(2)wyjaśnia pozytywny wpływ aktywności fizycznej na wydolność oddechową człowieka

(1)

SCENARIUSZ ZAJĘĆ „UKŁAD ODDECHOWY CZŁOWIEKA” BIOLOGIA, III ETAP EDUKACYJNY

Temat: Układ oddechowy człowieka.

Treści kształcenia

Podstawa programowa: Punkt (6.4) [uczeń] podaje funkcje części układu oddechowego, rozpoznaje je (na schemacie, modelu, rysunku, według opisu itd.) oraz przedstawia związek ich budowy z pełnioną funkcją; opisuje przebieg wymiany gazowej w tkankach i w płucach oraz przedstawia rolę krwi w transporcie gazów oddechowych; przedstawia czynniki wpływające na prawidłowy stan i funkcjonowanie układu oddechowego (aktywność fizyczna poprawiająca wydolność oddechową, niepalenie papierosów czynnie i biernie).

Cele zoperacjonalizowane

UCZEŃ charakteryzuje wdech i wydech;

definiuje pojęcia: wymiana gazowa, wentylacja płuc;

opisuje przebieg wymiany gazowej w tkankach i w

płucach;

(2)

wyjaśnia pozytywny wpływ aktywności fizycznej na

wydolność oddechową człowieka;

wyjaśnia rolę przepony i mięśni międzyżebrowych w

procesie wentylacji płuc;

wykazuje różnice pomiędzy procesem oddychania komórkowego, a wymianą

gazową;

wykazuje związek budowy narządu w układzie oddechowym z jego funkcją;

wykazuje związek pomiędzy układem

krwionośnym a oddechowy m;

wymienia elementy budowy układu oddechowego

człowieka;

wymienia funkcje poszczególnych części

układu oddechowego człowieka;

zna rolę krwi w transporcie gazów oddechowych;

zna szkodliwy wpływ palenia

(3)

na zdrowie człowieka;

Nabywane umiejętności

UCZEŃ

doskonali umiejętności właściwej organizacji pracy;

jest świadomy szkodliwości palenia papierosów;

poprawnie interpretuje wyniki swoich obserwacji;

prezentuje postawę wyrażającą szacunek dla zdrowia własnego i innych;

rozumie ważność aktywnego spędzania czasu dla zachowania prawidłowego

stanu i funkcjonowania układu oddechowego;

wskazuje na modelu i nazywa poszczególne części

układu oddechowego człowieka;

Kompetencje kluczowe

 kompetencje informatyczne

 myślenie matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne

(4)

 umiejętność uczenia się

Etapy lekcji 1) Wstęp:

Zapoznanie uczniów z tematem.

Pogadanka na temat różnic pomiędzy procesem oddychania komórkowego, a wymianą gazową.

2) Przebieg zajęć:

Nauczyciel prezentuje model anatomiczny człowieka.

Omawia budowę układu oddechowego człowieka.

Uczniowie wraz z nauczycielem wyróżniają drogi oddechowe i płuca, określają ich funkcje.

Nauczyciel wyjaśnia rolę przepony i mięśni międzyżebrowych w procesie wentylacji płuc.

Nauczyciel odtwarza animację „Wymiana gazowa w płucach i transport gazów oddechowych”. Uczniowie odtwarzają animację na swoich komputerach.

Uczniowie dokonują obserwacji.

Instrukcja przeprowadzenia obserwacji

1. Opis teoretyczny omawianych zjawisk: Wydychane powietrze zawiera dwutlenek węgla. W wyniku reakcji dwutlenku węgla z wodorotlenkiem wapnia obecnym w wodzie wapiennej powstaje węglan wapnia wywołujący zmętnienie roztworu. Reakcja mętnienia wody wapiennej świadczy o obecności dwutlenku węgla w wydychanym powietrzu.

Wentylację płuc umożliwiają ruchy oddechowe – wdech i wydech. Wdech jest procesem czynnym i powoduje zwiększenie wymiarów klatki piersiowej w wyniku skurczu przepony i mięśni międzyżebrowych.

(5)

Wydech jest procesem biernym, polegającym na rozkurczu mięśni wdechowych. Przy najgłębszym wdechu i wydechu pojemność płuc wynosi około 4000 cm³ i nazywa się pojemnością życiową płuc. Przy spokojnym wdechu i wydechu pojemność płuc wynosi około 500 cm³ i nazywa się objętością oddechową.

2. Ustalenie celu i obiektu prowadzonych badań: Celem obserwacji jest zbadanie obecności dwutlenku węgla w wydychanym powietrzu oraz dokonanie pomiaru obwodu klatki piersiowej podczas maksymalnego wdechu i wydechu.

3. Sposób przygotowania obserwacji (czas, miejsce itd.):

Obserwacje są prowadzone podczas zajęć w klasie.

Uczniowie mają do dyspozycji: słomkę i zlewkę z wodą wapienną, miarkę/centymetr krawiecki.

4. Sposób przeprowadzenia obserwacji: Uczniowie pracują w parach. Wykonują dwa ćwiczenia.

Ćwiczenie nr 1 polega na zbadaniu obecności CO2 w wydychanym powietrzu. Uczeń przez słomkę wdmuchuje powietrze z płuc do zlewki z wodą wapienną. Obserwuje zmętnienie wody wapiennej.

Ćwiczenie nr 2 polega na pomiarze obwodu klatki piersiowej podczas wdechu i wydechu. Uczniowie w parach dokonują pomiaru obwodu klatki piersiowej

centymetrem krawieckim w momencie

maksymalnego wdechu i wydechu. Zapisują wyniki pomiarów.

5. Inne informacje, np. analiza obserwacji, sposób wyciągania wniosków, karta pracy, drzewka decyzyjne, formularze itd.: Uczniowie wyjaśniają o czym świadczy zmętnienie wody wapiennej zaobserwowane w ćwiczeniu nr 1. Uczniowie zestawiają i porównują wartości pomiarów uzyskane w ćwiczeniu nr 2. Wyciągają wnioski i wyjaśniają dlaczego wartości pomiarów różnią się u innych porównywanych osób.

Nauczyciel przedstawia zestaw zdjęć „Jak dym z papierosów wpływa na płuca”.

(6)

na zdrowie człowieka, zarówno palacza czynnego jak i biernego.

3) Podsumowanie:

W trakcie burzy mózgów uczniowie wykazują związek między układem krwionośnym a oddechowym. Uczniowie zapisują wnioski.

Zadanie domowe

Korzystając z dostępnych źródeł informacji (podręcznik, Internet) oraz własnych doświadczeń wyjaśnij pozytywny wpływ aktywności fizycznej na wydolność oddechową człowieka.

Środki dydaktyczne

 komputer (komputery dla uczniów)

 materiały multimedialne: animacja „Wymiana gazowa w płucach i transport gazów oddechowych”

 materiały multimedialne: zestaw zdjęć „Jak dym z papierosów wpływa na płuca”

 model anatomiczny człowieka

 słomka

 zlewka z wodą wapienną

 miarka/centymetr krawiecki

 notatnik, długopis Metody nauczania

 ćwiczenia praktyczne

 dyskusja

 obserwacja

 pogadanka

 pokaz

(7)

Formy pracy

 indywidualna

 praca w parach

 zbiorowa

Dodatkowe propozycje wykorzystania

Multimedialne zasoby edukacyjne wykorzystywane w tym scenariuszu nadają się również do wykorzystania na II etapie edukacyjnym w zakresie nauczania przyrody.