskich synów spod cieasyna zawdtięcza iicacjaowe j stadia i osiągnięcia na«e t uaiwersyte.akiaj katedry*

«ybocfe‘ła druga wojna światowa#

£t*fania ichejio,.s nie skorzystała z sfer ty spokojnego, wygodnego życia* dostała członkiem sztabu or&anizacji podsiewnej prowadso&e j prs€£ dr Pawia asioła - rodaaa s ieaanej Górnej i inż* kwaanlaklegof prowadziła kkoję opieki społecznej, a jednocześni* a wielką ener­

gią wciągała do działań zaufanych sobie ludzi* i połowie 1940 roku organizacja ta weszła w .skład Związku Walki Zbrojnej*

Bziałalność Stefanii jsiehejdowsj ś c i s n ę ł a na nią nienawiść nacjo- zutiistów aieaieckich, którzy przy po&osy gretap© deptali jej po piętach* jia początku 19*1 roku stanęła przed sądesu 2 cieszyńskiego więzienia jej siostrzeniec otrzymał dwa grypsy, w których wyrażała niepokój o bliskich i znajomych* Hiektórycfe z nich powieszono w

^ Cieszynie w zorganizowanej egzekucji masowej w dnia 20 marca 1942 r*

Z Cieszyna przeniesiono do lochów gestapo w Raciborzu* Po odsie- dzenu wyroku 8 ostała zaoinicna, ale joż na dworcu kole 3 owy a w Cie­

szynie ponownie aresztowane i przewieziona do oświęcimskiego obozu ćwierci*

V iam zmarła 21 listopada 1942 roku* Według urzędowego powiadomienia miała umrzeć "na anginę** Ha ścianie bloku V II w oświęcimski* obo­

zie śmierci pozostało świadectwo jej męczeństwa - fotografia więi.—

/ niarki nr 22&50« & Jieszynie nie osostało po niej siadu* Je j naz­

wisko nie znalazło alf nawet na małej tablicy wmurowanej w acianę Sierocińca przy ulicy ^Kraszewskiego « Jiesiynie*

10

(11)

11

(12)

12

(13)

13

(14)

14

(15)

15

(16)

16

(17)

17

(18)

18

(19)

19

Cytaty

Powiązane dokumenty

Opisać przebieg służby wojskowej,datę powołania,datę zwolnienia, zajmowane funkcje w czasie działań.wojennych, pełjcje nazwy

Czy znała też Helenę Kynast lub Bronkę Benesz z Ciesz,yna?Może żyje jeszcze któraś z ko- żanek lub kolegów z pracy konspiracyjnej S te fa n ii

Dlatego też bardzo cenne dla nas są materiały dotyczące Pańskiej Żony i dlatego tak bardzo zależy nam na relacji o Jej służbie wojennej. Z wyrazami szacunku i zaproszeniem

osoby relatora 1/3 - inne materiały dokumentacyjne dot..

Dokumenty ( sensu stricto) dotyczące relatora — I./3.. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące

Opisać przebieg służby wojskowej, datę powołania, datę zwolnienia, zajmowano funkcje w czasie działań wojennych, pełne nazwy jednostek

, Społecznych Oddział we Wrocławiu z dnia 1athr.1977 r. mocą której odmówione przyznania prawa do renty inwalidzkiej wojennej, albowiem Garnizonowi Komisja Lekarska

Jeśli świadek jest członkiem organizacji kombatanckiej powinien podać jej nazwę, wpisać numer legitymacji członkowskiej, datę jej wydania, przez kogo .... Czy świadek