S.M. DONW INA U RB ANEK, E LŻB IETA N K A
KALENDARIUM
ZGROMADZENIA SIÓSTR SW. ELŻBIETY
1805 U ro d z iła się D orota K la ra W o l f f w P ru d n ik u n a Ś ląsk u , człon
k in i I II Z ak o n u św. F ra n c isz k a z A syżu, in ic ja to rk a Z grom adze
n ia S za ry c h S ió str św. E lżbiety.
1813 U rodziła się w N ysie M a ty ld a M e r k e r t , w spółzałożycielka Z g ro m ad z en ia , ró w n ież te r c ja r k a Z akonu F ra n cisz k ań sk ieg o . 1817 U rodziła się w N ysie M a ria L u iz a M e r i k e r t , sio stra M atyldy,
te r c ja r k a Z akonu św. F ra n c isz k a , założycielka Z gro m ad zen ia i p ie rw sz a p rzełożona g en e raln a .
1817 U ro d z iła się w N ysie F ra n c isz k a W e r n e r , czło n k in i I II Z ak o n u św. F ra n c isz k a , założycielka Z g rom adzenia i d ru g a przełożo
n a g en e raln a .
1841 D o ro ta K la ra W olff, w czasie p ie lg rzy m k i do św ią ty ń p ra sk ic h , zro z u m ia ła sw oje zad an ie życiow e: p ielęgnow ać b e z in te re so w n ie b ie d n y c h i opuszczanych ch o ry c h w ic h w łasn y ch m ieszkaniach.
1842 D o ro ta K la ra W olff i F ra n c isz k a W e rn e r odbyły p ie lg rzy m k ę do B ardo i W am bierzyc, p o lecając się opiece N ajśw . M a ry i P a n n y . 1842 D o ro ta K la r a W olff w sp ó ln ie z M a ty ld ą M e rk e rt, M a rią L uizą
M e rk e rt i F ra n c isz k ą W e rn e r rozpoczęły w N ysie p ie lęg n a cję c h o ry c h po dom ach.
1842 S io stry n o siły stró j ślą sk i pow szechnie p rz y ję ty : sz a ra długa isuknia, b ia ły czepiec, a n a n im sz ary śląsk i kapelusz, n a r a m io n ach sz a ra ch u sta. N azy w ały się S zary m i S iostram i, a przez w ład ze i lu d n azy w an e — S io stra m i m iłosierdzia.
1843 6. III, W ładze m ie jsk ie N ysy zażąd ały od ks. d z ie k a n a D om inika O tto w y ja ś n ie n ia sp raw y d ziała ln o śc i S za ry c h S ióstr.
13. III. W czasie p rz e słu c h a n ia K la r a W olff złożyła p o lic ji w y c z e rp u ją c e w y jaśn ien ie: p o d ję ły jednom yślnie, z p o b u d ek re li- gijnyich, nieść b ez in te re so w n ie pom oc b ie d n y m i opuszczonym chorym .
1843 27. IX . R oczna d ziałalność S z a ry c h S ió str w y k az ała : 110 p ie lę g n a c ji chorych, z k tó ry c h 64 pow róciło do zupełnego zdrow ia, 7108 p o rc ji żyw bościow yoh ro zd zielo n y ch biednym .
1844 31 lip c a kś. F ra n c isz e k K sa w e ry F is c h e r w rę cz y ł w uroczystość św . Ignacego L oyoli siostrom p ie rw sz e sta tu ty .
1844 P o dw u la ta c h sio stry zm ieniły k o lo r s u k n i czyli h a b itu z sza-
10
S . M . D O N W IN A U R B A N E K , E L Ż B IE T A N K A(2]
rego na czarny, po zo staw iając c h u stę i n a k ry c ie głow y k oloru szarego.
1845 1. X II. N a p ro śb ę ks. F isc h e ra k sią żę -b isk u p w ro c ła w sk i M el
chior D iep en b ro ck przydzielił siostrom cały dom a lta rz y stó w w N ysie do bezp łatn eg o użytku.
1845 T rzeci ro k d ziałalności zrzeszenia S zary c h S ió str — w edług s p r a w o zdania skierow anego do w ładzy kościeln ej w e W rocław iu — d a ł n a s tę p u ją c e w ynik i: p ie lęg n o w a n ie 389 chorych, ubogim w y d an o 11.093 p o rc ji posiłków .
1846 27. II. P o w sta ła pie rw sz a filia S zary c h S ió str w P ru d n ik u . Do p ie lęg n a cji w szp italu cho ry ch n a ty fu s przydzielono siostrę M a
ty ld ę M a rk e rt i sio strę F ra n cisz k ę W erner.
1846 8. V. M atylda M e rk e rt, za raża n a ty fu sem , z m arła w P ru d n ik u i ta m ż e ją pochow ano.
F ra n cisz k a W ern er, w y czerp an a fizycznie, w ró c iła do Nysy.
1846 30. X I. W yznaczone urzędow o przez ks. F isc h e ra — K la ra W olff i M aria M e rk e rt u d ały się do n o w ic ja tu sió str borom euszek w P rad ze.
24. X II. Z ostały p rz y ję te do n o w ic ja tu i o trzy m ały u b ió r za k o n n y sió str borom euszek.
1847 D orota K la ra W olff o puściła n o w ic ja t sió s tr b orom euszek w P r a dze i pow róciła do N ysy n a sk u te k ro z te rk i w ew n ętrz n ej, gdyż p o zn a ła rozbieżność pom iędzy re g u łą sió str b orom euszek (któ
ry c h głów nym celem je st pielęgnow anie cho ry ch w szpitalach) a sw oim p ow ołaniem do pielęg n o w an ia ch o ry c h ty lk o a m b u la to ry jn ie . Po p ow rocie zach ę ca ła S z a re S io stry w N ysie do w y trw a n ia w p ie rw o tn e j id e i, a sam a n a sk u te k n iech ęci n ie k tó ry ch d uchow nych w N ysie u d a ła się do B ystrzycy K łodzkiej, b y ta m k o n ty n u o w ać p ra c ę c h a ry ta ty w n ą — a m b u lato ry jn ie.
1848 M a ria M e rk e rt ja k o n o w icju szk a zo stała w y sła n a do L utom ie- rzyc, do dom u zakonnego sió str b orom euszek. T u odw iedziła ją F ra n cisz k a W e rn e r u k a z u ją c jej p rz y k rą sy tu a c ję S zary ch S ió str w Nysie.
1848 F ra n c isz k a W e rn er z pozostałym i S zary m i S io stra m i o trzy m ała p o lecen ie od w ład zy duch o w n ej p rze n iesien ia się z dom u a lta rz y stó w do sz p ita la w Nysie i w stą p ie n ia do n o w icjatu sióstr borom euszek.
1849 27. II. M a ria M e rk e rt pow róciła do N ysy; p o w ro tu je j dom ag ali się m ieszkańcy N ysy d la u trz y m a n ia te re n o w e j p ie lęg n a cji cho
ry ch .
Z M a rią M e rk e rt p rzy b y ła z P ra g i H ele n a T ychy, boromeuisZka, k tó r ą w yznaczono n a przełożoną p ozostałych S zary c h S ió str w
dom u altarzy stó w .
1849 D orota K la r a W olff — rea liz u ją c p ie rw o tn ą ideę — założyła po ra z d ru g i w B ystrzycy K ł. stow arzyszenie sió str p ie lęg n iarek ,
[ 3 ]
K A L E N D A R IU M Z G R O M A D Z E N IA11
o p a rte n a re g u le III Z ak o n u św. F ra n c isz k a z A syżu, w ty m sam ym stro ju i o te j sa m ej n azw ie podobnie ja k w N ysie.
1850 19 czerw ca F ra n cisz k a W e rn e r o puściła n o w icjat sió str b o ro m e u szek chcąc pozostać w ie rn ą pow ołaniu do a m b u la to ry jn e j p ie lę g n a c ji chorych.
1850 30. VI. M aria M e rk e rt o puściła n o w ic ja t sió str borom euszek.
1850 4. X I. M a ria M e rk e rt i F ra n c isz k a W e rn er zw róciły się do M a
g is tra tu nyskiego o opiekę n a d sw oją ponow ną d ziałaln o ścią c h a ry ta ty w n ą .
1850 19. XI. S zare S io stry o b rały św. E lż b ietę ja k o P a tro n k ę sto w a rzy sz en ia , uznanego już przez M a g istra t m ia s ta N ysy.
1851 7. II. Ks. J a k u b B u ch m an n w ziął w obronę S zare S io stry . P o dob
n ie u cz y n ił to ks. M elchior k a rd . D iep e n b ro ck w liście p a s te r sk im (24. II.).
1852 M isje św. odbyte w p a r a fii n y sk ie j zakończyły a ta k i n a S zare S iostry.
1852 Do sto w a rz y sze n ia w stąpiło 10 k a n d y d a te k .
1. V. S z a re S io stry p rze p ro w ad z iły się do zakupionego dornku w N ysie p rzy ul. S zkolnej.
1852 8. V. M a g istra t w N ysie o b ją ł o piekę n a d S io stram i.
1852 1. V II. U k az ał się p ro je k t n o w y ch S ta tu tó w Z g ro m ad z en ia pt.
„ S ta tu ty S to w arzy sz en ia p o d p a tro n a te m św. E lż b iety d la p ie lęg n o w a n ia i op iek i n a d ch o ry m i p o trz e b u ją c y m i pom ocy”.
1852 K la ra W olff, p rz e b y w a ją c a w B y strzy cy Kł., u leg ła w y p ad k o w i w dro d ze do chorych.
1853 4. I. K la r a W olff zm arła w B y strzy cy Kł. w w iek u 48 la t. Po je j śm ierci W szystkie (3) S z a re S io s try z B y strzy cy Kł. zostały p r z y ję te przez S io stry F ra n c isz k a n k i w M ünster.
1853 30. III. S io stry p rzy ję ły i p o d p isa ły n o w e S ta tu ty . 1854 M a ria M e rk e rt u tw o rz y ła filię w P ru d n ik u .
Do Z g ro m ad zen ia w stą p iło 5 k a n d y d a te k .
1857 P o w sta ła p la có w k a w e W rocław iu, a je j p rzełożoną m ianow ano M. F ra n c isz k ę W erner.
1859 20. V. O dbyło się z e b ran ie in fo rm a c y jn o -d y s k u sy jn e n a p ro b o stw ie ks. Robferta U rb a n a w Z łotoryi. S io stry p rz y ję ły jed n o g ło śn ie S ta tu ty , zred ag o w an e p rzez ks. R. U rb a n a , pt. „O gólne S ta t u ty S to w arzy sz en ia św. E lż b iety ” , o p a rte n a d u ch u I I I Z ak o n u św. F ra n cisz k a.
D n ia 27. V III. tegoż ro k u ks. R. U rb a n p rz e sła ł Ks. B iskupow i
„D o d atek ” do S ta tu tó w .
1859 4. IX . K siążę b isk u p w ro c ła w sk i H e n ry k F ö rste r z a ap ro b o w ał
S ta tu ty i p rzy z n ał kościelne za tw ie rd z e n ie S zary m Siostrom .
1. X . Ks. R. U rb a n zo stał m ia n o w an y P ro te k to re m S zary c h
S ióstr.
12
S . M . D O N W IN A U R B A N E K , E L Ż B IE T A N K A14]
1859 4. X. W y d ru k o w an o now e S ta tu ty z a p ro b a tą b iskupią.
1859 15. X II. M a rią M e rk e rt w y b ra n o n a p rzełożoną g en e raln ą . 27. X II.
w y b ó r z a tw ie rd z ił Ks. B iskup.
1860 5. V. 26 S ió str (razem z M a rią M e rk e rt) złożyło pie rw sz ą p ro fe sję w e W rocław iu. Ś lu b y zakonne w im ien iu K ościoła p rz y ją ł Ks. P ro te k to r R. U rban.
1860 4. V III. Ks. K an. A d ria n W łodarski, późniejszy b isk u p , objął u rz ą d K u ra to r a S zary c h S ió str po Ks. R. U rbanie.
1863 19. III. P ośw ięcono k a m ie ń w ęgielny pod budow ę D om u M acie
rzy steg o w Nysie.
1864 Ułożono S ta tu t d la „K atolickiego Z a k ła d u D obroczynnego p.w.
św. E lż b iety ”.
1864 23. V. K ró l W ilhelm I p rzy zn ał K o n g re g ac ji S zary c h S ió str p a ń stw ow e p ra w a k o rp o ra cy jn e .
1865 21. X I. B isk u p A. W ło d arsk i p ośw ięcił D om M acierzysty w N y
sie.
Z grom adzenie liczyło 300 sió str w 36 d om ach zakonnych.
1866 W w o jn ie p ru s k o -a u s tria c k ie j S zare S io stry w liczbie 173 p ie
lęg n o w ały ra n n y c h żołnierzy w liczbie 8.544 w in n y c h sz p ita la c h oraz 37 S ió str w sz p ita la c h palo w y ch — 1.838 żołnierzy.
1869 M a tk a M a ria M e rk e rt zaczęła s ta ra n ia w R zym ie u S tolicy A po
sto lsk ie j o za tw ie rd z e n ie Z grom adzenia.
1865 24. IX. Ks. b isk u p A d ria n W ło d arsk i, k u r a to r Z grom adzenia, p rzedłożył księciu b isk u p o w i H e n ry k o w i F o rste ro w i S ta tu ty o p a r
te o re g u łę św. A u gustyna.
1870 P rz e k a z a n o p ro śb ę do S tolicy A p o sto lsk iej o z a tw ie rd z en ie S ta tu tó w Z grom adzenia.
1871 7 czerw ca. P ap ie ż P iu s IX w y d a ł d e k re t p o ch w aln y (D ecrełum L au d is) dla Z grom adzenia.
1872 14. X I. Z m a rła M a tk a M a ria M e rk e rt (¡w 56 ro k u życia), założy
cie lk a Z g rom adzenia i pierw sza p rze ło żo n a g e n e ra ría .
1873 11. III. N a stą p ił w y b ó r M a tk i F ra n c isz k i W e rn er n a przełożoną g en e raln ą .
1875 M a tk a F ra n c isz k a W e rn e r S kierow ała do cesarzow ej A u g u sty pism o w sp ra w ie obrony Z g rom adzenia p rze d u sta w a m i m a jo w ym i.
1875 30. V. Z m a rł ks. b isk u p k u r a to r A. W łodarski.
N ow ym k u ra to re m Z gro m ad zen ia zo stał ks. F ra n c isz e k F isch e r, d z ie k a n , proboszcz kościoła św. M aurycego w e W rocław iu.
1879 P o śm ierci k s. F. F is c h e ra (17. X.) k u ra to re m Z grom adzenia zo
s ta ł ks. k a n . H e n ry k K lein (25. X.).
1880 S z a re S io stry o trzy m ały od w ła d z p ań stw o w y c h pozw olenie n a za jm o w a n ie się dziećm i (uczenie dzieci w w ie k u przedszkolnym ).
1880 P rz y b y cie pie rw sz y ch S ió str do N orw egii, spro w ad zo n y ch p rzez ks. K lem en sa H ag e m an n a , proboszcza m isyjnego w H am rn e r- fest.
K A L E N D A R IU M Z G R O M A D Z E N IA
13
1882 Z g rom adzenie o trzy m ało pozw olenie n a p rz y ję c ie 100 k a n d y d a tek . Pozw olono też p rze n o sić S io stry bez osobnego zezw olenia o raz p rzy jm o w a ć k a n d y d a tk i bez zezw olenia n a p rze cią g ro k u . 1883 P o n o w n e sk ła d an ie ślubów zakonnych.
P ośw ięcenie k ap licy św. Jó z efa w e W rocław iu.
1884 P o n o w n y w y b ó r M a tk i F ra n c isz k i W e rn er n a p rzełożoną g en e
r a ln ą .
1885 14. X II. Z m a rła M a tk a F ra n c isz k a W erner.
1886 24. II. P rzeło żo n ą g e n e ra ln ą w y b ra n o M a tk ę M elchiorę K la m m t.
1887 26. I. Z grom adzenie u zy sk ało za tw ie rd z en ie p ap ież a L eo n a X III.
1890 Pozw olenie S tolicy A posto lsk iej n a p rze n iesien ie siedziby Z a
rz ą d u G eneraln eg o i n o w ic ja tu do W rocław ia.
1892 P ośw ięcenie D om u M acierzystego i n ow ej k ap licy w e W ro c ła
w iu.
1892 Ks. Jó zef Ju n g n itz o p u b lik o w a ł p ierw szy zary s h isto ry c zn y Z gro
m ad ze n ia pt. K o n g re g ac ja S zary c h S ió str św. E lżb iety (Die K on
g re g a tio n d er g ra u e n S c h w e ste rn vo n d e r h eilig e n E lisa b eth . B re sla u 1892).
1893 W ydano p ie rw sz y k atec h izm ślubów .
1897 17. V II. Ś m ierć K u ra to r a Z g ro m ad zen ia — ks. H. K leina.
29. V II. U rz ąd K u ra to ra o b ją ł ks. K aro l A u g u sty n , późniejszy b isk u p w ro cław sk i.
1898 26. IV. P ap ie ż L eon X II I z a tw ie rd z ił n a o k res 7 la t K o n sty tu c je S za ry c h S ió str św. E lżbiety,
1898 16. X I. Z gro m ad zen ie o trzy m ało re lik w ie św. E lż b iety od ks. d r E d w a rd a F rie d e ric h a z W iednia.
1898 K a p itu ła g e n e ra ln a u c h w a liła podział Z g ro m ad zen ia n a 6 p ro w in c ji:
1. P ro w in c ja D om u M acierzystego z zarząd em g e n e ra ln y m i p ro - w in c ja ln y m w e W rocław iu.
2. P ro w in c ja P ru s W schodnich i Z achodnich z siedzibą w K ró lew cu.
3. P ro w in c ja T u ry n g ii z siedzibą w H alle.
4. P ro w in c ja S zw ecji z siedzibą w Sztokholm ie.
5. P ro w in c ja W łoch z siedzibą w Rzym ie.
6. P ro w in c ja N orw egii i D an ii z siedzibą w Oslo.
P ostan o w io n o też budow ę oddzielnego n o w ic ja tu w e W rocław iu.
1899 O tw a rto dom re k o le k c y jn y dla S ió str w K raszow icach.
1899 Z aczął u k az y w ać się k w a r ta ln ik — „G azetk a św. E lż b iety ” (S anct E lisa b e th b la tt).
W y d ru k o w an o „Z w y c zajn ik ” Z grom adzenia.
1899 Ks. Je rz y k a rd . K opp został m ia n o w an y P ro te k to re m całego Z grom adzenia.
1902 9. II. U licy, p rzy k tó re j m ieścił sięvD om G e n e ra ln y w e W rocła
w iu , n a d a ł M a g istra t M ia sta n az w ę św. Józefa.
[5]
14
S . M . D O N W D iA U R B A N E K , E L Ż B I E T A N K A[ 6 ]
1905 15. VI. K a p itu ła g e n e ra ln a ste r Z gro m ad zen ia złożyła po ra z c z w a rty w ręc e M a tk i M elchiory K lam m t.
U chw alono, by sio stry p ro fe sk i po ślu b a ch w ieczystych nosiły n a szyi m edal.
U tw orzono 2 p ro w in cje :
1. B ra n d e n b u rg ia — P om orze z siedzibą w B erlinie, 2. S zlezw ik-H olsztyn z siedzibą w R einbek.
1906 12. X II. P ap ież P iu s X za tw ie rd z ił obchodzenie uro czy sto ści św.
E lżb iety d la k a p lic S z a ry c h S ió str ja k o św ię ta I I klasy.
1907 S zkoła p ie lę g n ia rstw a w e W ro cław iu p rz y sz p ita lu św. Józefa o trz y m a ła p ra w a p ań stw o w e.
1908 R ozpoczęto b u d o w ę sz p ita la w P o zn an iu p rzy ul. Ł ąkow ej.
1909 16. V III. P o św ięcen ie g ro ty M. B. z L o u rd e s w y b u d o w an ej w ogrodzie n o w ic ja c k im w e W rocław iu.
1909 1. X. P ośw ięcono sz p ita l w P oznaniu.
1913 U tw orzono p ro w in c ję G n ieźn ie ń sk o -p o z n ań sk ą z siedzibą w P o znaniu. P rzeło żo n ą p ro w in c ji została M a tk a M. H ild e g a rd a S te fań sk a .
1914 4. VI. R ozpoczęła się k a p itu ła g en e raln a . S te r Z g ro m ad zen ia p rz e k azano ponow nie do r ą k M a tk i L a m b e rty F le isc h e r (obow iązki te sp ra w o w a ła od r. 1908 — pod o dejściu do w ieczności, 29. III.
tegoż ro k u , M a tk i M elchiory K lam m t).
U chw alono u tw o rze n ie p o stu la tu p rzy dom u p ro w in c ja ln y m w P ozn an iu , u le p sze n ie u b io ru (w p ro w ad zen ie w elo n u i płaszcza), d o k sz tałcan ie m łodych sióstr i k an d y d a te k .
1914 P rzełożona g e n e ra ln a zezw oliła S io stro m w o k resie w o jen n y m n a sk ła d a n ie ślubów w ieczy sty ch w obec proboszcza i przełożo
n e j d an ej p laców ki.
1917 K o n sty tu c je Z g ro m ad zen ia zostały za tw ie rd z o n e p rzez S tolicę A po
sto lsk ą n a dalsze 3 la ta z pow odu n a d z w y cz ajn y c h okoliczno
ści.
1917 9. V. P ap ie ż B e n e d y k t XV m ia n o w ał K a rd y n a łe m P ro te k to re m Z g rom adzenia w R zym ie — ks. W ilhelm a v a n R ossum , P re fe k ta K o n g reg acji R o zk rzew ien ia W iary.
1919 Z m a rł k u r a to r Z g ro m ad zen ia — su fra g a n w ro c ła w sk i, b isk u p K aro l A u g u sty n . Jeg o n a stę p c ą został ks. kan . J a n S tein m an n . 1919 13. XI. O tw a rc ie n o w ic ja tu w P oznaniu.
1920 1. IX . N a k a p itu le g e n e ra ln e j w y b ra n o p ią tą z kolei przełożoną g e n e ra ln ą — M atk ę M ercedes R o th er.
1921 27. IX . O tw orzono n o w ic ja t w p ro w in c ji B ra n d e n b u rg ia — P o m orze.
1922 10. V III. P ro w in c ja p o zn a ń sk a o tw o rzy ła L ecznicę w W arszaw ie — T opiel p.w. św. A ntoniego.
1923 M a tk a M ercedes R o th e r n a a u d ie n c ji u p ap ież a P iu sa X I.
{7]
K A L E N D A R IU M Z G R O M A D Z E N IA15
1923 16. X . Z g rom adzenie agregow ano do Z ak o n u B rac i M niejszych św. F ra n c isz k a z A syżu.
1924 6. IV. N astąp iło o stateczn e z a tw ie rd z e n ie K o n sty tu c ji S zary c h S ió str św. E lżb iety przez p ap ież a P iu sa X I.
1924 31. V. U tw orzono p olską p ro w in c ję n a G ó rn y m Ś lą sk u z siedzibą w K atow icach.
1925 5. V III. P ośw ięcenie w y b u dow anego dom u n o w ic ja tu w P o zn a
n iu.
1926 Założono pie rw sz ą p laców kę w A m eryce.
1928 P o w sta ł dom S ió str E m e ry te k w L esznie.
1929 W P o zn an iu o tw a rto szkołę p o d sta w o w ą p ro w a d zo n ą przez sio
s tr y elżb ietan k i.
1931 1. II. O dbyło się p ośw ięcenie i o d d an ie do u ż y tk u S z p ita la św.
A ntoniego n a M okotow ie w W arszaw ie.
1931 T rzy sio stry p ro w in c ji p o zn ań sk iej n a pro śb ę ks. k a rd . A. H lo n da u d a ły się do Jerozolim y, by służyć w założonym P o lsk im Do
m u pielgrzym om , zw łaszcza polskim .
1933 21. X II. Z grom adzenie o trzy m ało now ego K a rd y n a ła P ro te k to r a — F ra n c isz k a M a rc h e tti’ego Selvaggianiego.
1934 E rygow ano p ro w in c ję w łoską z siedzibą w Rzym ie.
1935 12. I. U tw o rzen ie p ro w in c ji w C zechosłow acji z siedzibą (od 11. V. 1936 r.) w K rnow ie. D om N o w ic ja tu um ieszczono w p o b li
skim Je żn ik u .
1937 U tw orzono trz y placó w k i w p ro w in c ji p o zn a ń sk ie j: C zern iejew o (pow. Gniezno), M iędzychód (ul. G en. S ikorskiego) i P o z n a ń — F a ra , ul. G ołębia.
1938 S ta ra n ie m przełożonej g e n e ra ln e j M. M ercedes R o th e r w y d an o now y zw y c za jn ik Z grom adzenia.
1938 P ry w a tn a szkoła p o d sta w o w a Z g rom adzenia w P o zn an iu (przy ul. Ł ąkow ej) o trz y m a ła u p ra w n ie n ia p u b liczn y ch szkół pow szech
nych.
1938 R ozbudow ano szp ital św. Jó z efa w e W ro cław iu p rz y ul. N ad brzeżn ej — urządzono p o lik lin ik ę , m ie sz k an ia dla le k a rz y i p rz y tu łe k dla starców .
1938 Z g rom adzenie liczyło 4.827 sió str w 519 dom ach zakonnych.
1939 P ro w in c ja w e W łoszech o tw o rzy ła n o w ic ja t w B resano.
1939 P rzeszło 1000 S ió str p ielęgnow ało ra n n y c h żołnierzy w sz p ita
la ch w o jskow ych i w sz p ita lac h rezerw y .
1939 W prow adzono b ia ły h a b it dla S ió str p ie lę g n ia re k w szp italach . 1940 L ipiec. P o w stała d ru g a p la có w k a Z g rom adzenia w Jero zo lim ie.
Na p ro g u dom u S io stry w ita ły w odza w o jsk a polskiego, g e n e ra ła
W ład y sław a S ikorskiego o raz b isk u p a Polow ego A rm ii P o lsk iej
n a W schodzie, Józefa G aw linę. B udow ę Nowego D om u P olskiego
w Je ro z o lim ie rozpoczęto głów nie z o fia r żołnierzy polskich.
16
S . M . D O N W IN A U R B A N E K , E L Ż B I E T A N K A [ 8 ]1940 24. IX . A rc y b isk u p w ro c ła w sk i, A dolf k a rd . B e rtra m , z a m ia n o w a ł k s. k an . Jó z e fa K ra m e ra k u r a to r e m Z grom adzenia.
1940 W ładze o k u p a c y jn e w yw iozły S io stry e m e ry tk i (w liczbie 38) z L eszna W lkp do k la sz to ru OO. F ra h c isz k a n ó w w O siecznej, gdzie skom asow ano też S io stry z z a k ła d u w ychow aw czego w O siecznej.
1941 W iosną przew ieziono S io stry z dom u p ro w in cja ln eg o w P o z n a n iu i z in n y c h p la có w ek do obozu p ra c y w B ojanow ie. Z lik w i
dow ano p ro w in c ję poznańską.
1941 D okonano pośw ięcen ia Nowego D om u P olskiego w Jero zo lim ie —
„M ałej P o lsk i” n a obczyźnie w P ale sty n ie .
1942 Rok ju b ileu szo w y Z gro m ad zen ia — 100-lecie istn ien ia.
3. I. Z m a rła szósta p rzełożona g e n e ra ln a — M a tk a E d e lb e rta H o ffm a n n . Z gro m ad zen ie liczyło w ów czas 4712 S ió str w 432 do
m ach.
1942 M a tk a M. M a ty ld a K iittn e r, d o tychczasow a m is trz y n i n o w icjatu , zo stała w y b ra n a n a k a p itu le g e n e ra ln e j w e W ro cław iu siódm ą przeło żo n ą g en e raln ą .
K a p itu ła zad ecy d o w ała o p ro w a d ze n iu w spólnego p o stu la tu i n o w ic ja tu w e W ro cław iu dla w szy stk ich p ro w in c ji zakonnych.
U ch w ałą k a p itu ły g e n e ra ln e j w yłączono cz te ry p la có w k i w D an ii z p ro w in c ji n o rw e sk ie j, u za le ż n ia ją c je bezpośrednio od dom u m acierzy steg o w e W rocław iu.
1942 W p ro w in c ji p o zn a ń sk ie j o d b y w ały się d alsze tr a n s p o r ty S ió str z ró żn y c h p lacó w ek do obozu p ra c y w B ojanow ie.
1942 27. IX . U roczystą M szę św. ju b ileu sz o w ą o d p ra w ił Ks. K ard . B e rtra m w k a p lic y św. Józefa w dom u g en e ra ln y m w e W ro cła
w iu. Z gro m ad zen ie otrzy m ało błog o sław ień stw o O jca św. P iu sa X II. O dbyła się in sc en izac ja n a te m a t h isto rii zgro m ad zen ia , i p o sta ci M a tek Z ałożycielek.
1942 W listo p ad z ie w znow ińno z o k azji ju b ile u sz u w y d aw an ie p ism a
„ E lisa b e th b la tt” , p rze rw a n e w 1927 r.
1942 S ta ty s ty k a dom u m acierzy steg o z o k az ji stu lecia: od p o cz ątk u is t
n ie n ia k o n g re g a c ji p rz y ję to — 7598 członkiń, zm arło — 2220 sióstr, zw olniono — 677 sióstr. S ta n n a 24. IX . 1942 r. — 4701 sióstr.
1643 24. X II. P o św ięc en ia k a p lic y p.w . M. B. W spom ożenia W iern y ch w N ow ym D om u P o lsk im w Je ro z o lim ie dok o n ał Ks. p p łk T om asz R eginek, w ik a riu sz g e n e ra ln y dla uchodźców polskich.
1944 W czasie P o w sta n ia W arszaw skiego zo stały zniszczone tr z y do
m y Z grom adzenia, m .in. now y sz p ita l m okotow ski.
1945 O blężenie W rocław ia. D ziałan ia w o je n n e i b o m b a rd o w a n ia zn i
szczyły dom m a cie rz y sty w e W ro c ław iu i w iele in n y c h dom ów
zakonnych. '
|9]
K A L E N D A R IU M Z G R O M A D Z E N IA17
1945 25. V II. Do W rocław ia p rz y b y ła z p ro w in c ji p o zn a ń sk ie j M a tk a M. J o le n ta P rz y b y ł, m ia n o w a n a a s y ste n tk ą g en e ra ln ą .
1945 w p aź d ziern ik u n a s tą p iło p o w o łan ie n o w ic ja tu w P o z n a n iu -P o - krzy w n ie.
1945 z pow odu za ję cia dom u p ro w in cja ln eg o w P o zn an iu p rzez w o j
sko, w lu ty m tego ro k u p rzen iesio n o siedzibę p ro w in c ji do P o zn a n ia -Je ży c .
28. V III. O d b y w ają się tu p ie rw sz e po 5 -letn iej p rz e rw ie ślu b y w ieczyste 55 sió str p ro w in c ji p o zn ań sk iej.
1945 8. X I. Ś m ierć M. S ta n isła w y D an k o w sk iej, przełożonej p ro w in c ji p o zn ań sk iej.
1946 S io stry , k tó re opuściły W rocław , osiedliły się w R einbek.
U rz ąd w iz y ta to rk i g e n e ra ln e j w e W rocław iu o b ję ła M a tk a M.
J o le n ta P rzybył.
1946 N a stą p ił podział Z g ro m ad zen ia w P olsce n a sześć p ro w in cji:
1. P ro w in c ja D oln o -śląsk a z siedzibą w e W rocław iu. M a tk a M.
Jo le n ta P rz y b y ł, w iz y ta to rk a g en e ra ln a , b y ła rów nocześnie przełożoną te j p ro w in cji. W ę W ro cław iu z n a jd o w ał się za stę p czy dom g en e raln y dla p ro w in c ji polskich.
2. P ro w in c ja N yska z siedzibą w Nysie. P rzeło żo n ą p ro w in c ji zo stała M a tk a M. K asy ld a S zprengel.
3. P ro w in c ja G n ieź n ie ń sk o -p o z n ań sk a z siedzibą w P o zn an iu . P rzeło żo n ą te j p ro w in c ji b y ła M a tk a M. Z ofia N aw rocik.
4. P ro w in c ja K ato w ick a z siedzibą w K ato w icach , o b e jm u ją c a ta k ż e dom y n a te re n ie C zechosłow acji. P rzełożoną te j p ro w in c ji b y ła M a tk a M. J o la n ta K olińska.
5. P ro w in c ja P o m o rsk a z siedzibą w T o ru n iu . P rzyłączono do n ie j dom y z północnej części p ro w in c ji p o zn a ń sk ie j oraz z p ro w in c ji k ró lew ie ck ie j (na te re n ie Polski). P rzełożoną p ro w in c ji m ianow ano M atkę M. T y m o teę R opińską.
6. P ro w in c ja W arszaw sk a z siedzibą w W arszaw ie (w ydzielona z p ro w in c ji poznańskiej). P rzeło żo n ą p ro w in c ji b y ła tu M a tk a M. L u d w ik a O p erto w sk a.
1946 M istrz y n ią n o w ic ja tu w P o zn an iu (przeniesionego ju ż z P o k rz y w - n a n a ul. Ł ąkow ą) zo stała S io stra M. S ty lita K arcz y ń sk a, w K a to w icach — S io stra M. E w an g e lista P ronobis, w N ysie — S io stra M. A nzelm a K ierszke.
1946 16. X . Z atw ierd ze n ie k u r a to r a dla p ro w in c ji polsk ich w e W ro
cław iu w osobie ks. d r J a n a T e rla g i n a m iejsce ks. J . K ra m e ra . 1946 6. X I. P ra c ę d u sz p aste rsk ą w dom u c e n tra ln y m Z g rom adzenia
w e W rocław iu o b ją ł ks. d r W in cen ty U rb an , późniejszy b isk u p w ro c ła w sk i i k u ra to r p ro w in c ji polskich, k tó ry służy S iostrom
n a d a l .i _ Nasza P rz e sz ło ś ć t. 55
18
S . M . D O N W IN A U R B A N E K , E L Ż B IE T A N K A [ 1 0 ]1947 R ozkw it n o w icjató w w P olsce - 64 p o stu la n te k w p olskich p ro w in c ja c h p rz y stą p iło do obłóczyn.
1948 28. V I. M istrz y n ią w znow ionego po w o jn ie n o w ic ja tu w e W rocła
w iu za m ian o w an o S io strę M. G ab rie lę G ra b arz.
1949 2. II. W uroczystość M. B. Gromnicznej nastąpiła zmiana szarego welonu na czarny.
1949 Przejęcie przez państwo 14 własnych szpitali elżbietanek.
1950 W ydano m o d lite w n ik „V enite ad m e” oraz n ow y zw yczajm k.
1950 W Polsce n a s tą p iło u p ań stw o w ien ie p rzedszkoli, dom ów d ziecka i in n y c h za k ła d ó w pro w ad zo n y ch przez siostry.
1951 15. VI. O dbyło się pośw ięcenie o d b u d o w an e j k ap licy M a tk i Bo
skiej w dom u m a cie rz y sty m w e W rocław iu.
1953 1 I S ta n Z gro m ad zen ia (w p ro w in c ja c h polskich): 272 dom ów zakonnych, 2064 sió str p ro fe sek , 81 n ow icjuszek, 96 p o stu la n te k . 1953 Z godnie z ż ą d an iam i w ład z k ościelnych M a tk a W izy ta to rk a G e
n e ra ln a M. Jo la n ta P rz y b y ł w y d a ła w lip c u p ie rw sz ą egzor ę (okólnik) dla w szy stk ich sió str p o lsk ich p ro w in c ji, co było o d tą d k o n ty n u o w a n e każdego m iesiąca (także przez je j n astępczynie).
1954 1. I. S ta n liczbow y Z g rom adzenia w P olsce: 281 dom ów zak o n nych, 2138 sió str p ro fe sek , 70 now icju szek , 91 p o stu la n te k . 1954 Z te re n u Ś ląsk a um ieszczono S io stry w trz e c h k la szto ra ch : w
G osty n iu , K o b y lin ie i D ębow ej Łące.
1954 24. X I. D la d o b ra ty c h odizolow anych sió str p o w o łała M a tk a W iz y ta to rk a G e n e ra ln a do pom ocy S io strę M. Im m a c u la tę K acz
m a re k ze Ś w idnicy. , . ,
1955 1. IV. P ap ie ż P iu s X II z a m ia n o w ał now ego K a rd y n a ła P ro te k to ra Z g ro m ad zen ia w osobie ks. W a le riu sza k a rd . V a le n .
1956 W yszła k siążeczk a „S ta n za k o n n y i ślu b y ” O. K a ro la V an V ol- x en S. J.
1956 6. IV. Zmarł kurator Zgromadzenia — ks. J. Kramer.
25. V I. U rz ąd k u r a to r a o b ją ł ks. Leo C h risto p h . . 1956 W p a ź d z ie rn ik u sio stry pow róciły z G osty n ia, K o b y lin a i ę o
w ej Ł ą k i do sw ych dom ów zakonnych.
1957 1 I. S ta n liczbow y p olskich p ro w in c ji b y ł n a stę p u ją c y .
m ów za konnych, 2101 sió str p ro fe sek , 42 n o w icju szk i, 60 p o stu -
lsnt'Sk j
1957 W ty m ro k u um ożliw iono sio stro m odbyć k u rs y i uzy sk ać y plo m y p ie lęg n iarsk ie .
1957 15. IV. K o n g re g ac ja d la S p ra w Z ak o n n y c h z a tw ie rd z iła no y ce re m o n ia ł n a w szy stk ie u roczystości zakonne.
1957 D om G e n e ra ln y w y d a l śp iew n ik kościelny „M agm ica . 1958 21. I. D ecyzją p rzełożonej g e n e ra ln e j odłączono ur^ ą
to rk i g e n e ra ln e j - k tó ry p e łn iła n a d a l M a tk a M. Jo len ta b y ł __ od u rz ę d u p rzełożonej p ro w in c ji w ro c ła w sk ie j, p
i m
K A L E N D A R IU M Z G R O M A D Z E N IA19
nego M atce M. Im m a c u la c ie K ac zm a re k . T ak dla w iz y ta to rk i g e n e ra ln e j ja k i dla przeło żo n ej p ro w in c ji za m ian o w an o osobne ra d n e .
1958 U rz ąd przełożonej p ro w in c ji w P o z n a n iu — po 12 la ta c h p ra c y M a tk i M. Zofii N aw ro cik n a ty m sta n o w isk u — o b ję ła M a tk a M. A niela Tom czak.
1958 20. V. Sw. K o n g re g ac ja d la S p ra w Z ak o n n y ch p ro lo n g o w ała ze
zw olenie n a noszenie czarnego w elo n u aż do czasu n ajb liż sze j k a p itu ły g e n e raln e j.
1958 W czerw cu po ra z p ie rw sz y p ro w in c je polsk ie p rz e k a z a ły Sw.
K o n g re g ac ji sp raw o zd a n ie za o k res od 1946 do czerw ca 1958.
1959 S ta n p ro w in c ji p o lsk ich n a dzień 1. I: 256 dom ów zako n n y ch , 2039 sió str p ro fe sek , 54 n o w icju szk i (I p ro fe sję złożyło 52), 72 p o s tu la n tk i (do obłóczyn poszło 44).
1959 4. IX . W 100-lecie u z n a n ia przez K ościół Z gro m ad zen ie liczyło 4300 sió str, p rze d 100 la ty — 60 sióstr.
1960 Od W ielkanocy sio stry o d m a w ia ły „M ałe O fficiu m ” w ed łu g n o w ego tłu m a c z e n ia psalm ów .
1960 W P olsce w y d an o do u ż y tk u sió str now y m o d lite w n ik „V enite ad m e” .
1961 16 m a rc a z m a rła w e W ro c ław iu M a tk a W iz y ta to rk a G en e ra ln a M. J o le n ta P rz y b y ł.
20 m a rc a u rz ą d w iz y ta to rk i g e n e ra ln e j o b ję ła M a tk a M. C ecy
lia R uchniew icz.
1962 Ks. b isk u p W. U rb a n z o stał u sta n o w io n y k u r a to r e m p ro w in c ji śląsk ich , a od 1966 r. — w szy stk ic h p ro w in c ji Z g ro m ad zen ia w Polsce.
1962 29—31 m a ja odb y ła się k a p itu ła g e n e ra ln a w R zym ie. P rz eło ż o n ą g e n e ra ln ą zo stała M a tk a M. J o a n n a S chneider.
1962 28. V III. Z lik w id o w an y zo stał dom za k o n n y w B udapeszcie, n a leżący do p ro w in c ji p o zn a ń sk ie j.
1962 11. X. R ozpoczął się w R zym ie I I S obór W a ty k a ń sk i.
23. X. S io stry p ro w in c ji p o lsk ic h o d b y w ały cz u w an ie n a J a s n e j G órze w in te n c ji Soboru.
1962 N a p o cz ątk u tego ro k u Z g ro m ad z en ie w P olsce liczyło: 255 do
m ów zak o n n y ch , 2050 sió s tr p ro fe sek , 43 sio stry n o w icju szk i (p ro fesję złożyło 42), 58 p o s tu la n te k (h a b it o trzy m ało 6).
1963 Z o sta ły zlik w id o w an e dom y zak o n n e w A m eryce: w N o rth E a st i w Esopus.
1963 Z m a rła n a js ta rs z a sio s tra Z g ro m ad zen ia, S. H ild e b e rta C ieśnik, k tó r a h a b it o trz y m a ła z r ą k M a tk i F ra n c isz k i W e rn er. P rz e d śm ie rc ią złożyła ze zn a n ia dotyczące M a tk i F ra n c isz k i, m a ją c e posłużyć ja k o d o k u m e n t do b e a ty fik a c ji.
1964 16 lip c a odb y ła się e k s h u m a c ja M a tek Z ałożycielek s ta ra n ie m
M a tk i W iz y ta to rk i G e n e ra ln e j M. C ecylii R uchniew icz. S m ie rte l-
20
S . M . D O N W IN A U R B A N E K , E L Ż B IE T A N K A[ 1 2 ]
n e szczątki Z ałożycielek przen iesio n o u roczyście z C m en ta rz a J e rozolim skiego do podziem i k a te d r y św . J a k u b a w N ysie.
1965 15. IX . R odziny zakonne w P o lsce o d d ały się w m a cie rz y ń sk ą niew o lę M a ry i — za w olność K ościoła św. w Polsce.
1965 15. X I. U tw orzono w spólny n o w ic ja t dla p ro w in c ji p o lsk ich w e W rocław iu.
1965 21. X I. W Nysie obchodzono 100-lecie istn ie n ia k ap licy i dom u p ro w in cja ln eg o — „kolebki” Z grom adzenia.
1967 R ok ju b ileu szo w y Z grom adzenia.
27 w rześn ia. 125-lecie p o w sta n ia Z grom adzenia.
1967 S ta n liczbow y w sześciu p ro w in c ja c h polskich: 248 dom ów z a konnych, 1949 sió str pro fesek , 13 sió str n ow icjuszek, 40 p o stu - la n tek .
P oza g ra n ic a m i P o lsk i — w ośm iu p ro w in c ja c h : 172 dom y zak o n ne, 1810 sió str profesek.
C ałe Z gro m ad zen ie liczy 14 p ro w in c ji zakonnych, 420 dom ów za
kon n y ch , 3759 sió str profesek.
Z g ro m ad zen ie otrzy m ało z o k azji tego ju b ileu sz u g ra tu la c je oraz b ło gosław ieństw o ap o sto lsk ie p ap ież a P a w ła VI.
1967 8. X II. U tw orzono w Je ro z o lim ie sierociniec tzw . D om P o k o ju (należący do p ro w in c ji poznańskiej).
1968 M a tk a W izy ta to rk a G en e ra ln a M. C ecylia R uchniew icz zw o łała p rzełożone p ro w in c ji polsk ich do W ro cław ia n a k o n fe re n c ję p rz y gotow aw czą p rze d k a p itu łą g en e raln ą .
1968 W C zęstochow ie utw orzono no w y dom za k o n n y n ależ ąc y do p ro w in c ji w a rsza w sk ie j.
1968 16. X. D eleg atk i polsk ich p ro w in c ji u d a ły się do R zym u n a k a p itu łę g en e raln ą .
1968 26. X. R ozpoczęła się k a p itu ła g e n e ra ln a . P rzeło żo n ą g e n e ra ln ą w y b ra n o ponow nie M a tk ę M. Jo a n n ę S ch n eid er.
1968 N a k a p itu le g en e ra ln e j zredagow ano n a now o K o n sty tu c je Z gro
m ad zen ia i D y re k to riu m ; postan o w io n o o d m a w ian ie m o d litw b re w ia rz o w y m w ję zy k u ojczystym oraz u chw alono n ie w ielk ą zm ian ę u b io ru zakonnego.
1969 3. V. P o św ięc en ie dom u i k a p lic z k i w Częstochow ie.
1969 6. IX . Z m a rła w e W ro cław iu M a tk a W iz y ta to rk a G e n e ra ln a M.
C ecylia R uchniew icz.
1969 W A dw encie S io stry w P olsce o trzy m ały n o w e K o n sty tu c je i D y
re k to riu m Z grom adzenia.
1969 W p ro w in c ji w ro c ła w sk iej obchodzono 100-lecie istn ie n ia p la có w ek w S zp ro taw ie i K ożuchow ie.
1969 8. X II. U rząd W izy ta to rk i G e n e ra ln e j w Polsce o b jęła S. M.
Im m a c u la ta K aczm arek , dotychczasow a przełożona p ro w in c ji w e W rocław iu, a n a je j m iejsce obow iązki przełożonej p ro w in c ji o b ję ła S. M. K lo ty ld a M ikołajczak.
K A L E N D A R IU M Z G R O M A D Z E N IA
!["Jan Kochanowski jako tłumacz", Helena Sobczakówna, Poznań 1934 : [recenzja]]()