Studia: ogólne czy ukierunkowane

(1)

98

2-3/2001

Od paŸdziernika 2000 roku trzy polskie uczelnie oferuj¹ mo¿liwoœæ zdobycia wykszta³cenia na kierunku Architektura krajobrazu. Poza SGGW w Warszawie, Politechnik¹ Krakow- sk¹ i Akademi¹ Rolnicz¹ we Wroc³a- wiu, mo¿na siê specjalizowaæ w tym zakresie jeszcze w kilku innych oœrod- kach. W roku bie¿¹cym powsta³ ko- lejny kierunek w Katolickim Uniwer- sytecie Lubelskim. Rodzi siê zatem pytanie, czy rynek pracy w naszym kraju jest przygotowany na przyjêcie oko³o 250 absolwentów rocznie.

Dopóki nie zostan¹ uregulowa- ne zasady przyznawania uprawnieñ zawodowych, szanse na zatrudnienie nadal nie bêd¹ zale¿eæ od wzglêdów czysto merytorycznych. Ponadto, minie sporo czasu, zanim wspó³praca z architektem krajobrazu stanie siê czymœ naturalnym i po¿¹danym dla innych dyscyplin. Uczelnie musz¹ zatem rozstrzygn¹æ dylemat, czy w tej sytuacji bardziej korzystne jest wykszta³cenie ogólne, czy te¿ pog³ê- bione i jednoczeœnie ukierunkowane pod k¹tem potencjalnych wymagañ rynku wykszta³cenie specjalistyczne.

Pod rozwagê mo¿na wzi¹æ kilka wariantów, które sprawdzaj¹ siê w innych krajach.

Architektura i budownictwo ogrodowe

Absolwenci tej specjalizacji s¹ przygotowani do podjêcia pracy w biurach projektów i firmach wyko- nawczych, w zakresie wymaganym

do projektowania, nadzoru i zago- spodarowania dzia³ek w budownic- twie jedno- i wielorodzinnym. Ich domen¹ jest praca z detalem i ma³¹ architektur¹, zak³adanie i remonty ogrodów lub innych ma³ych za³o¿eñ zieleni. Musz¹ posiadaæ umiejêtnoœæ szybkiego adaptowania za³o¿eñ do realiów (gleba, kamieñ, nawierzchnie, roœliny...), kosztorysowania i przy- gotowywania ofert przetargowych, a tak¿e ³atwoœæ nawi¹zywania kon- taktów z inwestorem. To czyni z nich pracowników interesuj¹cych dla ma³ych lub œrednich firm wykonaw- czych i projektowych, w perspekty- wie zaœ przygotuje do za³o¿enia po- dobnej firmy na w³asne ryzyko. Mog¹ siê równie¿ ubiegaæ o pracê w administracji lokalnej, przy nadzorowaniu prac w zakresie zieleni na terenach komunalnych.

W ramach przedmiotów spe- cjalizacyjnych uwzglêdniæ nale¿y projektowanie detalu, ma³¹ architek- turê, pielêgnacjê terenów zieleni, BHP, prawo pracy, kosztorysowanie i przygotowywanie ofert oraz wypo- sa¿enie techniczne i zasady organi- zacji ma³ej firmy buduj¹cej ogrody.

Architektura krajobrazu

Tê specjalizacjê koñcz¹ przyszli projektanci du¿ych za³o¿eñ: parków i rezydencji, systemów zieleni na terenach zurbanizowanych i otwar- tych. Ich rynkiem pracy s¹ biura pla- nowania przestrzennego, urzêdy administracji samorz¹dowej i pañ-

Studia: ogólne czy ukierunkowane

Forum

(2)

99

stwowej ró¿nych szczebli, a tak¿e firmy podejmuj¹ce siê realizacji pro- jektów na wiêkszej powierzchni (osiedla, parki, kompleksy rekreacyjno- -sportowe, centra us³ugowe, otocze- nie dróg i zbiorników wodnych).

Znajduj¹ te¿ zatrudnienie w dyrek- cjach parków narodowych i krajobrazowych.

W procesie ich kszta³cenia nale¿y wiêc po³o¿yæ nacisk na urbanistykê, prace planistyczne, projektowanie du¿ych za³o¿eñ zieleni, szacowanie wartoœci krajobrazu, zasady ekokompensacji, ochronê œrodo- wiska, aspekty prawne wy¿ej wy- mienionych zagadnieñ oraz prace in¿ynieryjne i ich wp³yw na krajobraz.

Pielêgnacja krajobrazu

Przygotowanie absolwentów tej specjalizacji polega na opanowaniu wiadomoœci z zakresu szeroko pojê- tej ochrony krajobrazu i utrzymania – b¹dŸ rewaloryzacji – jego wartoœci przyrodniczej i kulturowej. S¹ to absolwenci przygotowani do objêcia sta- nowisk w wydzia³ach ochrony œrodo- wiska, zarz¹dach parków narodowych i krajobrazowych, w biurach sporz¹dzaj¹cych plany rewaloryzacji i oceny oddzia³ywania na œrodowisko, a tak¿e w firmach prowadz¹cych prace pielêgnacyjne du¿ych za³o¿eñ zieleni. Czêœæ z nich, po odpowiedniej praktyce i studiach podyplomowych, mo¿e zajmowaæ siê konserwacj¹ za- bytkowych za³o¿eñ zieleni.

W ramach tej specjalizacji nale¿y pog³êbiæ zagadnienia pielêgna- cji drzewostanu, pielêgnacji biotopu (ze szczególnym uwzglêdnieniem zbiorników i cieków wodnych), ochrony, kszta³towania i renaturyza- cji krajobrazu oraz rewaloryzacji za- bytkowych za³o¿eñ zieleni. Absol- wenci powinni znaæ zagadnienia prawne w tym zakresie i posiadaæ wiedzê niezbêdn¹ przy sporz¹dzaniu ocen oddzia³ywania inwestycji na œrodowisko.

Pytania otwarte

Zanim obecni studenci drugie- go roku ukoñcz¹ studia, Polska stanie siê prawdopodobnie cz³onkiem Unii Europejskiej. Nasi absolwenci znajd¹ siê wiêc nie tylko na rynku pracy otwartym dla innych krajów, lecz tak¿e stan¹ w obliczu przepisów prawnych wymuszaj¹cych posiada- nie uprawnieñ i specjalizacji ju¿ tam obowi¹zuj¹cych. Do tej konkurencji nale¿y ich w³aœciwie przygotowaæ, co nie jest mo¿liwe w systemie jed- nolitego programu studiów.

Wykszta³cenie ogólne, ze wzglê- du na szerokie spektrum zagadnieñ, daje absolwentowi szerokie pole wyboru podczas poszukiwania pracy, jednoczeœnie skazuj¹c go na zdo- bywanie specjalizacji na studiach podyplomowych i wyd³u¿enie cyklu kszta³cenia.

Problem ten jest rozmaicie rozwi¹zywany w ró¿nych krajach.

W Niemczech, wymienione wy¿ej umiejêtnoœci s¹ przekazywane w ra-

mach odrêbnych kierunków studiów in¿ynierskich (wykonawcy) lub magisterskich (planiœci), w wy¿szych szko³ach zawodowych, uniwersytetach i uniwersytetach technicznych¹. Uznano tam, ¿e specyfika tych za- gadnieñ jest tak obszerna i ró¿ni¹ca siê od siebie, ¿e wymaga odrêbnych programów kszta³cenia ju¿ od pierw- szego semestru.

W polskich realiach mo¿na wprowadziæ podzia³ na specjaliza- cje, poczynaj¹c np. od czwartego roku studiów. Jeœli jednak pozostawi siê w miarê jednolity program ogól- ny – warto ju¿ zawczasu przewidzieæ system zdobywania opisanych umie- jêtnoœci w trybie studiów podyplomowych.

Powy¿szy tekst traktujê jako za- proszenie do dyskusji na ³amach pis- ma. Do nauczycieli akademickich, absolwentów wy¿szych uczelni kra- jowych i zagranicznych, praktykuj¹- cych architektów krajobrazu oraz potencjalnych pracodawców, kierujê pytania:

Czy s³uszne jest wprowadzenie specjalizacji na studiach kierun- kowych z zakresu architektury krajobrazu?

Jakie s¹ najczêstsze oczekiwania lub wyobra¿enia pracodawców na temat przygotowania zawodo- wego architektów krajobrazu?

Jakie s¹ pierwsze doœwiadczenia absolwentów w zderzeniu z rynkiem pracy? Jakie elementy wykszta³cenia akademickiego chcie- liby zweryfikowaæ lub poszerzyæ?

Jerzy Sporek

1 W RFN prowadzone s¹ studia na kierunkach:

Landschaftsarchitektur (architektura krajobrazu) jako studia magisterskie, np. na Politechni- ce w DreŸnie; Landschaftspflege (pielêgnacja krajobrazu) jako studia magisterskie np. na Politechnice w DreŸnie i na Uniwersytecie w Hohenheim ko³o Stuttgartu; Garten- und Landschaftsbau (budownictwo ogrodów i krajobrazu) jako studia in¿ynierskie, np. w Wy¿- szej Szkole Zawodowej w Geisenheim.