4.2. Maszyny i urządzenia do obróbki metali 4.2.1. Materiał nauczania
Obrabiarka to maszyna do mechanicznej obróbki przedmiotów w celu nadania im okre lonych kształtów, wymiarów i wyko czenia powierzchni. Obróbka realizowana jest przy pomocy narz dzi. W zale no ci od metody kształtowania przedmiotów na obrabiarce rozró nia si obrabiarki skrawaj ce i do obróbki plastycznej.
Obrabiarki skrawające s stosowane do nadawania obrabianemu przedmiotowi wymaganego kształtu przez oddzielenie nadmiaru materiału w postaci wiórów. Zale nie od kształtu i wymaganej chropowato ci powierzchni przedmiotu stosuje si ró ne rodzaje i sposoby obróbki skrawaniem. Ró ni si one mi dzy sob stosowanymi narz dziami oraz charakterem ruchów, które wykonuj narz dzia i przedmiot obrabiany. Do obrabiarek skrawaj cych nale :
− tokarki,
− wiertarki,
− frezarki,
− wytaczarki,
− piły i no yce,
− strugarki,
− dłutownice,
− przeci garki,
− szlifierki.
Tokarka jest to obrabiarka przeznaczona do obróbki skrawaniem przedmiotów najcz ciej o postaci brył obrotowych (wałki, sto ki, kule, gwinty wewn trzne i zewn trzne). Narz dziem obróbczym s najcz ciej nó tokarski, wiertło lub narz dzia do gwintów. Toczenie wykonuje si poprzez wprawienie obrabianego przedmiotu w ruch obrotowy, a nast pnie skrawanie jego powierzchni narz dziem obróbczym. Obrabiany przedmiot mocuje si w tym celu w uchwycie b d mi dzy kłami. Tokark kłow przedstawia rysunek 3.
Rys. 3. Tokarka kłowa: [9, s. 225]
Wiertarka jest to obrabiarka do obróbki skrawaniem przy pomocy obracaj cego si narz dzia skrawaj cego, pracuj cego głównie powierzchni czołow zwanego wiertłem.
Słu y do wiercenia, rozwiercania i pogł biania okr głych otworów. Przykładowe rodzaje wiertarek przedstawia rysunek 4.
a) b)
Rys. 4. Wiertarki: a) kadłubowa, b) promieniowa [3, s. 182]
Frezarka jest to obrabiarka przeznaczona do obróbki skrawaniem powierzchni płaskich i kształtowych takich jak rowki, gwinty, koła z bate. Narz dziem obróbczym stosowanym w frezarce jest frez. Głównym ruchem powoduj cym skrawanie freza jest jego ruch obrotowy, oprócz tego frez przesuwa si wzgl dem obrabianego materiału. Frezarki mog by jednowrzecionowe lub wielowrzecionowe. Frezarki wspornikowe przedstawia rysunek 5.
a) b)
Rys. 5. Frezarki wspornikowe: a) pozioma, b) pionowa [3, s. 193]
Wytaczarka nale y do najbardziej uniwersalnych obrabiarek. Mo na na niej: wierci , wytacza i gwintowa otwory, obtacza i gwintowa powierzchnie walcowe zewn trzne, toczy i frezowa powierzchnie płaskie i kształtowe itp. Najcz ciej wykonywanymi na tych obrabiarkach zabiegami s : wytaczanie otworów oraz frezowanie powierzchni w przedmiotach w postaci kadłubów (korpusów).
NoŜyce zaliczane s do maszyn wykorzystywanych do ci cia. Proces ci cia blach mo e odbywa si z wykorzystaniem no yc:
− stołowych (rysunek 6 a),
− d wigniowych (rysunek 6 b),
− gilotynowych,
− kr kowych.
a) b)
Rys. 6. No yce rczne: a) dwigniowe: 1 – dociskacz, d wignia, 3 – cigno, 4 – nó górny, 5 – nó dolny, b) stołowe: 1 – dwignia, 2 – nó górny, 3 – nó dolny, 4 – płyta dociskowa, 5 – opór, 6 – płyta dociskowa, 7 – przeciwci ar [4, s. 39, 40]
W hutnictwie do ci cia wyrobów u ywa si tak e no yc korbowych, których schemat działania przedstawia rysunek 7.
Rys. 7. Schemat działania no yc korbowych: 1 – silnik napdowy, 2 – przekładnia dwustopniowa, 3 – wał korbowy, 4 – ł cznik, 5 – suwak, 6 – koło zamachowe, 7 – zderzak nastawny, 8 – dociskacz
Strugarka do metalu to obrabiarka do obróbki skrawaniem, której głównym zadaniem jest struganie płaszczyzn. Rozró nia si : strugarki ogólnego przeznaczenia, strugarki specjalizowane: do kół z batych, do obróbki kraw dzi blach, do łó obrabiarek, itp. Strugarki pionowe nazywane s dłutownicami. Strugark wzdłu n przedstawia rysunek 8, poprzeczn rysunek 9, dłutownic rysunek 10.
Rys. 8. Strugarka wzdłu na dwustojakowa [3, s. 179]
Rys. 9. Strugarki poprzeczna [3, s. 179]
Rys. 10. Dłutownica [3, s. 180]
Przeciągarki s to obrabiarki, które słu do obróbki otworów kształtowych, rowków, płaszczyzn i bardziej zło onych powierzchni zewn trznych narz dziami zwanymi przeci gaczami lub przepychaczami. Przeci garki s stosowane przede wszystkim w produkcji wielkoseryjnej i masowej. Przeci gark poziom przedstawia rysunek 11, natomiast pionow rysunek 12.
Rys. 11. Przeci garka pozioma [3, s. 187]
Szlifierka jest to obrabiarka przeznaczona przede wszystkim do obróbki wyka czaj cej utwardzonych powierzchni przedmiotów uprzednio obrobionych na innych obrabiarkach.
Du a ró norodno prac wykonywanych na szlifierkach spowodowała opracowanie wielu konstrukcji. Szlifierki ogólnego przeznaczenia, ze wzgl du na wykonywane zadania technologiczne mo na podzieli na: szlifierki do wałków, szlifierki do otworów, szlifierki do płaszczyzn, szlifierki specjalnego przeznaczenia. Szlifierk do wałków przedstawia rysunek 13, do otworów rysunek 14, do płaszczyzn rysunek 15.
Rys. 13. Szlifierka kłowa do wałków [3, s. 202]
Rys. 14. Szlifierka do otworów [3, s. 202]
Rys. 15. Szlifierka obwodowa do płaszczyzn [3, s. 203]
