"Instytucja obrony obowiązkowej w postępowaniu przygotowawczym", Jerzy Porada, "Nowe Prawo", 1964, nr 12 : [recenzja]

Maria Cybulska

"Instytucja obrony obowiązkowej w

postępowaniu przygotowawczym",

Jerzy Porada, "Nowe Prawo", 1964, nr

12 : [recenzja]

Palestra 9/2(86), 69-70

1965

N r 2X88) Prz«

0

nie w ynosi ro k licząc od d aty , w k tó r e j u m ow a przy rze czo n a m ia ła być za w a rta , przy czym jeśli roszczenie o p rze n iesien ie w łasn o ści zo stało oddalone, to te rm in p rze d aw n ien ia roszczenia odszkodow aw czego n ależy liczyć od up raw o m o cn ien ia

się orzeczenia w ty m przedm iocie. 1

Ż kolei a u to r p rzechodzi do om ów ienia fo rm y um ow y p rze n iesien ia w łasności

nieruchom ości, k tó fa zgodnie z a rt. 158 k.c. p o w in n a być z a w a rta w fo rm ie a k tu n o ta rialn e g o , i to bez w zg lęd u n a to, czy chodzi o um ow y zobow iązujące, czy te ż o um ow y p rzenoszące w łasn o ść w w y n ik u istn iejące g o p o przednio zobow iązania. B ra k je st je d n a k p rz e p isu g eneralnego, k tó ry b y sta n o w ił, że ró w n ież czynności p ra w n e m a ją c e b ez p o śred n i zw iązek z p rze n iesien ie m w łasności n ieruchom ości w y m ag a ją fo rm y n o ta ria ln e j. W dalszych w y w o d ach a u to r o m aw ia szereg w y p a d ­ ków , k tó re m ogą n a s trę c z a ć w ątp liw o ści in te rp re ta c y jn e w z a k resie obow iązującej form y, a n a s tę p n ie przechodzi do dalszych problem ów . M iędzy in n y m i a u to r p o ­ ru sza p rze n iesien ie w łasn o ści n a darczy ń cę przez o d w ołanie d aro w izn y oraz prze­ n ie sie n ie w łasności działki, n a k tó re j sa m o istn y posiadacz w zniósł b u d o w lę lu b in n e u rzą d zen ie przenoszące w a rto ść działki.

Instytucja obrony obowiązkowej w postępowaniu przygotowawczym

to ty tu ł a r ty k u łu Je rz eg o P o r a d y zam ieszczonego w tym że n u m e rz e (12/1964) „N owego P ra w a ”.

W ypadki, w k tó ry c h in te re s y oskarżonego m uszą być o b lig a to ry jn ie strzeżone przez obrońcę, w y m ie n ia — je śli chodzi o p o stę p o w an ie sądow e — a rt. 79 k.p.c. Ma to m iejsce m ia n o w icie w ów czas, gd y o sk a rż o n y n ie uk o ń czy ł 17 la t, je s t g łu ­ chy lu b niem y, a ta k ż e gd y zachodzi u za sa d n io n a w ątp liw o ść co do jego poczy­ talności. P o n a d to k aż d y o skarżony m u si m ie ć obro ń cę p rze d sąd em w ojew ódzkim jako pie rw sz ą in sta n c ją .

Z m ocy u sta w y z d n ia 28 m a rc a 1958 r. in s ty tu c ja obrony obow iązkow ej została w prow adzona ta k ż e do p o stę p o w an ia przygotow aw czego (art. 80 § 2 k.p.k.).

Na tle ob ro n y obow iązkow ej w p o stę p o w an iu sąd o w y m za ry so w a ły się różnice poglądów . P ro f. Ś liw iń sk i w ychodzi z założenia, że w w y p a d k a c h obrony n iezb ęd ­ n e j obrońca m u si b y ć ustan o w io n y , a le n ie m u si b ra ć u d ziału w p ostępow aniu. C dm ien n e sta n o w isk o zajęło orzecznictw o sądow e, w m y śl k tó reg o o b ro n a obo­ w iązkow a polega nie ty lk o n a u sta n o w ien iu obrońcy, ale ró w n ież n a jego k o n ie cz­ nym u d ziale w p o stę p o w an iu (OSN 45/56, 44/56).

P rz y stę p u ją c do om ów ienia in sty tu c ji obro n y obow iązkow ej w p o stęp o w an iu p rzygotow aw czym , a u to r p o d k reśla , że a rt. 80 § 2 k .p .k — podobnie ja k przep isy re g u lu ją c e tę in s ty tu c ję w p o stę p o w an iu sądow ym — n ie o k reśla sposobu k o rzy ­ sta n ia przez oskarżonego z pom ocy obrońcy obow iązkow ego. J a k w iadom o, Udziął o skarżonego i jego obrońcy w p o stęp o w an iu p rzygotow aw czym je st d alek o w ęż­ szy niż w p o stę p o w an iu sądow ym , gdyż poza czynnościam i określo n y m i w a rt. 244 § 1 k.p.k. u zależn io n y je st od u zn a n ia o rg a n u prow adzącego postępow anie. P o w stało w ięc p y ta n ie, czy o obow iązku u sta n o w ie n ia obrońcy niezbędnego m ożna m ów ić dop iero w te j fazie postęp o w an ia, w k tó re j u d ział obrońcy je st n iezależny od o rg an u prow adzącego postępow anie, czy te ż p rz y w szy stk ich czynnościach, w k tó ry c h udział o b rońcy m oże być dopuszczony. Z d an iem a u to ra przepis a rt. 80 § 2 k.p.k. n ie p ozw ala n a ograniczenie obro n y obow iązkow ej ty lk o do czynności o kreślonych w a rt. 244 § 1 k.p.k., a w ięc do czynności p rzy za zn a jo m ien iu się po­ dejrzan eg o z m a te ria ła m i śle d ztw a lu b dochodzenia. O b ro n a obow iązkow a p ow inna

70 Prz«0t4d p ra śy p ra ta n in eti N r 2 (88)

być u sta n o w io n a w to k u p o stęp o w an ia, niezw łocznie po pow zięciu w iadom ości 0 is tn ie n iu je d n e j z p rz e sła n e k p rze w id zia n y ch w a rt. 79 § 1 k.p.k., ta k aby ob ro ń ­ ca m ógł w ziąć u dział w ty c h czynnościach, w k tó ry c h je s t to dopuszczalne.

P o g ląd y n a pow yższy te m a t n ie są je d n a k b y n a jm n ie j jed n o lite. W edług cy­ to w an y ch ju ż orzeczeń S ąd u N ajw yższego obrońca p o w in ie n uczestniczyć w e w szy stk ich sta d ia c h p o stę p o w an ia sądow ego, z czego m o żn a w y sn u ć w niosek, że u d ział o b rońcy n iezbędnego konieczny je s t ta k ż e p rz y czynnościach p rze w id zia­ n y ch w a rt. 244 § 1 k.p.k. B ra k je d n a k ja sn eg o ro zstrz y g n ięc ia k w estii, czy udział obrońcy niezbędnego k onieczny je st w ty c h w szy stk ich czynnościach, do któ ry ch obrońca zo stał dopuszczony raz em z p odejrzanym . P o w sta je ró w n ież zagadnienie, czy o rg an p ro w ad zący p o stę p o w an ie przygotow aw cze — w ra z ie dopuszczenia p odejrzanego do u d ziału w czynnościach p rzew id zian y ch w a r t. 242 k.p.k. — m usi rów n ież dopuścić do u d z ia łu w ty c h czynnościach jego obrońcę, a jeżeli ta k , to czy u d ział o b rcń c y obow iązkow ego, k tć ry pom y ślan y je s t ja k o w y ró w n a n ie b r a ­ ków oskarżonego do sam o d zieln ej obrony, je s t w ty c h czynnościach konieczny. R óżnorodność poglądów n a za g ad n ien ie o b ro n y obow iązkow ej w postępow aniu przygotow aw czym n ie sp rz y ja p raw id ło w e m u sto so w a n iu p rz e p isu a rt. 89 § 2 k.p.k. A u to r p o stu lu je u je d n o lic en ie p r a k ty k i w ty m zak resie, je s t to bow iem w a ru n e k re a liz a c ji p ra w a do obrony z a g w aran to w a n eg o o sk a rż o n em u przez K onstytucję.

W n u m e rz e V II—X (1964) dw um iesięcznika „P ro b lem y K ry m in a lis ty k i” p o św ięco ­ nym X X -le ciu MO, z n a jd u je m y a rty k u ł S ta n isła w a Ż m u d z i ń s k i e g o pt.:

N iektóre aspekty w szczynania postępowania przygotowawczego

X X -le cie M ilicji O byw atelskiej sta n o w i — pisze a u to r — o k az ję do p rze g ląd u 1 o b ra c h u n k u bogatego d o ro b k u MO. O bok je d n a k w ielk ich osiągnięć, k tó re a u to r lo ja ln ie p o d k reśla , is tn ie ją ta k ż e z ja w isk a niepo żąd an e, a je d n y m z n ic h je st n ie ­ p raw id ło w e w szczynanie p o stę p o w an ia przygotow aw czego.

S ta ty s ty k a w y k azu je, że blisko 17% dochodzeń i śledztw p ro w a d zo n a je s t po to, ab y je w k ońcu um orzyć. S p ra w y te m ożna podzielić n a tr z y g ru p y . P ierw sza (w y b ija ją c a się n a czoło) — to sp ra w y o p rze stę p stw a drogow e, k tó re w w ysokim p ro cen cie są u m a rz an e , d ru g a — to sp ra w y ch u lig ań sk ie, w reszcie trz e c ią g ru p ę sta n o w ią sp ra w y o za b ó r m ie n ia społecznego. A u to r, z a strz e g a ją c się, że je st p rz e ­ ciw ny „sztucznem u” ta m o w a n iu w zro stu decyzji o odm ow ie ścigania, po d k reśla, że aczkolw iek zjaw isk o u m a rz a n ia p o stę p o w an ia je st czym ś n o rm a ln y m w p rz e ­ biegu p o stę p o w an ia karn eg o , to je d n a k n iep o k o jące je st za ch w ia n ie p ro p o rc ji m ię ­ dzy decy zjam i o w szczęciu p o stę p o w a n ia a decy zjam i o . odm ow ie ścigania. A u to r sięga do przyczyn, k tó re s ta n te n p o w o d u ją i su g e ru je tu szereg śro d k ó w z a ra d ­ czych. M iędzy in n y m i p ro p o n u je sp raw d za n ie p rze d w szczęciem p o stę p o w an ia p rz y ­ gotow aw czego, czy p rze stęp stw o w ogóle m ia ło m iejsce, n ie k aż d e bow iem zd arzen ie zgłaszane o rg an o m MO lu b p ro k u ra tu rz e m usi być prze stęp stw em , ja k rów nież nie każde sygnalizow ane ty m o rg an o m zdarzen ie, co do k tó reg o is tn ie ją dom ysły, że isto tn ie m oże być p rze stęp stw em , w y m ag a n aty ch m iasto w e g o w szczy n an ia p o stę ­ p o w an ia przygotow aw czego bez u zy sk an ia dodatk o w y ch d an y ch , k tó re by to p o d e j­